show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
بطل baṭala
amittere
– for baṭala: to vanish, to pass away show/hide quotes-
Avic. Gen. 20, 21: Quomodo enim subiectum erit simile composito ex eadem forma et generatur ex eo tamquam ex re priori quae amisit formam primam in adventu secundae
Qass. 95, 2: وكيف يكون الموضوع شبيهًا بالمركب منه ومن الصورة، وقد تكوّن كما تكوّن عن شىء قبله بطلت صورته لقبول صورة هذا
- 1 s.v. amitti Avic. Gen.
amitti
– for baṭala: to vanish show/hide quotes-
Avic. Qual. 39, 59: Et iam tardatur putrefactio quando non est caliditas extranea, dato quod naturalis amittatur a materia
Qass. 225, 5: وقد يبطئ التعفن إذا لم تكن حرارة غريبة، وإن بطلت الحرارة الغريزية
-
Avic. Qual. 49, 54: Carbo autem est substantiae terrestris quae recipit ignitionem, amissa tamen prunatione prima quae est in substantia materiae dispositivae ad igniendum
Qass. 233, 15: والفحم من جوهر أرضى قابل للاشتعال بطل تجمره قبل فناء ما فى جوهره من المادة المستعدة للاشتعال
- 2 Avic. Qual.
annullari (or: adnullari)
– for baṭala: to become invalid, to be abolished show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 302, 1060: Refrenatio est ut planeta iungatur alteri, sed antequam veniat ad eum, retrogradabitur ipse alter et annullabitur eius coniunctio
Lemay 543, 603: والانتكاث أن يكون الكوكب متَصلًا بكوكب فقَبلَ أن يَبلغَه، يرجع عنه فيبطل اتّصاله
-
Alcab. diff. III, li. 105: Cumque exierit sequens planeta de primo signo, iungetur isti aspicienti, et annullatur coniunctio quam habebat cum primo
-
Avic. Gen. 40, 27: Ista ergo combustio tanta vel erit per modum alterationis vel per modum praedictae occultationis sed, cum de occultatione iam adnullata sit, sequitur quod remanet alteratio
-
Avic. Gen. 44, 17: Et iam adnullavimus istam opinionem in praecedentibus, cum verificavimus quod ex solo sicco sine admixtione humidi non generantur aliqua
Qass. 112, 14: فقد يبطل بما نتحققه من أن اليابس وحده لا يتكون منه الكائنات إن لم يخالطه رطب
- 1 Albu. Intro. JS
- 1 Alcab.
- 2 Avic. Gen.
auferri
– for baṭala: (+ ʿan) to be invalid for, to be false for show/hide quotes-
Avic. Gen. 25, 18: Si namque istud auferretur ab eo [sc. vapore ] , non esset nisi aqua
Qass. 98, 14: حتى إذا بطل عنه [sc. البخار] هذا المعنى لم يكن إلا ماء
- 1 Avic. Gen.
carere
– for baṭala: (+ ʿan) to be non-existent in show/hide quotes-
Nico. Plan. §13: Cumque talem plantam invenerimus aliquamque animae partem illi inesse necessario intelligamus sensu quae careat
Dross.: فإن وجدنا للنبات دليلا أوجب له جزءًا من أجزاء النفس وبطل عنه الحس
- 1 Nico. Plan.
consumi
– for baṭala: to stop (intr.) show/hide quotes-
Aris. Anim. III 768a32: Si autem remanserit motus maris et consumatur motus Socratis et fuerit mutatio ad motum patris
Brug.: وبقيت حركة الذكر وبطلت حركة سقراطيس وانتقلت الى حركة الاب
- 1 Aris. Anim. III
corrumpi
– for baṭala: to be destroyed show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 8, 31: et si acciderit residuis tunicis corruptio, remanente ipsarum diaphanitate cum salute glacialis, non corrumpetur visus
Sabra I 85b, 18: وإن لحق بقيةَ الطبقات آفةٌ مع بقاء الشفيف الذي فيها أو بعضِه ومع سلامة الجليدية لم يبطل الإبصار
-
Avic. Gen. 121, 27: quando corrumpitur sua natura
-
Avic. Gen. 148, 45: sed quod corruptum est <reverti> in eodem individuo est impossibile
- 1 Alhaz. Opt.
- 2 Avic. Gen.
deleri
– for baṭala: to cease (intr.); to be invalid show/hide quotes-
Thab. Fig. GC §14, Bjö. 8, 18: Et scivit (id est discupulus), quod accidunt ei [sc. demonstrationi ] secundum modum dissolutionis tres divisiones et secundum-modum compositionis viginti septem divisiones, quarum delentur et evanescunt quattuordecim et verificantur reliquae
Lorch 48, 39: فعلم أنه تقع له [sc. البرهان] على جهة التفصيل ثلثة أقسام وعلى جهة التركيب سبعة وعشرون قسمًا تبطل منها وتستحيل أربعة عشر قسمًا وتصح الباقية
-
Avic. An. vol. I 271, 87: sed, cum respuerit eam virtus aestimationis, delebitur ex ea forma illa
-
Avic. An. vol. II 9, 18: Cum vero ostensa fuerit forma qua apprehendit intentionem quae deleta erat, apparebit ei intentio
Rahm. 167, 15: فإذا عرض له الصورة التى أدرك معها المعنى الذى بطل لاح له المعنى حينئذ
- 1 s.v. deli tabaṭṭala Thab. Fig. GC
- 2 Avic. An.
deperdi
– for baṭala: to pass away, to vanish show/hide quotes-
Avic. Gen. 64, 92: Si autem remanserit aqua aqua et terra terra, non fuit alicuius eorum forma deperdita quae, quando deperditur, nec remanet istud aqua nec illud terra
Qass. 128, 12: وإن كان الماء ماء والأرض أرضًا، ولم تبطل عن كل واحد منهما صورته الذى إذا بطلت لم يكن ذلك ماء، وهذا أرضًا
-
Avic. Gen. 141, 91: nam potest [sc. inclinatio ] deperdi quando accidit ei forte impedimentum
-
Avic. Qual. 39, 58: Et omnia ista putrefiunt de facili propterea quod naturalis caliditas deperditur
Qass. 225, 4: وجميع ذلك إنما يصير أسرع تعفنا لأن حرارته الغريزية تبطل
-
Avic. Qual. 89, 97: quando transcendit [sc. complexio ] finem cuiuscumque extremorum, deperditur eius species
- 8 Avic. Gen.
- 2 Avic. Qual.
deperditio
– for baṭala: to perish (intr.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 135, 70: non tamen est utile dicere quod nebula est aer refrigeratus, deorsum declinans, absque deperditione suae formae essentialis
Qass. 185, 15: فلا يبعد أن يقال إن الضباب هواء قد برد، ومال إلى أسفل، ولم تبطل صورته الذاتية
- 1 Avic. Gen.
ولم تبطل صورته الذاتية – absque deperditione suae formae essentialis Avic. Gen. 185 / 135
destructio
– for baṭala: to be annulled, to be destroyed show/hide quotes-
Avic. Met. 140, 25: multitudo autem non destruitur per se destructione prima, sed primo accidit suis unitatibus destructio
Marm. 96, 14: ولا تبطل الكثرة البتة لذاتها بطلانا أوليا، بل يعرض لوحداتها أولا أن تبطل
- 1 s.v. abṭala Avic. Met.
يعرض لوحداتها أولا أن تبطل – primo accidit suis unitatibus destructio Avic. Met. 96 / 140
destrui
– for baṭala: to cease, to cease to be, to come to an end, to be aborted; to be destroyed; to become invalid; to be eliminated; to degenerate (zool.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. V, li. 124, version c, see fn. 61: Et si aspexerit Iovem aut Lunam, destruuntur bella
-
Alcab. diff. III, li. 98: que [sc. refrenatio ] fit quando planeta vult coniungi alteri, set, antequam iungatur ei, accidit ei retrogradatio, et sic destruitur eius coniunctio
Yama.: وهو [sc. الانتكاث] أن يكون كوكب يريد الاتّصال بكوكب فقبل أن يتمّ اتّصاله به يرجع فيبطل الاتّصال
-
Alcab. diff. III, li. 102: et transiens illum iungitur etiam alteri planete leviori, et sic destruitur coniunctio illius prioris cum ponderoso
-
Avic. An. vol. I 43, 27: Quidam autem dixerunt animam esse sanguinem: cum enim effunditur, vita destruitur
Rahm. 19, 9: ومنهم من قال بل النفس هو الدم لأنه إذا سفح الدم بطلت الحياة
-
Avic. An. vol. II 138, 89: si autem volunt appellare secundum unamquamque rem, aptitudo destruitur cum habet esse effectus
Rahm. 241, 3: وإن عنى بحسب شىء شىء فإن الاستعداد يبطل مع وجود الفعل
-
Avic. Met. 77, 39: Id autem quod est ipsa continuatio vel continuum in se, impossibile est ut remaneat ipsum, continuatione destructa
-
Avic. Met. 77, 40: Omnis enim continuatio est dimensio quae, cum separatur, destruitur illa dimensio
-
Ibn Tum. 110d, 37: Si enim converteretur necessarium in probabile, et probabile in impossibilis [sic], destruerentur scita
Goldz. 235, 15: لو انقلب الواجب جائزا والجائز مستحيلا لبطلت المعلومات
-
Aris. Anim. III 768a34, corr. ref. 768a36: Si autem destruatur iste motus, assimilabitur illa femina avae aut proavae
-
Aris. Anim. III 769b12: Quoniam quando fuerint destructi motus et non vicerint materiam, remanebit universalitas proprie, et est animal
Brug.: فانه اذا بطلت الحركات ولم تقهر الهيولى يبقى الكلّ خاصّة، وهو الحيوان
-
Aver. MC Gen. 156va45: Et cum isti modi sunt destructi, necesse est, si magnitudo sit divisa secundum totum insimul, ut dividatur in partes indivisibiles
Eich. 15, 3: وإذا بطلت هذه الوجوه فواجب إنْ كان العظم منقسما بكلّيته معا أن يكون منقسما إلى أجزاء لا تتجزّأ
-
Aver. Ep. Parv. 256rb26: quando proportio naturalis, que est inter virtutes activas et passivas in unoquoque ente, fuerit destructa
-
Aver. MC Int. diff. II, 35, 218: Quarum [sc. repugnantiarum multarum ] prima est quod destruitur cogitatio ad auferendum aliquid ut cadat
Butt. 80, 7: أولها [sc. الشناعات الكثيرة] أنها تبطل الروية والاستعداد لدفع شر يتوقع
-
Alhaz. Opt. 13, 49: et si illa aqua fuerit tincta aliqua tinctura forti, ita ut destruatur diaphanitas
-
Alhaz. Opt. 39, 24: comprehendit [sc. visus ] rem visam, et quando aufertur ab oppositione [sc. rei visae ] , destruitur comprehensio
Sabra II 50b, 13: أدرك [sc. البصر] المبصر، وإذا أعرض البصر عن ذلك المبصر والتفت عنه بطل ذلك الإِدراك
-
Avic. Qual. 62, 74: quando obviat alicui eiusdem generis, destruitur de facili superficies inter ambo et fiunt unum cum continuitate
- 1 Albu. Coni.
- 2 Alcab.
- 28 s.v. destruere Avic. An.
- 29 Avic. Met.
- 1 Ibn Tum.
- 4 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Gen.
- 1 s.v. destruere Aver. Ep. Parv.
- 1 Aver. MC Int.
- 2 s.v. intaqaḍa Alhaz. Opt.
- 1 Avic. Qual.
frustratorius esse
– for baṭala: to be false show/hide quotes-
Ibn Tum. 111d, 37: eius asseveratio frustratoria est, eo quod careat argumento veritatis
Goldz. 238, 13: بطل دعواه لعدم الامارة على صدقه
- 1 Ibn Tum.
بطل وفسد baṭala wa-fasada
destrui
– for baṭala wa-fasada: to cease to function and become corrupted show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 100, 72: Sed si habitus intellectivus adeptus destrueretur causa instrumenti
Rahm. 220, 18: ولو كانت الملكة العقلية المكتسبة قد بطلت وفسدت لأجل الآلة
- 1 s.v. destruere Avic. An.
أبطل abṭala
amittere
– for abṭala: to invalidate, to nullify show/hide quotes-
Aver. MC Gen. 160va63: Et similiter, si aliquid ab aliquo alteratum est et amisit substantiam
Eich. 40, 9: وكذلك متى استحال شىء عن شىء استحالة فأبطل جوهره
-
Avic. Gen. 73, 61: Vel erit aliquid aliud extra illud quod diximus quod amittitur forma cuiuslibet eorum, quando coniunguntur
Qass. 135, 14: وإمّا أن يكون شىء آخر خارج هو الذى يبطل صورة كل واحد منهما إذا اجتمعت
-
Avic. Qual. 58, 51: sed ut plurimum, quando fecerint istud, amittunt suam proprietatem
Qass. 240, 4: لكن أكثر ما يفعل به ذلك يبطل خاصيته
-
Avic. Qual. 90, 18: Nihilominus, cum toto hoc, potest accidere aliquid ex quo amittentur iudicia in demonstratione istorum colorum
Qass. 265, 5: لكنه قد يعرض أمر يبطل أحكام دلالة هذه الألوان
- 1 Aver. MC Gen.
- 1 s.v. amitti baṭala Avic. Gen.
- 2 Avic. Qual.
amovere
– for abṭala: to make vanish show/hide quotes-
Avic. Gen. 72, 50: Advertamus deinde quid amovet istis elementis formas substantiales quando aggregantur
Qass. 135, 5: ثم لننظر أن هذه العناصر، إذا اجتمعت، فما الذى يبطل صورها الجوهرية
- 1 Avic. Gen.
annullare
– for abṭala: to abolish, to invalidate show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 44, 1574: Quinta quoque secta est quorumdam qui aspexerunt in scientiam totius et annullaverunt scientiam iudiciorum astrorum ex parte experimentorum
Lemay 39, 904: فهم قوم نظروا في علم الكلّ ايضًا وأبطلوا علم أحكام النجوم
-
Albu. Intro. JS 50, 1788: Annullaverunt igitur magisterium iudiciorum secundum quod putaverunt et firmatum est eis magisterium medicine
Lemay 44, 1018: فأبطلوا صناع الأحكام بزعمهم وأثبتوا صناعة الطبّ
- 2 Albu. Intro. JS
auferre
– for abṭala: to abolish, to destroy show/hide quotes-
Avic. Met. 151, 44: Deinde haec species translationis non aufert ei accidentalitatem suam
Marm. 104, 1: ثم هذا النوع من الانتقال لا تبطل عرضيته
-
Avic. Gen. 65, 12: si ergo fuerit ista alteratio quae non abstulerit naturam speciei, non erit alteratio in substantia
Qass. 129, 7: فإذا كانت هذه الاستحالة لا تبطل طبيعة النوع فليست هذه هى الاستحالة التى فى الجوهر
- 1 Avic. Met.
- 1 s.v. baṭṭala Avic. Gen.
contradicere
– for abṭala: to invalidate show/hide quotes-
Avic. Qual. 22, 60: Et iam fuimus locuti aliqua particularia dispositionum naturalium quae falsificabunt istam opinionem et contradicunt ei
Qass. 213, 6: وههنا أمور جزئية من الأحوال الطبيعية تكذب هذا الرأى وتبطله
- 1 Avic. Qual.
contrariari
– for abṭala: to nullify, to counteract show/hide quotes-
Avic. Gen. 135, 88: et quod diversificetur per accidentia, contrariatur inventione contrarietatis motuum naturalium per quos invenitur centrum et circulus
Qass. 186, 11: وإنما يختلف بالأعراض، فيبطله وجود الحركات الطبيعية متضادة لوجود المركز والمحيط
- 1 Avic. Gen.
corrumpere
– for abṭala: to abolish, to destroy show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 137, 80: Complexiones etenim malae, cum quiescunt postquam corruperunt complexiones naturales
Rahm. 71, 4: فإن الأمزجة الرديئة إذا استقرت وأبطلت الأمزجة الأصلية
- 1 Avic. An.
deperdere
– for abṭala: to make vanish, to abolish show/hide quotes-
Avic. Qual. 57, 23: et deperditur congelatio sicci cum qua iuvatur ad illud rarefactionis quae inducitur vel innovatur ex eo in illa siccitate ita bene
Qass. 239, 4: فأبطل معه [sc. الحر] إجماد اليابس الذى يستعين به، وبما يحدث منه فى تلك اليبوسة أيضا من تخلخل
- 1 Avic. Qual.
destruens
– for abṭala: to nullify, to annihilate show/hide quotes-
Avic. Gen. 133, 40: nam, si esset in natura istius corporis aliquid oppositum istius, motio quae illic est esset destruens naturam oppositam
Qass. 184, 13: ولو كان فى طبيعة ذلك الجسم شىء مضاد لذلك لكان التحريك الذى هناك يبطل تلك الطبيعة المضادة
- 1 Avic. Gen.
destruere
– for abṭala: to refute, to disprove; to annul, to annihilate, to destroy show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 160, 22: tunc commotio aeris, ex hoc quod est commotio, esset sonitus; iam autem destruximus hoc
-
Avic. An. vol. I 191, 9: cum autem vehemens fuerit eius manifestatio, destruit illud et obtegit propter alium colorem quo investitur?
Rahm. 103, 4: فإذا اشتد ظهوره أبطله أو أخفاه بلون نفسه
-
Avic. Met. 52, 2: ergo res esset necessarium esse per se et necessarium esse per aliud, quod iam destruximus
-
Avic. Met. 74, 94: oportebit tunc ut eius sententiam et id quod sentit destruamus per ea quae dicemus
Marm. 52, 7: فحينئذ يجب أن يبطل مذهبه ورأيه بما أقول
-
Aver. MC Gen. 164rb39: Et ideo estimavit [sc. Leucippus ] quod habuit sermones in dando causas istarum rerum, cum quibus non destruxit generationem et corruptionem
Eich. 67, 6: ولذلك ظنّ أنّ عنده أقاويل فى إعطاء أسباب هذه الأشياء لا يبطل معها لا الكون ولا الفساد
-
Aver. Ep. Parv. 193ra64: Et Aristoteles destruit sermonem dicentium quod virtus visibilis extenditur ab oculo
-
Aver. Ep. Parv. 256rb36: proportio enim naturalis inter virtutes activas et passivas, quando fuerit magna, non destruetur nisi a magna transmutatione
Blum. 97, 4: وذلك ان النسبة الطبيعية التى بين القوى الفاعلة والمنفعلة اذا كانت كثيرة، لم يعرض لها ان تبطل الا من تغيير كثير
-
Aver. MC Int. diff. II*, 67, 351: quam vult ponere propositionem qua destruat positionem respondentis
-
Avic. Gen. 72, 52: quia non potest evadere absque consideratione quod ignis destruit formam terrae
-
Avic. Gen. 120, 6: quia caliditas non est disposita ad frigiditatem inquantum est qualitas calida, et quod frigiditas destruat illam partem
Qass. 174, 3: وذلك لأن الحر ليس استعداده للبرد لأنه حار، كيف والبرد يبطل الحر؟
-
Avic. Qual. 29, 78: res non destruit sibi similem
- 4 Avic. An.
- 23 Avic. Met.
- 1 Aver. MC Gen.
- 3 Aver. Ep. Parv.
- 1 Aver. MC Int.
- 6 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
falsificare
– for abṭala: to invalidate, to nullify show/hide quotes-
Avic. Qual. 90, 20: Nihilominus, cum toto hoc, potest accidere aliquid ex quo amittentur iudicia in demonstratione istorum colorum, et erit possibile valde bene quod falsificabuntur iudicia aliorum
Qass. 265, 5: لكنه قد يعرض أمر يبطل أحكام دلالة هذه الألوان، وربما أبطل أحكام غيرها
- 1 Avic. Qual.
Goichon 1938, no. 52.
بطلان buṭlān
amissio
– for buṭlān: vanishing (n.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 45, 32: Cum autem sit eadem relatio sive comparatio quorundam ad aliud in generatione aliorum ab aliis et in amissione qualitatis illius ex quo generatum fuit generatum cum invenitur qualitas alterius
Qass. 113, 9: فإن كانت نسبة بعضها إلى بعض، فى كون بعضها عن بعض، وبطلان كيفية الكائن عنه عند وجود كيفية الكائن الآخر
- 1 Avic. Gen.
corrumpi
– for buṭlān: ceasing to be (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 123, 90: Probatio autem quae affirmat omne generatum esse corruptibile secundum hoc quod finitur virtus permanendi et corrumpitur
Rahm. 233, 2: والبرهان الذى يوجب أن كل كائن فاسد من جهة تناهى قوتى البقاء والبطلان
- 1 Avic. An.
من جهة تناهى قوتى البقاء والبطلان – secundum hoc quod finitur virtus permanendi et corrumpitur Avic. An. 233 / vol. II 123
deperditio
– for buṭlān: vanishing (n.) show/hide quotes-
Avic. Qual. 24, 92: et aliquotiens non potest [sc. aqua ] , propter sui ponderositatem et propter deperditionem qualitatis acquisitae et propter separationem igneitatis ignis quando fervebat
Qass. 214, 11: فربما لم يمكنه [sc. لم يمكن الماء] لثقله ولبطلان الكيفية المكتسبة له عند مفارقة مستوقد النار بالغليان
- 1 Avic. Qual.
destructibilis
– for buṭlān: ceasing (n.) show/hide quotes-
Avic. Met. 332, 83: sed imaginatio aliquando non erit stabilis sed facile destructibilis, vel erit stabilis sed non animadvertit eam
Marm. 224, 11: إلا أن ذلك التخيل ربما كان غير ثابت بل سريع البطلان، أو كان ثابتا ولكن لم يشعر به
- 1 Avic. Met.
التخيل ربما كان … سريع البطلان – imaginatio aliquando … erit … facile destructibilis Avic. Met. 224 / 332
destructio
– for buṭlān: falseness, falsity, absurdity; destruction, annulment; ceasing (n.); degeneration (zool.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. III, li. 56: Et quando coniungitur ei [sc. Saturni ] Sol, significat illud destructionem mali et privationem falsitatis et fraudis
-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 285: et forsitan erit malum completum, cum destructione maioris partis rerum bonarum
-
Avic. Log. 9rb12: sed cum augetur distrahitur id quod prius habebat esse, in cuius destructione est destructio eius quod prius constituerat
Madk. 81, 8: بل إذا ازدادت فقد بطل الموجود أولا، وفى بطلانه بطلان المقوم
-
Avic. An. vol. I 49, 96: Quamvis alias iam ostendimus destructionem sententiae eorum de principio
-
Avic. An. vol. II 107, 67: huius autem destructio manifesta est ex principiis praepositis in naturalibus
Rahm. 224, 13: وهذا ظاهر البطلان بالأصول المتقرّرة فى الطبيعيات
-
Avic. Met. 9, 53: Monstrata est igitur destructio illius opinionis
-
Avic. Met. 41, 84: tunc erit tibi certa destructio sententiae illius qui dicit quod …
Marm. 28, 19: يتضح لك بطلان قول من يقول: …
-
Aris. Anim. III 768b9: Et si destructio fuerit maior movebitur motus ad remotiorem
Brug.: واذا كان ذلك البطلان اكثر انتقلت الحركة الى الابعد
-
Aver. MC Gen. 157ra9: Et iam declaratum est ex hoc sermone destructio sue demonstrationis super magnitudines esse indivisibiles
Eich. 17, 1: وإذ قد تبيّن من هذا القول بطلان ما استدلّوا به على وجود أعظام غير منقسمة
-
Alhaz. Opt. 8, 36: Destructio ergo sensus visus est apud corruptionem glacialis cum salute tunicarum antecedentium illum
Sabra I 85b, 25: فبطلان الإحساس عند فساد الجليدية مع سلامة بقية الطبقات المتقدمة لها
- 2 Albu. Coni.
- 1 Avic. Log.
- 7 Avic. An.
- 10 Avic. Met.
- 1 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Gen.
- 1 Alhaz. Opt.
destruere
– for buṭlān: falsity show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 111, 22: illud autem non est impressio animae in materia (iam enim destruximus hoc)
Rahm. 226, 12: وأن ذلك الأمر فى النفس الإنسانية ليس هو الانطباع فى المادة، فقد علم بطلان القول بذلك
- 1 s.v. ʿalima buṭlān Avic. An.
فقد علم بطلان القول بذلك – iam enim destruximus hoc Avic. An. 226 / vol. II 111
destrui
– for buṭlān: ceasing to be (n.); falsity show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 117, 98: Sed quia creato uno creatur et aliud, non ideo oportet ut uno destructo destruatur alterum
Rahm. 229, 13: وليس إذا وجب حدوث شىء عند حدوث شىء وجب أن يبطل مع بطلانه
-
Avic. Met. 167, 20: et vero arbitrio non est dubium hoc totum destrui
Marm. 113, 13: وجميع هذا مما لا يشكل على البديهة بطلانه
-
Avic. Met. 359, 12: humanitas est una intentio ens in qua communicant individua et remanet, destructis illis
Marm. 244, 4: للإنسانية معنى واحدا موجودا يشترك فيه الأشخاص ويبقى مع بطلانها
-
Aver. Ep. Parv. 193ra16: Sermo autem dicentium quod forme sensibilium imprimuntur in anima impressione corporali destruitur per hoc, quod anima recipit formas contrariorum insimul
Blum. 24, 1: واما من يرى ان صور المحسوسات تنطبع فى النفس انطباعا جسمانيا، فقد يدل على بطلانه ان النفس تقبل صور المتضادات معًا
- 1 s.v. destructus Avic. An.
- 3 also s.v. destructus Avic. Met.
- 1 Aver. Ep. Parv.
فقد يدل على بطلانه – destruitur per hoc Aver. Ep. Parv. 24 / 193ra
falsum
– for buṭlān: falsity, absurdity show/hide quotes-
Aver. Ep. Parv. 193ra10: quod qui dicit quod forme sensibilium sunt existentes in anima in actu et quod non indigent extrinsecis sensibilibus nisi ad rememorationem, falsum dicit
Blum. 23, 6: اما من زعم ان صور المحسوسات موجودة فى النفس بالفعل، وانها انما تحتاج الى المحسوسات من خارج لتتذكر وتتنبه فقط، فقد يدل على بطلانه
- 1 Aver. Ep. Parv.
falsus esse
– for buṭlān: being false, falsity show/hide quotes-
Avic. Met. 62, 81: hoc autem iam ostendimus falsum esse
Marm. 43, 2: وقد نبه على بطلانه
- 1 Avic. Met.
إبطال ibṭāl
annullatio
– for ibṭāl: invalidating (n.) show/hide quotes-
Alcab. diff. I, li. 12: in destructione epistule Aisse Benhali in annullatione eius ex ratiocinatione
Yama.: ونقض رسالة عليّ بن عيسى في إبطالها من الاحتجاج
- 1 Alcab.
destructio
– for ibṭāl: refutation, refuting; destruction, suppressing show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 212, 30: Capitulum de diversitate sententiarum de visu et destructione pravarum sententiarum
-
Avic. Met. 74, 90: Iam autem locuti sumus de destructione huius probationibus naturalibus
Marm. 52, 5: وقد تكلمنا على إبطال هذا بالبيانات الطبيعية
-
Avic. Met. 125, 35: incisione enim eius fit destructio formae superficiei unius quae erat in effectu
Marm. 86, 12: وفى القطع إبطال صورة السطح الواحدة التى بالفعل
-
Avic. Gen. 70, 1: Capitulum de destructione cuiusdam novae opinionis in mixtione elementorum
-
Avic. Gen. 72, 56: destructio formae terrestreitatis esset post privationem igneitatis
Qass. 135, 10: فيكون إبطالها الصورة الأرضية بعد عدم النارية
- 1 Avic. An.
- 3 Avic. Met.
- 2 Avic. Gen.
destruere
– for ibṭāl: refutation, refuting, disproving; annulling, suppressing (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 191, 17: postea vero, cum fit manifestius , redit ad destruendum colorem suum et ad occultandum
Rahm. 103, 10: ثم يعود بعد ذلك إذا صار أقوى ظهورا آخذا فى إبطال لونه وإخفائه
-
Avic. An. vol. I 235, 88: Capitulum de destruendo sententias eorum per ea quae dicta sunt in sententiis ipsorum
Rahm. 129, 8: فى إبطال مذاهبهم من الأشياء المقولة فى مذاهبهم
-
Avic. Met. 301, 12: Calefactio vero causa est destruendi aptitudinem in effectu perfectam recipiendi formam aqueitatis vel permanendi
Marm. 201, 15: والتسخين علة لإبطال استعداد الماء بالفعل لقبول صورة المائية أو حفظها
-
Avic. Met. 326, 50: Capitulum de stabiliendo fine et solutione quaestionum illorum qui destruxerunt finem
Marm. 220, 3: فى إثبات الغاية وحل شكوك قيلت فى إبطالها
-
Aver. MC Int. diff. II*, 67, 355: et ponet querens … propositionem ex qua conatur concludere quod intendit destruere apud respondentem
Butt. 100, 7: فوضع السائل … مقدمة يروم أن ينتج منها ما قصد إبطاله على المجيب
-
Avic. Gen. 28, 1: Capitulum ad destruendum positionem tenentium opinionem occultationis
-
Avic. Gen. 73, 63: si fuerit necessarium ad destruendum formam igneitatis
- 2 Avic. An.
- 4 Avic. Met.
- 1 Aver. MC Int.
- 2 Avic. Gen.
falsificare
– for ibṭāl: invalidation, refutation show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 107, 69, versions pv, see fn.: hoc autem non eget multo studio etiam ad falsificandum
Rahm. 224, 15: وهذا لا يحتاج أيضا إلى كثير تكلف فى إبطاله
-
Avic. Gen. 46, 40: et iam transactum est in verbis nostris quod sufficit ad falsificandum eam
Qass. 113, 16: وقد سلف من أقاويلنا ما هو كفاية فى إبطاله
- 1 Avic. An.
- 1 Avic. Gen.
falsus esse
– for ibṭāl: refutation show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 107, 69: hoc etiam per se patet falsum esse
Rahm. 224, 15: وهذا لا يحتاج أيضا إلى كثير تكلف فى إبطاله
- 1 Avic. An.
استبطال istibṭāl
falsificare
– for istibṭāl: endeavoring to invaldidate, declaring false (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 17, 23: alio, cum revocat eam ab imaginationibus quae non assimilantur rebus extrinsecis et retrahit eam ab his falsificando eas
Rahm. 172, 10: والثانى أن تصرفها عن التخيلات التى لا تطابق الموجودات من خارج فتكفّها عن ذلك استبطالا لها
- 1 s.v. istibṭālan Avic. An.
Form X of the Arabic root bṭl is not documented in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr.
باطل bāṭil
absurditas
– for bāṭil: s.th. false, falsity show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 223, 5: ut concederemus aliam absurditatem
Rahm. 122, 11: بعد تسليمنا باطلا آخر
- 1 Avic. An.
cassus
– for bāṭil: false, meaningless show/hide quotes-
Avic. Met. 397, 46: Igitur inceptio de non absolute quae est creatio erit cassa
Marm. 272, 16: فيكون الإحداث عن الليس المطلق وهو الابداع باطلا
- 1 Avic. Met.
deperditus
– for bāṭil: abolished show/hide quotes-
Avic. Gen. 68, 79: dicimus a modo quod natura aqueitatis servatur in complexionato, sed qualitates sunt contractae et non deperditae perditione completa
Qass. 131, 13: فنقول: إن الطبيعة المائية محفوظة فى الممتزج. وأما الكيفيات فهى منتقصة لا باطلة بطلانًا تامًا
-
Avic. Gen. 133, 33: dato quod imaginamur fricationem ablatam et motionem deperditam
Qass. 184, 8: حتى لو توهم الحك زائلا، والتحريك باطلا
- 2 Avic. Gen.
error
– for bāṭil: s.th. false show/hide quotes-
Avic. Met. 127, 62: iste iam putavit errorem
Marm. 87, 10: فمن … ظن باطلا
- 1 Avic. Met.
falsitas
– for bāṭil: s.th. false (contr. of s.th. true); lie, falsehood show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. III, li. 56: significat illud destructionem mali et privationem falsitatis et fraudis
Yama.: دلّ ذلك على بطلان الشرّ وذهاب الباطل والغشّ
-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 95: significat victoriam civium falsitatis
Yama.: دلّ على ظفر أهل الباطل منهما
-
Kindi Som. 22, 10: nam unusquisque amborum convenit veritati quandoque et convenit falsitati quandoque
Rīda 305, 9: فإن كل واحد منهما يوافق الحق تارة ويوافق الباطل تارة
-
Avic. Met. 28, 22: et ut consideremus dispositionem eius quod est per essentiam et eius quod est per accidens, et de veritate et falsitate
Marm. 19, 14: وأن ننظر فى حال الذى بالذات والذى بالعرض؛ وفى الحق والباطل
-
Avic. Met. 540, 43: si durat in homine haec actio acquiret ei habitum intendendi ad partem veritatis et refugiendi falsitatem
- 2 Albu. Coni.
- 1 Kindi Som.
- 2 Avic. Met.
falsus
– for bāṭil: false, untrue, meaningless (opinion or argument); null, void show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 44, 38: quae omnes falsae sunt
Rahm. 19, 18: وكلها باطل
-
Avic. An. vol. II 141, 27: hoc falsum est
Rahm. 242, 13: فذلك باطل
-
Avic. Met. 4, 69: Sed utrumque falsum est
-
Avic. Met. 413, 91: et ob hoc sunt omnes [sc. res ] , prout sunt in seipsis, falsae, sed propter ipsum [sc. necesse esse ] est certitudo earum
Marm. 284, 15: فلذلك كلها [sc. الأشياء] فى أنفسها باطلة، وبه [sc. واجب الوجود] حقة
-
Alpet. ch. 2 §14: quia imaginatio in istis lineis (quod moveant stellas aut suos celos) est imaginatio falsa
Gold. 9v, 12: فإن توهمنا أن هذه الخطوط تحرك الكواكب أو تحرك أفلاكها توهم باطل
-
Aris. Anim. III 726a25: Sermo ergo fingentium quod sperma est dissolutum est falsus
-
Aris. Anim. III 748a8: Iste ergo sermo est valde universalis et est falsus
-
Aver. MC Int. diff. II, 36, 222: est res falsa et credulitas corrupta, donec consequatur hoc ex repugnantia
Butt. 80, 9: ما يجب أمرا باطلا واعتقادا فاسدا - حتى إنه يلزم هذا من الشنعة
- 7 Avic. An.
- 9 Avic. Met.
- 1 Alpet.
- 3 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Int.
frustra
– for bāṭil: vain, futile show/hide quotes-
Avic. Met. 331, 59: et qui est finis desiderii, tunc illa actio vocabitur frustra
-
Avic. Met. 331, 61: eius actio vocatur frustra comparatione virtutis desiderativae
Marm. 223, 16: فَسُمَّى فعله باطلا بالقياس إلى القوة المتشوقة
- 2 s.v. bāṭilan Avic. Met.
frustum (or: frustrum)
– for bāṭil: trifle (n.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VII, li. 271: erit ex pigritia multa et otiositate et ingeniis et fraude et controversia in frustris
Yama.: وما تهيّأ من … كثرة الكسل والبطالة والحيل والمكر والمنازعة في الأباطيل
- 1 s.v. frustra Albu. Coni.
Goichon 1938, no. 54.
أمر باطل amr bāṭil
falsus
– for amr bāṭil: s.th. false show/hide quotes-
Aver. Ep. Parv. 202ra56: O homines, ego non dico quod vestra scientia ista divina sit falsa
Blum. 73, 10: يا قوم، انى لست اقول لكم ان حكمتكم هذه الالاهية امر باطل
- 1 Aver. Ep. Parv.
كان باطلًا kāna bāṭilan
fraudari
– for kāna bāṭilan: to cease, to perish (intr.) show/hide quotes-
Avic. Met. 303, 53: Cum enim res non habeat stabile esse secundum unam dispositionem nec tamen fraudatur ab esse cum incipit in uno instanti
Marm. 203, 2: فتكون حينئذ العلة لا ثابتة الوجود على حالة واحدة ولا باطلة الوجود حادثة فى آن واحد
- 1 s.v. bāṭil Avic. Met.
مبطل mubṭil
destruens
– for mubṭil: annihilating, annulling show/hide quotes-
Avic. Met. 140, 33: Unitas itaque non est contraria multitudini nisi sic quod unitatibus illis accidit causa destruens ex qua proveniunt isti modi* [* The Latin translator apparently read wuǧūh ‘modes’ instead of waḥda ‘unity’]
Marm. 96, 19: فإن الوحدة لا تضاد الوحدة، بل على أن تلك الوحدات يعرض لها سبب مبطل بأن تحدث عنه هذه الوحدة
- 1 Avic. Met.
errans
– for mubṭil: falsifier, liar (theol.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 188, 465: Glorificetur et sublimetur a dictis errantium sublimatione maxima
Lemay 317, 259: جلّ وتعالى عمَّا يقول المبطلون
- 1 s.v. dictis Albu. Intro. JS
كان مبطلًا kāna mubṭilan
destruere
– for kāna mubṭilan: to anul, to suppress show/hide quotes-
Avic. Gen. 72, 54: Si ergo ignis destruit formam terrae, vel destruit eam, igneitate sua existente in actu, vel igneitate sua amissa et privata
Qass. 135, 8: فإن كانت النار تبطل صورة الأرض، فإما أن تكون مبطلة لصورة الأرض وناريتها موجودة، أو مبطلة وناريتها معدومة
- 1 Avic. Gen.