show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
بسط basaṭa
declarare
– for basaṭa: to expand on show/hide quotes-
Avic. Met. 316, 45: Convenit autem ut in hoc loco declaremus hoc amplius
Marm. 213, 1: ومن حق هذا الموضع أن يبسط بسطا أكثر مما بسطناه
- 1 Avic. Met.
extendere
– for basaṭa: (+ acc.) to stretch out (trans.); to convert into (sc. smaller units) show/hide quotes-
Alcab. diff. IV, li. 130: ut adderent super annos Iazdagird perfectos .lx. unum annum … et extenderent hos annos in dies
Yama.: فكان يرى أن يزيد على سني يزدجرد التامّة إحدى وستّين سنة … ويبسطها أيّاما
-
Aris. Anim. II 683a35: Quoniam ista flectunt pedes constringendo, deinde extendunt eos, et sic elevantur a terra
Kruk: فإنما تثنى رجليها ثم تبسطها وترتفع عن الارض
- 1 Alcab.
- 1 Aris. Anim. II
بُسّط bussiṭa
expandi
– for bussiṭa: to be spread out show/hide quotes-
Avic. Qual. 11, 61: sicut est si expanditur aqua super siccum
Qass. 207, 3: كما لو بسط الماء على البر
- 1 Avic. Qual.
انبسط inbasaṭa
expandi
– for inbasaṭa: to spread, to diffuse itself, to expand (intr.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 264, 70: quod radius, cum cadit super eam, expanditur et refringitur primum
-
Aris. Anim. II 666a15: Et medium est unum, et virtus eius expanditur ad omnia membra
Kruk: والاوسط واحد وقوته تنبسط فى جميع الاعضاء
-
Aris. Anim. III 747a5: quoniam quando fuerit [sc. sperma ] frigidum tenue dissolvetur et expandetur super faciem aquae
-
Avic. Gen. 48, 88: et expanditur in eis quae congregantur et uniuntur
-
Avic. Gen. 50, 35: et sunt motus diversi per quos expanditur ad terminum finitum
Qass. 117, 8: هى حركات متضادة متخالفة بها ينبسط إلى حد محدود
- 1 Avic. An.
- 1 Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
- 2 Avic. Gen.
expansus esse
– for inbasaṭa: to spread (intr.) show/hide quotes-
Nico. Plan. §185: Putrescitque ille humor, attrahitque illum calor et expansus est super faciem aquae
Dross.: فتعفنت تلك الرطوبة وجذبتها الحرارة وانبسطت على وجه الماء
- 1 Nico. Plan.
extendi
– for inbasaṭa: to become extended, to spread show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 127, 1482: non fuerint ei pedes et insule in quibus extendatur aqua
Lemay 187, 819: لا يكون له أرجُل وجزائر ينبسط فيه الماء
-
Avic. Gen. 92, 99: Quia rarefactio est nomen comprehendens duas rationes: una earum est quod materia extendatur in quantitate extenuando se
Qass. 150, 13: وذلك لأن التخلخل هو اسم واقع على معنيين. أحدهما: أن تكون المادة انبسطت فى الكم مترققة
- 1 Albu. Intro. JS
- 1 Avic. Gen.
بسط basṭ
bonitas
– for basṭ: (+ li) levelling, reaching out for (n.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VII, li. 253, version c, see fn. 27: significat bonitatem regi [sic] cum hominibus
Yama.: دلّت على بسط الملك للناس وتقريبه لهم dallat ʿalā basṭi l-maliki li-l-nāsi wa-taqrībihī lahum
- 1 Albu. Coni.
extendere
– for basṭ: stretching, dilation show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 78, 78: aut erit motus ad modum contrahendi et extendendi
Rahm. 38, 9: وإما أن يكون النقل على سبيل قبض وبسط
- 1 Avic. An.
extensio
– for basṭ: extending (of limbs) (n.) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 688a17: In quadrupedibus vero non potest esse hoc, scilicet latitudo pectoris, propter extensionem pedum anteriorum, et propter ambulationem
Kruk: فاما فى الحيوان الذى له اربعة ارجل فلم يكن يمكن ذلك اعنى عرض الصدر لبسط الرجلين التى فى المقدم ولحال الانتقال والسير من مكان الى مكان
- 1 Aris. Anim. II
بسطة basṭa
extensio
– for basṭa: extension, size show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 245, version c, see fn. 82: significat additamentum regibus Babilonie in honore et extensione in regno eorum
Yama.: دلّ ذلك على ازدياد ملوك بابل عزًا وبسطة في ملكهم
- 1 Albu. Coni.
بسيط basīṭ
absolutus
– for basīṭ: simple show/hide quotes-
Alpet. ch. 2 §9: Causam vero estimationis huius diversitatis possibile est esse secundum duos modos primos absolutos
Gold. 8v, 6: وإن السبب فيما يخال من الاختلاف فيها يحتمل أن يرجع إلى أصلين خاصة اولين بسيطين
- 1 s.v. muṭlaq Alpet.
componens
– for basīṭ: (pl. basāʾiṭ) simple (n.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 71, 36: vel erit quid substantiale, et cognoscetur per substantiam, et erunt componentia cognita in composito per eorum substantias
Qass. 134, 14: فتكون البسائط متميزة فى المركب بجواهرها
- 1 Avic. Gen.
facies
– for basīṭ: surface (of the earth) show/hide quotes-
Alpet. ch. 8 §6: et non remaneret super faciem terre aut in aere aliquid propter velocitatem motus
Gold. 34v3: ولو كان ذلك كذلك لما على بسيط الأرض ولا فى الهواءِ شىء لسُرعة الحركة
- 1 Alpet.
Goichon 1938, no. 50.
انبساطي inbisāṭī
extensio
– for inbisāṭī: extended, extensive show/hide quotes-
Avic. Gen. 42, 73: amplius, sequeretur ex illo introitu ruptio et extensio quae contradiceret omni duritiei
Qass. 110, 16: ثم تبلغ [sc. أجزاء النار] أن توجب تموّجه [sc. الجسم] بالمداخلة تمويجا انبساطيا يقاوم كل صلب
- 1 Avic. Gen.
! توجب تموّجَه بالمداخلة تمويجا انبساطيا – sequeretur ex illo introitu ruptio et extensio Avic. Gen. 110 / 42
The Arabic term is not documented in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr.
تبسّط tabassuṭ
expandi
– for tabassuṭ: spread, diffusion show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 266, 96: Quia, quantum ad intellectum, oporteret ut accideret ei propter extensionem repercuti et non expandi
Rahm. 149,19: فإن القياس يوجب أن يحدث له بالامتداد اتصال لا تبسط
- 1 Avic. An.
extensio
– for tabassuṭ: stretching (contr. of bending) (n.) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 654b18: Et in extremitatibus ossium manuum et pedum sunt loca convenientia ad introitum quorundam in quaedam, et propter hoc extrema quorundam sunt concava, et quorundam prominentia, praeparata ad introitum quorundam in quaedam propter extensionem et constrictionem
Kruk: وفى اطراف عظام اليدين والرجلين مواضع موافقة لدخول بعضها فى بعض ولذلك اطراف بعضها عميقة واطراف بعضها ناتئة مستديرة. فدخول بعضها فى بعض لحال التبسط والانقباض
- 1 Aris. Anim. II
انبساط inbisāṭ
dilatatio
– for inbisāṭ: expansion, dilation (contr. of contraction) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 133, 20: quoniam nos videmus conchylium in suis conchis motus constrictionis et dilatationis et reflexionis et extensionis in partibus earum
Rahm. 68, 17: فإنا نجد للأصداف فى غلفها حركات انقباض وانبساط والتواء وامتداد فى أجوافها
- 1 Avic. An.
expansio
– for inbisāṭ: extension, expansion show/hide quotes-
Alcab. diff. II, li. 192: Et in coniunctione sua Soli per directionem significat celeritatem et expansionem ingeniorum et latitudinem eorum
-
Nico. Plan. §203: Et non habuit planta unde cresceret, et adiuvit eam humor sua expansione
Dross.: فلم يكن للنبات من المواد ما يكبر وأعانته الرطوبة بانبساطها
-
Avic. Gen. 99, 55: fervitio autem est expansio ad corpus maioris quantitatis cum oboedientia et subiectione ut includatur a figuratore
Qass. 156, 10: والغليان انبساطها إلى حجم كبير مع ترقق وطاعة لحصر المشكل
- 1 Alcab.
- 1 Nico. Plan.
- 1 Avic. Gen.
extendere
– for inbisāṭ: expansion, dilation (contr. of contraction) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 133, 13: Dicemus ergo quod motus voluntarius duplex est: quia et est motus localis de loco ad locum, et est motus contrahendi et extendendi membra animalis
Rahm. 68, 11: إن الحركة الإرادية على ضربين حركة انتقال من مكان إلى مكان ، وحركة انقباض وانبساط للأعضاء من الحيوان
- 1 Avic. An.
extensio
– for inbisāṭ: stretching, extending (n.) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 646b19: Et propter hoc molle convenit quibusdam operationibus … et ex eis convenit palmae et eius extensioni
Kruk: ولذلك صار اللين موافقا لبعض اصناف الفعال … ومنها ما يلائم المد والانبساط
-
Aris. Anim. II 654b22: ut sit extensio et constrictio modica
Kruk: ليكون الانبساط والانقباض يسيرا
-
Avic. Qual. 67, 46: Et quod patitur malleationem est illud quod comprimitur versus eius centrum per extensionem quae accidit ei etiam in aliis duobus diametris paulatim
Qass. 246, 4: فالمنطرق هو المندفع إلى عمقه بانبساط يعرض له فى القطرين الآخرين
- 2 Aris. Anim. II
- 1 Avic. Qual.
familiaritas
– for inbisāṭ: cheerfulness show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. IV, li. 254: significat quod apparebit in civitatibus super quas est almuztauli consideratio … cum eo quod … exercebunt multum sponsalitia et familiaritatem hominum
Yama.: دلّ على أنّه يظهر في المدن المستولى عليها النظر … كثرة استعمال المناكح وانبساط الناس
- 1 Albu. Coni.
مبسوط mabsūṭ
expansus
– for mabsūṭ: simple show/hide quotes-
Thab. Ann. §128: in tabulis quas lineamus ad 5 tempora; collectos scilicet et expansos annos et menses et dies et horas
Morel. 62, 3: ونخطّ لذلك جداول لأزمان السنة: السنين المجموعة والمبسوطة، والشهور، والأيّام، والساعات
- 1 Thab. Ann.
extensus
– for mabsūṭ: simple show/hide quotes-
Aris. Anim. II 679b1: Et post ventrem est intestinum extensum perveniens ad locum exitus superfluitatis
Kruk: وبعد البطن معاء مبسوط ينتهى الى موضع خروج الفضلة
-
Aris. Anim. II 696b20: Quod vero habet tales brancos habet talem naturam, quoniam habet maiorem fortitudinem minoribus extensis
-
Aris. Anim. III 718a10: Et propter hoc non habent isti modi testiculos, sed habent vias extensas rectas
Brug.: فلهذه العلّة ليس لهذه الاصناف انثيان بل لها سبل مبسوطة مستقيمة
- 8 Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
منبسط munbasiṭ
expandi
– for munbasiṭ: extending (intr.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 42, 62: cum manifestaretur quod corpus istud movetur a centro versus superficiem et expanditur crescendo, faciendo impulsionem ex qualibet parte
Qass. 110, 8: والجسم يشاهد أنه متحرك عن مركزه منبسطا بحيث يرى متدافعا من كل جهة
- 1 Avic. Gen.
أنه متحرك عن مركزه منبسطا – movetur a centro … et expanditur crescendo Avic. Gen. 110 / 42
expansus
– for munbasiṭ: expanding (intr.) show/hide quotes-
Nico. Plan. §190: Et hae [sc. species herbarum minutarum ] erectae nascuntur, non expansae, quia radices earum sunt super terram
Dross.: وهذه [sc. اصناف الحشائش] تنبت قائمة لا منبسطة لان اصلها على الارض
- 1 Nico. Plan.