cognitio

1.1

معرفةmaʿrifa

n. ʿrfknowledge; cognition; recognition (opt.)
  1. Albu. Intro. JS 52, 1867: Quia dignitas hominis super cetera animalia non fit nisi per <sapientiam et cognitionem>, quod est instrumentum rationis, et per cognitionem rerum

  2. Albu. Intro. JS 93, 252: quedam vero fiunt subtiles et longinque significantes res profundas quarum cognitio et narratio de eis est impossibile

    Lemay 159, 134: لا يمكننا معرفتها ولا الأخبار عنها lā yumkinunā maʿrifatuhā wa-lā l-aḫbāru ʿanhā

  3. Albu. Coni. tr. II, li. 106: Et cum sit magis necessarium ut sit consequens ad hoc quod premisimus in differentia secunda de cognitione partium ad quas permutatur regni vicissitudo

    Yama.: أن يكون تاليا لما قدّمنا في الفصل الثاني من معرفة النواحي an yakūna tāliyan limā qaddamnā fī l-faṣli l-ṯānī min maʿrifati l-nawāḥi

  4. Albu. Coni. tr. VII, li. 34: et usus dialetice et rethorice et cognitio scientiarum

  5. Alcab. diff. IV, li. 15: Cuius rei cognitio est ut consideretur gradus coniunctionis

  6. Ps.-Aris. Caus. ch. VIII §80: Et virtus [quidem] intelligentiae est vehementioris unitatis quam res secundae quae sunt post eam, quoniam ipsae non accipiunt cognitionem eius

    Bad. 11, 15: وقوة العقل أشدُّ وحدانية من الأشياء الثوانى التى بعده لأنها لا تنال معرفته

  7. Ps.-Aris. Caus. ch. XXIII §180: Et non intelligo per esse nisi cognitionem

  8. Kindi Som. 12, 16: Dico ergo quod cognitio eius, quod accidit rei, non est nisi post comprehensionem scientiae quidditatis rei

  9. Kindi Som. 20, 7: Et quia iam appropinquatur ut ostendamus quae causa sit in diversitate dispositionum visionis in antecessione suae cognitionis, tunc dicamus quod anima propterea quod est sapiens per naturam suam vigilantem sensibilem

    Rīda 303, 2: فى تَقْدِمَةِ معارفها fī taqdimati maʿārifihā

  10. Ps.-Fara. Flos 317: et eius intentio est cognitio harum duarum viarum quas diximus

    Cruz Her. li. 29: وغرضها هو معرفة هذين الطريقين الذين ذكرناهما

  11. Ps.-Fara. Flos 318: Neque est ei intentio rebus, neque proveniunt ab eo secundum semitam nature, absque quod sit ei cognitio et voluntas ad producendum eas

  12. Avic. An. vol. I 9, 6: cui consequenter adiunximus librum secundum, qui est de cognitione corporum et formarum et primorum motuum in mundo naturae

    Rahm. 1, 5, versions bgc, see fn. 4: بالفن الثانى فى معرفة الأجرام bi-l-fanni l-ṯānī fī maʿrifati l-aǧrāmi

  13. Avic. Met. 3, 42: quod quaerimus in ea sit cognitio proprietatum et actionum eius [ sc. Dei ]

  14. Avic. Met. 3, 48: sapientia est cognitio quae est certior et convenientior

  15. Fara. Int. li. 44: Hec autem virtus est una de partibus anime cui acquiritur cognicio prima

    Bouy. 9, 1: فان هذه القوة جزء ما من النفس يحصل لها المعرفة الاولى

  16. Aris. Anim. II 639a9: Et forte est doctrina docti in cognitione naturarum alicuius rei et scientia singulari

    Kruk: وربما كان ادب الاديب فى معرفة طباع شىء واحد wa-rubbamā kāna adabu l-adībi fī maʿrifati ṭibāʿi šayʾin wāḥidin

  17. Aris. Anim. II 645a26: Si ergo aliquis putaverit quod cognitio animalium sit ignobilis, putet ergo quod cognitio ipsius sit ignobilis

  18. Aver. MC Gen. 158rb66: Et accidit eis hoc accidens quia estimabant quod nulla comprehensio est hic in cognitione rerum preter sensum

  19. Aver. Ep. Parv. 203ra26: cognitio enim speculativa una est in se non diversa, sive fuerit scita per disciplinam sive sine disciplina

    Blum. 90, 3: ان المعرفة النظرية فى نفسها واحدة anna l-maʿrifata l-naẓariyyata fī nafsihā wāḥidatun

  20. Aver. Ep. Parv. 203ra30: Et sic sumus inter duo, aut ut dicamus quod ista cognitio equivoce dicitur cum cognitione humana

    Blum. 90, 6: ان هذه المعرفة مقولة مع المعرفة الانسانية باشتراك الاسم anna hāḏihī l-maʿrifata maqūlatun maʿa l-maʿrifati l-insāniyyati bi-štirāki l-ismi

  21. Alhaz. Opt. 31, 25: cognitio speciei est ex assimilatione formae rei visae

    Sabra II 23b, 13: والمعرفة بالنوع تكون من تشبيه صورة المبصر wa-l-maʿrifatu bi-l-nawʿi takūnu min tašbīhi ṣūrati l-mubṣari

  22. Alhaz. Opt. 59, 42: forte comprehenditur distinctio corporum per cognitionem et per scientiam antecedentem

    Sabra II 108a, 1: وقد يدرَك تفرق الأجسام بالمعرفة وبتقدم العلم wa-qad yudraku tafarruqu l-aǧsāmi bi-l-maʿrifati wa-bi-taqaddumi l-ʿilmi

  23. Aris. Phys. VII 46, 8 (247a30): Cognitio enim non sit in cognoscente mota aliqua virtute omnino

  24. Aris. Phys. VII 46, 11 (247b20): experientes enim et considerantes particularia adepti sumus cognitionem universalem

  1. 3 Albu. Intro. JS
  2. 2 Albu. Coni.
  3. 1 Alcab.
  4. Ps.-Aris. Caus.
  5. 2 Kindi Som.
  6. 2 Ps.-Fara. Flos
  7. 1 Avic. An.
  8. 26 Avic. Met.
  9. 1 Fara. Int.
  10. 5 Aris. Anim. II
  11. 1 Aver. MC Gen.
  12. 27 Aver. Ep. Parv.
  13. 9 Alhaz. Opt.
  14. 5 Aris. Phys. VII
[ Alon/Abed 2007, 263. ]
1.2

تعريفtaʿrīf

n. ʿrfmaking known (n.); determination; rendering (a noun) definite (n.) (gram.)
  1. Fara. Scien. GC 14, 12: Et quod extremitatum nominum alie sunt que sunt in principiis earum sicut elif et lem cognitionis in arabico, aut quod stat loco earum in reliquis linguis

  2. Avic. Met. 1, 6: accedere ad cognitionem intentionum sapientialium

    Marm. 1, 10: أن نشرع فى تعريف المعانى الحكمية an našraʿa fī taʿrīfi l-maʿānī l-ḥikmiyyati

  3. Avic. Met. 32, 8: quamvis cognitio quae transit per animum vel quae intelligitur ex significatione verbi

    Marm. 22, 15: وإن لم يكن التعريف الذى يحاول إخطارها بالبال wa-in lam yakuni l-taʿrīfu llaḏī yuḥāwalu iḫṭāruhā bi-l-bāli

  4. Avic. Gen. 119, 66: Probatur ergo quod talis receptionis apus non accipitur in definitione istarum potentiarum, neque in cognitione earum ut nuncupentur definitiones

    Qass. 172, 14: فبين أن نحو هذه الأفعال لا تؤخذ فى حدّ هذه القوى، ولا فى تعريفاتها التى تناسب الحدود fa-bayyana anna naḥwa hāḏihī l-afʿāli lā tuʾḫaḏu fī ḥaddi hāḏihī l-quwā wa-lā fī taʿrīfātihā llatī tunāsibu l-ḥudūda

  5. Avic. Gen. 119, 82: si voluerint etiam quod calidum et frigidum cognoscantur per receptionem praedictae operationis quae currit inter ambo, non erit vera cognitio

    Qass. 173, 6: لم يكن تعريفًا lam yakun taʿrīfan ḥaqīqiyyan

  6. Avic. Qual. 1, 2: Iam complevimus cognitionem rerum naturalium universalium

    Qass. 201, 3: قد فرغنا من تعريف الأمور العامة للطبيعيات qad faraġnā min taʿrīfi l-umūri l-ʿāmmati li-l-ṭabīʿiyyāti

  7. Avic. Qual. 19, 1: Capitulum de cognitione causae per quam caliditas et frigiditas fugantur ab invicem

  1. s.v. tarʿīf Fara. Scien. GC
  2. 6 Avic. Met.
  3. 3 Avic. Gen.
  4. 4 Avic. Qual.
[ Goichon 1938, no. 429. ]
1.3

اعترفiʿtarafa (+ bi)

v. ʿrfto acknowledge
  1. Avic. Gen. 45, 28: Comparatio autem quam habent elementa ad medium mundi secundum omnem cognitionem et sequitur eis absque eorum cognitione

    Qass. 113, 6: كما يعترفون به، كافتهم، أو يلزمهم، وإن لم يعترفوا به kamā yaʿtarifūna bihī kāffatuhum aw yalzamuhum wa-in lam yaʿtarifū bihī

  1. 2 Avic. Gen.

كما يعترفون به كافتهم – secundum omnem cognitionemAvic. Gen. 113 / 45

1.4

طلب المعرفةṭalab al-maʿrifa

genit. compound ṭlb ʿrfpursuit of knowledge
  1. Aris. Anim. III 718a35: Et dignum est dubitare in cognitione creationis matricum et modorum suae figurae, quoniam diversantur multum

    Brug.: وخليق ان يعتاص احد فى طلب معرفة خلقة الارحام wa-ḫalīqun an yaʿtāṣa aḥadun fī ṭalabi maʿrifati ḫilqati l-arḥāmi

  1. 1 Aris. Anim. III
1.5

عُرفʿurifa (+ bi)

pass. v. ʿrfto be known by
  1. Avic. An. vol. I 56, 97: Tu scis autem quod unum sufficit ad probationem contrariorum et ad cognitionem eorum per illud

    Rahm. 26, 13: أن الشىء الواحد يكفى فى أن يكون عيارا للأضداد تعرف به كالمسطرة anna l-šayʾa l-wāḥida yakfī fī an yakūna ʿiyāran li-l-aḍdādi tuʿrafu bihī ka-l-masṭarati l-mustaqīmati yuʿrafu bihā l-mustaqīmu

  1. 1 s.v. ʿarafa Avic. An.

تعرف به – ad cognitionem eorum per illudAvic. An. 26 / vol. I 56

2.1

تمييزtamyīz

n. myzdiscernment, making distinctions
  1. Albu. Intro. JS 8, 217: Et non contradicunt huic secunde speciei ex scientia astrorum nisi ipsi qui longe facti sunt a scientia et cognitione atque cogitacione in esse corporum superiorum

  2. Albu. Intro. JS 357, 1278: et perspicacitatis ingenii atque cognitionis

  3. Alcab. diff. II, li. 166: Et ex operibus, opera que generant cognitionem, predicationem et rethoricam

    Yama.: ومن الأعمال التمييز wa-mina l-aʿmāli l-tamyīzu

  4. Avic. An. vol. I 81, 24: et inter animam rationalem et inter vim eorum quae praedicta sunt de cognitione et aliis

  5. Avic. An. vol. II 18, 43: Si autem cognitio et intellectus subvenerint ei in aliquo istorum

  6. Avic. Met. 177, 95: sicut fecerunt homines debilis cognitionis

  1. 5 Albu. Intro. JS
  2. 1 Alcab.
  3. 4 Avic. An.
  4. 1 Avic. Met.
2.2

تمايزtamāyuz

n. myzdiffering from another (n.)
  1. Avic. Gen. 71, 22: istud non potest esse in eis, dum induerint unam formam, qua mediante, non est cognitio vel separatio inter ea

    Qass. 134, 3: وهى متلبسة صورة واحدة لا تمايز بينها wa-hiya mutalabbisatun ṣūratan wāḥidatan lā tamāyuza baynahā

  2. Avic. Gen. 71, 24: Et illa cognitio vel separatio, vel erit per formas substantiales, vel per aliqua accidentalia

  1. 3 Avic. Gen.
3.

علمʿilm

n. ʿlmknowledge; science
  1. Avic. An. vol. I 10, 19: sed cognitio quae melior habetur ex his est illa quae habetur de forma eorum

  2. Avic. An. vol. II 166, 7: plerumque enim cognitio rei in proximo est

    Rahm. 257, 12: وكثيرا ما يكون العلم بالشىء قريبا

  3. Avic. Met. 21, 86: per cognitionem astrologiae

    Marm. 15, 2: إلا بعلم الهيئة illā bi-ʿilmi l-hayʾati

  4. Avic. Met. 472, 45: et cognitio qualiter est

  1. 2 Avic. An.
  2. 3 Avic. Met.
4.1

فكر ورؤيةfikr wa-ruʾya

n. + n. fkr rwythinking and intellectual perception
  1. Aver. Ep. Parv. 195va64: ista enim virtus est in homine per cognitionem, et ideo investigat per rememorationem

    Blum. 39, 8: لان هذه القوة تكون فى الانسان بفكر ورؤية li-anna hāḏihī l-quwwata takūnu fī l-insāni bi-fikrin wa-ruʾyatin

  2. Aver. Ep. Parv. 202ra24: Et ista fides quam habemus post ignorantiam non acquiritur ex cognitione precedente neque post cognitionem

    Blum. 71, 7: ليس يحصل عن معرفة متقدمة عندنا فاعلة ولا بعد فكر ولا رؤية laysa yaḥṣulu ʿan maʿrifatin mutaqaddimatin ʿindanā fāʿilatin wa-lā baʿda fikrin wa-lā ruʾyatin

  1. 2 s.v. rawiyya Aver. Ep. Parv.
4.2

فكرة وقياسfikra wa-qiyās

n. + n. fkr qysthought and logical reasoning
  1. Aris. Anim. III 759a25: Et omnes isti sermones non possunt stare apud habentes cognitionem ex testimoniis multis acceptis

    Brug.: ولا يجوز عند من له فكر وقياس من شهادات wa-lā yaǧūzu ʿinda man lahū fikratun wa-qiyāsun min šihādātin

  1. 1 Aris. Anim. III
5.

ظنّẓann

n. ẓnnsupposition, (erroneous) opinion
  1. Avic. Gen. 21, 42: ut sit dissensio postmodum super essentia et cognitione huius corporis

    Qass. 95, 16: حتى يطلب بعد ذلك أنه أى الأجسام، وترجم فيه الظنون

  1. 1 s.v. essentia ayy al-aǧsām Avic. Gen.
6.

بيانbayān

n. bynelucidation, explanation
  1. Avic. Met. 288, 36: ut cognitio acuti pendeat ex relatione

    Marm. 192, 6: عرض أن يتعلق البيان للحادة بالإضافة ʿaraḍa an yataʿallaqa l-bayānu li-l-ḥāddati bi-l-iḍāfati

  1. 1 Avic. Met.
7.

وقوفwuqūf (+ ʿalā)

n. wqfstudy of
  1. Mesue Aph. B §4: tempus parvum est in cognitione herbe cuiuslibet ex terre nascentibus

    Troup.: العمر يقصر عن الوقوف على فعل كل نبات الأرض al-ʿumru yaqṣuru ʿani l-wuqūfi ʿalā fiʿli kulli nabāti l-arḍi

  1. 1 Mesue Aph. B
8.

إصابةiṣāba

n. ṣwbbeing correct (n.)
  1. Avic. Met. 59, 26: fuerunt aequales in cognitione

    Marm. 41, 4: فليس يجب أن يكونوا متكافئين فى الإصابة fa-laysa yaǧibu an yakūnū mutakāfiʾīna fī l-iṣābati

  1. 1 Avic. Met.

Submit Feedback

Your Name: (optional)
Your E-Mail: (optional)

Please specify the part of the lemma you wish to submit a contribution for:

Your feedback: