show/hide all quotes cite this lemma export to TEI please email us to send feedback to this lemma
circulus
دائرة dāʾira
n. dwr – circle (geom., astr.) (e.g. the meridian or the zodiacal circle) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 200, 907: Quia circulus signorum est super tres circulos, et est circulus Arietis, et circulus Cancri, et circulus Capricorni
Lemay 328, 515: لأنَّ فلك البروج على ثلث دوائر li-anna falaka l-burūǧi ʿalā ṯalāṯi dawāʾira
-
Albu. Intro. JS 240, 938: et anguli sunt affines totius circuli
-
Alcab. diff. I, li. 295: quas dividit circulus emisperii et circulus meridiei
Yama.: تقسمه دائرة الأفق ودائرة نصف النهار
-
Alcab. diff. I, li. 304: Tertia quoque pars, que est ab occidente usque ad gradum quarte domus, que est super circulum medii diei sub terra
-
Thab. Ann. §38: Et ad alterius modi similitudinem fit circulus ABG circa centrum mundi quod est E
-
Thab. Fig. Grec. §6, Lorch 124, 13: et sint periferie scriptorum in spera maximorum circulorum
-
Thab. Fig. GC §6, Bjö. 7, 10: et fuerint arcus isti circulorum magnorum arcus qui cadunt in spera
-
Thab. Fig. GC §23, Bjö. 9, 26: Erunt ergo GBK GEK duo semicirculi, quoniam hii arcus sunt circulorum maiorum spaerae
Lorch 52, 66: فتكون .ج ب ك. .ج ه ك. نصفى دائرتين لأن هذه القسى من دوائر الكرة العظام
-
Thab. Almag. §1: Equator diei est circulus maior qui describitur super duos polos orbis super quos movetur ab oriente in occidentem … Circuli meridiei sunt circuli maiores qui transeunt per polos equatoris diei : quicumque vero eorum transit per summum capitum alicuius terrarum est circulus meridiei in terra illa; ipsi autem sunt circuli qui sunt orizontes sub equator diei
Morel. 2, 7: دوائر نصف النهار هي الدوائر العظمى dawāʾiru niṣfi l-nahāri hiya l-dawāʾiru l-ʿuẓmā
-
Thab. Almag. §6: Arcus diei est arcus qui est super terram circuli equidistantis equatori diei in quo sol volvitur in die […] Arcus noctis est illud quod remanet ad complendum circulum
-
Anar. 6, 18: Hoc est quod partes circuli licet superponantur alie aliis
-
Anar. 37, 13: et ex hac oratione demonstratur quod quesitum in hac figura et circulus sunt antiquiora triangulo
Arnz. 59, 2: وبهذا القول يتبيّن المطلوب فيه والدائرة اقدم من المثلّث
-
Avic. An. vol. I 88, 34: et attende dispositionem alicuius recti cuius summitas moveatur in circuitu, et videbitur circulus. Impossibile est autem ut apprehendas rem aut lineam aut circulum
-
Avic. Met. 163, 54: Circulus enim et linea curva
-
Avic. Met. 164, 57: nisi prius constiterit ei esse circuli
-
Alpet. ch. 1 §9: tunc quando habet ordinationem, oportet quod sit propter circulum declinatum ab equatore diei
Gold. 3v, 3: وقد يجب أن يكون من قبل دائرة مائلة عن مُعدّل النهار wa-qad yaǧibu an yakūna min qibali dāʾiratin māʾilatin ʿan muʿaddali l-nahāri
-
Alpet. ch. 17 §3: Et fecerunt hoc quia invenerunt circulum quem signavit Sol cum motu suo medio in circulo signorum , et non inclinatur super ipsum
Gold. 82r, 1: هي دائرة البروج hiya dāʾiratu l-burūǧi
-
Alhaz. Conf. 287, 8: Orbis est nomen commune, et dicitur super omnes quantitates rotundas sive sit corpus spericum, sive superficies sperica, sive superficies circuli
Lang. 11, 2: الفلك اسم موضوع يقال على كلّ مقدار مستدير من جسم كريّ أو سطح كريّ أو سطح دائرة أو محيط دائرة
-
Alhaz. Conf. 312, 12: et ponemus omnes circulos declives omnium stellarum in sua superficie
Lang. 65, 19: ونفرض لتسهيل العمل جميع الدوائر المائلة لجميع الكواكب في سطح واحد
-
Alhaz. Opt. 5, 20: et est circulus sectionis inter duas superficies glacialis
-
Aris. Phys. VII 54, 28 (248b3): Necesse est quod tempus in quo B transit circulum sit pars temporis A
-
Aris. Phys. VII 56, 18 (248b6): Sed si iungi possunt, sequetur quod paulo ante diximus quod linea recta sit aequalis circulo
Bad. 775, 11: أن يكون خط مستقيم مساويًا لدائرة an yakūna ḫaṭṭun mustaqīmun musāwiyan li-dāʾiratin
- 2 Albu. Intro. JS
- 3 Alcab.
- 1 Thab. Ann.
- 1 Thab. Fig. Grec.
- 2 also s.v. kura Thab. Fig. GC
- 3 also s.v. kura and nahār Thab. Almag.
- 65 Anar.
- 3 Avic. An.
- 43 Avic. Met.
- 17 also s.v. mayl, wasaṭ, ṣaġīr, minṭaq, niṭāq (al-burūǧ) and mamarr al-quṭb Alpet.
- Alhaz. Conf.
- 1 Alhaz. Opt.
- 5 Aris. Phys. VII
دور dawr (pl. adwār)
n. dwr – circle; period, rotation, revolution (astr.); ‘dawr’ (technical term of astrol.: a cycle of 360 years) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 20, version c, see fn. 27: Et planete quoque proprie appropriantur cum omni specie harum specierum, et appropriantur alii sine aliis, et illud apud profectiones circulorum
Yama.: وذلك عند انتهاءات الأدوار wa-ḏālika ʿinda ntihāʾāti l-adwāri
-
Alcab. diff. IV, li. 251, version u, see fn. n: Et ex hoc dominus orbis vel circuli in nativitatibus
-
Alcab. diff. IV, li. 265, version u, see fn. r: Similiter dominus uniuscuiusque harum horarum nominatur nomine domus et nominatur etiam orbis vel circuli dominus
Yama.: وكذلك ربّ كلّ ساعة منها يسمّى باسم البيت ويسمّى أيضا بصاحب الدور
-
Aver. MC Gen. 175va52: Infinita autem sunt duobus modis: aut infinita secundum circulum aut infinita recte
Eich. 140, 9: وغير المتناهية صنفان إما غير متناهية من جهة الدور وإما غير متناهية من جهة الاستقامة
- 1 Albu. Coni.
- 2 Alcab.
- 1 Aver. MC Gen.
Yamamoto/Burnett 2000, vol. I, 587–592.
مدار madār
n. dwr – circle, orbit, circling show/hide quotes-
Alhaz. Conf. 290, 24: Et ultimus istorum circulorum per quos movetur sol vocatur circulus capricorni
Lang. 17, 17: وآخر دائرة تتحرك عليها الشمس من هذه الدوائر تسمّى مدار الجدي
-
Alhaz. Conf. 291, 10: et hoc in loco est circulus capitis cancri contingens orizontem
Lang. 18, 20: وفي هذا المكان يكون مدار رأس السرطان مماسًا للأفق
-
Avic. Gen. 144, 43: et quod revertatur, cum toto hoc, cito super illum circulum
Qass. 194, 2: وأن يتكرر على المدار، مع ذلك wa-an yatakarrara ʿalā l-madāri, maʿa ḏālika
- Alhaz. Conf.
- 1 Avic. Gen.
تدوير tadwīr
n. dwr – circle (astr.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 201, 909: Quia circulus signorum est super tres circulos, et est circulus Arietis, et circulus Cancri, et circulus Capricorni. Et ob hoc divisus est circulus xii. signorum triplicitatibus. Unaqueque triplicitas est trium signorum
Lemay 328, 516: لأنّ فلك البروج على ثلث دوائر، وهي دائرة الحمل ودائرة السرطان ودائرة الجدي، فلذلك قسِمَ تدوير البروج الاثنا عشر للمثلثات li-anna falaka l-burūǧi ʿalā ṯalāṯi dawāʾira, wa-hiya dāʾiratu l-ḥamali wa-dāʾiratu l-saraṭāni wa-dāʾiratu l-ǧadyi, fa-li-ḏālika qusima tadwīru l-burūǧi l-iṯnā ʿašara li-l-muṯallaṯāti
- 1 Albu. Intro. JS
مستدير mustadīr
act. part. dwr – circular show/hide quotes-
Avic. Met. 112, 89: linea vero circuli non recipit augmentum
Marm. 78, 4: وأما [sc. الخط] المستدير فإذ ليس يقبلها [sc. زيادة] wa-ammā [sc. al-ḫaṭṭu] l-mustadīru fa-iḏ laysa yaqbaluhā [sc. ziyādatan]
- 1 Avic. Met.
وأما [sc. الخط] المستديرر – linea vero circuli Avic. Met. 78 / 112
فلك falak
n. flk – sphere, orb; circle (geom.), circle (astr., e.g.: zodiacal, eccentric or epicyclic); (right) ascension show/hide quotes-
Mesue Aph. A §88: Nulla res sub lunari circulo, uocumque gradu mutetur circulus, revocabitur ultra in eternum ad illum modum qualitatis vel quantitatis in quo fuerit in ipso circuli motu
-
Mesue Aph. A §128: Non est temporis eadem natura in omni regione: quando est sol in quadrangulo circulo
Troup.: ليس طباع الأزمان الأربعة في كل البلدان عند حلول الشمس أرباع الفلك بواحدة laysa ṭibāʿu l-azmāni l-arbaʿati fī kulli l-buldāni ʿinda ḥulūli l-šamsi arbāʿa l-falaki bi-wāḥidatin
-
Albu. Abbr. ch. 1 §3: haut quamquam id absque noticia graduum circulorum
Yama.: وإنما يدرك ذلك بمعرفة درج الفلك wa-innamā yudriku ḏālika bi-maʿrifati daraǧi l-falaki
-
Albu. Abbr. ch. 2 §7: in circulo obli<qua>tionis in via Solis invenitur
-
Albu. Intro. JS 45, 1625: Nam si Ptholomeus et omnes antiqui qui scrutati sunt veritatem locorum planetarum … observarent eos dum essent in summitatibus circulorum suorum brevium
Lemay 40, 934: في ذِروَة أفلاك تداويرها fī ḏirwati aflāki tadāwīrihā
-
Albu. Intro. JS 45, 1627: deinde congrueret locus planete ex circulo suo brevi simili loci eius ex circulo remoti cuspidis
Lemay 41, 935: مثل موضعه من فلكه الخارج المركز miṯla mawḍiʿihī min falakihī l-ḫāriǧi l-markazi
-
Albu. Intro. JS 244, 1081: hoc est ut sit longitudo uniuscuiusque eorum in <una> parte ex circulo equinoctii equaliter
Lemay 397, 676: من منطقة فلك الإستواء min minṭaqati falaki l-istiwāʾi
-
Albu. Coni. tr. I, li. 36: consideratus est ordo nexus circulorum planetarum superiorum
Yama.: نظر إلى ترتيب نضد أفلاك الكواكب العلوية naẓara ilā tartībi naḍadi aflāki l-kawākibi l-ʿalawiyyati
-
Albu. Coni. tr. VII, li. 238: Deinde considera dominum eius et iudicabis per eum secundum quantitatem loci sui in seipso ex circulo
-
Alcab. diff. I, li. 17: Prima differentia, in esse circuli signorum essentiali vel accidentali. Nithac, id est cingulus, circuli signorum dividitur in .xii. partes equales
Yama.: بحسب انقسام قلك البروج bi-ḥasabi nqisāmi falaki l-burūǧi
-
Alcab. diff. IV, li. 146: minues ascensiones gradus significatoris de ascensionibus illius gradus ad quem eum volueris dirigere per ascensiones circuli directi
Yama.: أن تسيّر إليه بمطالع الفلك المستقيم an tusayyira ilayhi bi-maṭāliʿi l-falaki l-mustaqīmi
-
Avic. Met. 312, 58: superficiem circuli lunae
-
Avic. Met. 475, 21: Si autem circuli planetarum fuerint sic quod principium … sit virtus
Marm. 325, 15: فإن كانت الأفلاك المتحيرة إنما المبدأ fa-in kānati l-aflāku l-mutaḥayyiratu innamā l-mabdaʾa
-
Mesue Aph. B §128: cum sol existit in aliqua quarta circuli signorum
- 2 Mesue Aph. A
- 9 Albu. Abbr.
- 28 also s.v. dividere, declivus, finis and imago Albu. Intro. JS
- 10 Albu. Coni.
- 55 Alcab.
- 7 Avic. Met.
- 1 Mesue Aph. B
نطاق niṭāq
n. nṭq – sector; belt (of the zodiac) (astr.) show/hide quotes-
Alcab. diff. IV, li. 282: erit ascendens a medio circuli sui ad summitatem circuli …, erit descendens a medio circuli sui ad infimum illius
Yama.: فهو صاعد من وسط نطاقه إلى ذروة فلكه fa-huwa ṣāʿidun min wasaṭi niṭāqihī ilā ḏurwati falakihī
-
Alcab. diff. IV, li. 295: si fuerit aliquis duorum planetarum in medio circuli sui
-
Alpet. ch. 13 §21: Et tunc quando applicabitur polus K ad L, revertetur stella ad celum signorum, et in mutatione sua in medietate secunda circuli (volo dicere medietatem LK) revertetur stella septentrionalis a circulo signorum quousque compleat 3° in quarta … tunc revertetur stella ad signa cum reversione sui poli ad circulum HT
Gold. 63r, 4: يعود الكوكب شماليّا عن نطاق البروج yaʿūdu l-kawkabu šimāliyyan ʿan niṭāqi l-burūǧi
- 4 Alcab.
- 1 Alpet.
منطقة minṭaqa
n. nṭq – belt (of the zodiac) (astr.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 211, 14: Quinta differentia, in signis concordantibus in circulo et ascensionibus, et concordantibus in fortitudine et in itinere
-
Alcab. diff. I, li. 56, version m, see fn. 77: et si duo signa fuerint domus unius planete, dicuntur concordantia in circulo
Yama.: قيل لهما المتّفقان في المنطقة qīla lahumā l-muttafiqāni fī l-minṭaqati
- 1 Albu. Intro. JS
- 1 Alcab.
كرة kura
n. krw / kry – sphere show/hide quotes-
Avic. Met. 475, 22: principium motus circulorum uniuscuiusque planetarum sit virtus
Marm. 325, 15: إنما المبدأ فى حركة كرات كل كوكب فيها قوة
-
Avic. Met. 475, 24: secundum numerum planetarum, non secundum numerum circulorum
- 3 Avic. Met.
محيط muḥīṭ
n. ḥwṭ – circumference show/hide quotes-
Avic. Gen. 135, 89: contrariatur inventione contrarietatis motuum naturalium per quos invenitur centrum et circulus
Qass. 186, 11: فيبطله وجود الحركات الطبيعية متضادة لوجود المركز والمحيط fa-yubṭiluhū wuǧūdu l-ḥarakāti l-ṭabīʿiyyati mutaḍāddatan li-wuǧūdi l-markazi wa-l-muḥīṭi
- 1 Avic. Gen.