show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
دفع dafaʿa
comprimere
– for dafaʿa: to press show/hide quotes-
Avic. Qual. 53, 33: accidit ei tale impedimentum quale accidit utri pleno ventositate quando comprimitur cum manu
Qass. 236, 5: يعرض له من المقاومة ما يعرض له فى الزق المنفوخ فيه إذا دفع باليد وراء الزق
- 1 Avic. Qual.
contra
– for dafaʿa: to repel show/hide quotes-
Aris. Anim. II 661b3: Natura ergo dentium est in animalibus communiter ad utendum cibo, et in quibusdam animalibus ad vigorem, scilicet contra nocumenta
Kruk: وطباع الاسنان مشترك للحيوان اعنى لاستعمال الطعام وهو فى بعض اجناس الحيوان للقوة ايضا ولان يفعل بالاسنان ولان لا يلقى اعنى يدفع به الاذى
- 1 Aris. Anim. II
اعنى يدفع به [sc. بالأسنان] [sic] الاذى – scilicet contra nocumenta Aris. Anim. II 661b3
dare
– for dafaʿa: (+ acc. + ilā) to push s.th. onto (of planets) (astrol.); to give show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 227: Et quando dederit dominus septimi Saturni dispositionem suam planete sub radiis, destructionem inimicorum suorum per manus alterius portendit
Yama.: فإذا دفع صاحب سابع زحل تدبيره إلى كوكب تحت الشعاع دلّ على هلاك أعدائه على يدي غيره
-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 59: Et similiter cum Luna dederit ei in hora separationis sue a nodo
-
Alcab. diff. III, li. 89, version u, see fn. x: Et si coniungitur planeta domino illius signi in quo fuerit … dicitur pulsare vel dare, id est mittere, naturam illius planete … ad eum
-
Alcab. diff. III, li. 90: Et quando fuerit in aliqua dignitatum suarum et fuerit coniunctus alii planete, dabit fortitudinem suam illi
-
Aris. Anim. II 687a12: Et recte dantur fistulae fistulatori, et fistulator est conveniens usui illarum
Kruk: وبحق ينبغى ان ندفع انابيب الزمارة الى الزامر والزامر موافق لاستعمال تلك الآلة
- 5 Albu. Coni.
- 2 Alcab.
- 1 Aris. Anim. II
eicere
– for dafaʿa: to repel; to expel, to remove show/hide quotes-
Aris. Anim. II 651a9: quoniam cum exprimetur calor ab eo et eicietur, exibit cum eo humidum
Kruk: من قبل ان الحرارة اذا انعصرت ودفعت من البرودة اخرجت معها الرطوبة
-
Aris. Anim. II 688a1: Et pugnat cum eis [sc. pedibus anterioribus ] , et eicit nocumentum a se
Kruk: وهو يقاتل بهما [sc. مقاديم الرجلين] ويدفع الاذى عن نفسه
-
Aris. Anim. III 785a28: ventus autem eicit putrefactionem, et ex coopertorio erit privatio exspirationis
Brug.: والرياح تدفع العفونة ومن الغطاء يكون عدم التنفّس
- 2 also s.v. eici Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
eiectio
– for dafaʿa: (+ ʿan) to keep off from, to repel from show/hide quotes-
Aris. Anim. II 665a9: Et bene ingeniata est natura in eiectione occasionum a canna
Kruk: وقد اصاب الطباع حيث احتال بهذه الحيلة فدفع الضرورة عن العرق الخشن
- 1 Aris. Anim. II
فدفع الضرورة عن العرق الخشن – in eiectione occasionum a canna Aris. Anim. II 665a9
expellens
– for dafaʿa: to push away, to repel show/hide quotes-
Aris. Anim. III 737b29: Et quaelibet istarum superfluitatum vadit ad suum locum proprium sine necessario expellente neque ex spiritu neque ex alia causa
Brug.: وكلّ واحد من هذه الفضول تذهب الى المكان الذى هو له خاصّ بغير اضطرار يلزمه ويدفعه لا من الروح ولا من علّة أخرى مثل هذه تضطرّه
- 1 Aris. Anim. III
بغير اضطرار يلزمه ويدفعه – sine necessario expellente Aris. Anim. III 737b29
expellere
– for dafaʿa: to push; (+ ʿan) to repel from show/hide quotes-
Aver. Ep. Parv. 201vb7: contrahitur ad suum principium ut expellat a se complexionem accidentem
Blum. 64, 12: فانقبض الى مبدئه ليدفع عن نفسه المزاج العارض
-
Aris. Phys. VII 22, 13 (244a16): motor enim partim attrahit et partim expellit
Bad. 748, 11: وذلك أن المحرك يدفع بعضًا ويجذب بعضًا
-
Avic. Gen. 42, 64: taliter quod possit [sc. corpus ] expellere rem volentem penetrare in eum
- 1 Aver. Ep. Parv.
- 1 Aris. Phys. VII
- 1 Avic. Gen.
دُفع dufiʿa
attingere
– for dufiʿa: (+ ilā) to be compelled to show/hide quotes-
Avic. Qual. 77, 45: et laborant in ista ratione et attingunt taedium et laborem qui deviat eos a tramite recto
Qass. 255, 7: ويشق عليهم الأمر، فيدفعون إلى تكلف يخرجهم عن الجادة المستقيمة
- 1 Avic. Qual.
تدافع tadāfaʿa
cedere
– for tadāfaʿa: to be displaced show/hide quotes-
Aver. MC Gen. 161rb4: Sed miscibilium partes non cedunt equaliter partibus subintrantibus neque adunantur cum illis nisi inquantum habent qualitatem determinatam, et est humiditas
Eich. 46, 7: والأشياء المختلطة إنّما عرض لها أن تتدافع أجزاؤها بالسواء عن الجزء الداخل علىها وأن تتّحد بها من جهة ما أجزاؤها ذات كيفية محدودة وهي الرطوبة
- 1 Aver. MC Gen.
اندفع indafaʿa
cedere
– for indafaʿa: to be pushed away show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 163, 69: sed resistet aeri qui est in medio et non cedet ei
Rahm. 87, 9: بل قاوم ذلك فلم يندفع فى وجه ذلك الهواء المتوسط
- 1 Avic. An.
expelli
– for indafaʿa: to be expelled show/hide quotes-
Avic. Qual. 41, 98: licet materiae putrefactae potest accidere digestio per quam poterit expelli
Qass. 226, 13: لكن الخلط العفن قد يلحقه النضج، فيجعله بحيث يندفع
- 1 Avic. Qual.
fluere
– for indafaʿa: (+ ilā) to be pushed towards show/hide quotes-
Mesue Aph. A §32: si tamen eos calefaciendo dissolutos ad principalia membra fluere non timetur
Troup.: أمنا ألا يندفع الخلط مع التسكين الى عضو رئيسي
- 1 Mesue Aph. A
دفع dafʿ
auferre
– for dafʿ: repulsion show/hide quotes-
Aver. MC Int. diff. II, 36, 219: quod destruitur cogitatio ad auferendum aliquid ut cadat aut conatus ad bonum venturum
Butt. 80, 8: أولها أنها تبطل الروية والاستعداد لدفع شر يتوقع أو التأهب لخير يحصل
- 1 Aver. MC Int.
dare
– for dafʿ: pushing (n.) (astrol.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 631: Et considerabis quoque planetam quo significatur esse elevantis et qualiter recipit lumen et dat ipsum
Yama.: ولينظر أيضا إلى الكوكب الذي يستدلّ به على حال القائم وإلى قبوله للنور ودفعه
- 1 Albu. Coni.
وإلى قبوله للنور ودفعه – et qualiter recipit lumen et dat ipsum Albu. Coni. tr. II, li. 631
defendere (or: deffendere)
– for dafʿ: repelling, pushing away (n.) show/hide quotes-
Mesue Aph. A §130: Deficiente virtute deficiunt principalia membra et morbis afficiuntur neque illa defendere possunt
Troup.: بسقوط القوة تضعف الأعضاء الرئيسية فتقبل المواد وتضعف القوى عن دفعها
- 1 Mesue Aph. A
donum
– for dafʿ: pushing (n.) (astrol.) show/hide quotes-
Albu. Abbr. ch. 3 §2: <D>einceps vero de planetarum habitudinibus dicendum est. Sunt autem .xxv., quarum nomina sunt hec: … donum consilii
Yama.: أمّا الحالات الخمسة والعشرون التي للكواكب وهي … ودفع التدبير
-
Albu. Abbr. ch. 3 §32: Donum duarum naturarum duobus modis fit
- 6 also s.v. dāfiʿ Albu. Abbr.
expellere
– for dafʿ: pushing (n.); ejecting (sc. sperm) (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 30, 10: sicut cum virtus expulsiva spermatis movetur ad expellendum
Rahm. 179, 13: مثل ما يكون عندما تتحرك القوة الدافعة للمنى إلى الدفع
-
Avic. An. vol. II 185, 26: quorum quaedam attrahunt materiam et quaedam expellunt
-
Avic. Gen. 36, 54: sed movetur propter attrahere vel expellere vel aliquid simile
-
Avic. Gen. 36, 55: si expellere vel attrahere fiunt per contactum
Qass. 106, 15: فإن كان الجذب أو الدفع بحماسة
- 4 Avic. An.
- 2 also s.v. ǧaḏb Avic. Gen.
expelli
– for dafʿ: being expelled (n.) show/hide quotes-
Avic. Qual. 37, 25: quia ista digestio est cum evacuatione humiditatis et conversione substantiae ad complexionem talem, qua mediante possit facile expelli a substantia corporis
Qass. 224, 1: فإن هذا النضج إحالة للرطوبة إلى قوام ومزاج يسهل به دفعها
- 1 Avic. Qual.
expulsio
– for dafʿ: pushing (n.); expulsion, expelling show/hide quotes-
Aris. Phys. VII 21, 23 (242a24): motus enim ex alio quadruplex est: attractio, expulsio, portatio, revolutio
Bad. 747, 7: وذلك أن الحركات عن الغير أَربع: دفع، وجذب، وحمل، ودوران
-
Aris. Phys. VII 22, 2 (243b21): quod autem defert, movetur aut secundum expulsionem aut secundum attractionem aut secundum revolutionem
Bad. 747, 14: وأما الحامل فإنه يتحرك إمّا دفعًا، وإمّا جذبًا، وإمّا دورانًا
-
Avic. Qual. 37, 26: si prohibens expulsionem a corpore est fortitudo suae subtilitatis et sui cursus
-
Avic. Qual. 37, 29: si causa prohibitionis [et] expulsionis fuerit fortitudo suae viscositatis
Qass. 224, 3: إن كان المانع عن الدفع شدة لزوجته
- 5 Aris. Phys. VII
- 3 Avic. Qual.
اندفاع indifāʿ
expelli
– for indifāʿ: being expelled (n.) show/hide quotes-
Avic. Qual. 38, 41: quae [sc. materia ] non alteratur ut possit expelli nec corrumpitur alia corruptione
Qass. 224, 11: لا يستحيل [sc. الخلط] إلى موافقة الاندفاع، ولا أيضًا يفسد فسادا آخر
- 1 Avic. Qual.
expulsio
– for indifāʿ: being impelled, being pushed (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 278, 10: et ex eius [sc. tunicae ] expulsione foris oportet ut contingat angustatio et dilatatio foraminis
Rahm. 158, 10: فيتبع اندفاعها [sc. الطبقة] إلى خارج انضغاط يعرض لها واتساع من الثقبة
-
Avic. An. vol. I 278, 11: et ex eius expulsione [sc. tunicae uveae ] intus oportet ut contingat contractio et constrictio foraminis
Rahm. 158, 11: ويتبع اندفاعها [sc. الطبقة العينية] إلى داخل اجتماع يعرض لها وتضيّق من الثقبة
- 2 Avic. An.
دافع dāfiʿ
eiciens
– for dāfiʿ: repelling, removing show/hide quotes-
Aris. Anim. II 652a31: quoniam natura semper laborat in dando virtutem adiuvantem et eicientem distemperantiam cuiuslibet membri per suum contrarium
Kruk: لان الطباع ابدا يحتال ويصير قوة معينة دافعة لافراط مزاج كل عضو بضده المخالف
- 1 Aris. Anim. II
expellens
– for dāfiʿ: s.th. pushing show/hide quotes-
Avic. Gen. 36, 59: Sequitur ergo necessario quod quodlibet alteratum, quando alteratur, augmentetur in corpore, ex eo quia attrahens vel expellens penetrat in profundo
Qass. 106, 17: فيجب أن يكون كل مستحيل عندما يستحيل يعظم حجمه لنفوذ الجاذب أو الدافع فيه
- 1 Avic. Gen.
expellere
– for dāfiʿ: s.th. pushing show/hide quotes-
Aris. Phys. VII 22, 14 (244a17): Manifestum est ergo, si quod attrahit et quod expellit simul sunt cum quo attrahitur et expellitur
Bad. 748, 12: فظاهرٌ أنه إن كان الدافع والجاذب هو مع المجذوب والمدفوع
- 1 Aris. Phys. VII
expulsivus
– for dāfiʿ: excretive (faculty); impelling show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 101, 8: expulsiva [sc. virtus ] vero servit utrique istarum
Rahm. 51, 12: و[sc. القوة] الدافعة تخدم جميعها
-
Avic. An. vol. II 30, 10: sicut cum virtus expulsiva spermatis movetur ad expellendum
Rahm. 179, 13: مثل ما يكون عندما تتحرك القوة الدافعة للمنى إلى الدفع
- 2 Avic. An.
مدفوع madfūʿ
dari
– for madfūʿ: (+ ilā) pushed (of planets) (astrol.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 229: Quod si fuerit planeta cui datur exiens de subradiis, erit hoc vehementius inimico
Yama.: فإن كان الكوكب المدفوع إليه خارجا من الشعاع كان أقوى للعدوّ
- 1 Albu. Coni.
expelli
– for madfūʿ: s.th. pushed show/hide quotes-
Aris. Phys. VII 22, 14 (244a17): Manifestum est ergo, si quod attrahit et quod expellit simul sunt cum quo attrahitur et expellitur
Bad. 748, 13: فظاهرٌ أنه إن كان الدافع والجاذب هو مع المجذوب والمدفوع
- 1 Aris. Phys. VII
مندفع mundafiʿ
comprimi
– for mundafiʿ: (being) pressed (n.) show/hide quotes-
Avic. Qual. 66, 45: Et quod patitur malleationem est illud quod comprimitur versus eius centrum
Qass. 246, 4: فالمنطرق هو المندفع إلى عمقه
- 1 Avic. Qual.