show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
بعد baʿuda
dilatari
– for baʿuda: to become distant show/hide quotes-
Anar. 23, 17: Non enim concurrunt [sc. equidistantes ] donec sint una linea, neque dilatantur ab invicem in tantum ut spatium fiat maius
Arnz. 35, 6: حتّى لا تلتقي [sc. الخطوط المتوازية] فتصير خطًّا واحدًا ولا يبعد أحدها عن الآخر بعدًا اكثر
- 1 Anar.
distare
– for baʿuda: (+ ʿan) to be distant from show/hide quotes-
Avic. Gen. 60, 3: et corpus calefieret per ignem dato quod distaret ab eo per viginti leucas
Qass. 125, 12: فكان الجسم يسخن لأن نارًا مثلا موجودة تبعد عشرين فرسخًا عنه
- 1 Avic. Gen.
multum distare a veritate
– for baʿuda: to be far-fetched, to be unlikely show/hide quotes-
Avic. Qual. 13, 7: quod multum distat a veritate quod aliqui homines dicunt, scilicet quod subtus mare sunt fontes
Qass. 208, 14: ويبعد أن يكون تحت البحر عيون
- 1 Avic. Qual.
elevari
– for baʿuda: (+ ʿan) to be far from show/hide quotes-
Avic. Qual. 6, 61: <et> quod elevatur ab ea infrigidatur
Qass. 204, 11: وما يبعد عنه يبرد
- 1 Avic. Qual.
elongare se
– for baʿuda: (+ ʿan) to be distant from show/hide quotes-
Avic. Met. 452, 57: quasi elongaverit se a suo initio propter possibilitatem
Marm. 310, 15: فإنه بعد عن مبدئه بإمكان
- 1 Avic. Met.
elongari
– for baʿuda: to be far away, to be distant; to be unlikely show/hide quotes-
Thab. Fig. GC §10, Bjö. 7, 20: exceptis paucis eorum et si ab eis elongentur
Lorch 44, 22: ما خلا اليسير منها ولو بعدت عنها* [* Lorch: عدت منها]
-
Thab. Almag. §32: quicumque enim eorum parvus est non videtur donec a sole per magnum elongetur spatium
Morel. 11, 8: فإن ما كان منها صغيرا يرى حين يبعد عن الشمس بعدا كثيرا
-
Avic. An. vol. II 182, 80: ut id quod fit ex nervis non elongetur a membris
Rahm. 268, 2: لئلا يبعد ما يتولد من العصب من الأعضاء
-
Alpet. ch. 3 §14: et illud quod est propinquum huic est similius cum eo, et magis festini motus quam illud quod elongatur ab ipso multum
Gold. 16r, 3: وما قارب هذا أشبه به وأسرع حركة مما بَعُد كثيرًا
-
Alpet. ch. 17 §22: quia iste due stelle, quando elongantur sui duo poli in suis duobus circulis sui transitus a circulo transitus poli signorum longitudine magna
Gold. 85r, 11: ولأن هذين الكوكبين متى بعُد قطباهما فى دائرتى ممرهما عن دائرتى ممر قطب فلك البروج بُعدًا كبيرا
-
Aris. Anim. III 747b29: scilicet quod quanto elongabitur plus res a principiis essentialibus, tanto plus debilitabitur et mutabitur
Brug.: اعنى ان كلّ ما بعد من الاوائل الاهليّة ضعف وتغيّر
-
Aver. MC Gen. 174va64: Sol enim quando appropinquat nobis in suo orbe generat et cum elongatur corrumpit
-
Avic. Gen. 14, 86: quamvis haec <provenire> a natura composita non elongetur
Qass. 89, 16: وإن كانت الطبيعة المركبة لا يبعد أن يصدر ذلك عنها
-
Avic. Gen. 144, 36: et giratio inclinationis et quod esset circa illam inclinationem et quod elongaretur ab ea esset secundum praedictos modos
Qass. 193, 17: وكان مدار الميل وما يقرب منه وما يبعد بالصفات المذكورة wa-kāna madāru l-mayli wa-mā yaqrubu minhu wa-mā yabʿudu bi-l-ṣifāti l-maḏkūrati
- 1 s.v. baʿd Thab. Fig. GC
- 1 s.v. baʿd Thab. Almag.
- 1 s.v. elongare Avic. An.
- 2 s.v. buʿd Alpet.
- 1 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Gen.
- 4 Avic. Gen.
elongatus
– for baʿuda: to be far away show/hide quotes-
Mesue Aph. B §127: In omni civitate a mari elongata, homines degentes habent corpora sicciora
Troup.: كل بلدة تبعد عن البحار وتأخذ في الجنوب فأجسام أهلها أجف
- 1 Mesue Aph. B
بعّد baʿʿada (or: abʿada)
elongare
– for baʿʿada (or: abʿada): to make distant, to distance show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 106, 50: in augmentatione etenim longitudinis necesse est nutrimentum diffundi in membris duris … per omnes partes eorum in longum, propagando et elongando inter earum extremitates
Rahm. 53, 18: وذلك لأن الزيادة فى الطول يحتاج فيها إلى تنفيذ الغذاء فى الأعضاء الصلبة … تنفيذا فى أجزاءها طولا لتنميها وتبعد بين أطرافها
-
Avic. An. vol. I 239, 56: Si enim lenitas esset causa elongandi corpora, tunc elongaret quod est inter illa in quocumque situ esset
Rahm. 132, 1: ولو كانت الملاسة علة لتبعيد الجسم عن الجسم لكانت تبعد ما بينها وإن تماست على أى وضع كان
- 4 Avic. An.
بوعد būʿida
elongari
– for būʿida: (+ bi) to be distanced show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 250, 49: cum elongata fuerint specula a se in duplum illius spatii quod est inter reverberationes, non videbitur parvissimum
Rahm. 139, 12: فإنه إذا بوعد به [sc. المرئى] أضعاف ما تقتضيه المساحة بين الانعكاسات لم ير بذلك الصغر
- 1 s.v. elongare Avic. An.
أبعد abʿada
elongatio
– for abʿada: to remove show/hide quotes-
Avic. Met. 539, 23: et ostendimus quod felicitas alterius mundi acquiritur vacatione animae et libertate et elongatione eius a contrahendo dispositiones corporales
Marm. 369, 2: وقد قررنا حال المعاد الحقيقى وأثبتنا أن السعادة فى الآخرة مكتسبة بتنزيه النفس، وتنزيه النفس يبعدها عن اكتساب الهيئات البدنية
- 1 Avic. Met.
يبعدها عن اكتساب الهيئات البدنية – elongatione eius a contrahendo dispositiones corporales Avic. Met. 369 / 539
تباعد tabāʿada
elongari
– for tabāʿada: to be at a distance (e.g. of a planet); to move away (intr.); to be separated from one another show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. V, li. 531: Et quando elongatur longitudine sua longiori, significat motionem exercituum
Yama.: وإذا تباعدت بعدها الأكبر دلّ على تحرّك الجيوش
-
Albu. Coni. tr. V, li. 770: Et quando elongatur longitudine sua longiore, significat multam navium submersionem in mari et fluminibus
-
Nico. Plan. §214: quia aer cum elongatus fuerit a planta in illa, augentur partes eius cum extensione materiae
Dross.: لان الهواء اذا تباعد 〈عن〉 النبات [فيه] لطفت اجزاؤه عند امتداد المواد
-
Alhaz. Opt. 50, 38: Quoniam quando res fuerit prope visum et ipse comprehenderit quantitatem eius: et postea fuerit elongata a visu non multum: non diminuetur eius quantitas apud visum
Sabra II 81b, 9: فإن المبصر إذا كان قريبًا من البصر وأدرك البصر مقداره ثم تباعد عن البصر مقدارًا ليس بالمتفاوت
-
Avic. Gen. 50, 29: et elongatur cum eo aliqua elongatione et ingreditur loco sui corpus aeris?
-
Avic. Gen. 51, 39: illa diversa erunt propinqua* congregativa inter partes quae elongantur quando convertuntur ad aerem [* The Latin translator read muqarrib ‘bringing closer’ instead of mufarriq ‘separating’]
Qass. 117, 11: وتلك الأشياء المتخلفة كانت هى الجامعة المفرقة ما بين الأجزاء التى تباعدت عند استحالتها هواء
- 24 Albu. Coni.
- 1 Nico. Plan.
- 1 s.v. elongare Alhaz. Opt.
- 2 Avic. Gen.
بعدَ baʿda
absque
– for baʿda: besides show/hide quotes-
Avic. Qual. 71, 19: Et <quod> videtur mihi rationabile — absque ista dubitatione qua debet iuste dubitari, et absque distinctione sermonis ubi non et syllogismus de quo utamur
Qass. 250, 13: والأحرى عندى، بعد الشك الذى يوجبه الإنصاف، وبعد وجوب ترك القضاء البت فيما لا سبيل فيه إلى قياس يستعمل
- 2 Avic. Qual.
deinde
– for baʿda: after show/hide quotes-
Avic. Met. 404, 88: deinde ipsum sit aliquid negative et relative
Marm. 278, 2: وبعده شىء سلبى ومضاف
-
Aris. Anim. II 679b10: Et post orificium habet membrum simile papo avium, deinde stomachum, deinde ventrem
Kruk: وبعد الفم عضو شبيه بحوصلة الطير وبعد ذلك العضو المعدة وبعد المعدة البطن
-
Aris. Anim. II 684b25: Homo vero habet os in capite, scilicet in parte superiori corporis, deinde habet stomachum, deinde ventrem
Kruk: فاما الانسان فله فم فى رأسه اعنى فى الناحية العليا من جسده ثم له معدة وبعد المعدة بطن
- 1 s.v. baʿdu Avic. Met.
- 6 Aris. Anim. II
بعدَ ما baʿda mā
ante (adv.)
– for baʿda mā: after (conj.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 28, 48: ita ut haec fiant ei in potentia, quae ante non erant ei in potentia
Rahm. 11, 14: حتى صار له هذه الأشياء بالقوة بعد ما لم تكن بالقوة
- 1 Avic. An.
بعد ما لم تكن بالقوة – quae ante non erant ei in potentia Avic. An. 11 / vol. I 28
بعدَ أنْ baʿda an
cum prius
– for baʿda an: after (conj.) show/hide quotes-
Ibn Tum. 109c, 22: et quicquid scitur esse, cum prius non fuisset, infertur ex hoc quod advenit
Goldz. 231, 12: كل ما علم وجوده بعد ان لم يكن وجب حدوثه
-
Ibn Tum. 109d, 3: Cumque scitur quod inventa sunt, cum prius [non essent] scitur creaturam impossibile est esse creatorem
Goldz. 232, 1: فاذا علم انها موجودة بعد ان لم تكن علم ان المخلوق يستحيل ان يكون خالقا
- 2 s.v. esse kāna Ibn Tum.
dum
– for baʿda an: after (conj.) show/hide quotes-
Avic. Qual. 90, 12: quia corpora quae acquirunt colorem tendentem ad nigredinem et rubedinem et similia, dum non habeant istud per sui substantias
Qass. 265, 1: فإن الأجساد التى تكتسب لونًا إلى السواد والحمرة، وما يجرى مجراهما، بعد أن لا يكون لها ذلك فى جواهرها
- 1 Avic. Qual.
بعدَ ذلك baʿda ḏālika
deinde
– for baʿda ḏālika: after this; moreover show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 225, 41: Deinde putamus quod, cum aer fuerit translucens in effectu …, non sit necesse esse aliud ad habendum visum
Rahm. 123, 17: وبعد ذلك فإنا نظن أن الهواء إذا كان شفافا بالفعل … لم يحتج إلى وجود شىء آخر فى حصول الإبصار
-
Avic. Met. 200, 00: et sic deinde adaptabitur ad trahendum ad effectum virum certissime
Marm. 134, 13: ثم بعد ذلك يتهيأ أن تخرج إلى الفعل رجلا
- 1 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
وما بعدَه wa-mā baʿdahū
deinde
– for wa-mā baʿdahū: and what is after it, and what comes after it show/hide quotes-
Aris. Anim. II 675b8: deinde efficitur intestinum strictius involutum, deinde rectum
Kruk: ثم بعد هذا يكون المعاء اضيق ملتويا وما بعده مستقيم
- 1 Aris. Anim. II
وما بعده مستقيم – deinde rectum Aris. Anim. II 675b8
بعدُ baʿdu
adhuc
– for baʿdu: still, yet; later on show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 22, 71: nondum intelligitur adhuc an sit substantia, an non sit substantia
-
Avic. An. vol. II 55, 97: Differt autem voluntas: quia quaedam est adhuc debilis, quaedam autem iam ita roborata quod non deest ei nisi effectus
Rahm. 195, 1: والشوق قد يختلف، فمنه ما يكون ضعيفا بعد ومنه ما يشتد حتى يوجب الإجماع
-
Avic. Met. 96, 4: impossibile est ut essentia rei quae adhuc est in potentia sit causa rei quae est in effectu
-
Avic. Met. 433, 96: Sed nos ostendemus adhuc omnes has intentiones plenius
Marm. 298, 10: وسنوضح هذه المعانى كلها بعد
-
Aris. Anim. II 651a17: Aquositas vero sanguinis est illud quod est subtile ex eo, quoniam adhuc non digerebatur, aut quia corrumpebatur
Kruk: فاما مائية الدم فهى الدقيق منه لانه لم ينضج بعد او لانه قد فسد
-
Aris. Anim. II 670b30: quoniam adhuc non diximus dispositionem naturae parietis neque distinximus adhuc de eo aliquid
-
Aris. Anim. III 730a8: ovum erit citrinum adhuc
Brug.: والبيضة بعدُ صفراء
-
Aris. Anim. III 766b30: quoniam calor in iuvenibus non est adhuc completus
Brug.: لأن الحرارة التى فى الاحداث ليست بتامّة بعدُ
-
Aver. MC Int. diff. I, 3, 30: cum non coniungitur ei «invenitur» aut «non invenitur», non est adhuc neque verum neque falsum
-
Aver. MC Int. diff. I, 12, 148: Et propter hoc, cum audit illud audiens, sufficit sibi, nisi quia non intelligit ex intentione consecuta, quod aliquid sit adhuc existens aut non existens
-
Avic. Gen. 79, 8: quando rarefit cum convertitur ad caliditatem et adhuc est aqua
-
Avic. Gen. 139, 41: Et quodlibet istorum elementorum habet latitudinem in sua qualitate secundum magis et minus, quia sua qualitas naturalis vel accidentalis poterit intendi et remitti, observando adhuc formam et speciem suam
-
Avic. Qual. 80, 3: Sed, si posset esse albedo absque ista, et <in> unum corpus continuum, adhuc nescio si est possibile, et adhuc loquar completius in ista ratione
Qass. 257, 7: وأما أنه هل يكون بياض غير هذا، وفى جسم متصل، فمما لم أعلم بعد امتناعه ووجوده وسيأتى لى كلام فى هذا المعنى أشد استقصاء
- 6 Avic. An.
- 10 Avic. Met.
- 3 Aris. Anim. II
- 8 Aris. Anim. III
- 2 Aver. MC Int.
- 5 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
adhuc postea
– for baʿdu: later show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 148, 37: item adhuc postea declarabimus in sapientia prima
Rahm. 247, 1: وأيضا ينبيّن بعد فى الحكمة الأولى
- 1 s.v. adhuc Avic. An.
deinceps
– for baʿdu: hereafter, in the following show/hide quotes-
Avic. Met. 162, 23: Dicam igitur quod horum intellectorum deinceps monstrabimus dispositionem
Marm. 110, 8: فنقول: إن هذه المعقولات سنبين من أمرها بعدُ
- 1 Avic. Met.
من بعدُ min baʿdu
adhuc
– for min baʿdu: hereafter show/hide quotes-
Avic. Met. 104, 10: Separatum vero iam ostendimus per potentiam propinquam effectui, et adhuc plenius ostendemus
Marm. 71, 8: وأما المفارق فقد أثبتناه بالقوة القريبة من الفعل، ونحن مثبتوه من بعد
- 1 Avic. Met.
وهو بعدُ wa-huwa baʿdu
dum est
– for wa-huwa baʿdu: while it still is (sc. s.th.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 85, 36: Dicitur etiam nutrimentum dum est in potentia, sicut triticum
Qass. 144, 14: فقد يقال له غذاء، وهو بعد بالقوة مثل الحنطة
- 1 Avic. Gen.
بعد buʿd
bonus
– for buʿd: range show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 259, version c, see fn. 11: significans … quod tenebit eos et bonam habere famam
Yama.: كان ذلك دليلا على … ضبطه لها مع بعد صوته maʿa buʿdi ṣawtihī
- 1 Albu. Coni.
مع بعد صوته – bonam … famam Albu. Coni. tr. II, li. 259, fn.
dimensio
– for buʿd: dimension, spatial dimension, extension (of a body); distance; interval show/hide quotes-
Ps.-Aris. Caus. ch. XIII §121: et virtus imprimens in rebus habentibus dimensiones est sine dimensione
Bad. 15, 16: والقوة المؤثرة فى الأشياء ذوات الأبعاد بلا بُعْدٍ
-
Anar. 5, 2: brevior dimensio que coniungit quod est inter duo puncta
Arnz. 1, 7: إنّه اقصر بعد وصل بين نقطتين
-
Anar. 28, 1: non dixit hoc Euclides nisi quia necessario invenitur inter quelibet duo puncta posita brevior dimensio que est inter ea
-
Avic. Met. 11, 93: Mensura etiam commune nomen est, quia mensura, vel intelligitur dimensio quae constituit corpus naturale
Marm. 8, 10: وأما المقدار فلفظه اسم مشترك، فيه ما قد يقال له مقدار، ويعنى به البعد المقوم للجسم الطبيعى
-
Avic. Met. 69, 95: aliquando dicitur longitudo maiores dimensiones extensae intersecantes se quocumque modo fuerit
-
Aver. MC Gen. 162rb52: cum corpus non est in loco nisi per suas dimensiones
Eich. 54, 9: فإنّ الجسم إنمّا هو فى مكان بأبعاده
-
Avic. Gen. 80, 31: Si enim transcenderet in vacuo, non esset necessarium corpori ad augmentum ut impleretur quod esset in eo vacuum de dimensionibus
Qass. 141, 3: ولو كان نفوذه فى الخلاء لما كان يحتاج الجسم، فى أن يزداد، إلى امتلاء ما فيه من الأبعاد الخالية
-
Avic. Gen. 102, 8: vel terminabitur ab alio comprehendente corpore, vel ipsum comprehendet et terminabit aliud, quia non est modus ad firmandum necessarium nec ad affirmandum scilicet infinitas dimensiones quas credunt
- Ps.-Aris. Caus.
- 21 Anar.
- 47 Avic. Met.
- 1 Aver. MC Gen.
- 3 Avic. Gen.
distantia
– for buʿd: distance, remoteness (phys., geom.); (greatest) distance (i.e. apogee) (astr.) show/hide quotes-
Thab. Ann. §40: Et secundum priorem modum semper apud remotionem maiorem minus movetur, apud distantiam vero breviorem plus apparet moveri
Morel. 37, 5: أمّا على جهة الفلك الخارج المركز، فإنّ أصغر الحركتين يكون أبدا في البعد الأبعد، وأعظمهما في البعد الأقرب
-
Thab. Ann. §133: Et post hoc oportet ut explanemus distantiam solis ab auge
Morel. 64, 1: ومن بعد هذا، ينبغي لنا أن نضع بعد الشمس من بعدها الأبعد بوسط مسيرها
-
Avic. Met. 356, 48: quia unumquodque eorum est in ultimo distantiae ab alio; igitur contrarietas est distantia perfecta
Marm. 241, 15: لأنه إن كان اثنان كل واحد منهما فى غاية البعد عن الآخر فالتضاد خلاف تام
-
Avic. Met. 356, 50: Quod autem quis ponat ultimam diversitatem et distantiam inter unum et duo alia [sc. contraria ] distantia
Marm. 241, 16: وأما إن جعل جاعل غاية الخلاف والبعد قد يقع بين الواحد وبين آخرين اثنين متخالفين
-
Alhaz. Opt. 24, 20: et diversatur qualitas sensus visus ab una re visa secundum situm unum et secundum eandem distantiam
-
Alhaz. Opt. 40, 56: et sit inter illos duos parietes distantia alicuius quantitatis
Sabra II 54a, corr. ref. II 54b, 22: ويكون بين الجدارين بعد له قدر
-
Avic. Gen. 31, 59: cum per talem occultationem non intelligatur aliud quam constrictio partium in interioribus partibus corporis et distantia a sua superficie
-
Avic. Gen. 102, 15: quia partes eius [sc. loci ] conveniunt in propinquitate et distantia
Qass. 158, 12: وأجزاؤه [sc. المكان] متفقة فى القرب والبعد
- 3 Thab. Ann.
- 2 Avic. Met.
- 2 Alhaz. Opt.
- 2 Avic. Gen.
elongatio
– for buʿd: distance, remoteness show/hide quotes-
Alcab. diff. I, li. 380: Anguli autem et domini angulorum significant magnitudinem honoris … et elongationem a casu
Yama.: والأوتاد وأرباب الأوتاد تدلّ على عظم القدر … والبعد عن السقوط
-
Avic. An. vol. I 153, 22: et tu postea disces in geometria causas elongationum propter quas videtur magis et magis
Rahm. 81, 6: فإنك ستعلم فى الهندسة أن النسب فى الأبعاد التى منها يرى أعظم وأكبر
-
Avic. An. vol. I 280, 48: Haec autem sunt dimensiones, numeri, situs … et elongatio et contactus
-
Avic. Met. 392, 57: et sunt diversa propinquitate vel elongatione
-
Avic. Met. 450, 12: esset propter renovationem propinquitatis sive elongationis a fine
-
Nico. Plan. §163: quod est mora motus solis et elongatio ab aquis dulcibus
-
Alpet. ch. 2 §8: scilicet quod linee recte (que sunt elongationes stellarum a centris orbium ipsarum)
Gold. 8r, 11: أعنى الخطوط المستقيمة التى هى أبعاد الكواكب من مراكز أفلاكها
-
Aver. MC Gen. 174va15: Oportet ergo, si per elongationem corrumpit, quod per appropinquationem faciat generationem
Eich. 133, 13: فإنْ كان بدنوه مرّة بعد مرّة كوّن وأنشأ، فواجب أن يكون ببعده مرّة بعد مرّة يهرم ويفسد
-
Aver. MC Int. diff. IV, 102, 145: si est affirmatio contrarium quod est in ultimo negationi, oportet ut sit ex ipsa in ultimo elongationis
Butt. 123, 11: لأنه إن كان الإيجاب هو المضاد الذى فى الغاية للسلب فواجب أن يكون منه فى غاية البعد
-
Alhaz. Conf. 288, 3: et maximus illorum circulorum est ille qui transit per centrum mundi et elongatio eius est a duobus polis, equalis est
-
Alhaz. Conf. 294, 31: et elongatio illius circuli ab equinoctiali est declinatio illius puncti
Lang. 27, 3: وبعد تلك الدائرة من معدّل النهار هو ميل تلك النقطة
-
Avic. Gen. 51, 45: sine condicionibus et sine dispositionibus, et sine terminis necessitantibus naturam ad mensurandum ad certos terminos appropinquationis et elongationis
Qass. 117, 14: من غير أحوال وشروط أخرى وحدود توجب الطبيعة تقديرها على حدود محدودة من القرب والبعد
- 1 Alcab.
- 5 Avic. An.
- 7 Avic. Met.
- 1 Nico. Plan.
- 1 Alpet.
- 1 Aver. MC Gen.
- 1 Aver. MC Int.
- Alhaz. Conf.
- 1 Avic. Gen.
Goichon 1938, no. 55.
بعد أبعد buʿd abʿad
aux (or: augis, alauge)
– for buʿd abʿad: apogee (astr.) (lit. ‘greatest distance’) show/hide quotes-
Thab. Ann. §133: Et post hoc oportet ut explanemus distantiam solis ab auge ad horam
Morel. 64, 1: ومن بعد هذا، ينبغي لنا أن نضع بعد الشمس من بعدها الأبعد بوسط مسيرها لوقت معلوم
-
Thab. Ann. §136: Quod minuemus de medio solis motu cuius initium est ab auge sui circuli
- 2 Thab. Ann.
أبعد abʿad
distare
– for abʿad: (+ ʿan) more remote from show/hide quotes-
Avic. Gen. 103, 40: sed ignis in comparatione aeris est siccus, et propterea distat a receptione figurationis et coniunctione cum contactu aeris
Qass. 159, 9: لكن النار، بالقياس إلى الهواء، يابسة؛ لأنها أبعد عن قبول التشكيل والاتصال مع المماسة من الهواء
- 1 Avic. Gen.
لأنها أبعد عن قبول التشكيل – et propterea distat a receptione figurationis Avic. Gen. 159 / 103
magis distare
– for abʿad: more remote show/hide quotes-
Avic. Qual. 31, 21: Et quando coniuncto coniunxeris aliud, additur alia additione minore illa, quia quod secundo coniungitur magis distat
Qass. 219, 11: وإذا أضيف آخر إلى المضاف زادت زيادة أخرى قليلة [فلعلها تكون] أقل من تلك؛ لأن المضاف الثانى أبعد
- 1 Avic. Qual.
لأن المضاف الثانى أبعد – quia quod secundo coniungitur magis distat Avic. Qual. 219 / 31
elevatior
– for abʿad: higher show/hide quotes-
Nico. Plan. §165: iam autem ostendimus quod aqua est elevatior elevatione terrae altitudine corporis aquae
Dross.: وقد بينا ان الماء هو أبعد من الارض فى العلو لجرم الماء
- 1 s.v. elevatio Nico. Plan.
magis elongatus
– for abʿad: less likely show/hide quotes-
Avic. Gen. 57, 36: sed, quanto magis fuerit elongatum a resolutione, erit potius quod nominavimus
Qass. 123, 7: بل كلما كان الجمد أبعد من التحلل كان هذا المعنى أغزر
- 1 Avic. Gen.
بعيد baʿīd
distans
– for baʿīd: distant show/hide quotes-
Avic. Qual. 3, 14: Videtur <quod> intrinsecum terrae, distans a sua superficie in fundo, debet esse istius modi fere
Qass. 202, 13: ويشبه أن يكون باطن الأرض البعيد من أديمها إلى غورها قريبا من هذه الصفة
-
Avic. Qual. 25, 16: sed est ex eo quod <inter> partes maioris subveniuntur et iuvantur quae sunt propinquae cum distantibus patientis
Qass. 215, 12: ولكن الأعظم تتدارك أجزاؤه البعيدة ما يعرض للأجزاء القريبة من المنفعل
- 3 Avic. Qual.
multum distare
– for baʿīd: far-fetched, very unlikely show/hide quotes-
Avic. Gen. 112, 10: Et idcirco, multum distat a consideratione dare definitionem croci colori et rubedini
Qass. 167, 8: ولذلك من البعيد أن يقدر على أن تُحدّ الصفرة والحمرة
- 1 s.v. distat Avic. Gen.
من البعيد – multum distat Avic. Gen. 167 / 112
elongari
– for baʿīd: far away show/hide quotes-
Avic. Gen. 136, 97: Apparet igitur quod corpus quietum quod elongatur a motu est valde dispositum ad recipiendum potentiam infrigidantem
Qass. 186, 16: فيشبه أن يكون الجسم الساكن البعيد من الخركة قوىّ الاستعداد لقبول القوة المبرزة* [* sic, correct: المبردة]
- 1 Avic. Gen.
الجسم … البعيد من الحركة – corpus … quod elongatur a motu Avic. Gen. 186 / 136
eminus
– for baʿīd: distant show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 226, 57: Deinde cur non videtur aliquid eminus in sua figura et magnitudine
Rahm. 124, 8: ثم كيف لا يرى الشىء البعيد بشكله وعظمه
- 1 Avic. An.
من بعيد min baʿīd
eminus
– for min baʿīd: from a distance, afar show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 147, 39: sicut cum debilis visus apprehendit corpus eminus
Rahm. 77, 14: وكما يدرك ضعيف البصر شبحا من بعيد
- 1 s.v. baʿīd Avic. An.
بعيد عن تلقّي baʿīd ʿan talaqqī
contrarius
– for baʿīd ʿan talaqqī: (+ genit.) far from acquiring s.th. show/hide quotes-
Avic. Met. 550, 85: Similiter qui contrarii sunt liberalitati naturaliter sunt servi
Marm. 376, 9: كذلك من كان من الناس بعيدا عن تلقى الفضيلة فهم عبيد بالطبع
- 1 Avic. Met.
تبعيد tabʿīd
elongare
– for tabʿīd: distancing (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 239, 55: ita ut elongare faciat corpora a se
Rahm. 131, 19: حتى تقسر الأجسام إلى التبعيد عنها
-
Avic. An. vol. I 239, 56: Si enim lenitas esset causa elongandi corpora, tunc elongaret quod est inter illa in quocumque situ esset
Rahm. 131, 19: ولو كانت الملاسة علة لتبعيد الجسم عن الجسم لكانت تبعد ما بينهما وإن تماست على أى وضع كان
- 2 Avic. An.
تباعد tabāʿud
distans
– for tabāʿud: mutual distance show/hide quotes-
Avic. Gen. 92, 5: Dicitur autem rarefactio respectu partium corporis distantium ab invicem vacuo, mediante et resistente quia est subtilius corpore
Qass. 150, 18: ويقال تخلخل لتباعد أجزاء الجسم بعضها عن بعض على فرج يشغلها ما هو ألطف من الجسم
- 1 s.v. distare Avic. Gen.
تخلخل لتباعد أجزاء الجسم بعضها عن بعض – rarefactio respectu partium corporis distantium ab invicem Avic. Gen. 150 / 92
distantia
– for tabāʿud: estrangement, separation show/hide quotes-
Avic. Gen. 14, 91: et potentia quae dicitur separativa, faciens necessario distantiam inter similia, est ira et odium et inimicitia
Qass. 90, 3: وأولى ما تسمى به القوة المفرقة المشتته الموجبة تباعدا بين المتشاكلات هو الغلبة والبغضة والعداوة
- 1 Avic. Gen.
elongari
– for tabāʿud: mutual separating (n.) show/hide quotes-
Avic. Qual. 64, 4: non conveniunt partes elongatae <solae> cum violentia quae fit eis ut elongentur
Qass. 244, 16: لم يجب الأجزاء الطولية المحمول بالقوة عليها وحدها للتباعد
- 1 Avic. Qual.
elongatio
– for tabāʿud: estrangement; mutual distance, mutual distancing, being separated from one another show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. III, li. 54: significat illud contrarietatem hominum adinvicem et elongationem eorum et odium et guerram eorum
Yama.: دلّ ذلك على مضادّة الناس بعضهم بعضا وعلى تباعدهم وتعاديهم وتنازعهم
-
Nico. Plan. §144: spissum enim multis indiget viribus propter diversitatem suae figurae et elongationem partium eius
-
Alpet. ch. 1 §20: et elongatio unius [sc. stelle ] ab altera est ad partem orientis
Gold. 5v, 10: وهو تباعُد البعض منها [sc. الكواكب] عن البعض إلى جهة المشرق
-
Avic. Gen. 26, 39: motus naturales elementorum necessario faciunt separationem et elongationem unius partis ad aliam, ita quod terra descendit et ignis ascendit
-
Avic. Gen. 50, 29: et elongatur cum eo aliqua elongatione et ingreditur loco sui corpus aeris?
-
Avic. Qual. 64, 6: immo est quasi coacta elongatio quae faciat multas aliarum partium eam sequi
Qass. 244, 17: بل هو ذا يجب أن يكون تباعدها مستتبعا لأجزاء كثيرة bal huwa ḏā yaǧibu an yakūna tabāʿuduhā mustatbiʿan li-aǧzāʾin kaṯīratin
- 1 Albu. Coni.
- 1 Nico. Plan.
- 1 s.v. abʿad, buʿd Alpet.
- 2 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
مبعد mubʿid
elongare
– for mubʿid: moving away (trans.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 142, 4: Motus igitur circulares caelestes qui appropinquant potentias altorum corporum et qui eas elongant sunt primae causae generationis et corruptionis
Qass. 192, 16: فالحركات المستديرة السماوية المقربة لقوى الأجرام العالية والمبعدتها [sic] هى أسباب أولى إلى الكون والفساد
- 1 Avic. Gen.
لقوى الأجرام العالية والمبعدتها [sic] – potentias altorum corporum et qui eas elongant Avic. Gen. 192 / 142
elongator
– for mubʿid: removing, causing s.th. to be farther away show/hide quotes-
Avic. Gen. 142, 1: Nam motus localis est appropinquator et congregator causarum et earum elongator, et fortificator causarum qualitatum et debilitator earum
Qass. 192, 14: فالحركة المكانية هى مقربة الأسباب ومبعدتها، ومقوية الكيفيات ومضعفها
- 1 Avic. Gen.
This sense of the Latin term is not documented in MLW, DMLBS and LLNMA.
هى مقربة الأسباب ومبعدتها – est appropinquator … causarum et earum elongator Avic. Gen. 192 / 142
متباعد mutabāʿid
multum distans
– for mutabāʿid: remote from one another show/hide quotes-
Avic. Met. 141, 43: sed oportet ut, cum hac successione, sint etiam naturae refugientes a se et multum distantes
Marm. 97, 6: بل يجب أن تكون ـ مع هذا التعاقب ـ الطبائع متنافية متباعدة
- 1 s.v. distans Avic. Met.
elongatio
– for mutabāʿid: departing, deviating show/hide quotes-
Alpet. ch. 2 §24: quousque sint [sc. illi motus ] super unam ordinationem et ordinationem sine diversitate et absque elongatione
Gold. 12v, 5: لتكون [sc. الحركات] على نظام واحد وترتيب غير مختلف ولا متباعد
- 1 s.v. abʿad, buʿd Alpet.
على … ترتيب … لا متباعد – ordinationem … absque elongatione Alpet. 12v / ch. 2 §24
elongatus
– for mutabāʿid: seperate from one another, removed show/hide quotes-
Nico. Plan. §24: sed caelum quia habet regimen nobilius et dignius nostro regimine, elongatum est ab his
Dross.: واما السماء فلان لها رئيسا أكرم وأجل من رئيسنا فهو متباعدة من هذه الاشياء
-
Avic. Gen. 52, 64: Et est valde mirabile ad tenendum quod fiat unum corpus ex partibus elongatis et dispersis in vacuo
Qass. 118, 6: والعجب العجيب تجويزهم أن يكون جسم واحد من أجزاء متباعدة متفرقة فى الخلاء
- 1 s.v. tabāʿada Nico. Plan.
- 1 Avic. Gen.