Freely available on a non-commercial basis.
No print source exists: This is an original digital text.
Lemma display for ‘dimensio’
1 entry matching
dimension, spatial dimension, extension (of a body); distance; interval
et virtus imprimens in rebus habentibus dimensiones est sine dimensione
والقوة المؤثرة فى الأشياء ذوات الأبعاد بلا بُعْدٍ
brevior dimensio que coniungit quod est inter duo puncta
إنّه اقصر بعد وصل بين نقطتين
non dixit hoc Euclides nisi quia necessario invenitur inter quelibet duo puncta posita brevior dimensio que est inter ea
Mensura etiam commune nomen est, quia mensura, vel intelligitur dimensio quae constituit corpus naturale
وأما المقدار فلفظه اسم مشترك، فيه ما قد يقال له مقدار، ويعنى به البعد المقوم للجسم الطبيعى
aliquando dicitur longitudo maiores dimensiones extensae intersecantes se quocumque modo fuerit
cum corpus non est in loco nisi per suas dimensiones
فإنّ الجسم إنمّا هو فى مكان بأبعاده
Si enim transcenderet in vacuo, non esset necessarium corpori ad augmentum ut impleretur quod esset in eo vacuum de dimensionibus
ولو كان نفوذه فى الخلاء لما كان يحتاج الجسم، فى أن يزداد، إلى امتلاء ما فيه من الأبعاد الخالية
vel terminabitur ab alio comprehendente corpore, vel ipsum comprehendet et terminabit aliud, quia non est modus ad firmandum necessarium nec ad affirmandum scilicet infinitas dimensiones quas credunt
dimension (esp. the three dimensions of a body)
augmento proportionali in omnibus suis dimensionibus, quae sunt longitudo, et latitudo, et spissitudo
زيادة متناسبة فى أقطاره طولا وعرضا وعمقا
Non oportet igitur ut sit proprium suae essentiae recipere unam dimensionem tantum et nullam aliam dimensionem
sed corporeitas quae ponitur cum animali ponitur apta omni intentioni quae adiungitur ei debito tres dimensiones sibi coniungendi
وأما الجسمية التى تفرض مع جواز أن توضع متضمنة لكل معنى مقرونا بها وجوبٌ أن يتضمن الأقطار الثلاثة
Aut dicemus quod in membro naturaliter causa extensionis in omnes dimensiones
أو نقول إنّ العضو فيه قوة ممدّدة بالطبع إلى جميع الأقطار
et crescit augmentatum extensum in omnibus dimensionibus ultra quousque completur augmentum
et impellitur augmentum ad omnes dimensiones et diametros secundum quandam regulationem necessariam suae speciei
يندفع له المورد عليه إلى أقطاره على نسبة واحدة فى نوعه
et, inquantum diminuitur in sua profunditate vel crescit in aliis suis dimensionibus, extenuatur
ومن حيث ينعصر فى عمقه أو يزيد، فى قطريه الآخرين، مترققا
Extensio autem est motus corporis per augmentum in latitudine et diminutionem in aliis duabus dimensionibus
spatial extent, magnitude
attribuere partibus eius, in permutatione secunda, formas earum, scilicet virtutes et dimensiones et numeros et figuras et asperitatem et lenitatem et his adhaerentia
Removeamus autem formam Socratis, et ponamus formam quadrati abcd quae habeat dimensionem finitam et locum et qualitatem et diversitatem angulorum numero
ولننقل صورة زيد إلى صورة مربع .ا ب ج د. المحدود المقدار والجهة والكيفية واختلاف الزوايا بالعدد
spatial extent
radius enim fortassis disgregatur et rarificatur et videtur color quasi confusus color, sed dimensio videtur quasi incerta dimensio
لأن الشعاع ربما تفرق وتهلهل، فرأى اللون كما يرى الخلط من اللون، وأما القدر فيراه حينئذ كما يرى الخلط من المقدار
direction, directional orientation
ita ut dimensiones illius formae sint in dimensionibus illius corporis
aut nulla suarum partium quae in ea assignantur secundum aliquam dimensionum suarum habeat comparationem ad rem intellectam
إما أن لا يكون ولا لشىء من أجزائها التى تفرض فيها بحسب جهاتها نسبة إلى الشىء المعقول
extension
quousque occurratsc. corpus alii corpori habenti situm consimilem illi et quasi distet ab eo omnibus suis dimensionibus
إلى أن يصير ملاقيًا لذلك الآخر أو موضوعا فى موضعه، كأنه يحاذيه بجميع امتداده ملاقيا له
number
ut intentiones quae sunt multae et differentes dimensionibus in imaginationibus fiant una intentio
بأن تصير المعانى الكثيرة المختلفة فى المتخيلات بالعدد … معنى واحدا
areal quantity
Quod autem superficies sit mensura, fit secundum alium modum, per quem scilicet potest differre ab aliis superficiebus in mensuratione et dimensione
وأما أنه مقدار فهو بالجهة الأخرى التى بها يمكن أن يخالف غيره من السطوح فى القدر والمساحة
separation
Sequitur ergo ex hoc quod sit ibi aliqua natura elongationis et dimensionis* quae cogat esse inter corpora spatium vacuum terminatum* The reading dimensionis possibly is a corruption of divisionis
فيلزم من ذلك أن يكون نوع من الجمع والتفريق يوجب أن يكون بين الأجرام بعد فلانى محدود