contrarius

1.1

ضدّḍidd

n. ḍddopposite, contrary (n.)
  1. Mesue Aph. A §26: Medicina contraria ad contrarium depellendum est et non secundum complexionem

    Troup.: معالجة الضد بالضد على سبيل المنافرة، لا على سبيل الامتزاج

  2. Kindi Grad. 274, 18: Caliditas enim et frigiditas contrarie sunt, quarum unaquaque eam que sibi reffertur fugat

    Gauth. 8, 11: ان الحرارة والبرودة ضدان ينافى كل واحد منهما صاحبه

  3. Kindi Grad. 278, 37: Erit ergo virtus in secundo gradu dominans quadrupla eius quod est in equali secundum suam speciem, aut si volueris secundum sibi contrariam

  4. Avic. An. vol. II 20, 78: Haec autem virtus imaginativa solet … semper repraesentare formas; incipiens a forma sensata aut memorata procedit ab ea ad contrariam vel ad consimilem

    Rahm. 174, 13: ومن شأن هذه القوة المتخيلة أن تكون ... دائمة العرض للصور مبتدئة من صورة محسوسة أو مذكورة منتقلة منها إلى ضد أو ند

  5. Aris. Anim. II 677a28: et propter hoc est amarum contrarium dulci. Et sanguis sanus est dulcis

    Kruk: ولذلك صار المر ضدا للحلو والدم الصحيح حلو

  6. Aris. Anim. III 766a21: Et quia femina est contraria mari erit id quod creatur in matrice aut mas aut femina

  7. Aver. Ep. Parv. 201va21: Frigiditas enim innata est movere calorem naturalem ad suam originem, quia est contraria ei

  8. Aver. MC Int. diff. IV, 97, 58: non omnis credulitas falsa … est credulitas contraria illi credulitati

  9. Aver. MC Int. diff. IV, 101, 130: Sed credulitas quidem contrarii eius non est contraria ei

  10. Mesue Aph. B §23: Cum egritudo a complexione corporis diversa fuerit, curari non debet cum rebus complexioni contrariis

  11. Mesue Aph. B §26: Ut dictum est melius enim cum medicina membro contraria eam curari

  12. Avic. Gen. 111, 54: siccitas est contraria in ambobus

  1. 1 Mesue Aph. A
  2. s.v. contrarium Kindi Grad.
  3. 1 Avic. An.
  4. 1 Aris. Anim. II
  5. 1 Aris. Anim. III
  6. 1 Aver. Ep. Parv.
  7. passim Aver. MC Int.
  8. 6 Mesue Aph. B
  9. 1 Avic. Gen.

أن تكون [sc. القوة] … منتقلة منها إلى ضد أو ند – procedit [ sc. virtus ] ab ea ad contrariam vel ad consimilemAvic. An. 174 / vol. II 20

1.2

متضادّmutaḍādd

act. part. ḍddopposed, contrary
  1. Avic. An. vol. I 111, 24: Non enim est de natura elementorum et corporum contrariorum coniungi per se

  2. Avic. An. vol. II 172, 5: Quod ergo fuerit propinquius temperantiae fiet receptibilius vitae, donec perveniatur ad finem quo nihil potest esse propinquius temperantiae, nec remotius ab utrisque extremis contrariis

  3. Avic. Met. 199, 83: deberet etiam per hoc ut provenirent ex ea duae actiones contrariae et ea quae sunt media inter eas

    Marm. 134, 2: لكان يجب من ذلك أن يصدر عنها الفعلان المتضادان والمتوسطات بينهما

  4. Aver. MC Gen. 155vb27: Et hec est causa … propter quam accidit ut in eadem re videantur dispositiones contrarie et infinite

  5. Aver. MC Int. diff. II, 22, 25: Et ille quidem quarum unicuique coniungitur clausura universalis, nominantur contrarie

  6. Aver. MC Int. diff. IV, 104, 174: Sed in contrariis quidem non est possibile ut sint ambe vere simul in aliquo uno et eodem

  7. Alhaz. Conf. 306, 16: Motus vero orbis deferentis et orbis revolventis sunt contrarii

  8. Avic. Gen. 53, 93: quod non invenirentur in mundo duo motus contrarii

    Qass. 119, 9: وأن لا يكون فى العالم حركتان طبيعيتان متضادتان

  9. Avic. Qual. 72, 48: Quomodo igitur sapores et odores erunt contrarii

  1. 3 Avic. An.
  2. 1 Avic. Met.
  3. 1 Aver. MC Gen.
  4. 21 Aver. MC Int.
  5. Alhaz. Conf.
  6. 1 Avic. Gen.
  7. 1 Avic. Qual.
1.3

مضادّmuḍādd

(nominalized) act. part. ḍddopposed, opposite, contrary; opponent
  1. Albu. Coni. tr. II, li. 57: significat hoc exitum insurgentium in reges et contrariorum eorum in temporibus futuris

  2. Avic. An. vol. I 66, 31: sed ex accidente illi contrario … contingat in ea [ sc. anima ] debilitas et desidia

  3. Avic. An. vol. I 278, 4: pars enim motus rei est contraria parti motus habentis simulacrum

  4. Avic. Met. 313, 81: aptitudo enim ignis ad calefaciendum et aquae ad infrigidandum est dispositio non contraria in sua substantia

  5. Avic. Met. 539, 24: et ostendimus quod felicitas alterius mundi acquiritur vacatione animae et libertate et elongatione eius a contrahendo dispositiones corporales quae sunt contrariae causis felicitatis

  6. Aver. MC Gen. 163ra60: corpus enim non patitur nisi a contrario corpore

  7. Aver. Ep. Parv. 256va16: non accideret magna causa extrinseca contraria ex rebus que innate sunt transmutare complexionem ex extrinseco [ sic ]

    Blum. 99, 12: ولم يعرض سبب عظيم من خارج مضاد له من الاشياء التى من شأنها ان تغير المزاج من داخل

  8. Aver. Ep. Parv. 256vb34: quanto enim forma compositi fuerit magis remota a formis simplicium componentium, tanto magis erit contraria illis formis

  9. Aver. MC Int. diff. IV, 96, 49: quoniam si esset causa eius, esset quod est magis contrarium extra animam dignius ut sit contrarium in credulitate

    Butt. 119, 11: إذ لو كان سببه لكان ما هو أكثر مضادة خارج النفس أحرى أن يكون مضادا فى الاعتقاد

  10. Aver. MC Int. diff. IV, 103, 160: quod est in anima ex credulitate ex contrariis

  1. 1 Albu. Coni.
  2. 3 Avic. An.
  3. 10 Avic. Met.
  4. 1 Aver. MC Gen.
  5. 2 Aver. Ep. Parv.
  6. 23 Aver. MC Int.
1.4

ضدّيةḍiddiyya

n. ḍddcontrariety, opposition
  1. Aver. MC Int. diff. IV, 98, 75: Et credulitas quidem que est in rebus in quibus est alteratio, … est minus contraria in credulitate

    Butt. 121, 4: وأما الاعتقاد الذى يكون فى الأشياء التى فيها الاستحالة … فهو أقل ضدية فى الاعتقاد

  1. 1 s.v. ḍiddī Aver. MC Int.

فهو أقل ضدية – Et credulitas … est minus contrariaAver. MC Int. 121 / diff. IV, 98

1.5

الذي يضادّallaḏī yuḍāddu (+ acc.)

rel. clause ḍddwhich is contrary to
  1. Aver. MC Int. diff. IV, 97, 61: Sed credulitas quidem contraria illi credulitati de illa est una

    Butt. 120, 7: وإنما الاعتقاد الذى يضاد ذلك الاعتقاد فيه اعتقاد واحد

  1. 1 s.v. ḍādda Aver. MC Int.
2.1

مخالفmuḫālif

(nominalized) act. part. ḫlfdifferent; contrary; opponent
  1. Albu. Coni. tr. III, li. 214: significat inquisitionem rerum contrariarum

  2. Albu. Coni. tr. VII, li. 420: significat multitudinem inimicorum et contrariorum

    Yama.: دلّ على كثرة الأعداء والمخالفين

  3. Avic. Met. 123, 87: Sed hoc est contrarium ad hoc quod res est sic quod recipit in se positionem trium dimensionum supranominatarum

  4. Avic. Met. 534, 41: et aliquando faciunt eos incurrere in sententias contrarias utilitatibus civitatis

    Marm. 366, 6: وربما أوقعهم فى آراء مخالفة لصلاح المدينة

  5. Aris. Anim. II 677a27: Si ergo fuerit substantia fellis ex pauco superfluo, superius erit contrarium cibo, quoniam complexio superfluitatis debet esse contraria cibo

    Kruk: فالفضلة تكون على خلاف ذلك الغذاء لانه ينبغى ان يكون مزاج الفضلة مخالفة لمزاج الغذاء

  6. Aris. Anim. III 766b16: Et cum semen maris fuerit vincens, erit filius similis patri, quoniam adducet filium ad suam formam, et cum fuerit victum ibit ad contrariam formam

  1. 2 Albu. Coni.
  2. 2 Avic. Met.
  3. 1 Aris. Anim. II
  4. 1 Aris. Anim. III
2.2

على خلافʿalā ḫilāf (+ genit.)

prep. phrase ḫlfopposite to, different from
  1. Alpet. ch. 5 §10: quod causa in illo est contraria huic, et hoc quia inspexerunt illud quod ipsi vident per sensum

    Gold. 20v, 1: إن الأمر فيها على خلاف ذلك وذلك أنهم نظروا إلى ما يشاهدونه بالحس من أحوالها

  2. Aris. Anim. II 648a8: et quaedam animalia sanguinosa habent sanguinem frigidiorem et subtiliorem et sunt sapientiora habentibus sanguinem contrarium

  3. Aris. Anim. II 654a10: Natura vero anulosi corporis et malakie est contraria naturae corporis animalium quae narravimus

  4. Aris. Anim. III 753a35: Et natura citrini est quasi contrarium naturae albedinis

    Brug.: وطباع الصفرة اعنى المحّ على خلاف طباع البياض

  5. Aris. Anim. III 779b4: Et oculi equorum inter alia animalia sunt diversi coloris, quoniam forte erit unus oculus glaucus et alius est ei contrarius

  1. 1 s.v. ḫalf Alpet.
  2. 6 Aris. Anim. II
  3. 2 Aris. Anim. III

إن الأمر فيها على خلاف ذلك – quod causa in illo est contraria huicAlpet. 20v / ch. 5 §10

2.3

مختلفmuḫtalif

act. part. ḫlfdifferent, divergent; conflicting
  1. Albu. Coni. tr. V, li. 636: significat illud multam navium submersionem in mari repente per causam ventorum flatuum contrariorum agitantium

    Yama.: دلّ ذلك على كثرة غرق السفن في البحار بغتة بسبب هبوب رياح مختلفة مضطربة

  2. Aris. Anim. III 787a3: Et cum nos scivimus quod gravitas et acumen sunt contraria et inveniuntur in voce magna et voce parva

    Brug.: ولكن اذ قد علمنا ان الثقيل والحادّ مختلفان ويكونان فى صوت الكبير وصوت الصغير

  3. Avic. Qual. 66, 26: nisi inquantum inducitur necessario inter duos motus contrarios

  4. Avic. Qual. 92, 61: et sunt aliqua [ sc. mixtiones ] <non> talia, sed sunt composita ex partibus quarum natura non est ut fiant unum unitate reali, immo fiunt distinctae in partibus et contrariae

  1. 1 Albu. Coni.
  2. 1 Aris. Anim. III
  3. 4 Avic. Qual.
2.4

خلافḫilāf

n. ḫlfconflict; contrary (n.)
  1. Albu. Coni. tr. V, li. 850: significat illud reges et principes nocere plebi, et multum esse plebem eis contrariam

    Yama.: دلّ ذلك على اضرار السلاطين والملوك بالرعيّة وكثرة خلاف الرعيّة عليهم

  2. Aver. MC Gen. 165ra18: Et hoc est contrarium ei quod opinatur

    Eich. 71, 12: وذلك خلاف ما يرون

  1. 1 Albu. Coni.
  2. 1 Aver. MC Gen.

وكثرة خلاف الرعيّة عليهم – et multum esse plebem eis contrariamAlbu. Coni. tr. V, li. 850

2.5

خالفḫālafa (+ li)

v. ḫlfto be opposed to, to be the opposite of
  1. Aris. Anim. III 787a28: Et forte erunt senes acutioris vocis, et aetas senum est contraria aetati iuvenum

    Brug.: وريما كان الشيوخ احدّ صوتا من غيرهم وقرن يخالف لقرن الشباب

  1. 1 Aris. Anim. III

وقرن يخالف لقرن الشباب – et aetas senum est contraria aetati iuvenumAris. Anim. III 787a28

2.6

بخلافbi-ḫilāf (+ genit.)

prep. phrase ḫlfunlike
  1. Avic. An. vol. II 98, 45: Virtus autem intelligibilis est contraria huic

    Rahm. 219, 19: والقوة العقلية بخلاف ذلك كله

  1. 1 Avic. An.
3.1

بالعكسbi-l-ʿaks

prep. phrase ʿksreverse to, contrary to; conversely, the opposite
  1. Avic. An. vol. II 42, 92: alius vero est contrarius isti

    Rahm. 186, 18: ومن الناس من يكون بالعكس

  2. Aver. Ep. Parv. 201vb68: hoc accidit per contrarium motum ei quod est in vigilia

    Blum. 70, 2: ذلك يكون منها بعكس الحركة التى كانت بينها

  3. Alhaz. Opt. 12, 12: Erit ergo situs duorum punctorum superficiei glacialis, ad quae perveniunt duae formae, contrarius situi duorum punctorum, ex quibus veniunt duae formae

    Sabra I 95a, 11: فيكون وضع النقطتين من سطح الجليدية اللتين تنتهي إليهما الصورتان بالعكس من وضع النقطتين اللتين منهما وردت الصورتان

  1. 1 Avic. An.
  2. 1 Aver. Ep. Parv.
  3. 1 s.v. contrarie Alhaz. Opt.

ذلك يكون منها بعكس الحركة – hoc accidit per contrarium motum eiAver. Ep. Parv. 70 / 201vb

3.2

منعكسmunʿakis

act. part. ʿksreversed
  1. Alhaz. Opt. 12, 24: et non erit situs formarum rerum diversarum vel punctorum diversorum superficiei rei visae … sicut situs earum secundum suum esse in superficiebus rerum visarum, sed contrarius

    Sabra I 96a, 1: ولا يكون وضع صور النقط المختلفة من صطح المبصر … كأوضاعها التي هي عليها في سطوح المبصرات بل منعكسة

  1. 1 Alhaz. Opt.
4.1

مقابلmuqābil

act. part. qblopposite
  1. Avic. Gen. 106, 47: sicut ponderositas non admiscetur caliditati, eo quod non est opposita nec contraria caliditatis

    Qass. 162, 1: فكما أن الثقل لا يخالط الحرارة، مع كونه غير مضاد للحرارة، ولا مقابل

  2. Avic. Gen. 133, 28: sicut est de fricatione quae facit ignire quia, propter fortitudinem calefactionis, disponit materiam ad recipiendum formam ignis et impedit dispositionem quae est ei contraria

  1. 2 Avic. Gen.
4.2

متقابلmutaqābil

act. part. qblopposite
  1. Alpet. ch. 1 §21: Et iudicaverunt propter hanc causam de toto celo quod movetur duobus motibus contrariis

  2. Alpet. ch. 1 §24: Et propter hanc rationem quam diximus posuerunt duos celos qui moventur duobus motibus contrariis

    Gold. 6v, 9: ولهذا المعنى الذى أتينا به جعلوا فلكين يتحركان حركتين متقابلتين

  1. 2 Alpet.
4.3

مقابلةmuqābala

n. qblopposing (n.)
  1. Albu. Coni. tr. III, li. 166: significat illud quod rex erit contrarius populo per iniustitiam et iniuriam

    Yama.: دلّ ذلك على مقابلة السلطان للرعيّة بالجور والظلم

  1. 1 Albu. Coni.

دلّ ذلك على مقابلة السلطان للرعيّة – significat illud quod rex erit contrarius populoAlbu. Coni. tr. III, li. 166

5.1

نقيضnaqīḍ

n. nqḍcontradiction, contrary (n.)
  1. Aver. MC Gen. 162vb51: Secundus autem sermo contrarius est isti … quod activa et passiva sunt consimilia

    Eich. 58, 1: وأمّا القول الثانى الذى هو نقيض هذا … هو أنّ الأشياء الفاعلة والمنفعلة هي شبيهة

  1. 1 Aver. MC Gen.
5.2

متناقضmutanāqiḍ

act. part. nqḍcontradicting
  1. Kindi Som. 21, 13: et aestimatio habet duas extremitates contrarias, scilicet est ita et non est ita

    Rīda 304, 8: والظن ذو طرفيْن متناقضين، أعنى هو كذا، وليس هو كذا

  1. 1 s.v. contrarium Kindi Som.
5.3

ناقضnāqaḍa

v. nqḍto contradict
  1. Avic. Met. 60, 39: Si autem dixerit quod …, iste iam est extra universitatem erroneorum et imbecillium et est contrarius sibi ipsi

    Marm. 41, 13: فإن قال … فقد خرج هذا من جملة المسترشدين المتحيرين، وناقض الحال فى نفسه

  1. 1 s.v. nāqiḍ Avic. Met.

وناقض الحال فى نفسه – et est contrarius sibi ipsiAvic. Met. 41 / 60

6.

بإزاءbi-izāʾ (+ genit.)

prep. phrase ʾzyconfronting, in opposition to
  1. Avic. An. vol. I 202, 71: Fuerunt autem alii contrarii istis qui pervietatem neglexerunt

    Rahm. 109, 9: وبازاء هؤلاء قوم آخرون لا يقولون بالإشفاف البتة

  1. 1 Avic. An.

وبازاء هؤلاء قوم آخرون – Fuerunt autem alii contrarii istisAvic. An. 109 / vol. I 202

7.

منافٍmunāfin

act. part. nfw / nfybeing contrary to
  1. Avic. Qual. 38, 37: cum tamen non convertatur ad contrariam qualitatem intenti finis

    Qass. 224, 9: مع أنها لا تكون قد استحالت إلى كيفية منافية للغاية المقصودة

  1. 1 Avic. Qual.
8.

معاندmuʿānid (+ li)

act. part. ʿndresisting s.th.
  1. Avic. Gen. 117, 28: immo est propter formam contrariam formae quae causat ascensum

    Qass. 171, 8: بل عن الصورة المعاندة للصورة الموجبة للتصعد

  1. 1 Avic. Gen.
9.

متصاكّmutaṣākk

act. part. ṣkkstriking each other, colliding
  1. Avic. An. vol. I 164, 84: Ergo sonus accidit ex commotione mollis corporis impetuosi, constricti inter duo corpora contraria sibi resistentia

    Rahm. 88, 4: فالصوت يحدث من تموج الجسم الرطب السيال منضغطا بين جسمين متصاكين متقاومين

  1. 1 s.v. mutaṣākkin Avic. An.
10.

وبالwabāl

n. wblevil, detriment
  1. Albu. Intro. JS 185, 360: Et propter oppositionem naturarum ipsorum planetarum quam diximus, facta est septima uniuscuiusque domus sibi contraria

    Lemay 315, 199: ولِتضادّ طبائع تلك الكواكب اللاتي [var.: التي] ذكرنا صار سابع بيت كلّ كوكبٍ وباله

  1. 1 Albu. Intro. JS

صار سابع بيت كلّ كوكبٍ وباله – facta est septima uniuscuiusque domus sibi contrariaAlbu. Intro. JS 315 / 185

11.

بعيد عن تلقّيbaʿīd ʿan talaqqī (+ genit.)

adj. phrase bʿd lqyfar from acquiring s.th.
  1. Avic. Met. 550, 85: Similiter qui contrarii sunt liberalitati naturaliter sunt servi

    Marm. 376, 9: كذلك من كان من الناس بعيدا عن تلقى الفضيلة فهم عبيد بالطبع

  1. 1 Avic. Met.

Submit Feedback

Your Name: (optional)
Your E-Mail: (optional)

Please specify the part of the lemma you wish to submit a contribution for:

Your feedback: