Freely available on a non-commercial basis.
No print source exists: This is an original digital text.
Lemma display for ‘alius’
1 entry matching
another, other; different; s.th. different, s.th. else
ne sis igitur temerarius in medicina forti, que illamsc. figuram dissolvat, et aperiendo corpus in aliam mutet
فلا تهجم بالعلاج بالأشياء القوية التي تحيل التركيب وتفتح الجسم وتحلله وتخلخله فينتقض التأليف الى تأليف غيره
Fumus in corpore aliud est quam ventus, quod pauci noverunt discernere
الرياح في الأجسام غير البخارات، وقل من يفرق بينهما
Hic est liber in quo continentur plura collectiva de significationibus individuorum superiorum … de presentia scilicet eorum respectu ascendentium inceptionum coniunctionalium et aliorum
Et si fuerit cum eo in signo et continuatio eius fuerit cum alio non in suo signo
Quod si non aspexerint hilesg, non poterit locus ille esse hilesg et tunc queres hilesg ab alio
ponebant eum quodchodeuh, et non considerabant alium preter eum
جعله كدخذاه ولم يلتفت إلى غيره
et quando invenitur fit necesse esse per aliud
وإذا وجد صار واجب الوجود بغيره
neque ut sit esse eius per aliud
in aliis vero lineis non contingit sic
وغيره من الخطوط لا يقع فيه ذلك
Sed secundum hoc quod videtur ex hoc quod alias superficies dimisit
sicut est motus ex quo accidit in aliquod corpus calor quod, cum caluerit, ex calore illius accidet motus alius a primo motu numero
فإنهاsc. الحركة تحدث فى جرم شىء سخونة فتسخن الشىء، ثم تلك السخونة تحدث حركة غير الحركة الأولى بالعدد
Isti habent in vigiliis quod alii in somnis
non est necesse illud proprie fieri vel naturale vel disciplinale vel morale vel aliquid aliorum
فإنه ليس يحتاج الموجود … إلى أن يتخصّص طبيعيًا أو تعليميًا أو خلقيًا أو غير ذلك
nisi tempus fecerit debere non esse aliam legem nisi illam quae descendit
Cum autem absolute comprehenditur eius essentia, scitur quod non habet secum alium in regno suo
et alius erit doctus et sapiens naturarum alterius rei proprie
وغيره يكون اديبا وعالما بطباع شىء آخر خاصة
deinde componunt super ipsum lutum vel aliam materiam
ثم يركبون عليه الطين او غيره من الهيولى
verbi gratia quia cor non facit epar neque epar facit aliud
sed principium movens si potest facere hoc per se aut per aliud
generatio simplex alia est ab alteratione
إنّ الكون المطلق غير الاستحالة
Et propter illud significat semper intentionem de cuius proprietate est ut predicetur de alio
et est quod semper significat id de cuius proprietate est ut predicetur de alio predicatione alicuius de subiecto aut in subiecto
Et nullum punctorum, quorum formae perveniunt ad glacialem super lineas refractas, est dignius alio ex formis refractis
وليس واحدة من النقط التي تصل صورها إلى الجليدية على الخطوط المنعطفة أوْلى من غيرها من الصور المنعطفة
quod illa forma non sedit in materia quae non possit eam servare, vel aliam rationem ab ista de causis qualitatum
وأن الصورة لا تحل مادة لا تستحفظها، أو غير هذا من العلل والمعاذير
other than that, another than that; (pl.) others than those; the like
sicut sectiones piramidum que sunt formate ad animalium similitudinem, et alie infinite
et multa alia que similitudinaria sunt in lege
وغير ذلك من المتشابهات فى الشرع
et quia superfluitas aquae transit in plumas et alia
ولان فضلة الماء الذى يشرب تميل الى الريش وغير ذلك مما وصفنا
et cum separabuntur et coierit vir cum alia muliere et mulier cum alio viro, quod generabunt
فاذا افترقوا وصار الرجال مع غير اولئك النساء والنساء ايضا مع غير اولئك الرجال يكون منهم ولد
quid est oculus, … quod significat multas intentiones, … et oculum (corpus) solis, et aliud
ما هو العين، … إنه يدل على معان شتى، … على عين الشمس وغير ذلك
different (adj.)
intentio enim potentiae alia est ab intentione effectus
فإن معنى القوة مغاير لمعنى الفعل
et relatio huius potentiae alia est a relatione huius effectus
difference
Et erit velocius, si non in tempore aequali, non enim est nomen commune utrumque neque aliud ut dissimilem
ويكون أسرع متى كان فى زمان سواءٍ. وذلك أنه ليس لنا اسم ينتظم المعنيين ولا غيرية مثل قولنا لا مشابهة
another, other, s.th. else
unde illis fructus habundan<tes> procreant arbores et memoria subtilis est, huiusmodi et alia multa
ولذلك كثرت أشجارهم وطابت ثمارهم وغمضت أفكارهم وأسباب أخر كثيرة
Quia cum defuerit unum ex his, pertinget diminutio perfectionem utrarumque aliarum rerum secundum quod decet res naturales ex his tribus rebus
significat illud quod apparebit in regionibus quarum significationes sunt illius signi … casus quorundam et elevatio aliorum
Et dixerunt quidam alii quia Saturnus significat interiora auris et splen
Alia pars de tempore electionis regis accipitur hora electionis regis in die a Iove in Saturnum
Credulitatis autem quedam est cuius comprehensio non est possibilis dum non comprehenduntur ante eam res alie
ومن التصديق ما لا يمكن إدراكه ما لم يُدْرك قبله أشياء أخر
et linee que sunt leulevie et alie linee multe his similes in quibus sunt multe res mirabiles
unumquodque autem istorum, sc. scientia et operatio et inventio et si qua sunt alia, dividuntur in sex partes
وكلّ واحد من هذه اعني العلم والعمل (والوجدان إن كان شيئًا آخر غيرهما) ينقسم بستّة اقسام
Aliud vero est id cuius natura est alia, alteratum vero est communius quam illud
والآخر هو الذى جوهره غير، والغير أعم من الآخر
Omne enim quod differt ab alio est alteratum , non autem omne quod differt ab alio est aliud si intelligatur aliud id quod est diversum substantialiter
وكل ما يخالف فهو غير، وليس كل ما يخالف شيئا فهو آخر، إذا عنيت بالآخر المخالف فى جوهره
oporteret unumquemque hominem convenire cum alio in his intentionibus
لكان يجب أن يكون كل إنسان مشاركا للآخر فى تلك المعانى
item qui est bonorum morum imaginat concupiscentias turpes, non tamen vult illas, alius autem vult
وأيضا فإن الحسن الأخلاق إذا تخيل اللذات المستكرهة لم يشتقها والآخر يشتاقها
ad hoc ut utilitas perveniat per quam certificetur scientia alia ab ea
حتى تكون منفعةُ علم ما هى معنى يتوصل منه إلى تحقق علم آخر غيره
aliquando vero coniuges erunt tales quod non adiuvant se ad generandum, sed, si coniunguntur aliis, generabunt
وربما كان المتزاوجان لا يتعاونان على النسل؛ فإذا بدلا زوجين آخرين تعاونا
sicut somnus et vigilia, et crementum et corruptio, et vita et mors, et cum istis etiam alia accidentia ex sensibus
كقولى النوم والنفس والنشوء والبلى والموت ومع هذه الاعراض اعراض أخر من الحواس
necessarium est ut sit aliud medium inter ista duo, ut alteretur ibi cibus et non exeat recens
باضطرار صار شىء آخر فيما بين البطنين لكى يتغير الطعام هنالك ولا يخرج حديثا طريا
quoniam fructus erit ex alio, semen autem quoddam erit ultimum
superfluitas vero sicca habet aliam viam per se
Et nomen etiam, cum genitivatur aut accusativatur aut mutatur mutatione alia huiusmodi, non dicitur nomen absolute
preter quod inveniatur illa significatio in alia dictione ab illa
من غير أن توجد تلك الدلالة فى لفظ آخر غيره
s.th. else; (+min) some other (lit. ‘another thing’)
ولا شىء آخر من سائر الاعضاء
neque aliud membrum
ipsa movetur cito ad aliud illi dissimile
انتقلت بسرعة إلى شىء آخر لا يناسبه
non est ipsae formae sed aliud quod habet comparationem ad illas
ليس هو نفس تلك الصور بل شىء آخر مناسب لها
Necessarium igitur est ut sit in quolibet animali aut sanguis aut aliud conveniens sanguini
scilicet quia corda non sunt unius modi in omnibus animalibus, neque aliud membrum
لا تكون القلوب بنوع واحد فى جميع الحيوان التى تكون فيه ولا شىء آخر من سائر الاعضاء
quoniam si generasset aliud dissimile in genere
لأنه لو ولد منه شيء آخر لا يشبه جنسه
et hoc non accidit aliis animalibus
وليس يعرض هذا العرض لشىء آخر من الحيوان
Eiectio enim erat motus qui sit – ut si dicas – ab aliquo, aut – si dicas – ab aliquo ad aliud
وذلك أن الزجّ هو الحركة التى تكون إما ــ إن قُلْت ــ عن الشىء، وإما ــ إن قُلْت ــ عن شىء إلى شىء آخر
another matter
Si vero sensus impedierit eam aut intellectus impedierit ad modum intelligibilem quem praediximus, non vacabit aliis
فإن كان الحسّ يستعملها أو العقل يستعملها على النحو العقلى الذى ذكرناه لم تفرغ لأمور أُخرى
another group, another category
superfluitas quae sit apta ad aliud ad quod ipsa vis convertat illam
فضل يصلح لباب آخر فتصرفه تلك القوة بعينها إليه
another treatment
Redibimus autem ad aliud
ومع ذلك فلنعد إلى معاملة أُخرى
otherness, being s.th. else (n.)
Item potest dici quod differentiarum alia facit aliud, alia alteratum
ولك أن تقول: إنّ من الفصول ما يُحْدث غَيْرية، ومنها ما يحدث آخرية
last, final
de esse eius adhuc in potentia, cum consideratus fuerit secundum aliam perfectionem
وبكونه بالقوة بعدُ إذا قيس إلى الكمال الأخير
other, remaining, rest
فاما سائر الأشياء
aliae vero res
Post hec faciunt similiter cum Mercurio et aliis planetis per successiones eorum
scis enim quod in multis paribus alii pares sunt, … similiter etiam sunt alii respectus
فإنك تعلم أن فى كثير من الأزواج أزواجا … وكذلك سائر الاعتبارات
intelligibilia quae sunt principia compositionis aliorum intelligibilium
Id enim quod non habet certitudinem in se, impossibile est ut habeat proprietatem primarietatis … vel aliarum figurarum quas habent numeri
communicatio autem non potest perfici nisi contractibus et aliis causis necessariis quae sunt eius
Quoniam differentia quarundam rerum est una tantum, et aliae differentiae sunt superfluitates
Flexio autem asseti est convenientior ad ferendum cibum et alii modi usus
neque etiam est distinctum, aliae vero res omnes sunt partes
وايضا ليس هو مفترقا، فاما سائر الاشياء فجميعها اجزاء
Et fingunt quidam homines quod in apibus sunt feminae et mares, et quod mares sunt kirikez et aliae sunt feminae
وقد زعم بعض الناس ان فى النحل اناث وذكورة وزعم بعضهم ان الذكورة التى تسمّى قيفيناس وسائر ذلك اناث
sive propter communitatem nominis aut propter aliud ex eis a quibus cavetur in libro Sophistice
إما من قبل اشتراك الاسم أو من قبل سائر الأشياء التى حفظ منها فى كتاب السفسطة
et non est in lingua arabica dictio significans istum modum copule, et est inventum in aliis linguis
second; other
sicut in alia signatum est figura
sed hoc pacto quod unus radius solus cecidit super ipsum, et alius cecidit super ipsum et super aliud etiam
بل بشرط وهو أن أحد الشعاعين وقع عليه وحده، والشعاع الثانى وقع أيضا معه على غيره
quid est quod fecit dispositiones, quia appropriavit illud hac dispositione, scilicet ponendo separatum ab alio?
Aliosc. modo , quia sequeretur quod certitudo necessitatis essendi, ad hoc ut esset in effectu, penderet ex alio dante ei necessitatem
والوجه الثانى، أنه يلزم أن تكون حقيقة وجوب الوجود متعلقةً فى أن تحصل بالفعل بموجب له
una est vires agentes in eis, vel naturales vel voluntariae, alia est vires passivae
أحدهما القوى الفعالة فيها: إما الطبيعية وإما الارادية. والثانى القوى الانفعالية
another, other; some
Possibile enim nobis est coniungere punctum puncto cum lineis curvis et circumflexis et compositis, quarum alie sunt maiores aliis
et aliesc. superficies que ab una parte sunt finite et ab alia infinite
أوsc. السطوح المتناهية في بعض الجهات وفي بعضها غير متناهية
quandoquidem colligatio uniuscuiusque eorum cum alio et aggregatio eorum non fit nisi vel ex hoc quod sunt unitates vel ex hoc quod sunt puncta ?
لأنه إن كان ارتباطها بعضها ببعض والتئامها للطبيعة الوحدية والنقطية
Si autem non haberent vinculum in quo coniungerentur et quod eis dominaretur et quod propter alias impediretur regere alias et dominari aliis
ولو لم يكن رباط يستعمل هذه فيشتغل ببعضها عن بعض فلا يستعمل ذلك البعض ولا يدبره
Et propter hoc molle convenit quibusdam operationibus, et durum aliis
Et capita eorum non sunt omnino consimilia, sed quaedam ex eis appropinquant aliis in similitudine
remaining, other
et ideo duo anguli ipsius facti sunt acuti et alii duo expansi
nisi illassc. figuras quarum duo latera que sibi opponuntur, sunt equidistantia et alia duo sicuti eveniunt
ما كان ضلعان من اضلاعه المتقابلة متوازيين والضلعان الباقيان كيف وقعا
Si autem aliqua anima fuerit existens per se et unaquaeque aliarum fuerit in materia non ut in subiecto, tunc omnis anima est substantia
وإن كانت نفس ما قائمة بذاتها والبواقى كل واحدة منها فى هيولى وليست فى موضوع فكل نفس جوهر
sicut somnus … et mors, et cum istis etiam alia accidentia ex sensibus et aliis
كقولى النوم … والموت ومع هذه الاعراض اعراض أخر من الحواس والآفات الباقية
neque habet diversitatem in corpore neque habet rotunditatem in una parte et contrarium in alia, sed est rotundum circumquaque
other than
ما سواه من الخطوط
nulla aliarum linearum
Ceterum quidem ipse persensisse potes me … nunquam te deserendo plus alium coluisse
وحسبك علما أني … غير ممتنع عليك ولا مقبل على سواك
hoc est quod nulla aliarum linearum invenitur difinita
وذلك أن ما سواه من الخطوط لا يوجد بها خطّ واحد محدود
alie vero figure omnes quadrilatere dicuntur trapezie
وما سوى هذه الاشكال ذوات اربعة الاضلاع فلتسمّ المنحرف
patuit quod, quicquid aliud est ab illo, cum consideratur per se, est possibile in suo esse
وبان أن ما سواه إذا اعتبر ذاته كان ممكنا فى وجوده
the other (of two) (lit. ‘its companion’)
Deinde minues, postquam steteris super illud, minus eorum ab alio
ثمّ ينقص بعد الوقوف على ذلك أقلّهما من صاحبه
Angulus ergo rectus est quem due recte comprehendunt linee quarum queque ita super aliam est erecta
فالزاوية القائمة هي التي يحيط بها خطّان مستقيمان كلّ واحد منهما قائم على صاحبه قيامًا
ut id … sit aliquid quod est vel unicuique convenientium in ea per quod differat unumquodque ab alio, vel non sit alicui
أن يكون … أشياء موجودة لكل واحد من المتفقين فيه بها يخالفه صاحبه، أو غير موجودة لشىء منها
some (lit. ‘among it are’)
وانواعه المركّبة منها مرتّبة
compositarum item alie sunt ordinate
Species enim linee sunt multe, sc. quod earum alie sunt recte, alie circumflexe, alie medie inter rectas et circumflexas
compositarum item alie sunt ordinate, alie inordinate
وانواعه المركّبة منها مرتّبة ومنها غير مرتّبة
Et nominis aliud est finitum et aliud infinitum
thing
Sed alia que probantur, sunt etiam a magistris scita et discipulis ignota
فإنّ الاشياء التي تبرهن هي أيضًا معلومة عند الأستاذين مجهولة عند المتعلّمين
Illud ergo aliud facile ostenditur per ipsum
et tunc non repraesentabit nisi imaginationem sumptam a sensu, non comparatam ab illo ad aliud
فيكون حينئذ إنما يحكى خيالا مأخوذا من الحسّ غير مضاف عنده إلى شىء
sicut homo non est nisi sua pars generis animalitatis, nedum aliud
كما أن الإنسان ليس شيئا غير حصته فى جنس الحيوانية
external
et est aliasc. ligatio a ligatione quae est inter patrem et filium
Et potest ostendi quod non est causa alia praeter has
وقد يظهر أنه لا علة خارجة عن هذه
external thing
Causa igitur essendi unamquamque formam ex proprietate sua id quod est, esset aliud a materia, et materia nihil ageret in proprietatem illam
فتكون علة وجود كل صورة بخاصيتها هى الشىء الخارج، ولا يكون للمادة فى تلك الخاصية صنع
perveniant ad proprietatem quae necessario est propter aliud a se
different (adj.)
et tunc illa condicio vel erit inceptio, vel proprietas aliqua ex proprietatibus illius quidditatis, vel aliquid aliud ab ea
وذلك الشرط إما الحدوث، وإما صفة من صفات تلك الماهية، وإما شىء مباين
Iam enim manifestum erat quod intentio in illis motibus non est aliquid ad quod perveniant per motum et ibi quiescant, sed quiddam aliud
وقد كان بان أنه ليس الغرض فى تلك الحركات شيئا يوصل إليه بالحركة، وإلا لزم الانقطاع، بل شيئا مباينا
differing from each other
scimus in eo esse coniunctas animas a seipsis alias et diversarum essentiarum
علمنا أنه قد اجتمع فيه أنفس متباينة مختلفة الذوات
what is different from it
لم يكن لما خلاه تأثير جديد
non recipiet postea aliam impressionem novam ab alio
Cum autem prius imaginatum fuerit aliquid eorum et anima impressa fuerit ab eo secundum hunc modum non recipiet postea aliam impressionem novam ab alio
وإذا سبق واحد فتأثرت النفس منه بهذه الصفة لم يكن لما خلاه تأثير جديد
not the same as
Unde nos dicimus quod visus recipit a viso formam similem ei quae in illo est, sed aliam
ونحن نقول إن البصر يقبل فى نفسه صورة من المبصر مشاكلة للصورة التى فيه لا عين صورته
somebody
sicut cum quis facit aliquid ut per illud placeat alii
كمن يفعل شيئا ليرضى به فلان
one
بتوسط أحد المحسوسات
mediantibus aliis sensibus
Aliorum etenim sensuum … quidam sunt qui delectantur et dolent mediantibus aliis sensibus
وذلك لأن الحواسّ الأُخرى … منها ما يلتذ ويألم بتوسط أحد المحسوسات
sed hoc non prohibet aliasc. aqua esse multo maiora aliis
وذلك لا يمنع أن يكون أحدهما أكثر كثيرا جدا من الآخر
one, single
sed ex unitione eorum provenit quiddam aliud
إلا أنها تتحد، فيحصل منها شىء واحد
thing
profecto causa causae erit prima causa absolute duorum aliorum, et duo alia habebunt comparationem causationis ad illam
كانت علة العلة علة أولى مطلقة للأمرين، وكان للأمرين نسبة المعلولية إليها
et complexioni contingit in eo sine dubio aliqua conversio in aliud sibi naturale
all, entire
من جميع اعضاء الجوف
aliis membris interioribus
licet dicere et declarare quod membrum est caro, et quod sanguis, et quod os, et similiter de aliis quae assimilantur in partibus
Et propter hoc sunt renes plus fetentes aliis membris interioribus
فمن اجل هذه العلة يكون جسد الكلى منتن الرائحة اكثر من جميع اعضاء الجوف
many
Augmentum vero eius est conveniens coitui, diminutio est conveniens aliis rebus
فاما زيادته فموافقة للجماع واما نقصه فموافق لاشياء كثيرة
like this, of the same kind
فله فى فمه عضو مثل هذا
habent in ore suo aliud membrum
Quae vero non habent additamentum in anteriori corporis simile aculeo habent in ore suo aliud membrum
فاما الذى ليس له خرطوم فى مقدم جثته يشبه حمة فله فى فمه عضو مثل هذا
new, newly starting
et ad stabiliendum illa erit opus probatione alia
ونحتاج فى إثباتها إلى دليل مستأنف