dimensio

1.

بعدbuʿd

n. bʿddimension, spatial dimension, extension (of a body); distance; interval
  1. Ps.-Aris. Caus. ch. XIII §121: et virtus imprimens in rebus habentibus dimensiones est sine dimensione

    Bad. 15, 16: والقوة المؤثرة فى الأشياء ذوات الأبعاد بلا بُعْدٍ

  2. Anar. 5, 2: brevior dimensio que coniungit quod est inter duo puncta

    Arnz. 1, 7: إنّه اقصر بعد وصل بين نقطتين

  3. Anar. 28, 1: non dixit hoc Euclides nisi quia necessario invenitur inter quelibet duo puncta posita brevior dimensio que est inter ea

  4. Avic. Met. 11, 93: Mensura etiam commune nomen est, quia mensura, vel intelligitur dimensio quae constituit corpus naturale

    Marm. 8, 10: وأما المقدار فلفظه اسم مشترك، فيه ما قد يقال له مقدار، ويعنى به البعد المقوم للجسم الطبيعى

  5. Avic. Met. 69, 95: aliquando dicitur longitudo maiores dimensiones extensae intersecantes se quocumque modo fuerit

  6. Aver. MC Gen. 162rb52: cum corpus non est in loco nisi per suas dimensiones

    Eich. 54, 9: فإنّ الجسم إنمّا هو فى مكان بأبعاده

  7. Avic. Gen. 80, 31: Si enim transcenderet in vacuo, non esset necessarium corpori ad augmentum ut impleretur quod esset in eo vacuum de dimensionibus

    Qass. 141, 3: ولو كان نفوذه فى الخلاء لما كان يحتاج الجسم، فى أن يزداد، إلى امتلاء ما فيه من الأبعاد الخالية

  8. Avic. Gen. 102, 8: vel terminabitur ab alio comprehendente corpore, vel ipsum comprehendet et terminabit aliud, quia non est modus ad firmandum necessarium nec ad affirmandum scilicet infinitas dimensiones quas credunt

  1. Ps.-Aris. Caus.
  2. 21 Anar.
  3. 47 Avic. Met.
  4. 1 Aver. MC Gen.
  5. 3 Avic. Gen.
[ Goichon 1938, no. 55. ]
2.

قطرquṭr (pl. aqṭār)

n. qṭrdimension (esp. the three dimensions of a body)
  1. Avic. An. vol. I 82, 34: augmento proportionali in omnibus suis dimensionibus, quae sunt longitudo, et latitudo, et spissitudo

    Rahm. 40, 17: زيادة متناسبة فى أقطاره طولا وعرضا وعمقا

  2. Avic. Met. 89, 79: Non oportet igitur ut sit proprium suae essentiae recipere unam dimensionem tantum et nullam aliam dimensionem

  3. Avic. Met. 251, 92: sed corporeitas quae ponitur cum animali ponitur apta omni intentioni quae adiungitur ei debito tres dimensiones sibi coniungendi

    Marm. 165, 12: وأما الجسمية التى تفرض مع جواز أن توضع متضمنة لكل معنى مقرونا بها وجوبٌ أن يتضمن الأقطار الثلاثة

  4. Aver. MC Gen. 161rb47: Aut dicemus quod in membro naturaliter causa extensionis in omnes dimensiones

    Eich. 47, 17: أو نقول إنّ العضو فيه قوة ممدّدة بالطبع إلى جميع الأقطار

  5. Avic. Gen. 80, 23: et crescit augmentatum extensum in omnibus dimensionibus ultra quousque completur augmentum

  6. Avic. Gen. 80, 27: et impellitur augmentum ad omnes dimensiones et diametros secundum quandam regulationem necessariam suae speciei

    Qass. 141, 1: يندفع له المورد عليه إلى أقطاره على نسبة واحدة فى نوعه

  7. Avic. Qual. 67, 57: et, inquantum diminuitur in sua profunditate vel crescit in aliis suis dimensionibus, extenuatur

    Qass. 246, 10: ومن حيث ينعصر فى عمقه أو يزيد، فى قطريه الآخرين، مترققا

  8. Avic. Qual. 68, 63: Extensio autem est motus corporis per augmentum in latitudine et diminutionem in aliis duabus dimensionibus

  1. 1 Avic. An.
  2. 8 Avic. Met.
  3. 1 Aver. MC Gen.
  4. 2 Avic. Gen.
  5. 2 Avic. Qual.
[ Goichon 1938, no. 587. ]
3.1

مقدارmiqdār

n. qdrspatial extent, magnitude
  1. Avic. An. vol. I 107, 68: attribuere partibus eius, in permutatione secunda, formas earum, scilicet virtutes et dimensiones et numeros et figuras et asperitatem et lenitatem et his adhaerentia

  2. Avic. An. vol. II 46, 54: Removeamus autem formam Socratis, et ponamus formam quadrati abcd quae habeat dimensionem finitam et locum et qualitatem et diversitatem angulorum numero

    Rahm. 189, 4: ولننقل صورة زيد إلى صورة مربع .ا ب ج د. المحدود المقدار والجهة والكيفية واختلاف الزوايا بالعدد

  1. 5 also s.v. ǧiha Avic. An.
[ Goichon 1938, no. 564. ]
3.2

قدرqadr

n. qdrspatial extent
  1. Avic. An. vol. I 226, 61: radius enim fortassis disgregatur et rarificatur et videtur color quasi confusus color, sed dimensio videtur quasi incerta dimensio

    Rahm. 124, 11: لأن الشعاع ربما تفرق وتهلهل، فرأى اللون كما يرى الخلط من اللون، وأما القدر فيراه حينئذ كما يرى الخلط من المقدار

  1. 1 Avic. An.
4.

جهةǧiha

n. wǧhdirection, directional orientation
  1. Avic. An. vol. II 46, 51: ita ut dimensiones illius formae sint in dimensionibus illius corporis

  2. Avic. An. vol. II 90, 12: aut nulla suarum partium quae in ea assignantur secundum aliquam dimensionum suarum habeat comparationem ad rem intellectam

    Rahm. 215, 1: إما أن لا يكون ولا لشىء من أجزائها التى تفرض فيها بحسب جهاتها نسبة إلى الشىء المعقول

  1. 5 Avic. An.
5.

امتدادimtidād

n. mddextension
  1. Avic. Met. 169, 51: quousque occurrat [ sc. corpus ] alii corpori habenti situm consimilem illi et quasi distet ab eo omnibus suis dimensionibus

    Marm. 114, 12: إلى أن يصير ملاقيًا لذلك الآخر أو موضوعا فى موضعه، كأنه يحاذيه بجميع امتداده ملاقيا له

  1. 1 Avic. Met.
6.

عددʿadad

n. ʿddnumber
  1. Avic. An. vol. II 129, 72: ut intentiones quae sunt multae et differentes dimensionibus in imaginationibus fiant una intentio

    Rahm. 236, 9: بأن تصير المعانى الكثيرة المختلفة فى المتخيلات بالعدد … معنى واحدا

  1. 1 Avic. An.
7.

مساحةmisāḥa

n. msḥareal quantity
  1. Avic. Met. 124, 13: Quod autem superficies sit mensura, fit secundum alium modum, per quem scilicet potest differre ab aliis superficiebus in mensuratione et dimensione

    Marm. 85, 17: وأما أنه مقدار فهو بالجهة الأخرى التى بها يمكن أن يخالف غيره من السطوح فى القدر والمساحة

  1. 1 Avic. Met.
8.

تفريقtafrīq

n. frqseparation
  1. Avic. Gen. 50, 31: Sequitur ergo ex hoc quod sit ibi aliqua natura elongationis et dimensionis* quae cogat esse inter corpora spatium vacuum terminatum [ * The reading dimensionis possibly is a corruption of divisionis ]

    Qass. 117, 4: فيلزم من ذلك أن يكون نوع من الجمع والتفريق يوجب أن يكون بين الأجرام بعد فلانى محدود

  1. 1 Avic. Gen.

The reading dimensionis possibly is a corruption of divisionis.

Submit Feedback

Your Name: (optional)
Your E-Mail: (optional)

Please specify the part of the lemma you wish to submit a contribution for:

Your feedback: