dici

1.1

قولqawl

n. qwlsaying, statement
  1. Albu. Coni. tr. VIII, li. 296: Et similiter dicatur in his que significant reliqua individua superiora super reliquas significationes proportionatas eis

    Yama.: وكذلك القول في دلالات سائر الأشخاص العالية على سائر دلالاتها المناسبة لها

  2. Avic. An. vol. I 23, 82: quia intellectus hic quo anima dicitur esse substantia, idem est quam quod est forma

    Rahm. 8, 17: فيكون معنى قوله إن النفس جوهر أنها صورة

  3. Aver. MC Int. diff. II*, 62, 281: Exemplum illius est … cum dicitur «Sortes stat» et «stat Sortes»

    Butt. 96, 17: وكذلك قولنا زيد قام وقام زيد

  4. Aver. MC Int. diff. II*, 63, 286: et illud est quia si non dicitur … idem cum dicto nostro … enuntiatio una

  5. Avic. Gen. 19, 13: Quid enim dicetur de manu et pede et de domo et de sede si generantur ex non re?

    Qass. 94, 12: وما قوله فى اليد والرجل وفى البيت وفى الكرسى؟

  6. Avic. Gen. 59, 72: sicut si dicatur: «erit album vel erit nigrum»

  1. 1 Albu. Coni.
  2. 1 s.v. quod dicitur Avic. An.
  3. 2 s.v. dicere Aver. MC Int.
  4. 2 s.v. dicere Avic. Gen.

وكذلك القول – Et similiter dicaturAlbu. Coni. tr. VIII, li. 296

1.2

مقولmaqūl

pass. part. qwlstated, said; (+ ʿalā) predicated of, said of
  1. Avic. An. vol. I 34, 11: quod intelligitur apud homines de nomine vitae, cum dicitur de animalibus, est duo

    Rahm. 14, 12: وأما المفهوم عند الجمهور من لفظة الحياة المقولة على الحيوان فهو أمران

  2. Avic. An. vol. I 235, 89: Capitulum de destruendo sententias eorum per ea quae dicta sunt in sententiis ipsorum

    Rahm. 129, 8: فى إبطال مذاهبهم من الأشياء المقولة فى مذهبهم

  3. Avic. Met. 26, 75: tunc non erit subiectum geometriae verissimum mensura quae constituit corpus naturale, sed mensura quae dicitur de linea, superficie et corpore

    Marm. 17, 16: فليس موضوع الهندسة بالحقيقة هو المقدار المعلوم المقوم للجسم الطبيعى، بل المقدار المقول على الخط والسطح والجسم

  4. Avic. Met. 180, 42: Sed suum esse huius intentionis … est inquantum quidditas eius est in hoc subiecto dicta respectu huius subiecti

    Marm. 121, 5: وأما كون هذا المعنى … فهو من حيث انه فى هذا الموضوع ماهيته معقولة* بالقياس إلى هذا الموضوع [ * var. Qanawātī/Zāyid 1960, 157: مقولة ]

  1. 2 s.v. dici and dictus Avic. An.
  2. 2 also s.v. (quidditas) dicta maʿqūla Avic. Met.
[ Goichon 1938, no. 590. ]

بل المقدار المقول على الخط – sed mensura quae dicitur de lineaAvic. Met. 17 / 26

1.3

كان مقولًاkāna maqūlan

verb. phrase kwn qwlto be predicated
  1. Avic. Met. 56, 71: ita ut dicatur potentia vel effectu de omni quod probatur cum per ipsam probatur

  2. Avic. Met. 184, 7: Dico igitur quod quamvis prioritas et posteritas dicantur multis modis

    Marm. 124, 9: فنقول: إن التقدم والتأخر وإن كان مقولًا على وجوه كثيرة

  1. 2 Avic. Met.
2.1

مسمًّىmusamman

pass. part. smycalled
  1. Aris. Anim. II 696a5: et invenitur in regione quae dicitur Graece Cifez

    Kruk: وهو يكون فى البقعة التى فى البلد المسمى باليونانية سيفاس

  2. Aver. MC Int. diff. I, 7, 84: Sed nomen non declinatum (et est illud quod dicitur rectum) … erit verum aut falsum

    Butt. 61, 5: والاسم الغير مصرف ـ وهو المسمى المستقيم ـ … كان صادقا أو كاذبا

  1. 1 Aris. Anim. II
  2. 1 Aver. MC Int.

فى البلد المسمى باليونانية سيفاس – in regione quae dicitur Graece CifezAris. Anim. II 696a5

2.2

اسمism

n. smyname
  1. Anar. 22, 18: et est illa que proprie dicitur quadratum propter equalitatem que est in ea

    Arnz. 33, 11: وهو الذي خصّه اسم المربّع لتسويه

  1. 1 s.v. dicere Anar.

الذي خصّه اسم المربّع – que proprie dicitur quadratumAnar. 33 / 22

3.1

اتّصفittaṣafa (+ bi)

v. wṣfto be described by
  1. Ibn Tum. 111b, 20: Non dicitur iniuriosus nec odiosus nisi qui regitur a quoquam et iudicatur

    Goldz. 236, 18: لا يتصف بالظلم والعدوان الا من عليه الحجر والحكم

  2. Aver. MC Gen. 160va12: Tertium est quod illud quod dicitur crescere et diminui sit permanens

    Eich. 39, 9: والثالث أن يكون الشىء الذى يتّصف بالنمو والاضمحلال مشارا إليه وباقيا بعينه

  1. 1 Ibn Tum.
  2. 1 Aver. MC Gen.
3.2

موصوفmawṣūf

nominalized pass. part. wṣfwhat is described
  1. Avic. Met. 37, 7: Si vero proprietas fuerit aliquid, tunc id de quo illa dicitur erit aliquid sine dubio

    Marm. 26, 4: وإذا كانت الصفة موجودة، فالموصوف بها موجود لا محالة

  1. 1 Avic. Met.

فالموصوف بها موجود – tunc id de quo illa dicitur erit aliquidAvic. Met. 26 / 37

4.1

معروفmaʿrūf (+ bi)

pass. part. ʿrfknown as
  1. Nico. Plan. §75: et quidam [ sc. humor ] est origanalis, ut qui est in origano et in planta quae dicitur opigaidum

    Dross.: ومنها صعترى مثل الرطوبة التى فى الصعتر والنبات المعروف باوريغانون

  2. Nico. Plan. §242: Sed quod guttatim manat remanens in forma sua, erit ut arbor quae dicitur cafur

    Dross.: فاما ما يقطر ويمكث على قطره فبالشجر المعروف بالكافور

  1. 5 Nico. Plan.

فبالشجر المعروف بالكافور – erit ut arbor quae dicitur cafurNico. Plan. §242

4.2

عُرفʿurifa (+ bi)

pass. v. ʿrfto be known as
  1. Alcab. diff. V, li. 94: Ex quibus est pars que dicitur pars regni atque imperii

    Yama.: فمن ذلك سهم يعرف بسهم الملك والسلطان

  1. 1 Alcab.
5.

وقعwaqaʿa (+ ʿala)

v. wqʿto be applied to
  1. Avic. An. vol. I 32, 88: Isti omnes vident quod nomen animae, cum dicitur de anima caelorum et de anima vegetabili, convenit eis quasi aequivoce

    Rahm. 13, 11: فهؤلاء يجب أن يروا أن اسم النفس إذا وقع على النفس الفلكية وعلى النفس النباتية فإنما يقع بالاشتراك

  2. Avic. An. vol. I 33, 99: Similiter etiam sensus hic dicitur vis quae apprehendit sensibilia

  1. 2 s.v. dicere Avic. An.
6.

منسوبmansūb (+ ilā)

pass. part. nsbattributed to, ascribed to
  1. Avic. Gen. 119, 76: et istae dispositiones dicuntur passivae

    Qass. 173, 3: وهذه الأحوال منسوبة إلى الانفعال

  1. 1 Avic. Gen.

وهذه الأحوال منسوبة إلى الانفعال – et istae dispositiones dicuntur passivaeAvic. Gen. 173 / 119

7.

تقرّرtaqarrara

v. qrrto be established
  1. Aver. MC Gen. 175va47: Et cum hoc dictum est

    Eich. 140, 6: وإذا تقرّر هذا

  1. 1 Aver. MC Gen.
8.

انطلق القولinṭalaqa l-qawlu (+ ʿalā)

verb. phrase ṭlq qwlthe statement is applied to
  1. Aver. MC Gen. 159ra5: Et in hoc est dubitatio utrum ens et non ens dicantur de contrariis quorum unum est nobilius altero

    Eich. 29, 1: وكذلك قد يتشكّك فى هذا ويقال هل قولنا الموجود وغير الموجود ينطلق على الضدّين الذين أحدهما أشرف من الآخر

  1. 1 Aver. MC Gen.
[ The sense ‘to be applied to’ is not documented for inṭalaqa in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr. ]
9.

بيانbayān

n. bynexplication, explaining
  1. Avic. Met. 34, 41: Non enim potest cognosci quid sit potest aliquid vel vere enuntiari, nisi in agendo de unoquoque eorum dicatur quod est res vel aliquid vel quid vel illud

    Marm. 23, 18: وإنما تعرف الصحة ويعرف الخبر بعد أن يستعمل فى بيان كل واحد منهما أنه «شىء» أو أنه «أمر» أو أنه «ما» أو أنه «الذى»

  1. 1 s.v. dicere Avic. Met.
[ Goichon 1938, no. 63. ]
10.

مقدّمةmuqaddima

n. qdmpremise
  1. Avic. Gen. 20, 24: Et cum dicitur quod non res non erit subiectum rei, hoc est concedendum si intelligatur quod fit ex ea

    Qass. 95, 4: وأما المقدمة الأخرى، وهو أن لا شىء لا يكون موضوعًا للشىء فإنما يصح هذا إذا قيل إنه كان عنه

  1. 1 Avic. Gen.

وأما المقدمة الأخرى – Et cum diciturAvic. Gen. 95 / 20

11.

كان الوضعkāna l-waḍʿu

verb. phrase kwn wḍʿthe supposition is
  1. Avic. Gen. 20, 26: sed cum dicitur quod res est ex non re

    Qass. 95, 5: وأما إذا كان الوضع أن الشىء كان من لا شىء

  1. 1 Avic. Gen.
[ Goichon 1938, no. 777. ]
12.

صحّ الفرضṣaḥḥa l-farḍu

verb. phrase ṣḥḥ frḍthe supposition is correct
  1. Avic. An. vol. I 155, 39: quasi enim non habet [ sc. sonus ] principium essendi et adveniendi nec dicitur nisi ad aliquid

    Rahm. 82, 3: لم يكن له [sc. الصوت] مبدأ وجود زمانى كما يصح هذا الفرض فى غيره

  1. 1 s.v. dicere Avic. An.
13.

كان ناعتًاkāna nāʿitan

verb. phrase kwn nʿtto be qualifying
  1. Avic. Met. 156, 30: Igitur albedo erit etiam coniuncta dulcedini et dicetur de ea

    Marm. 106, 17: فيكون البياض مقارنًا لهذا الشىء ناعتًا له

  1. 1 Avic. Met.

Submit Feedback

Your Name: (optional)
Your E-Mail: (optional)

Please specify the part of the lemma you wish to submit a contribution for:

Your feedback: