show/hide all quotes cite this lemma export to TEI please email us to send feedback to this lemma
cognitio
معرفة maʿrifa
n. ʿrf – knowledge; cognition; recognition (opt.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 52, 1867: Quia dignitas hominis super cetera animalia non fit nisi per <sapientiam et cognitionem>, quod est instrumentum rationis, et per cognitionem rerum
-
Albu. Intro. JS 93, 252: quedam vero fiunt subtiles et longinque significantes res profundas quarum cognitio et narratio de eis est impossibile
Lemay 159, 134: لا يمكننا معرفتها ولا الأخبار عنها lā yumkinunā maʿrifatuhā wa-lā l-aḫbāru ʿanhā
-
Albu. Coni. tr. II, li. 106: Et cum sit magis necessarium ut sit consequens ad hoc quod premisimus in differentia secunda de cognitione partium ad quas permutatur regni vicissitudo
Yama.: أن يكون تاليا لما قدّمنا في الفصل الثاني من معرفة النواحي an yakūna tāliyan limā qaddamnā fī l-faṣli l-ṯānī min maʿrifati l-nawāḥi
-
Albu. Coni. tr. VII, li. 34: et usus dialetice et rethorice et cognitio scientiarum
-
Alcab. diff. IV, li. 15: Cuius rei cognitio est ut consideretur gradus coniunctionis
-
Ps.-Aris. Caus. ch. VIII §80: Et virtus [quidem] intelligentiae est vehementioris unitatis quam res secundae quae sunt post eam, quoniam ipsae non accipiunt cognitionem eius
Bad. 11, 15: وقوة العقل أشدُّ وحدانية من الأشياء الثوانى التى بعده لأنها لا تنال معرفته
-
Ps.-Aris. Caus. ch. XXIII §180: Et non intelligo per esse nisi cognitionem
-
Kindi Som. 12, 16: Dico ergo quod cognitio eius, quod accidit rei, non est nisi post comprehensionem scientiae quidditatis rei
-
Kindi Som. 20, 7: Et quia iam appropinquatur ut ostendamus quae causa sit in diversitate dispositionum visionis in antecessione suae cognitionis, tunc dicamus quod anima propterea quod est sapiens per naturam suam vigilantem sensibilem
Rīda 303, 2: فى تَقْدِمَةِ معارفها fī taqdimati maʿārifihā
-
Ps.-Fara. Flos 317: et eius intentio est cognitio harum duarum viarum quas diximus
Cruz Her. li. 29: وغرضها هو معرفة هذين الطريقين الذين ذكرناهما
-
Ps.-Fara. Flos 318: Neque est ei intentio rebus, neque proveniunt ab eo secundum semitam nature, absque quod sit ei cognitio et voluntas ad producendum eas
-
Avic. An. vol. I 9, 6: cui consequenter adiunximus librum secundum, qui est de cognitione corporum et formarum et primorum motuum in mundo naturae
Rahm. 1, 5, versions bgc, see fn. 4: بالفن الثانى فى معرفة الأجرام bi-l-fanni l-ṯānī fī maʿrifati l-aǧrāmi
-
Avic. Met. 3, 42: quod quaerimus in ea sit cognitio proprietatum et actionum eius [sc. Dei ]
-
Avic. Met. 3, 48: sapientia est cognitio quae est certior et convenientior
-
Fara. Int. li. 44: Hec autem virtus est una de partibus anime cui acquiritur cognicio prima
Bouy. 9, 1: فان هذه القوة جزء ما من النفس يحصل لها المعرفة الاولى
-
Aris. Anim. II 639a9: Et forte est doctrina docti in cognitione naturarum alicuius rei et scientia singulari
Kruk: وربما كان ادب الاديب فى معرفة طباع شىء واحد wa-rubbamā kāna adabu l-adībi fī maʿrifati ṭibāʿi šayʾin wāḥidin
-
Aris. Anim. II 645a26: Si ergo aliquis putaverit quod cognitio animalium sit ignobilis, putet ergo quod cognitio ipsius sit ignobilis
-
Aver. MC Gen. 158rb66: Et accidit eis hoc accidens quia estimabant quod nulla comprehensio est hic in cognitione rerum preter sensum
-
Aver. Ep. Parv. 203ra26: cognitio enim speculativa una est in se non diversa, sive fuerit scita per disciplinam sive sine disciplina
Blum. 90, 3: ان المعرفة النظرية فى نفسها واحدة anna l-maʿrifata l-naẓariyyata fī nafsihā wāḥidatun
-
Aver. Ep. Parv. 203ra30: Et sic sumus inter duo, aut ut dicamus quod ista cognitio equivoce dicitur cum cognitione humana
Blum. 90, 6: ان هذه المعرفة مقولة مع المعرفة الانسانية باشتراك الاسم anna hāḏihī l-maʿrifata maqūlatun maʿa l-maʿrifati l-insāniyyati bi-štirāki l-ismi
-
Alhaz. Opt. 31, 25: cognitio speciei est ex assimilatione formae rei visae
Sabra II 23b, 13: والمعرفة بالنوع تكون من تشبيه صورة المبصر wa-l-maʿrifatu bi-l-nawʿi takūnu min tašbīhi ṣūrati l-mubṣari
-
Alhaz. Opt. 59, 42: forte comprehenditur distinctio corporum per cognitionem et per scientiam antecedentem
Sabra II 108a, 1: وقد يدرَك تفرق الأجسام بالمعرفة وبتقدم العلم wa-qad yudraku tafarruqu l-aǧsāmi bi-l-maʿrifati wa-bi-taqaddumi l-ʿilmi
-
Aris. Phys. VII 46, 8 (247a30): Cognitio enim non sit in cognoscente mota aliqua virtute omnino
-
Aris. Phys. VII 46, 11 (247b20): experientes enim et considerantes particularia adepti sumus cognitionem universalem
- 3 Albu. Intro. JS
- 2 Albu. Coni.
- 1 Alcab.
- Ps.-Aris. Caus.
- 2 Kindi Som.
- 2 Ps.-Fara. Flos
- 1 Avic. An.
- 26 Avic. Met.
- 1 Fara. Int.
- 5 Aris. Anim. II
- 1 Aver. MC Gen.
- 27 Aver. Ep. Parv.
- 9 Alhaz. Opt.
- 5 Aris. Phys. VII
Alon/Abed 2007, 263.
تعريف taʿrīf
n. ʿrf – making known (n.); determination; rendering (a noun) definite (n.) (gram.) show/hide quotes-
Fara. Scien. GC 14, 12: Et quod extremitatum nominum alie sunt que sunt in principiis earum sicut elif et lem cognitionis in arabico, aut quod stat loco earum in reliquis linguis
-
Avic. Met. 1, 6: accedere ad cognitionem intentionum sapientialium
Marm. 1, 10: أن نشرع فى تعريف المعانى الحكمية an našraʿa fī taʿrīfi l-maʿānī l-ḥikmiyyati
-
Avic. Met. 32, 8: quamvis cognitio quae transit per animum vel quae intelligitur ex significatione verbi
Marm. 22, 15: وإن لم يكن التعريف الذى يحاول إخطارها بالبال wa-in lam yakuni l-taʿrīfu llaḏī yuḥāwalu iḫṭāruhā bi-l-bāli
-
Avic. Gen. 119, 66: Probatur ergo quod talis receptionis apus non accipitur in definitione istarum potentiarum, neque in cognitione earum ut nuncupentur definitiones
Qass. 172, 14: فبين أن نحو هذه الأفعال لا تؤخذ فى حدّ هذه القوى، ولا فى تعريفاتها التى تناسب الحدود fa-bayyana anna naḥwa hāḏihī l-afʿāli lā tuʾḫaḏu fī ḥaddi hāḏihī l-quwā wa-lā fī taʿrīfātihā llatī tunāsibu l-ḥudūda
-
Avic. Gen. 119, 82: si voluerint etiam quod calidum et frigidum cognoscantur per receptionem praedictae operationis quae currit inter ambo, non erit vera cognitio
Qass. 173, 6: لم يكن تعريفًا lam yakun taʿrīfan ḥaqīqiyyan
-
Avic. Qual. 1, 2: Iam complevimus cognitionem rerum naturalium universalium
Qass. 201, 3: قد فرغنا من تعريف الأمور العامة للطبيعيات qad faraġnā min taʿrīfi l-umūri l-ʿāmmati li-l-ṭabīʿiyyāti
-
Avic. Qual. 19, 1: Capitulum de cognitione causae per quam caliditas et frigiditas fugantur ab invicem
- s.v. tarʿīf Fara. Scien. GC
- 6 Avic. Met.
- 3 Avic. Gen.
- 4 Avic. Qual.
Goichon 1938, no. 429.
اعترف iʿtarafa (+ bi)
v. ʿrf – to acknowledge show/hide quotes-
Avic. Gen. 45, 28: Comparatio autem quam habent elementa ad medium mundi secundum omnem cognitionem et sequitur eis absque eorum cognitione
Qass. 113, 6: كما يعترفون به، كافتهم، أو يلزمهم، وإن لم يعترفوا به kamā yaʿtarifūna bihī kāffatuhum aw yalzamuhum wa-in lam yaʿtarifū bihī
- 2 Avic. Gen.
كما يعترفون به كافتهم – secundum omnem cognitionem Avic. Gen. 113 / 45
طلب المعرفة ṭalab al-maʿrifa
genit. compound ṭlb ʿrf – pursuit of knowledge show/hide quotes-
Aris. Anim. III 718a35: Et dignum est dubitare in cognitione creationis matricum et modorum suae figurae, quoniam diversantur multum
Brug.: وخليق ان يعتاص احد فى طلب معرفة خلقة الارحام wa-ḫalīqun an yaʿtāṣa aḥadun fī ṭalabi maʿrifati ḫilqati l-arḥāmi
- 1 Aris. Anim. III
عُرف ʿurifa (+ bi)
pass. v. ʿrf – to be known by show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 56, 97: Tu scis autem quod unum sufficit ad probationem contrariorum et ad cognitionem eorum per illud
Rahm. 26, 13: أن الشىء الواحد يكفى فى أن يكون عيارا للأضداد تعرف به كالمسطرة anna l-šayʾa l-wāḥida yakfī fī an yakūna ʿiyāran li-l-aḍdādi tuʿrafu bihī ka-l-masṭarati l-mustaqīmati yuʿrafu bihā l-mustaqīmu
- 1 s.v. ʿarafa Avic. An.
تعرف به – ad cognitionem eorum per illud Avic. An. 26 / vol. I 56
تمييز tamyīz
n. myz – discernment, making distinctions show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 8, 217: Et non contradicunt huic secunde speciei ex scientia astrorum nisi ipsi qui longe facti sunt a scientia et cognitione atque cogitacione in esse corporum superiorum
-
Albu. Intro. JS 357, 1278: et perspicacitatis ingenii atque cognitionis
-
Alcab. diff. II, li. 166: Et ex operibus, opera que generant cognitionem, predicationem et rethoricam
Yama.: ومن الأعمال التمييز wa-mina l-aʿmāli l-tamyīzu
-
Avic. An. vol. I 81, 24: et inter animam rationalem et inter vim eorum quae praedicta sunt de cognitione et aliis
-
Avic. An. vol. II 18, 43: Si autem cognitio et intellectus subvenerint ei in aliquo istorum
-
Avic. Met. 177, 95: sicut fecerunt homines debilis cognitionis
- 5 Albu. Intro. JS
- 1 Alcab.
- 4 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
تمايز tamāyuz
n. myz – differing from another (n.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 71, 22: istud non potest esse in eis, dum induerint unam formam, qua mediante, non est cognitio vel separatio inter ea
Qass. 134, 3: وهى متلبسة صورة واحدة لا تمايز بينها wa-hiya mutalabbisatun ṣūratan wāḥidatan lā tamāyuza baynahā
-
Avic. Gen. 71, 24: Et illa cognitio vel separatio, vel erit per formas substantiales, vel per aliqua accidentalia
- 3 Avic. Gen.
علم ʿilm
n. ʿlm – knowledge; science show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 10, 19: sed cognitio quae melior habetur ex his est illa quae habetur de forma eorum
-
Avic. An. vol. II 166, 7: plerumque enim cognitio rei in proximo est
Rahm. 257, 12: وكثيرا ما يكون العلم بالشىء قريبا
-
Avic. Met. 21, 86: per cognitionem astrologiae
Marm. 15, 2: إلا بعلم الهيئة illā bi-ʿilmi l-hayʾati
-
Avic. Met. 472, 45: et cognitio qualiter est
- 2 Avic. An.
- 3 Avic. Met.
فكر ورؤية fikr wa-ruʾya
n. + n. fkr rwy – thinking and intellectual perception show/hide quotes-
Aver. Ep. Parv. 195va64: ista enim virtus est in homine per cognitionem, et ideo investigat per rememorationem
Blum. 39, 8: لان هذه القوة تكون فى الانسان بفكر ورؤية li-anna hāḏihī l-quwwata takūnu fī l-insāni bi-fikrin wa-ruʾyatin
-
Aver. Ep. Parv. 202ra24: Et ista fides quam habemus post ignorantiam non acquiritur ex cognitione precedente neque post cognitionem
Blum. 71, 7: ليس يحصل عن معرفة متقدمة عندنا فاعلة ولا بعد فكر ولا رؤية laysa yaḥṣulu ʿan maʿrifatin mutaqaddimatin ʿindanā fāʿilatin wa-lā baʿda fikrin wa-lā ruʾyatin
- 2 s.v. rawiyya Aver. Ep. Parv.
فكرة وقياس fikra wa-qiyās
n. + n. fkr qys – thought and logical reasoning show/hide quotes-
Aris. Anim. III 759a25: Et omnes isti sermones non possunt stare apud habentes cognitionem ex testimoniis multis acceptis
Brug.: ولا يجوز عند من له فكر وقياس من شهادات wa-lā yaǧūzu ʿinda man lahū fikratun wa-qiyāsun min šihādātin
- 1 Aris. Anim. III
ظنّ ẓann
n. ẓnn – supposition, (erroneous) opinion show/hide quotes-
Avic. Gen. 21, 42: ut sit dissensio postmodum super essentia et cognitione huius corporis
Qass. 95, 16: حتى يطلب بعد ذلك أنه أى الأجسام، وترجم فيه الظنون
- 1 s.v. essentia ayy al-aǧsām Avic. Gen.
بيان bayān
n. byn – elucidation, explanation show/hide quotes-
Avic. Met. 288, 36: ut cognitio acuti pendeat ex relatione
Marm. 192, 6: عرض أن يتعلق البيان للحادة بالإضافة ʿaraḍa an yataʿallaqa l-bayānu li-l-ḥāddati bi-l-iḍāfati
- 1 Avic. Met.
وقوف wuqūf (+ ʿalā)
n. wqf – study of show/hide quotes-
Mesue Aph. B §4: tempus parvum est in cognitione herbe cuiuslibet ex terre nascentibus
Troup.: العمر يقصر عن الوقوف على فعل كل نبات الأرض al-ʿumru yaqṣuru ʿani l-wuqūfi ʿalā fiʿli kulli nabāti l-arḍi
- 1 Mesue Aph. B
إصابة iṣāba
n. ṣwb – being correct (n.) show/hide quotes-
Avic. Met. 59, 26: fuerunt aequales in cognitione
Marm. 41, 4: فليس يجب أن يكونوا متكافئين فى الإصابة fa-laysa yaǧibu an yakūnū mutakāfiʾīna fī l-iṣābati
- 1 Avic. Met.