show/hide all quotes cite this lemma export to TEI please email us to send feedback to this lemma
apprehendere
أدرك adraka
v. drk – to apprehend, to grasp, to perceive show/hide quotes-  Avic. An. vol. I 33, 99: Similiter etiam sensus hic dicitur vis quae apprehendit sensibilia Rahm. 14, 4: وكذلك الحسّ هاهنا يقع على القوة التى تدرك بها المحسوسات على سبيل قبول أمثلتها والانفعال منها 
-  Avic. An. vol. II 133, 34: si apprehendit intellectus, non apprehendit nisi ex hoc quod est similitudo inter hunc et illa in potentia Rahm. 238, 15: فإن أدركه عقل فإنما يدركه لأنه بالإضافة إليه بالقوة 
-  Avic. Met. 148, 71: quod homo mensurat unamquamque rem per hoc quod ipse habet sensum et scientiam et per eas apprehendit quicquid est Marm. 101, 9: إن الإنسان يكيل كل شىء، لأن له العلم والحس، وبهما يدرك كل شىء 
-  Avic. Met. 527, 15: Si autem non habet esse, tunc hic est secretum quod nos non apprehendimus 
-  Aver. Ep. Parv. 193ra27: non enim apprehendunt intentionem coloris nisi abstractam a materia 
-  Aver. Iunior §29: Et propter hoc intelligencia operans nichil aliud est quam res apprehensa vel apprehendens in actu, scilicet res que sit expoliata ab universalitate sicut apprehendit sensus Burn.: ولذلك ليس اتصالنا بالعقل الفّعال شيئًا غير ان ندرك بالفعل شيئًا مُجَرَّدًا بالكلية مثل ما ندركه بالحسّ 
-  Aver. Iunior §33: Et iste intellectus qui est in actu quem homo in fine apprehendit, et iste est intellectus qui vocatur quesitus Burn.: وهذا العقل الذي بالفعل الذي يُدرِكه الانسان بأخرَةِ وهو الذي يسمى المستفاد 
- 127 Avic. An.
- 19 Avic. Met.
- 1 Aver. Ep. Parv.
- 2 s.v. daraka Aver. Iunior
Goichon 1938, no. 244.
إدراك idrāk (pl. idrakāt)
n. drk – perception, apprehension, perceiving show/hide quotes-  Avic. An. vol. I 21, 52: Ea autem quae adveniunt ex anima, quaedam sunt quemadmodum motus, et quaedam sunt quemadmodum sentire et apprehendere Rahm. 7, 13: لأن الأمور الصادرة عن النفس منها ما هو من باب الحركة ومنها ما هو من باب الإحساس والإدراك 
-  Avic. An. vol. II 74, 63: sed cum apprehenderit aliquid quod est noxium, sequitur passio quae vocatur anxietas Rahm. 204, 14: ويتبع إدراكه للأشياء المؤذية انفعال يسمى الضجر 
-  Avic. Met. 155, 00: albedo cuius natura est ut apprehendatur erit sic quod non refugiet apprehendi propter ultimam parvitatem sui Marm. 105, 17: ويكون البياض الذى من شأنه أن يدرك إلا أن يعجز عن إدراكه للقلة الفاحشة 
-  Avic. Met. 514, 58: ex hoc quod iam probatum est apud eos de natura animae esse ut apprehendat quidditatem universitatis per adeptionem ignoti Marm. 352, 17: وذلك عندما يبرهن لهم أن من شأن النفس إدراك ماهية الكل بكسب المجهول 
-  Aver. Iunior §18: et hoc est apprehendere suam proprietatem quousque sit esse istius intellectus sive intelligencie operantis, sicut est esse aliarum intelligenciarum abstractarum Burn.: الذي ادراكه ذاته حتى يكون الحال في هذا العقل كالحال في سائر العقول المفارقة 
- 48 Avic. An.
- 3 Avic. Met.
- 1 s.v. daraka Aver. Iunior
Goichon 1938, no. 246.
إدراك ماهية الكل – ut apprehendat quidditatem universitatis Avic. Met. 352 / 514
مدرك mudrak (pl. mudrakāt)
nominalized pass. part. drk – apprehended thing, perceived thing, object of apprehension show/hide quotes-  Avic. An. vol. II 8, 2: Usus autem est ut id quod apprehendit sensus vocetur forma et quod apprehendit aestimatio, vocetur intentio Rahm. 167, 4: وقد جرت العادة بأن يسمى مدرك الحسّ صورة ومدرك الوهم معنى 
-  Avic. An. vol. II 8, 4: Thesaurus autem eius quod apprehendit sensus est virtus imaginativa Rahm. 167, 5: فخزانة مدرك الحسّ هى القوة الخيالية 
-  Avic. Met. 512, 98: anima enim rationalis plura numero apprehendit Marm. 351, 3: فإن النفس النطقية أكثر عدد مدركات 
- 2 s.v. mudrik Avic. An.
- 1 Avic. Met.
Goichon 1938, no. 249.
بأن يسمى مدرك الحسّ صورة – ut id quod apprehendit sensus vocetur forma Avic. An. 167 / vol. II 8
مدرك mudrik
act. part. drk – apprehending, perceiving show/hide quotes-  Avic. An. vol. II 96, 2: impossibile est autem ut quicquid apprehendit per instrumentum, apprehendat instrumentum suum quo apprehendit Rahm. 218, 8: لا يجوز أن يدرك المدرك بالآلة آلته فى الإدراك 
-  Avic. An. vol. II 133, 31: sed intellectus apprehendit privationem ex hoc quod ipse fuit habens privationem Rahm. 238, 14: فيكون مدرك العدم من حيث هو عدم 
- 2 Avic. An.
المدرك بالآلة – quicquid apprehendit per instrumentum Avic. An. 218 / vol. II 96
أخذ aḫaḏa (+ acc.)
v. ʾḫḏ – to apprehend, to grasp; to take hold of show/hide quotes-  Avic. An. vol. I 119, 22: eo quod particulariter apprehendit eam et secundum propriam materiam Rahm. 61, 3: لأنه يأخذها جزئية وبحسب مادة مادة 
-  Avic. An. vol. II 134, 41: Dicemus quod anima intelligit eo quod apprehendit in seipsa formam intellectorum nudorum a materia 
-  Avic. Met. 451, 39: et deinde intelligit [sc. intellectus ] permutationem de termino ad terminum et apprehendit illos motus et eorum terminos, modo intelligibili Marm. 310, 3: ثم يعقل [sc. عقل] انتقاله من حد إلى حد، ويأخذ تلك الحركات وحدودها بنوع معقول 
-  Nico. Plan. §175: cum enim aquam salsam apprehenderit calor, subtiliabuntur partes eius Dross.: وذلك ان الماء المالح اذا اخذته السخونة لطفت اجزاؤه 
- 7 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
- 1 Nico. Plan.
أخذ aḫḏ
n. ʾḫḏ – grasping, apprehending (n.) show/hide quotes-  Avic. An. vol. I 94, 16: Si autem fuerit nuda in se, apprehendere suam formam in se facilius erit Rahm. 48, 2: فإن كانت مجردة بذاتها فأخذها لصورتها فى نفسها أسهل 
-  Avic. An. vol. I 114, 54: sed, si apprehendere est apprehendere rem materialem, tunc apprehendere est apprehendere formam alicuius abstractam a materia aliqua abstractione Rahm. 58, 5: فإن كان الإدراك إدراكا لشىء مادى فهو أخذ صورته مجردة عن المادة تجريدا ما 
- 3 Avic. An.
نال nāla
v. nyl – to attain show/hide quotes-  Avic. An. vol. I 118, 7: Sed aestimatio parum transcendit hunc ordinem abstractionis, eo quod apprehendit intentiones materiales quae non sunt in suis materiis Rahm. 60, 11: وأما الوهم فإنه قد يتعدى قليلًا هذه المرتبة في التجريد لأنه ينال المعاني التي ليست هي في ذاته بمادية 
-  Avic. An. vol. II 39, 45: scilicet quod memoria per seipsam naturaliter apprehendit hoc Rahm. 184, 17: فإن الذكر لذاته ولجبلّته ينال ذلك 
-  Avic. Met. 364, 10: quia intellectus apprehendit intellecta quae sunt in mundo sine consideratione eius cui adiunguntur Marm. 247, 7: أن المعقولات الموجودة فى العالم لما كان العقل ينالها من غير أن يتعرض لما يقارنها 
-  Avic. Met. 457, 58: Restat igitur ut bonitas inquisita per motum sit existens per se cuius natura non est ut apprehendatur Marm. 313, 17: فبقى أن يكون الخير المطلوب بالحركة خيرًا قائمًا بذاته ليس من شأنه أن ينال 
- 6 Avic. An.
- 3 Avic. Met.
أفاد afāda
v. fyd – to acquire show/hide quotes-  Kindi Int. DG 3, 11: cumque apprehendit eam anima, tunc ipsa est in anima Rīda 354, 6: فإذا أفادتها النفسُ فهى فى النفس 
-  Kindi Int. DG 3, 12: sed non apprehendit eam nisi quia ipsa prius erat in anima in potentia Rīda 354, 7: وإنما تفيدها النفس، لأنها فى النفس بالقوة 
- 2 Kindi Int. DG
Cf. Adamson/Pormann 2012, 144, who translate the occurrences in al-Kindī with ‘to make available’.
باشر bāšara (+ acc.)
v. bšr – to apply o.s. to, to come into contact with show/hide quotes-  Kindi Int. DG 3, 13: cum igitur apprehendit eam anima, fit in anima in effectu Rīda 354, 7: فاذا باشرتها النفسُ صارت فى النفس بالفعل 
-  Kindi Int. DG 5, 6: scilicet quod anima cum apprehendit intellectum 
- 2 Kindi Int. DG
تصوّر taṣawwara
v. ṣwr – to conceive, to apprehend show/hide quotes-  Avic. An. vol. II 133, 29: Privationes quoque non apprehendit intellectus in effectu absolute Rahm. 238, 12: والأعدام لا يتصورها العقل وهو بالفعل مطلقا 
- 1 Avic. An.
عقل ʿaqala
v. ʿql – to conceive, to comprehend show/hide quotes-  Avic. An. vol. II 53, 69: intellectus apprehendit albedinem et nigredinem simul uno tempore Rahm. 193, 19: العقل يعقل السواد والبياض معا فى زمان واحد 
- 1 Avic. An.
لحظ laḥaẓa
v. lḥẓ – to note, to perceive show/hide quotes-  Avic. An. vol. II 53, 63: sed est possibile in duabus partibus eius quas apprehendit imaginatio discretas Rahm. 193, 14: ويمكننا ذلك فى جزئين منه يلحظهما الخيال مفترقين 
- 1 Avic. An.
وقف waqafa (+ ʿalā)
v. wqf – to come to know s.th., to comprehend s.th. show/hide quotes-  Avic. An. vol. II 38, 33: Et per istas cautelas apprehendit aestimatio intentiones Rahm. 184, 8: وهذه الإلهامات يقف بها الوهم على المعانى 
- 1 Avic. An.
ضبط ḍabṭ
n. ḍbṭ – grasping, comprehending (n.) show/hide quotes-  Avic. An. vol. I 11, 26: si enim hanc interruptionem faceremus, fieret nobis arduum ac difficile apprehendere scientiam de anima Rahm. 2, 4: أن هذا التبتر مما يوعر ضبط علم النفس 
- 1 Avic. An.
قبول qabūl
n. qbl – intellectual reception show/hide quotes-  Avic. An. vol. II 97, 28: Assiduitas enim suae actionis et formandi ea quae sunt difficilia, acquirit ei virtutem facilius apprehendendi id quod est post illa debilius illis Rahm. 219, 6: فإن إدامتها [sc. القوة العقلية] للعقل وتصورها للأمور التى هى أقوى يكسبها قوة وسهولة قبول لما بعدها مما هو أضعف منها 
- 1 Avic. An.
اكتسب iktasaba
v. ksb – to acquire show/hide quotes-  Avic. An. vol. II 146, 96: ipsa intelligibilia quae apprehendunt et deinde convertuntur ab illis ad alia Rahm. 245, 6: والمعقولات التى تكتسبها وتذهل عنها إلى غيرها 
- 1 Avic. An.
تلقّى talaqqā
v. lqy – to receive show/hide quotes-  Avic. An. vol. II 81, 90: Id de quo nulla est dubitatio hoc est: quod in homine est aliqua substantia quae apprehendit intelligibilia recipiendo Rahm. 209, 16: لا شك فيه أن الإنسان فيه شىء وجوهر ما يتلقى المعقولات بالقبول 
- 1 Avic. An.
ظفر ẓafira (+ bi)
v. ẓfr – to attain s.th. show/hide quotes-  Avic. Met. 476, 36: Iam autem nosti ex his quae diximus in disciplinalibus quantum apprehendimus de numero earum Marm. 326, 4: وقد علمت من كلامنا فى الرياضات مبلغ ما ظفرنا به من عددها 
- 1 Avic. Met.
أتى atā (+ acc.)
v. ʾty – to arrive at show/hide quotes-  Avic. An. vol. I 248, 17: quia oportet ut visus apprehendat formam uniuscuiusque speculi semel Rahm. 138, 6: بل يجب أن يأتى البصر صورة كل مرآة مرة 
- 1 Avic. An.
وصل waṣala (+ ilā)
v. wṣl – to arrive at show/hide quotes-  Avic. An. vol. I 151, 89: Iam autem nosti quod omne medium ex permutatione apprehenditur Rahm. 79, 14: وقد علمت أن كل متوسط يوصل إليه بالاستحالة 
- 1 Avic. An.
شمل šamila (or: šamala)
v. šml – to affect, to extend over show/hide quotes-  Albu. Coni. tr. V, li. 142, corr. ref. tr. VIII, li. 142, version c, see fn. 65: Quod si fuerit in medio celi, significat quod impedimento apprehendet terram orientis et occidentis Yama.: فإن كانت في وسط السماء دلّت على أنّ الآفة تشمل أرض الشرقية والغربية 
- 1 Albu. Coni.
لاح lāḥa
v. lwḥ – to appear show/hide quotes-  Avic. Met. 5, 92: quod de hoc apprehendisti in naturalibus erat extraneum a naturalibus Marm. 4, 16: والذى لاح لك من ذلك فى الطبيعيات كان غريبا عن الطبيعيات 
- 1 Avic. Met.
جعل ǧaʿala (+ fī)
v. ǧʿl – to place inside of, to put into show/hide quotes-  Nico. Plan. §120: quando folia masculi in illa fuerint apprehensa Dross.: اذا جعل فيها من طلع الذكر 
- 1 Nico. Plan.
اذا جعل فيها – quando … in illa fuerint apprehensa Nico. Plan. §120