show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
آنس ānasa
gratulari
– for ānasa: (+ acc. + bi) to render s.o. friendly to, to make s.o. feel at ease with show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 7, 85: et omnino intentio qua gratulatur [sc. ovis ] cum illa [sc. sua socia ]
Rahm. 166, 10: وبالجملة المعنى الذى يؤنسها [sc. الشاة] به [sc. صاحبه]
- 1 Avic. An.
ناس nās
aliqui (pl.)
– for nās: people (coll.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 127, 30: Fuerunt autem aliqui qui medium posuerunt disturbans
Rahm. 65, 7: ومن الناس من جعل المتوسط عائقا
-
Avic. Met. 305, 1: Aliqui etiam sunt qui attribuunt creationem omni esse formali
- 1 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
alii (pl.)
– for nās: people (coll.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 127, 41: Fuerunt etiam alii qui putaverunt aliud
Rahm. 65, 14: ومن الناس من ظن شيئا آخر
- 1 Avic. An.
gens
– for nās: people (coll.) show/hide quotes-
Ibn Tum. 112a, 29: «Deus legaverat veraciter eum ad gentes, universaliter annunciantem et premonentem eas» et: «adorare Deum de voluntate eius …»
Goldz. 239, 5: ارسله الله الى الناس كافة بشيرا ونذيرا وداعيا الى الله باذنه
-
Aver. MC Int. diff. I, 6, 58: propterea quia dictiones quibus sermocinantur gentes non significant per naturam
Butt. 59, 15: من قبل أن الألفاظ التى ينطق بها الناس ليست دالة بالطبع
- 1 Ibn Tum.
- 1 Aver. MC Int.
homo
– for nās: people, men, human beings show/hide quotes-
Mesue Aph. A §111: Urina sanitatem significans in omni homine non est equalis in quantitate nec in qualitate nec in liquore
Troup.: الأبوال الدالة على الصحة في كل الناس ليست بواحدة في لون ولا في قوام
-
Mesue Aph. A §115: Complexionis compositio sanitatem significans in omni homine non est equalis nec in quantitate nec in qualitate
Troup.: تأليف المزاجات الدالة على الصحة في كل الناس ليست بواحدة في كمية ولا في كيفية
-
Albu. Intro. JS I.1.9a, Lemay 4, 73: Et quia erant plures hominum qui putabant quod iudicia astrorum essent ab hominibus sola arbitrii sui estimatione inventa
Yama. I.1.9a, 6: وكان يظنّ كثير من الناس أنّ أحكام النجوم إنّما هي شيء وجده الناس حدسا وتخمينا
-
Albu. Intro. JS III.3.11a, Lemay 99, 480: Istis scilicet et civibus eorum est proprietas et natura, in diversitate specierum hominum
Yama. III.3.11a, 9: ولأهلها خاصّية وطبيعة في اختلاف صور الناس
-
Albu. Coni. tr. I, li. 191: ut participatio significatorum annorum et quartarum atque mensium super esse hominum atque aeris ceterorumque effectuum altiorum
-
Albu. Coni. tr. V, li. 129: multiplicabuntur egritudines in homines adultos
Yama.: ويكثر الأمراض في كهول الناس
-
Alcab. diff. I, li. 151: quia horum imagines in circulo ad imagines hominum figurantur
-
Alcab. diff. II, li. 220: significat de figuris hominum hominem album confectum rubore
Yama.: يدلّ من صور الناس على أبيض تعلوه حمرة
-
Kindi Som. 15, 2: et hoc quidem est in communitate hominum repertum
Rīda 296, 7: وهذا فى عامة الناس موجود
-
Avic. Log. 2rb2: hec enim consequuntur numerum: et sunt in intellectu hominum: aut in existentibus mobilibus divisis segregatis et aggregatis
-
Avic. An. vol. II 32, 47: Illi autem sunt homines verorum somniorum qui sunt magis temperatae complexionis
-
Avic. An. vol. II 153, 10: Possibile est ergo ut alicuius hominis anima eo quod est clara et cohaerens principiis intellectibilibus
Rahm. 249, 18: فيمكن إذًا أن يكون شخص من الناس مؤيد النفس بشدة الصفاء وشدة الاتصال بالمبادئ العقلية
-
Avic. Met. 33, 32: Omnes enim homines imaginant certitudinem entis
Marm. 23, 12: وجمهور الناس يتصوّرون حقيقة الموجود
-
Avic. Met. 550, 84: Postquam autem necesse est ut homines serviant hominibus
-
Aris. Anim. II 644b3: Et dignum est ut dicamus genera quae diffiniuntur ab hominibus recte
Kruk: وخليق ان تكون الاستقامة والصواب فى ذكر الاجناس التى حدها الناس بنوع الصواب
-
Aris. Anim. II 661a25: Et etiam cimices et muscae bestiarum perforant per hoc membrum corium hominis et aliorum animalium
Kruk: وايضا البق وذباب الدواب يثقب بهذا العضو جلود الناس وجلود سائر الحيوان
-
Aris. Anim. III 716a15: et propter hoc putant homines quod in creatione totius est natura terrae sicut mater et pater
-
Aris. Anim. III 780b3: Et forte erit unus oculus hominum et equorum glaucus et alius non
-
Aver. MC Gen. 176rb24: quoniam homines et animalia non reciprocantur in se circulariter ita quod individua eorum revertantur in idem
-
Aver. Ep. Parv. 196rb35: Bone autem rememorationis homo est tardi motus in anima, cuius figuntur sensibilia que transierunt per illa
Blum. 49, 9: واما الجيد الذكر من الناس فهو البطىء الحركة الذى يثبت فى نفسه ما يمرّ به من المحسوسات
-
Aver. Ep. Parv. 256vb23: Et diversitas hominum in vita est secundum diversitatem eorum in hac proportione complexionali in illis duobus
Blum. 105, 2: وتفاضل الناس فى اعمارهم هو بحسب تفاضلهم فى هذه النسبة المزاجية
-
Mesue Aph. B §111: Urine que sanitatem ostendunt in hominibus non commutant in substantiis et coloribus
Troup.: الأبوال الدالة على الصحة في كل الناس ليست بواحدة في لون ولا في قوام
-
Mesue Aph. B §115: Complexionum equalitas in salute in hominibus non est eadem in humorum multitudine et in corporibus
Troup.: تأليف المزاجات الدالة على الصحة في كل الناس ليست بواحدة في كمية ولا في كيفية
-
Avic. Gen. 4, 44: Nam hominum quidam negaverunt esse omnium istorum negaveruntque inventionem movendi
-
Avic. Gen. 148, 51: Et sunt aliqui homines qui necessitant reversionem eiusdem individui numero
-
Avic. Qual. 25, 13: Sed sunt aliqui hominum qui credunt quod causa istius non est propterea quod maior est fortior in qualitate sua
-
Avic. Qual. 86, 20: cum tamen aliqui homines sunt qui absolute attribuunt vocabulum proprietatis in hoc loco super omnia ista
Qass. 261, 15: على أن من الناس من يطلق لفظة الخاصة فى مثل هذا الموضع على جميع ذلك
- 2 s.v. unās Mesue Aph. A
- 1 et passim Albu. Intro. JS
- 2 et passim Albu. Coni.
- 15 Alcab.
- 1 Kindi Som.
- 1 s.v. awhām Avic. Log.
- 9 Avic. An.
- 23 Avic. Met.
- 32 also s.v. diffinio Aris. Anim. II
- 18 Aris. Anim. III
- 1 s.v. insān Aver. MC Gen.
- 17 also s.v. insān Aver. Ep. Parv.
- 2 s.v. unās Mesue Aph. B
- 5 Avic. Gen.
- 7 Avic. Qual.
humanus
– for nās: humans, human beings show/hide quotes-
Avic. Met. 486, 57: Non est autem dubium hic esse intelligentias simplices separatas quae fiunt cum factura corporum humanorum
Marm. 333, 5: ومما لا شك فيه أن ههنا عقولا بسيطة مفارقة، تحدث مع حدوث أبدان الناس
- 1 Avic. Met.
مع حدوث أبدان الناس – cum factura corporum humanorum Avic. Met. 333 / 486
أنيس anīs
domesticum
– for anīs: tame (n.) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 643b21: Et domesticum et album non sunt differentiae alati
Kruk: وليس الانيس ولا البيض فصل للمجنح
- 1 s.v. domesticus Aris. Anim. II
domesticus
– for anīs: tame show/hide quotes-
Aris. Anim. II 643b3: Et debet etiam divisio esse in domestica [sc. animalia ] et silvestria
Kruk: وينبغى ان يكون التجزىء ايضا فى [sc. الحيوان] الانيس والبرى
-
Aris. Anim. II 643b5: Et universaliter quando animal fuerit domesticum erit etiam agreste
Kruk: وبقول عام اذا كان حيوان انيس يكون حيوان برى وحشى ايضا
- 3 Aris. Anim. II
إنسي insī
humanus
– for insī: human (species) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. V, li. 25: cum fuerint Saturno significationes quas narravimus et fuerit appropriatum significationi eius secundum speciem humanam
Yama.: إذا كان لزحل الدلائل التي وصفنا وكان مختصّا بدلالته على النوع الإنسي
-
Albu. Coni. tr. V, li. 783: cum fuerint ei significationes quas diximus et fuerint ei proprie secundum speciem humanam
- 6 Albu. Coni.
إنسان insān
aliquis, aliquid (n.)
– for insān: human being, man show/hide quotes-
Anar. 21, 13: et ideo cum aliquis voluerit incedere
Arnz. 31, 9: فإذا رام الانسان المشي
-
Avic. Met. 340, 51: sicut cum aliquis fabricat domum ut habitet in ea
- 1 Anar.
- 1 Avic. Met.
homo
– for insān: man, human being, person show/hide quotes-
Albu. Intro. JS I.3.5b, Lemay 24, 805: quod accidit ex opere hominis per voluntatem suam
Yama. I.3.5b, 9: ما يحدث عن فعل الإنسان بإرادته
-
Albu. Intro. JS VIII.4.81, Lemay 364, 1507: Et fortassis faciet bonum alicui homini
-
Albu. Coni. tr. V, li. 63: significat cogitatum qui adveniet regibus et mortem hominis excellentissimi
-
Alcab. diff. I, li. 162: que significant ex creatione et moribus hominum
Yama.: ما يدلّ عليه من خلق الإنسان
-
Alcab. diff. II, li. 111: Sol significat imaginem vultus hominis, et proprie ex viris oculum dextrum et ex mulieribus sinistrum
-
Kindi Som. 13, 7: et quod virtutes eius mediae inter sensum et rationem inventae sunt omnes in homine, qui est corpus vivum crescens
Rīda 294, 6: وإن قواها المتوسطة بين الحس والعقل موجودةٌ جميعًا فى الإنسان، الذى هو الجرم الحى النامى
-
Kindi Som. 22, 16: et videt hominem factum pauperem et crescit census eius
-
Anar. 33, 18: neque illi qui sunt fratres unius hominis, sunt fratres
Arnz. 52, 2: ولا الذين هم إخوة انسان واحد فبعضهم إخوة لبعض
-
Avic. Log. 2va16: sed natura prima et inchoatio hominis solum: erat parum utilis ad hoc
Madk. 16, 17: وكانت الفطرة الأولى والبديهة من الإنسان وحدهما قليلى المعونة على ذلك
-
Avic. An. vol. I 11, 24: loquendo scilicet prius de anima vegetabili et de vegetabilibus, et postea de anima sensibili et de sensibilibus, et deinde de anima humana et de hominibus
-
Avic. An. vol. II 171, 81: Ex quo non oportet ut anima vegetabilis quae est in homine sit praeter animam animalem quae est in eo
-
Avic. Met. 5, 94: sed voluimus per hoc accelerare hominem ad tenendum esse primum principium
Marm. 4, 18: إلا أنه أريد بذلك أن يُعَجَّل للإنسان وقوف على إنية المبدأ الأول
-
Avic. Met. 533, 19: Cum autem fuerit huiusmodi homo oportebit ut instituat hominibus iura in negotiis eorum
Marm. 365, 13: وهذا الانسان إذا وجد يجب أن يسن للناس فى أمورهم سننًا
-
Ibn Tum. 109b, 25: Et per creationem ipsius, homo novit essentiam creatoris sui
Goldz. 230, 17: وبحدوث نفسه يعلم الانسان وجود خالقه
-
Ibn Tum. 109c, 4: Creavimus quidem hominem de fumo luti
Goldz. 231, 4: ولقد خلقنا الانسان من سلالة من طين
-
Aris. Anim. II 639a17: quod voluerit, sicut substantiam naturae hominis et naturae leonis et tauri et huiusmodi
-
Aris. Anim. II 687a23: Illi vero qui fingunt quod corpus hominis non fuit competenter dispositum
Kruk: فاما الذين يزعمون ان جسد الانسان ليس بجيد ولا محكم
-
Aris. Anim. III 716b30: et quaedam animalia habent testiculos pendentes sicut homo
-
Aris. Anim. III 767b26: et non erit [sc. natus ] ut Socrates tantum, sed erit cum forma hominis
Brug.: وليس يكون [sc. المولود] مثل قورسقوس فقط بل يكون بصورة انسان ما
-
Aver. MC Gen. 158vb23: et in transmutatione ex homine in hominem dicitur etiam aliqua generatio et aliqua corruptio
-
Aver. MC Gen. 160ra36: sicut id quod generatur actu, generatur aut eiusdem speciei aut eiusdem generis propinqui aut remoti (secundum speciem, ut homo ab homine et ignis ab igne …)
-
Aver. Ep. Parv. 192ra16: Et ideo multa animalia inspiciunt in remoto plusquam homo
Blum. 7, 8: ومن اجل هذا صار كثير من الحيوان ينظر الى الاشياء على بعد اكثر من نظر الانسان
-
Aver. Ep. Parv. 256va55: Et quando istis utitur homo habens illa que habet in sua complexione (illa duo predicta)
-
Aver. MC Int. diff. I, 3, 29: sermo noster «homo» et «albedo» … non est adhuc neque verum neque falsum
-
Aver. MC Int. diff. IV, 103, 165: Et exemplum illius est quia contrarium dicti nostri «omnis homo est bonus» est dictum nostrum «nullus homo est bonus»
Butt. 124, 4: ومثال ذلك أن ضد قولنا كل إنسان خير قولنا ولا إنسان واحد خير
-
Alhaz. Opt. 47, 50: Tamen apud hominem distinguentem iam quietum est principium, quod non comprehenditur sensu visu, nisi corpus
-
Alhaz. Opt. 72, 21: sed ex erectione sui corporis et ordinatione membrorum corporis eius comprehendet ipsum esse hominem
Sabra II 144b, 3: بل من انتصاب قامته وترتيب أعضائه قد أدرك أنه إنسان
-
Avic. Gen. 62, 52: in tantum quod, si aliquis homo haberet validissimum sensum <visus> usque ad attingendum, videret in carne aquam et terram et ignem et aerem separata
-
Avic. Gen. 62, 55: caro non esset caro, sed esset in comparatione visus quorundam hominum et non aliorum
-
Avic. Qual. 78, 59: et terreretur homo ex maximo prodigio quod invenitur in eo
Qass. 255, 14: لدهش الإنسان من العجب الموجود فيها
-
Avic. Qual. 92, 55: sicut homo qui generatur ex humoribus
- passim Albu. Intro. JS
- 1 Albu. Coni.
- 14 Alcab.
- 7 Kindi Som.
- 1 Anar.
- 1 s.v. fiṭra Avic. Log.
- 65 Avic. An.
- 139 Avic. Met.
- 4 Ibn Tum.
- 34 et passim Aris. Anim. II
- 13 Aris. Anim. III
- 2 Aver. MC Gen.
- 33 Aver. Ep. Parv.
- passim Aver. MC Int.
- 5 also s.v. appropriari, corpus et al. Alhaz. Opt.
- 3 Avic. Gen.
- 2 Avic. Qual.
للإنسان li-l-insān
humanus
– for li-l-insān: belonging to the human being show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 76, 11: sed habent esse in corpore hominis causa animae humanae
Rahm. 206, 16: ولكنه موجود لبدن الإنسان بسبب النفس التى للإنسان
- 1 s.v. insān Avic. An.
إنساني insānī
humanus
– for insānī: human (adj.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS I.4.3, Lemay 26, 895: Et dicamus secundum consuetudinem philosophorum quod species humane sunt que dicuntur super omne individuum ex individuis hominum
Yama. I.4.3, 4: فأقول كالعادة الجارية عند الفلاسفة إنّا نسمّي الصور الإنسانية التي يقال على كلّ شخص من أشخاص الناس
-
Kindi Som. 20, 18: dispositiones enim unius instrumenti de instrumentis animae, scilicet in individuis habentibus animas completas scilicet humanas, quandoque diversificantur in temporibus
Rīda 303, 8: فإن أحوال الآلة الواحدة من أحوال النفس، أعنى [فى] أشخاص ذوى الأنفس التامة، أعنى الإنسانية، قد تختلف فى الأزمان
-
Avic. An. vol. I 11, 24: Noluimus autem interrumpere tractatum de anima, loquendo scilicet prius de anima vegetabili et de vegetabilibus, et postea de anima sensibili et de sensibilibus, et deinde de anima humana et de hominibus
-
Avic. An. vol. II 173, 14: loco animae humanae sit in eo ignem accendi
Rahm. 261, 21: وليكن … مكان النفس الإنسانية إشعالها فيها نارا
-
Avic. Met. 19, 43: omnes scientiae communicant in una utilitate, scilicet quae est acquisitio perfectionis humanae animae in effectu
Marm. 13, 13: أن العلوم كلها تشترك فى منفعة واحدة وهى: تحصيل كمال النفس الإنسانية بالفعل
-
Avic. Met. 553, 16: et cui cum hoc datae fuerint proprietates prophetiae, fortasse fiet Deus humanus
Marm. 378, 15: ومن فاز مع ذلك بالخواص النبوية كاد أن يصير ربا إنسانيا
-
Aver. Ep. Parv. 202ra57: sed dico quod ego sum sciens scientiam humanam
-
Aver. Ep. Parv. 203ra31: aut ut dicamus quod ista cognitio equivoce dicitur cum cognitione humana
Blum. 90, 6: اما ان نسلم ان هذه المعرفة مقولة مع المعرفة الانسانية باشتراك الاسم
- 1 Albu. Intro. JS
- 1 Kindi Som.
- 31 Avic. An.
- 14 Avic. Met.
- 2 Aver. Ep. Parv.
إنسية insiyya
humanitas
– for insiyya: humanity, civility show/hide quotes-
Albu. Intro. JS IV.4.2, Lemay 148, 436: Nam quicquid esset ex concordia et … humanitatem quoque et sapientiam ac scientiam et cognitionem … nominabant fortunam
Lemay IV.4.2, 5: فأمَّا ما كان منها من الاتّفاق … والإنسية والفهم والتمييز والمعرفة … فأنَّهم كانوا يسمُّونه سعادةً
-
Albu. Intro. JS IV.4.4c, Lemay 149, 488: Quia humanitas et brutum animal erant in genere et in elementis equaliter
Yama. IV.4.4c, 1: لأنّ الإنسية والبهيمية كانا في الجنس والطبائع بالقوّة سواءً
- 2 Albu. Intro. JS
See Dozy.
إنسانية insāniyya
homo
– for insāniyya: humanity show/hide quotes-
Avic. Met. 230, 57: nec essentia hominis erit essentia unius vel albi
Marm. 150, 8: أو كانت هوية الإنسانية هى هوية الواحد أو الأبيض
- 1 Avic. Met.
humanitas
– for insāniyya: humanity, being human show/hide quotes-
Albu. Intro. JS I.4.12, Lemay 29, 1004: Quia homo non convertitur ex humanitate in aliud
Yama. I.4.12, 5: لأنّه لا يستحيل الإنسان من الإنسانية إلى غيرها
-
Albu. Intro. JS I.5.40e, Lemay 52, 1878: Qui ergo fuerit inter homines maior sapientia et plus ratione, ipse erit ceteris dignior humanitate
Yama. I.5.40e, 3: فمن كان من الناس أوفر عقلا وأكثر علما فهو أفضل في الإنسانية من غيره
-
Avic. An. vol. I 54, 59: sicut osseitas et carneitas et humanitas
Rahm. 25, 1: مثل العظمية واللحمية والانسانية
-
Avic. An. vol. II 130, 95: humanitas enim una non est in qua conveniant quae repraesentet esse extrinsecum, ita ut ipsa eadem sit humanitas Platonis et Socratis
Rahm. 237, 5: فلا وجود لإنسانية واحدة مشترك فيها فى الوجود الخارج حتى تكون هى بعينها إنسانية زيد وعمرو
-
Avic. Met. 230, 56: homo enim cum est unus vel albus, tunc essentia humanitatis non erit ipsa essentia unitatis vel albedinis
-
Avic. Met. 412, 59: et etiam sua humanitas invenitur in alio a se
-
Aver. MC Int. diff. II*, 60, 248: quoniam dictum nostrum «non est homo» significat subiectum a quo negatur humanitas
Butt. 95, 10: فإن قولنا ليس بإنسان يدل على موضوع سلب عنه الإنسانية
-
Aver. MC Int. diff. II*, 60, 253: sed significat dictum nostrum «non homo» privationem humanitatis
- 5 s.v. humanus insānī Albu. Intro. JS
- 10 Avic. An.
- 55 Avic. Met.
- 2 Aver. MC Int.
Goichon 1938, no. 30.