Freely available on a non-commercial basis.
No print source exists: This is an original digital text.
Lemma display for ‘autem’
1 entry matching
as for, regarding
Scientia autem quantitatis dierum qui sunt inter utrasque coniunctiones est ut aspiciatur quantitas orbis Saturni ex gradibus in .360000. annis qui sunt .12214. gradus
وأمّا معرفة كمّية الأيّام التي بين القرانين فإنّه ينظر إلى مقدار كمّية دور زحل من الدرج في ثلثمائة وستّين ألف سنة شمسية وهو اثنا عشر ألف دور ومائتان وأربعة عشر دورا
De pluviis autem ita est dicendum quod, quando fuerit Mars in revolutione anni mundi in domibus Saturni, significat paucitatem pluviarum
وأمّا الأمطار فإنّه إذا كان المرّيخ في تحويل سنة العالم في بيوت زحل دلّ على قلّة الأمطار
De illis autem que per accidentia sunt tractabimus in loco convenienti
وأمّا التي بالعرض فسنذكرها في المواضع التي تليق بذكرها
Si autem fuerit ascendens revolutionis alicuius annorum mundi vel nativitatum, dirigentur significatores eius secundum hanc directionem, unicuique scilicet gradui diem unum
فأمّا إذا كان ذلك طالع تحويل سنة ما للعالم أو للمواليد فإنّ تسيير أدلّائها على هذا التسيير لكلّ درجة يوم
Quod autem sit figura comprehensa a linea composita ex recta et circumflexa, verum est. Sic enim difinivit eam post simplices figuras
وأمّا أنّه شكل يحيط به خط مركب من خط مستقيم وخط مقوّس فحدّه بذلك بعد الأشكال البسيطة
in inventione autem scimus quod circulus habet centrum
وأمّا في الوجدان فإنّا نعلم أنّ للدائرة مركزًا
Secundum autem significat etiam intentionem quae non est anima
وأما الثاني فيدل على معنى أيضا غير معنى النفس
Virtus autem irascibilis, et quod pendet ex ea, non eguit membro praeter principium
وأما قوة الغضب وما يتعلق بها فلم تحتج إلى عضو غير المبدأ
Si autem consideratio de causis fuerit inquantum habent esse … oportebit tunc ut ens, inquantum est ens, sit subiectum
Veritatem autem huius non detegat eis nisi aliquid commune
وأما الحق فى ذلك فلا يلوّح لهم منه إلا أمرًا مجملا
Cilia autem crescunt super finem venarum
Cor autem est in omnibus animalibus habentibus sanguinem
فاما القلب ففى جميع الحيوان الدمى
Non potest igitur esse numero aeternum, in forma autem est possibile
فليس يمكن ان يكون بالعدد سرمديّا فاما بالصورة فهو يمكن ان يكون
Celeti autem est minoris caloris istis modis et maioris humiditatis
فاما الحيوان الذى يسمّى صلاشى فهو اقلّ حرارة من هذه الاصناف وهو اكثر رطوبة
Tenentes autem opinionem unius elementi omnes conveniunt in principio
وأما أصحاب الأسطقس الواحد فإن جميعهم اشتركوا، أول شىء، فى حجة واحدة
Si autem fuerit comparatio alterius modi praeterquam per contactum qui inducit naturam confrontationis et coniunctionis, medium … non calefaciet … patientem
فأما إن كان على نسبة وضع آخر غير المماسة يقتضى نوعًا من المحاذاة والقرب فإن للمتوسط … لم يسخن المنفعل
In mari autem Philistinorum non cadit nec profundatur aliquid nec animalia ligata
Illud autem quod dicimus de facto dispositionis vel aptitudinis, debes scire quod dispositio vere est res quam habet materia
وأما ما كنا فيه من أمر الاستعداد فيجب أن نعلم أن الاستعداد بالحقيقة أمر للمادة
and (often untranslated)
tertia autem et .vi., .viiii. ac .xii. cadentes ab angulis dicuntur
والثالث والسادس والتاسع والثاني عشر يقال لها السواقط عن الأوتاد
Fortior autem planetarum amicitia est ut concordet planeta cum planeta in natura
وأقوى المصادقة أن يوافق الكوكب الكوكب في الطبع
Si autem intrinseca curvitas intrinsece curvitati obviando adiungatur non superponendo, continget eam
Hec autem ideo posita fuerunt ut non essent in geometria aliqua probata ex principiis non concessis
وهذه اوضاع لئلا يكون في الهندسة شيء مبرهن بأوائل غير مقرّ بها
Oportet autem ut, per hoc accidens quod habet, accedamus ad certificandum eius essentiam
ونحتاج أن نتوصل من هذا العارض الذى له إلى أن نحقق ذاته
Illae autem inspirationes sunt ex causis quae adiuvant animam
وهذه الخواطر تكون لأسباب تعن للنفس
Si autem non poterunt capi in urceo
وإن كانت لا تدخل الفرج
Totam autem calumniam non cogatur persolvere solus ille qui peccat
والغرامات كلها لا تسن على صاحب جناية ما
Sanguis autem est multus in corporibus animalium
Et propter hoc habent mares cervorum cornua, feminae autem non
Mulier autem assimilatur puero qui non pervenit adhuc ut sit vir
والمرأة فى منظرها تشبه الغلام والحدث الذى لم يبلغ مبلغ الرجال
Quaedam autem animalia generant et emittunt extra animal sibi simile
in illo autem est locus ambiguitatis magnae
وفى ذلك موضع شك كثير
totum autem, <ignis calefaciens> quod calefit cum illo, ille est debilis potentiae ad contrariari et impellere cum modica potentia?
وجملة النار المسخن بها ما يسخن أيضا ضعيفة المقاومة تدفع بأدنى قوة
Mare autem quod est positum inter valles profundas, et est securius ab inundatione ventorum
والبحر الموضوع فى الوهاد الغائرة أسلم من تمويج الرياح
Omne autem quod dissolvitur cum caliditate est illud quod congelatur cum frigiditate
وكل ما ينحل بالحر فهو الذى جمد بالبرد
and, and then, thus, hence (often untranslated)
Si autem fuerint divisiones ascendentis aut noni et Luna in signis communibus
فإن كانت أقسام الطالع أو التاسع والقمر في البروج المجسّدة
Cum autem quidam planetarum faciunt eclipsari luminare maius et apparuerit infortuna, significat detrimentum elevantis
فإذا كسف بعض الكواكب النيّر الأعظم وظهر النحس دلّ ذلك على نكبة القائم
In difinitione autem ideo addidit quod est punctum intra figuram
فزاد عند ذكر النقطة في الحدّ أنّها داخل الشكل
Manifestum est autem quod si est possibile
Incipiamus autem respondere contra unamquamque istarum oppositionum et solvemus eas
فلنشرع فى جواب واحد واحد من ذلك وحله
non debet autem nos hoc constringere de generatione nervorum
Si autem evenerit ut corpus sit, sicut caelum verbi gratia
فإن اتفق أن كان جسما، كالفلك مثلا
qui autem non patiuntur compesci, expellendi sunt a civitate
فإن لم يرتدعوا نفاهم من الأرض
in diffinitione autem et substantia est forma cuiuslibet rei anterior
quoniam ignis non potest infrigidari, aqua autem infrigidatur
aves autem faciunt hoc usque ad tempus creationis
فهو يفعل ذلك الى وقت الولاد والتربية
Si autem fuerint aequales et possunt aliquae separari, eadem ratione et omnes
Qui autem meliorem viam sequitur dicit quod qualitates eorum sunt observatae in composito
Quae autem oriuntur a caliditate sunt sicut maturatio
فالمنسوب إلى الحر مثل النضج
Complexio autem et mixtio est quoddam accidentale ad dispositionem vel aptitudinem
فالمزاج علة عرضية للاستعداد
for, because
causa materiae … non afficitur saporibus validis aut olfactibus fortissimis; afficitur autem illis
ومحال أن يقال إن المادة … لا تتأثر عنهما وعن الطعوم القوية والروائح القوية، فإنها تنفعل عنها
res autem terminantur sine dubio apud ingenia quas adinvenerunt homines ingeniosi
Per hoc autem quod ens recipit haec accidentia et coaptatur illis, non est necesse illud proprie fieri
haesc. actiones laboriosae autem affligunt corpus et vires animales et destruunt voluntates eorum
فإنهاsc. أفعال متعبة تتعب البدن والقوى الحيوانية وتهزم إرادتها
Isti autem fingunt quod similitudo erit sicut si aliquis diceret quod filius assimilaretur patri quia filius induit consimilia patris
فانهم يزعمون ان الشبه يكون مثل ما يكون من الخفاف كقول القائل ان الابن يشبه الاب لأنه يلبس مثل لباسه
si autem asinus coeat cum equa impraegnata ex equo, corrumpetur conceptum propter frigus spermatis suis
فانه ان نزا حمار على فرس انثى حامل من فرس ذكر افسد ذلك الحمل لحال برد زرعه
animalia autem et plantae ex corpore et anima componuntur
however, but
Istesc. linee autem licet non sint equidistantes, est tamen aliquid distantie inter eas
لكنّهما وإن لم يكونا متوازيين من الجهات كلّها فإنّ بينهما شيئًا ما من الموازاة
Hec autem omnia necesse est geometricis probationibus probari
ولكنّ هذا القول قد يحتاج في بيانه إلى اقناع هندسي
nunc autem non affirmamus nisi esse rei quae est principium eius quod praediximus
ولكنا الآن إنما أثبتنا وجود شىء هو مبدأ لما ذكرنا
possunt autem virtutes aliarum actionum emanare a corde ad reliqua membra
لكن يجوز أن تكون قوى الأفعال الأخرى تفيض من القلب إلى الأعضاء الأخرى
Cum autem in principiis scientiarum inquiritur de utilitate earum, non est intentio earum perducendi ad hoc
Hoc autem nocumentum et hic dolor non est ex aliquo comitanti inseparabili, sed ex accidenti extraneo
Dictio autem vel sermo in modo significationis intentionum que sunt in anima super res inventas extra animam, est alterius scientie ab hac
Commentatores autem vacillant in hoc
Firmare autem caliditatem aeris et siccitatem ignis et declarare rationem super ista
istud autem est impossibile et non prodest isti perfido
Est autem hic aliud
rather, but, however
Debemus autem super hoc apponere expositionem
بل يجب أن نبتدئ فنزيد هذا شرحا
Possibile est autem ut instrumentum sit creatum ad transsumendum ex alio
بل يجوز أن تكون الآلة خلقت للاستمداد من شىء آخر
ens autem in se absolute non habet principium
Relinquatur autem hoc arbitrio iudicis
Melius autem est dicere
بل هو امثل ان نقول
Quod autem competit humiditati est quod faciliter per aliud terminetur et figuretur
بل تبقى للرطوبة سهولة التحدد بغيرها والتشكل بغيرها
Ponamus autem istam nostram probationem secundum quandam naturam syllogismi
بل نجعل بياننا ذلك بضرب من القياس
et totum quod mollificatur non liquescit; quod autem non mollificatur nec liquescit, <quando> acquirit acritatem ab aliqua re pingui ignea
وجميع ما يلين ولا يذوب، بل ما لا يلين ولا يذوب فإنه إذا أفيد كيفية حادة دسمة من شىء نارى مشوّى به
then, moreover
Post hunc autem ordinavimus tractatum de generatione et corruptione
ثم تلوناه بالكلام على الكون والفساد
Sed illud simpliciter est cognitum apud eum, hoc autem quod vult facere cognitum aliter
فهو بهذا النوع البسيط معلوم عنده ثم يريد أن يجعله معلوما بنوع آخر
Scias autem quod unum et ens iam parificantur in praedicatione sui de rebus
ثم الواحد والموجود قد يتساويان فى الحمل على الأشياء
Hoc autem singulare quod est propheta non est tale cuius esse renovetur omni tempore
ثم إن هذا الشخص الذى هو النبى ليس مما يتكرر وجود مثله فى كل وقت
Quilibet autem illorum elegit elementum unum
Post istud autem primus sapiens dixit quod mixta stabant firma in potentia
ثم قال المعلم الأول، بعد ذلك، فالممتزجات ثابتة بالقوة
because, for
Omne autem quod concurrit ad tangendum aliud, oportet ut evacuet sibi locum corporis alterius
ولأن كل صائر إلى مماسة شىء فيجب أن يفرغ لنفسه مكان جسم آخر
emanatio autem prius debet emanare ab eo a quo principaliter pendet
Nostra autem dictio, scilicet est, continet in se designationem
Cum autem accipitur propinquitas alicuius linearum ad aliam absolute
in hoc autem, scilicet in motu, nullus sanae mentis dubitat
لأن هذا لا يشك فيه صحيح الرأى
this is because
Ea autem quae adveniunt ex anima, quaedam sunt quemadmodum motus, et quaedam sunt quemadmodum sentire et apprehendere
وذلك لأن الأمور الصادرة عن النفس منها ما هو من باب الحركة ومنها ما هو من باب الإحساس والإدراك
quicquid autem permanet et habet posse destrui, permanendi habet posse
وذلك لأن كل شىء يبقى وله قوة أن يفسد فله أيضا قوة أن يبقى
Non esse autem cum reducitur, debet esse differentia inter ipsum et inter id quod est tale
corpora autem elementaria sunt generata corruptibilia
وذلك لأن الأجسام الاسطقسية كائنة فاسدة
for this reason
Impossibile est autem ut <…> quale hoc dicatur de intellecto
ولهذا لا يجوز أن يقال إن فرض الفارض جعله بهذه الحال كما يجوز أن يقال فى مثله فى المعقول
(+ perf.) already; (+ imperf.) might, sometimes
Augentur autem anni coniunctionis eorum
tu autem scis rem ita esse
وقد علمت أنت أن الأمر كذلك
Contingit autem videre reverberari a speculo formam et colorem in pariete
وقد يمكن أن يشاهد هذا بمرآة ينعكس عنها ضوء ولون إلى حائط
omnino autem attribuit verbo significationem aliquarum rerum terminatarum, in qua significatione non continentur aliae res praeter illas
though, however; moreover
Haec autem probatio manifesta est: impossibile est autem ut quicquid apprehendit per instrumentum, apprehendat instrumentum suum quo apprehendit
فهذا البرهان واضح على أنه لا يجوز أن يدرك المدرك بالآلة آلته فى الإدراك
sensus autem ipsius cordis, … maior est quam sensus ipsius cerebri
Cum autem non esse reductum fuerit, oportebit ut omnes proprietates … reducantur
Tu autem iam nosti quod intentio inceptionis non est nisi esse postquam non fuit
على أنك قد علمت أن الحدوث ليس معناه إلا وجودا بعد ما لم يكن
except that, unless; however
Species autem abstractionis diversae sunt
إلّا أن أصناف التجريد مختلفة
consuevimus autem exuere vestes et proiicere
إلّا أنّا قد اعتدنا فى الثياب من التجريد والطرح
per hoc autem quod dicimus iam acquisitum est, non intelligimus quod praeteriit
Noster autem sermo non est hic de significando qualiter natura generis
إلا أنه ليس كلامنا ههنا فى الدلالة على طبيعة الجنس
therefore, hence
Perfectionis autem contemplativae comparatio ad formas nudas quas praenominavimus, aliquando est sicut comparatio eius quod est in potentia absoluta
فالقوة النظرية إذن تارة تكون نسبتها إلى الصور المجردة التى ذكرناها نسبة ما بالقوة المطلقة
haec autem sunt de universitate eorum quae habent esse separata a materia
Haec autem sunt principia motus animalis
فإذن ههنا مبادئ للحركات النفسانية
furthermore, moreover
وأيضا قد عرفت
Tu scis autem
Tu scis autem ex praemissis quod nullum mobile movetur nisi ex movente
وأيضا قد عرفت مما سلف أنه لا متحرك إلّا من محرك
Quicquid autem possibile est consideratum in se, eius esse et eius non esse utrumque est per causam
Haec autem quae fiunt propter aliquid quod accidit vel egebunt separatis ad esse suum, vel non egebunt
وأيضا فإن هذه المادة التى مع العوارض إما أن تحتاج إلى المفارقات أو لا تحتاج إليها
verily, truly (often untranslated)
Nutrimentum autem, quamvis eius plures utilitates sint ex hoc quod fit restitutio eius quod solutum est, non tamen ad hoc solum est necessarium
وإنه وإن كان الغذاء أكثر منافعه أنه يقوم بدل ما يتحلّل فإنه ليست الحاجة إلى الغذاء لذلك فقط
rather
Mirac autem est tela
وانما المراق صفاق
just as
omne autem lumen reverberatur
كما أن لكل ضوء عكسا
as if
Nos autem iam assignavimus in capitulis praecedentibus generaliter id quod pertinet ad cognitionem huius intentionis
وكأنا قد أشرنا إلى جمل مما تعين فى معرفة هذا المعنى فى الفصول المتقدمة
since (conj.)
Quod autem facit hanc complexionem <non> est virtus communis vegetabili et animali
إذ ليس تتولى مزاجها القوة المشتركة بين النبات والحيوان
since (conj.)
Nutricatio autem necessario debuit fieri corpore non sensibili
ولما كانت التغذية مما يجب أن يكون بعضو عديم الحسّ
or
Si enim calefacit eum … Si autem infrigidat , oportet ut, cum aer incaluerit, prohibeatur videre
فإن كان البصر يسخنه … أو يبرده فيجب إذا سخن أن يمنع الإبصار