circulus

1.1

دائرةdāʾira

n. dwrcircle (geom., astr.) (e.g. the meridian or the zodiacal circle)
  1. Albu. Intro. JS 200, 907: Quia circulus signorum est super tres circulos, et est circulus Arietis, et circulus Cancri, et circulus Capricorni

    Lemay 328, 515: لأنَّ فلك البروج على ثلث دوائر li-anna falaka l-burūǧi ʿalā ṯalāṯi dawāʾira

  2. Albu. Intro. JS 240, 938: et anguli sunt affines totius circuli

  3. Alcab. diff. I, li. 295: quas dividit circulus emisperii et circulus meridiei

    Yama.: تقسمه دائرة الأفق ودائرة نصف النهار

  4. Alcab. diff. I, li. 304: Tertia quoque pars, que est ab occidente usque ad gradum quarte domus, que est super circulum medii diei sub terra

  5. Thab. Ann. §38: Et ad alterius modi similitudinem fit circulus ABG circa centrum mundi quod est E

  6. Thab. Fig. Grec. §6, Lorch 124, 13: et sint periferie scriptorum in spera maximorum circulorum

  7. Thab. Fig. GC §6, Bjö. 7, 10: et fuerint arcus isti circulorum magnorum arcus qui cadunt in spera

  8. Thab. Fig. GC §23, Bjö. 9, 26: Erunt ergo GBK GEK duo semicirculi, quoniam hii arcus sunt circulorum maiorum spaerae

    Lorch 52, 66: فتكون .ج ب ك. .ج ه ك. نصفى دائرتين لأن هذه القسى من دوائر الكرة العظام

  9. Thab. Almag. §1: Equator diei est circulus maior qui describitur super duos polos orbis super quos movetur ab oriente in occidentem … Circuli meridiei sunt circuli maiores qui transeunt per polos equatoris diei : quicumque vero eorum transit per summum capitum alicuius terrarum est circulus meridiei in terra illa; ipsi autem sunt circuli qui sunt orizontes sub equator diei

    Morel. 2, 7: دوائر نصف النهار هي الدوائر العظمى dawāʾiru niṣfi l-nahāri hiya l-dawāʾiru l-ʿuẓmā

  10. Thab. Almag. §6: Arcus diei est arcus qui est super terram circuli equidistantis equatori diei in quo sol volvitur in die […] Arcus noctis est illud quod remanet ad complendum circulum

  11. Anar. 6, 18: Hoc est quod partes circuli licet superponantur alie aliis

  12. Anar. 37, 13: et ex hac oratione demonstratur quod quesitum in hac figura et circulus sunt antiquiora triangulo

    Arnz. 59, 2: وبهذا القول يتبيّن المطلوب فيه والدائرة اقدم من المثلّث

  13. Avic. An. vol. I 88, 34: et attende dispositionem alicuius recti cuius summitas moveatur in circuitu, et videbitur circulus. Impossibile est autem ut apprehendas rem aut lineam aut circulum

  14. Avic. Met. 163, 54: Circulus enim et linea curva

  15. Avic. Met. 164, 57: nisi prius constiterit ei esse circuli

  16. Alpet. ch. 1 §9: tunc quando habet ordinationem, oportet quod sit propter circulum declinatum ab equatore diei

    Gold. 3v, 3: وقد يجب أن يكون من قبل دائرة مائلة عن مُعدّل النهار wa-qad yaǧibu an yakūna min qibali dāʾiratin māʾilatin ʿan muʿaddali l-nahāri

  17. Alpet. ch. 17 §3: Et fecerunt hoc quia invenerunt circulum quem signavit Sol cum motu suo medio in circulo signorum , et non inclinatur super ipsum

    Gold. 82r, 1: هي دائرة البروج hiya dāʾiratu l-burūǧi

  18. Alhaz. Conf. 287, 8: Orbis est nomen commune, et dicitur super omnes quantitates rotundas sive sit corpus spericum, sive superficies sperica, sive superficies circuli

    Lang. 11, 2: الفلك اسم موضوع يقال على كلّ مقدار مستدير من جسم كريّ أو سطح كريّ أو سطح دائرة أو محيط دائرة

  19. Alhaz. Conf. 312, 12: et ponemus omnes circulos declives omnium stellarum in sua superficie

    Lang. 65, 19: ونفرض لتسهيل العمل جميع الدوائر المائلة لجميع الكواكب في سطح واحد

  20. Alhaz. Opt. 5, 20: et est circulus sectionis inter duas superficies glacialis

  21. Aris. Phys. VII 54, 28 (248b3): Necesse est quod tempus in quo B transit circulum sit pars temporis A

  22. Aris. Phys. VII 56, 18 (248b6): Sed si iungi possunt, sequetur quod paulo ante diximus quod linea recta sit aequalis circulo

    Bad. 775, 11: أن يكون خط مستقيم مساويًا لدائرة an yakūna ḫaṭṭun mustaqīmun musāwiyan li-dāʾiratin

  1. 2 Albu. Intro. JS
  2. 3 Alcab.
  3. 1 Thab. Ann.
  4. 1 Thab. Fig. Grec.
  5. 2 also s.v. kura Thab. Fig. GC
  6. 3 also s.v. kura and nahār Thab. Almag.
  7. 65 Anar.
  8. 3 Avic. An.
  9. 43 Avic. Met.
  10. 17 also s.v. mayl, wasaṭ, ṣaġīr, minṭaq, niṭāq (al-burūǧ) and mamarr al-quṭb Alpet.
  11. Alhaz. Conf.
  12. 1 Alhaz. Opt.
  13. 5 Aris. Phys. VII
1.2

دورdawr (pl. adwār)

n. dwrcircle; period, rotation, revolution (astr.); ‘dawr’ (technical term of astrol.: a cycle of 360 years)
  1. Albu. Coni. tr. VIII, li. 20, version c, see fn. 27: Et planete quoque proprie appropriantur cum omni specie harum specierum, et appropriantur alii sine aliis, et illud apud profectiones circulorum

    Yama.: وذلك عند انتهاءات الأدوار wa-ḏālika ʿinda ntihāʾāti l-adwāri

  2. Alcab. diff. IV, li. 251, version u, see fn. n: Et ex hoc dominus orbis vel circuli in nativitatibus

  3. Alcab. diff. IV, li. 265, version u, see fn. r: Similiter dominus uniuscuiusque harum horarum nominatur nomine domus et nominatur etiam orbis vel circuli dominus

    Yama.: وكذلك ربّ كلّ ساعة منها يسمّى باسم البيت ويسمّى أيضا بصاحب الدور

  4. Aver. MC Gen. 175va52: Infinita autem sunt duobus modis: aut infinita secundum circulum aut infinita recte

    Eich. 140, 9: وغير المتناهية صنفان إما غير متناهية من جهة الدور وإما غير متناهية من جهة الاستقامة

  1. 1 Albu. Coni.
  2. 2 Alcab.
  3. 1 Aver. MC Gen.
[ Yamamoto/Burnett 2000, vol. I, 587–592. ]
1.3

مدارmadār

n. dwrcircle, orbit (astr.); circling
  1. Alhaz. Conf. 290, 24: Et ultimus istorum circulorum per quos movetur sol vocatur circulus capricorni

    Lang. 17, 17: وآخر دائرة تتحرك عليها الشمس من هذه الدوائر تسمّى مدار الجدي

  2. Alhaz. Conf. 291, 10: et hoc in loco est circulus capitis cancri contingens orizontem

    Lang. 18, 20: وفي هذا المكان يكون مدار رأس السرطان مماسًا للأفق

  3. Avic. Gen. 144, 43: et quod revertatur, cum toto hoc, cito super illum circulum

    Qass. 194, 2: وأن يتكرر على المدار، مع ذلك wa-an yatakarrara ʿalā l-madāri, maʿa ḏālika

  1. Alhaz. Conf.
  2. 1 Avic. Gen.
1.4

تدويرtadwīr

n. dwrcircle (astr.)
  1. Albu. Intro. JS 201, 909: Quia circulus signorum est super tres circulos, et est circulus Arietis, et circulus Cancri, et circulus Capricorni. Et ob hoc divisus est circulus xii. signorum triplicitatibus

    Lemay 328, 516: لأنّ فلك البروج على ثلث دوائر، وهي دائرة الحمل ودائرة السرطان ودائرة الجدي، فلذلك قسِمَ تدوير البروج الاثنا عشر للمثلثات li-anna falaka l-burūǧi ʿalā ṯalāṯi dawāʾira, wa-hiya dāʾiratu l-ḥamali wa-dāʾiratu l-saraṭāni wa-dāʾiratu l-ǧadyi, fa-li-ḏālika qusima tadwīru l-burūǧi l-iṯnā ʿašara li-l-muṯallaṯāti

  1. 1 Albu. Intro. JS
1.5

مستديرmustadīr

act. part. dwrcircular
  1. Avic. Met. 112, 89: linea vero circuli non recipit augmentum

    Marm. 78, 4: وأما [sc. الخط] المستدير فإذ ليس يقبلها [sc. زيادة] wa-ammā [ sc. al-ḫaṭṭu ] l-mustadīru fa-iḏ laysa yaqbaluhā [ sc. ziyādatan ]

  1. 1 Avic. Met.

وأما [sc. الخط] المستديرر – linea vero circuliAvic. Met. 78 / 112

2.

فلكfalak

n. flksphere, orb; circle (geom.), circle (astr., e.g.: zodiacal, eccentric or epicyclic); (right) ascension
  1. Mesue Aph. A §88: Nulla res sub lunari circulo, quocumque gradu mutetur circulus, revocabitur ultra in eternum ad illum modum qualitatis vel quantitatis in quo fuerit in ipso circuli motu

  2. Mesue Aph. A §128: Non est temporis eadem natura in omni regione: quando est sol in quadrangulo circulo

    Troup.: ليس طباع الأزمان الأربعة في كل البلدان عند حلول الشمس أرباع الفلك بواحدة laysa ṭibāʿu l-azmāni l-arbaʿati fī kulli l-buldāni ʿinda ḥulūli l-šamsi arbāʿa l-falaki bi-wāḥidatin

  3. Albu. Abbr. ch. 1 §3: haut quamquam id absque noticia graduum circulorum

    Yama.: وإنما يدرك ذلك بمعرفة درج الفلك wa-innamā yudriku ḏālika bi-maʿrifati daraǧi l-falaki

  4. Albu. Abbr. ch. 2 §7: in circulo obli<qua>tionis in via Solis invenitur

  5. Albu. Intro. JS 45, 1625: Nam si Ptholomeus et omnes antiqui qui scrutati sunt veritatem locorum planetarum … observarent eos dum essent in summitatibus circulorum suorum brevium

    Lemay 40, 934: في ذِروَة أفلاك تداويرها fī ḏirwati aflāki tadāwīrihā

  6. Albu. Intro. JS 45, 1627: deinde congrueret locus planete ex circulo suo brevi simili loci eius ex circulo remoti cuspidis

    Lemay 41, 935: مثل موضعه من فلكه الخارج المركز miṯla mawḍiʿihī min falakihī l-ḫāriǧi l-markazi

  7. Albu. Intro. JS 244, 1081: hoc est ut sit longitudo uniuscuiusque eorum in <una> parte ex circulo equinoctii equaliter

    Lemay 397, 676: من منطقة فلك الإستواء min minṭaqati falaki l-istiwāʾi

  8. Albu. Coni. tr. I, li. 36: consideratus est ordo nexus circulorum planetarum superiorum

    Yama.: نظر إلى ترتيب نضد أفلاك الكواكب العلوية naẓara ilā tartībi naḍadi aflāki l-kawākibi l-ʿalawiyyati

  9. Albu. Coni. tr. VII, li. 238: Deinde considera dominum eius et iudicabis per eum secundum quantitatem loci sui in seipso ex circulo

  10. Alcab. diff. I, li. 17: Prima differentia, in esse circuli signorum essentiali vel accidentali. Nithac, id est cingulus, circuli signorum dividitur in .xii. partes equales

    Yama.: بحسب انقسام قلك البروج bi-ḥasabi nqisāmi falaki l-burūǧi

  11. Alcab. diff. IV, li. 146: minues ascensiones gradus significatoris de ascensionibus illius gradus ad quem eum volueris dirigere per ascensiones circuli directi

    Yama.: أن تسيّر إليه بمطالع الفلك المستقيم an tusayyira ilayhi bi-maṭāliʿi l-falaki l-mustaqīmi

  12. Avic. Met. 312, 58: superficiem circuli lunae

  13. Avic. Met. 475, 21: Si autem circuli planetarum fuerint sic quod principium … sit virtus

    Marm. 325, 15: فإن كانت الأفلاك المتحيرة إنما المبدأ fa-in kānati l-aflāku l-mutaḥayyiratu innamā l-mabdaʾa

  14. Mesue Aph. B §128: cum sol existit in aliqua quarta circuli signorum

  1. 2 Mesue Aph. A
  2. 9 Albu. Abbr.
  3. 28 also s.v. dividere, declivus, finis and imago Albu. Intro. JS
  4. 10 Albu. Coni.
  5. 55 Alcab.
  6. 7 Avic. Met.
  7. 1 Mesue Aph. B
3.1

نطاقniṭāq

n. nṭqsector; belt (of the zodiac) (astr.)
  1. Alcab. diff. IV, li. 282: erit ascendens a medio circuli sui ad summitatem circuli …, erit descendens a medio circuli sui ad infimum illius

    Yama.: فهو صاعد من وسط نطاقه إلى ذروة فلكه fa-huwa ṣāʿidun min wasaṭi niṭāqihī ilā ḏurwati falakihī

  2. Alcab. diff. IV, li. 295: si fuerit aliquis duorum planetarum in medio circuli sui

  3. Alpet. ch. 13 §21: Et tunc quando applicabitur polus K ad L, revertetur stella ad celum signorum, et in mutatione sua in medietate secunda circuli (volo dicere medietatem LK) revertetur stella septentrionalis a circulo signorum quousque compleat 3° in quarta … tunc revertetur stella ad signa cum reversione sui poli ad circulum HT

    Gold. 63r, 4: يعود الكوكب شماليّا عن نطاق البروج yaʿūdu l-kawkabu šimāliyyan ʿan niṭāqi l-burūǧi

  1. 4 Alcab.
  2. 1 Alpet.
3.2

منطقةminṭaqa

n. nṭqbelt (of the zodiac) (astr.)
  1. Albu. Intro. JS 211, 14: Quinta differentia, in signis concordantibus in circulo et ascensionibus, et concordantibus in fortitudine et in itinere

  2. Alcab. diff. I, li. 56, version m, see fn. 77: et si duo signa fuerint domus unius planete, dicuntur concordantia in circulo

    Yama.: قيل لهما المتّفقان في المنطقة qīla lahumā l-muttafiqāni fī l-minṭaqati

  1. 1 Albu. Intro. JS
  2. 1 Alcab.
4.

كرةkura

n. krw / krysphere
  1. Avic. Met. 475, 22: principium motus circulorum uniuscuiusque planetarum sit virtus

    Marm. 325, 15: إنما المبدأ فى حركة كرات كل كوكب فيها قوة

  2. Avic. Met. 475, 24: secundum numerum planetarum, non secundum numerum circulorum

  1. 3 Avic. Met.
5.

محيطmuḥīṭ

n. ḥwṭcircumference
  1. Avic. Gen. 135, 89: contrariatur inventione contrarietatis motuum naturalium per quos invenitur centrum et circulus

    Qass. 186, 11: فيبطله وجود الحركات الطبيعية متضادة لوجود المركز والمحيط fa-yubṭiluhū wuǧūdu l-ḥarakāti l-ṭabīʿiyyati mutaḍāddatan li-wuǧūdi l-markazi wa-l-muḥīṭi

  1. 1 Avic. Gen.

Submit Feedback

Your Name: (optional)
Your E-Mail: (optional)

Please specify the part of the lemma you wish to submit a contribution for:

Your feedback: