cogitare

1.1

فكّرfakkara (+ or an)

v. fkrto consider, think about
  1. Kindi Som. 14, 15: Invenimus enim quandoque vigilantem, cuius anima quibusdam suis utitur sensibus, imaginari formam rerum individualem, in qua cogitat

    Rīda 296, 1: فقد نجد المستيقظ الذى نَفْسُه مستعملةٌ بعض حواسها تتمثل له صورُ الأشياء التى يفكر فيها

  2. Kindi Som. 21, 7: nam sicut invenitur de hominibus vivis qui cogitat de re antequam sit et utitur cogitatione sua sana cum propositionibus veris ad similitudinem illius rei, generantibus veritatem conclusionum ad omne illud de quo cogitavit et indicat res

  3. Avic. An. vol. II 99, 62: Tu autem scis quod, cum cogitaveris de intellecto

    Rahm. 220, 11: إذا أخذت تفكر فى معقول iḏā aḫaḏta tufakkiru fī maʿqūlin

  4. Avic. Met. 494, 15: Deinde non cogitaverunt quare pars … debuit descendere

  5. Aris. Anim. III 756b8: Et non cogitaverunt quod hoc sit impossibile

    Brug.: ولم يفكّر فى ذلك انه ممّا لا يستطاع ولا يمكن wa-lam yufakkir fī ḏālika annahū mimmā lā yustaṭāʿu wa-lā yumkinu

  6. Aris. Anim. III 778b8: Antiqui vero scientiae naturalis aestimabant contrarium illius quod diximus, quoniam non cogitabant in multitudine causarum, et non consideraverunt nisi in causa materiali et moventi

    Brug.: لم يفكّروا فى كثرة العلل ولم يعلموها lam yufakkirū fī kaṯrati l-ʿilali wa-lam yaʿlamūhā

  1. 5 Kindi Som.
  2. 1 Avic. An.
  3. 1 Avic. Met.
  4. 4 Aris. Anim. III
1.2

تفكّرtafakkara

v. fkrto reflect, to think, to deliberate
  1. Albu. Intro. JS 38, 1344: Ratiocinatio quoque tertia est in inventione possibilis quod homo cogitat et consulit in hoc quod est possibile

  2. Albu. Intro. JS 215, 123: quedam vero sunt longe a nobis, mirabiles nomine ac creatione atque esse, dum in eis cogitaverit cogitator

    Lemay 372, 69: إذا تفكَر فيها المتفكّر iḏā tafakkara fīhā l-mutafakkiru

  3. Avic. Met. 415, 26: Qui autem aliquantulum cogitaverit

    Marm. 285, 14: وكل من تفكر قليلا wa-kullu man tafakkara qalīlan

  1. 2 Albu. Intro. JS
  2. 1 Avic. Met.
1.3

فكرfakara (+ )

v. fkrto reflect upon
  1. Aver. Ep. Parv. 201rb32: et quia homo, quando cogitaverit in aliqua re difficili, maxime contingit ei sompnus

    Blum. 57, 11: ان المرء اذا عسر عليه المعنى وفكر فيه، عرض له النوم anna l-marʾa iḏā ʿasura ʿalayhi l-maʿnā wa-fakara fīhi ʿaraḍa lahū l-nawmu

  1. 1 Aver. Ep. Parv.
1.4

عمل الفكرʿamila l-fikra

verb. phrase ʿml fkrto practise reflection
  1. Aver. Ep. Parv. 202vb3: Et signum eius … est quod illi qui multum cogitant intrant sue virtutes sensibiles intra corpus

    Blum. 83, 7: الذين يعملون الفكر كثيرا، تميل قواهم الحسية الى داخل البدن allaḏīna yaʿmalūna l-fikra kaṯīran tamīlu quwāhumu l-ḥissiyyatu ilā dāḫili l-badani

  1. 1 Aver. Ep. Parv.
1.5

فكرةfikra

n. fkrcogitation
  1. Avic. Log. 2rb45: et precipue cum contenderimus cogitando apprehendere incognita ex cognitis

    Madk. 15, 11: وخصوصا ونحن نروم بالفكرة أَنْ نستدرك المجهولات wa-ḫuṣūṣan wa-naḥnu narūmu bi-l-fikrati an nastadrika l-maǧhūlāti

  1. 1 Avic. Log.

ونحن نروم بالفكرة أَنْ نستدرك المجهولات – cum contenderimus cogitando apprehendere incognitaAvic. Log. 15 / 2rb

1.6

مفكّرmufakkir

act. part. fkrcogitative (faculty)
  1. Avic. An. vol. II 16, 11: et convertit virtutem formalem ad operandum in sensibus exterioribus et movet eam per id quod reddit ei de illis, ita quod non permittit imaginativam cogitare

    Rahm. 171, 20: حتى لا تسلم للمتخيلة [sc. القوة] المفكرة ḥattā lā tusallamu li-l-mutaḫayyilati [ sc. al-quwwatu ] l-mufakkiratu

  1. 1 Avic. An.

حتى لا تسلم المتخيلة [sc. القوة] المفكرة – quod non permittit imaginativam cogitareAvic. An. 171 / vol. II 16

2.1

روّىrawwā (+ )

v. rwyto deliberate, to consider
  1. Avic. An. vol. II 77, 27: de necessariis etenim et impossibilibus non cogitant an habeant esse an non

    Rahm. 207, 8: لأن الواجبات أو الممتنعات لا يروى فيها لتوجد أو تعدم li-anna l-wāǧibāti awi l-mumtaniʿāti lā yurawwā fīhā la-tūǧadu aw tuʿdamu

  2. Avic. An. vol. II 78, 33: inde enim transsumit maximas propositiones ad id quod cogitat et concludit de particularibus

    Rahm. 207, 13: تأخذ [sc. القوة] المقدمات الكبرى فيما تروى وتنتج فى الجزئيات taʾḫuḏu [ sc. al-quwwatu ] l-muqaddimāti l-kubrā fīmā turawwī wa-tuntiǧu fī l-ǧuzʾiyyāti

  3. Aver. MC Int. diff. II, 37, 231: Et illud est quia verum ipsorum duorum in se oportet de necessitate ut sit inventum, equaliter cogitet unus ipsorum in vanitate ipsius, et alius in essentia ipsius, aut non cogitet aliquis ipsorum in illo

    Butt. 81, 2: سواء روى أحدهما فى إبطاله والآخر فى وجوده أو لم يرو واحد منهما فى ذلك sawāʾan rawwā aḥaduhumā fī ibṭālihī wa-l-āḫaru fī wuǧūdihī aw lam yurawwi wāḥidun minhumā fī ḏālika

  1. 3 s.v. rawā Avic. An.
  2. 2 Aver. MC Int.
2.2

رويّةrawīya

n. rwyreflection, deliberation
  1. Avic. Log. 3ra9: Hac autem doctrina eget homo qui acquirit scientiam considerando et cogitando

    Madk. 20, 18: وأما هذه الصناعة فلا غنى عنها للإنسان المكتسب للعلم بالنظر والرويَّة wa-ammā hāḏihī l-ṣināʿatu fa-lā ġinā ʿanhā li-l-insāni l-muktasibi li-l-ʿilmi bi-l-naẓari wa-l-rawīyati

  2. Avic. An. vol. I 28, 44: Perfectio autem secunda est aliquid ex eis quae consequuntur speciem rei, aut ex actionibus eius aut ex passionibus, sicut incidere est ensi et sicut cognoscere et cogitare et sentire et motus homini

  3. Avic. An. vol. II 77, 22: Homo ergo habet virtutem quae propria est conceptionum universalium et aliam quae propria est ad cogitandum de rebus singularibus

    Rahm. 207, 5: وقوة أُخرى تختص بالروية فى الأمور الجزئية wa-quwwatun uḫrā taḫtaṣṣu bi-l-rawīyati fī l-umūri l-ǧuzʾiyyati

  1. 1 s.v. cogitando Avic. Log.
  2. 2 Avic. An.

تختص بالروية الأمور – quae propria est ad cogitandum de rebusAvic. An. 207 / vol. II 77

3.

توهّمtawahhama

v. whmto imagine
  1. Avic. An. vol. I 152, 8: Si enim cogitares camphoram iam mutatam

    Rahm. 80, 10: لو توهمت الكافور قد نقل law tawahhamta l-kāfūra qad nuqila

  2. Avic. An. vol. II 172, 11: Cuius rei ponamus exemplum in naturalibus: loco substantiae separatae, cogitemus ignem aut solem

  3. Avic. Met. 288, 50: Impossibile est enim cogitari

  1. 2 Avic. An.
  2. 1 Avic. Met.
4.

اعتبرiʿtabara

v. ʿbrto consider
  1. Avic. Gen. 138, 6: quando considerator cogitaverit, inveniet quod plantae et animalia

    Qass. 189, 6: وإذا اعتبر المعتبر wa-iḏā ʿtabara l-muʿtabiru

  1. 1 Avic. Gen.
5.1

أخطر بالبالaḫṭara bi-l-bāli

verb. phrase ḫṭr bwlto bring to one’s mind
  1. Avic. Met. 243, 55: in actu debeat quoque intelligere cum eo cetera quae comitantur illud proxime aut ut cogitet de illis

    Marm. 160, 17: لأنه ليس يلزم النفس إذا عقلت شيئا أن تكون بالفعل تعقل معه الأمور التى تلزمه لزوما قريبا، وأن تخطرها بالبال li-annahū laysa yalzamu l-nafsa iḏā ʿaqalat šayʾan an takūna bi-l-fiʿli taʿqalu maʿahū l-umūra llatī talzamuhū luzūman qarīban wa-an tuḫṭiruhā bi-l-bāli

  1. 1 s.v. ḫaṭara bi-l-bāl Avic. Met.
5.2

خطر بالبالḫaṭara bi-l-bāli

verb. phrase ḫṭr bwlto come to one’s mind
  1. Avic. An. vol. II 41, 67: si vero non memorant, memorare non desiderant nec cogitant inde

    Rahm. 185, 14: ولم يخطر لها [sc. الحيوانات] ذلك بالبال wa-lam yaḫṭur lahā [ sc. al-ḥayawānāti ] ḏālika bi-l-bāli

  1. 1 Avic. An.
6.

أضمرaḍmara

v. ḍmrto conceal (in one’s mind)
  1. Alcab. diff. I, li. 318: hec significat corpora et vitam et initia operum de interrogationibus scilicet et oratione et locutione et rumoribus, et quicquid cogitat interrogans in animo suo

    Yama.: وما يضمره السائل في نفسه wa-mā yuḍmiruhū l-sāʾilu fī nafsihī

  1. 1 s.v. ḍamara Alcab.
7.

اهتمّihtamma (+ bi)

v. hmmto worry, to be concerned about
  1. Albu. Coni. tr. VIII, li. 260, version c, see fn. l: et multiplicabuntur res aquatice sicut margarite et pisces et aves aque, et fortasse tristabuntur vel cogitabunt reges propter res occultas

    Yama.: وربّما اهتمّ الملوك بأمور خفيّة wa-rubbamā htamma l-mulūku bi-umūrin ḫafīyatin

  1. 1 s.v. cogitari Albu. Coni.

Submit Feedback

Your Name: (optional)
Your E-Mail: (optional)

Please specify the part of the lemma you wish to submit a contribution for:

Your feedback: