show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
فصل faṣala
assumere
– for faṣala: to separate (trans.) show/hide quotes-
Thab. Fig. Grec. §39, Lorch 130, 177: Maximorum in spera scriptorum circulorum si duorum circulorum ex altero ipsorum assumantur due periferie minores duobus semicirculis
Lorch 62, 126: كل دائرتين من الدوائر العظام التى تقع فى بسيط الكرة تُفصل من إحداهما قوسان أقل من نصفى دائرة
- 1 s.v. aḫḏ Thab. Fig. Grec.
distinguere
– for faṣala: (+ min) to cut off from (in vision) (opt.) show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 24, 44: quod pyramis figurata inter rem visam et centrum visus distinguit ex superficie glacialis partem continentem totam formam rei visae
Sabra II 3a, 3: أن المخروط الذي يتشكل بين المبصر ومركز البصر يفصل من سطح الجليدية جزءًا يشتمل على جميع صورة المبصر
-
Alhaz. Opt. 87, 31: Quapropter sentiens non comprehendit angulum contentum inter eas, neque partem, quam distinguit ex superficie visus
Sabra III 33b, 18: ولم يدرك الحاس الزاوية التي فيما بينهما ولا الجزء الذي يفصلانه من سطح البصر
- 2 Alhaz. Opt.
dividere
– for faṣala: (+ bayna) to separate between; (+ ʿan or min) to separate from (trans.) show/hide quotes-
Thab. Almag. §2: Circulus orizontis est circulus qui dividit inter id quod videtur de celo super terram et illud quod est sub ea
Morel. 2, 10: دائرة الأفق هي الدائرة التي تفصل بين ما يرى من السماء فوق الأرض وبين ما تحتها
-
Avic. An. vol. I 89, 47: solet componere aliquid de eo quod est in imaginatione cum alio et dividere aliud ab alio secundum quod vult
Rahm. 45, 6: من شأنها أن تركب بعض ما فى الخيال مع بعض وتفصل بعضه عن بعض بحسب الإرادة
-
Avic. An. vol. II 12, 63: et cum ex eis composuerit formam aut diviserit, possibile est ut reponat in illa
-
Aver. Ep. Parv. 196ra10: distinguens componet intentionem quam distinxit et divisit
-
Aver. MC Int. diff. I, 3, 25: cum componuntur ad invicem aut dividuntur ab invicem
Butt. 58, 8: متى ركب بعضها إلى بعض أو فصل بعضها من بعض
- 1 s.v. faṣl Thab. Almag.
- 3 s.v. faṣṣala Avic. An.
- 1 Aver. Ep. Parv.
- 1 s.v. dividi fuṣṣila Aver. MC Int.
فُصل وتميز fuṣila wa-tamayyaza
discerni
– for fuṣila wa-tamayyaza: to become separated and distinguished show/hide quotes-
Avic. Met. 279, 53: Cum autem diligentius discernitur in esse in compositis, genus fiet materia et differentia forma
Marm. 176, 4: فإذا احتيل وفصل وتميز فى الوجود فى المركبات صار الجنس مادةً والفصل صورة
- 1 s.v. diligentius (discernere) uḥtīla Avic. Met.
فصّل faṣṣala
designare
– for faṣṣala: to specify, to explicate show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 26, 25: cum nos scierimus animam esse perfectionem, quacumque declaratione aut differentia designaverimus perfectionem
-
Avic. Met. 266, 89: haec autem dubitatio non est nisi in intellectu, eo quod dubium est ei de certitudine animae apprehendentis quousque possit designari
Marm. 181, 8: وإنما يكون هذا الإبهام فى الذهن، إذ يكون مشكلا عليه حقيقة النفس الدراكة حتى يفصل
- 1 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
distinguere
– for faṣṣala: to distinguish, to detail show/hide quotes-
Avic. Met. 460, 11: quamvis illam imaginationem unam sequantur imaginationes particulares, quas dicimus et distinguimus
Marm. 315, 16: وإن كان ذلك التصور الواحد يتبعه تصورات جزئية – ذكرناها وفصلناها
-
Aris. Anim. II 648a21: debemus … distinguere modos sanguinis
Kruk: فينبغى لنا اولا ان … نفصل اصناف الدم
-
Aris. Anim. III 744b36: Et nos distinguemus istas res ultimo
Brug.: وسنفصّل حال هذه الاشياء فى أخرة
-
Aris. Anim. III 780b26: sed non distinguunt inter colores et differentias corporis
Brug.: ولا يفصّلون ما بين الوان وفصول الاجساد تفصيلا بليغا
-
Alhaz. Opt. 60, 62: Motus ergo non comprehenditur a visu, nisi secundum modos, quos distinximus
Sabra II 112a, 17: فليس يدرك البصر الحركة إلا على الوجوه التي فصّلناها
-
Avic. Qual. 92, 48: illam compositionem non potest sensus distinguere
Qass. 266, 4: إذ ذلك التركيب لا يفصله الحس
- 1 Avic. Met.
- 1 Aris. Anim. II
- 5 also s.v. dividere Aris. Anim. III
- 1 Alhaz. Opt.
- 1 Avic. Qual.
dividere
– for faṣṣala: to divide (into smaller parts), to cut (into sections, geom.) (trans.); to explain in detail show/hide quotes-
Avic. Met. 172, 9: Si autem divisa fuerit pyramis superficie secante, certificabitur curvum
Marm. 116, 9: فإن فصل مخروط بسطح محارف صح قطع، فصح منحن
-
Avic. Met. 471, 23: Oportet autem ut redeamus ad id quod divisimus antea
-
Nico. Plan. §161: Duravitque postea siccitas secundum durationem fixioni terrae et existentiam aquae, divisitque lutum per partes parvas
Dross.: ثم دام اليبس بدوام ثبات الارض ووقوف الماء يفصل اجزاء الطين صغارا صغارا
-
Alhaz. Opt. 39, 41: Sed virtus distinctiva non indiget in comprehensione remotionis rei visae ad dividendum ea, quae divisimus, quoniam non fecimus hoc, nisi gratia declarandi
Sabra II 51a, 5: وليس تحتاج القوة المميزة في إدراك البعد إلى التفصيل الذي فصّلناه، وإنما فصّلناه للتبيين
- 3 Avic. Met.
- 1 s.v. faṣala Nico. Plan.
- 1 Alhaz. Opt.
فصّل وميّز faṣṣala wa-mayyaza (or: mayyaza wa-faṣṣala)
distinguere
– for faṣṣala wa-mayyaza (or: mayyaza wa-faṣṣala): to treat in detail and explicate show/hide quotes-
Aris. Anim. III 769a16: Hic autem sermo non potest distingui terminis manifestis
Brug.: ليس يمكن ان يميّز ولا يفصّل هذا القول بحدود بيّنة
-
Aris. Anim. III 778b19: Et postquam distinximus istas res debemus incipere in sermone accidentium consequentium
Brug.: فاذ قد فصّلنا وميّزنا هذه الاشياء فينبغى لنا ان نأخذ فى ذكر الاعراض التى تتلو وتتبع ما وصفنا
- 2 also s.v. distingui Aris. Anim. III
تفصّل tafaṣṣala
dividi
– for tafaṣṣala: to be separated show/hide quotes-
Aver. Ep. Parv. 196ra11: quoniam ex intentionibus in quas forma dividitur componitur
Blum. 44, 1: فانه من المعانى التى تفصلت الصورة اليها، فمنها تتركب، والمركب هو المفصل
- 1 s.v. dividere Aver. Ep. Parv.
انفصل infaṣala
abscindi
– for infaṣala: (+ min) to be separated from show/hide quotes-
Alpet. ch. 6 §18: quia celum ecentrici, quando abscindetur de tota spera per suum motum, quod remanebit erit incomplete rotationis
Gold. 28v, 3: فإن الفلك الخارج المركز منه إذا انفصل بحركته من كل الحركة يبقي منها شكلًا غير تام الاستدارة
- 1 s.v. abscindere munfaṣil Alpet.
descendere
– for infaṣala: to be separated, to be discharged show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 215, 62: ideo videtur homini in tenebris quod lumen descendit ab oculo suo
Rahm. 117, 4: ما يرى الإنسان فى حال الظلمة أن نورا قد انفصل من عينيه
- 1 Avic. An.
differre
– for infaṣala: (+ ʿan) to be separated (from), to be differentiated (from) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 11, 29: quamvis sine dubio differat [sc. vegetabile ] ab eo [sc. animali ] in viribus animalibus
Rahm. 2, 7: ويجب لا محالة أن ينفصل [sc. النبات] عنه [sc. الحيوان] بقوى نفسانية
-
Avic. An. vol. II 170, 69: quamvis postea differant differentia specifica et constitutiva, non accidente tantum
-
Avic. Met. 257, 16: Cum igitur naturae generis etiam acciderint accidentia quibus differat
-
Avic. Met. 280, 72: quia non est necesse ut omnis intentio minus communis, quae continetur sub intentione communiore, differat a convenientibus secum in illa per differentiam quae intelligitur
Marm. 176, 15: وأنه ليس يجب أن يكون كل معنى يكون أخص ويقع تحت معنى أعم، إنما ينفصل عن شركائه فيه بفصل فى العقل
- 2 Avic. An.
- 3 Avic. Met.
discedens
– for infaṣala: (+ min) to separate o.s. from, to dissociate from show/hide quotes-
Avic. Met. 420, 21: et quod luna discedens ab ea veniet ad oppositionem talem
Marm. 289, 1: ينفصل القمر منه إلى مقابلة كذا
- 1 s.v. discedere Avic. Met.
ينفصل القمر منه – et quod luna discedens ab ea Avic. Met. 289 / 420
discedere
– for infaṣala: (+ ʿan) to be separated from show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 256, 39: per qualitatem quam ipse efficit, non per aliquid quod discedat ab eo
Rahm. 143, 12: بكيفية يؤثرها لا لشىء ينفصل عنه
- 1 Avic. An.
discerni
– for infaṣala: to separate, to be separated (+ ʿan: from); to be distinct show/hide quotes-
Avic. Met. 407, 49: Si autem fuerit aliquibus et aliquibus non, verbi gratia ita quod unum eorum discretum sit ab alio, tunc habet certitudinem necessitatis essendi
Marm. 280, 5: وإن كانت غير موجودة فى بعضها وموجودة فى بعضها، مثلا أن يكون أحدهما انفصل عن الآخر بأن له حقيقة وجوب الوجود
-
Avic. Met. 407, 54: quia non est hic aliquid aliud nisi privatio propter quod discernatur ab alio
-
Avic. Gen. 90, 42: Et quia est consimilis figura naturalis in corporibus simplicibus, non discernitur per huiusmodi differentiam
Qass. 148, 16: أما الشكل فلأن الطبيعى فيه متشابه البسائط، فلا ينفصل به
- 3 Avic. Met.
- 1 s.v. discerni per differentiam Avic. Gen.
discrepare
– for infaṣala: (+ ʿan) to be separate from show/hide quotes-
Avic. Met. 282, 11: Quomodo autem se habeat cum reliquis, hoc est quod, si differentia convenerit cum illis in quidditate, necesse erit ut discrepet ab eis per differentiam
Marm. 178, 4: وأما حاله مع سائر الأشياء، فإن الفصل إن شاركها فى الماهية وجب أن ينفصل عنها بفصل
- 1 Avic. Met.
distingui
– for infaṣala: to become distinguished; to become separated, to be cut off show/hide quotes-
Aris. Anim. III 743b19: pars autem inferior distinguitur post
Brug.: فاما الناحية السفلى فهى تنفصل وتنشؤ بعد زمان
-
Aris. Anim. III 775a17: Cum ergo femina fuerit intra matricem distinguitur tarde propter frigus
-
Alhaz. Opt. 11, 16: Perveniunt ergo in istam partem superficiei glacialis, quae distinguebatur a pyramide, multae formae ex multis coloribus diversis
Sabra I 92b, 23: فتحصل في هذا الجزء من سطح الجليدية الذي انفصل بالمخروط صور كثيرة من ألوان كثيرة مختلفة
- 3 Aris. Anim. III
- 1 Alhaz. Opt.
dividi
– for infaṣala: to be separated, to separate o.s. off show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 87, 69: sequeretur enim ex hoc quod unum corpus iam divisum esset in partes infinitas in effectu
Rahm. 213, 4: فإن ذلك يوجب أن يكون الجسم الواحد انفصل بأجزاء غير متناهية بالفعل
-
Aris. Anim. III 720b22: deinde dividitur in multa ova
-
Avic. Qual. 68, 78: quia viscosum non dividitur de facili ad partes modicas, quemadmodum humidum
Qass. 247, 7: لأن اللزج لا ينفصل بسهولة إلى أجزاء صغار انفصال الرطب
- 1 s.v. dividere Avic. An.
- 1 Aris. Anim. III
- 1 Avic. Qual.
findi
– for infaṣala: to be separated show/hide quotes-
Avic. Qual. 63, 89: Et dicitur de eo quod dividitur [et] continuitas in corporibus mollibus, non solum corpore penetrante per ea, sed attractione quarundam partium ab aliis finditur
Qass. 244, 5: وقد يقال لما يكون من تفرق الاتصال للأجسام اللينة، لا لحجم ينفذ فيها؛ بل يجذب بعض أجزائها عن جهة بعض، فينفصل
- 1 Avic. Qual.
الذي انفصل allaḏī nfaṣala
distinctus
– for allaḏī nfaṣala: which is cut off (opt.) show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 11, 17: Si ergo glacialis senserit ex parte distincta per pyramidem, formam venientem ad se ex verticatione illius pyramidis tantum …, sentiet formam illius rei secundum suum esse
Sabra I 92b, 24: فإن أحست الجليدية من الجزء الذي انفصل بالمخروط بالصورة التي وردت إلى ذلك الجزء من سمت ذلك المخروط فقط … أحست بصورة ذلك المبصر على ما هي عليه
- 1 Alhaz. Opt.
انفصل وافترق infaṣala wa-ftaraqa
dividi
– for infaṣala wa-ftaraqa: to be separated and divided show/hide quotes-
Aris. Anim. III 758b35: in prima creatione crescunt et recipiunt cibum quousque dividatur quod est interius
Brug.: ويقبل غذاء حتى ينفصل ما فى جوفه ويفترق
- 1 Aris. Anim. III
انفصل وتميّز infaṣala wa-tamayyaza
distingui
– for infaṣala wa-tamayyaza: to become separated and distinguished show/hide quotes-
Aris. Anim. III 741b28: Et distinguitur prius pars superior
Brug.: والناحية العليا التى من الحجاب الى فوق تنفصل وتتميّز اوّلا
- 1 Aris. Anim. III
فصل faṣl
actio
– for faṣl: difference show/hide quotes-
Avic. Gen. 113, 36: Actio ergo ista congregandi et separandi quae in opposita est
Qass. 168, 7: فهذا الفصل المنسوب إلى الحار من جمع وتفريق
- 1 Avic. Gen.
The Latin translator probably read fiʿl ‘action’ instead of faṣl.
capitulum
– for faṣl: chapter show/hide quotes-
Anar. 14, 31: Hoc vero declaratum est in capitulo quod precessit
Arnz. 19, 9: قد بين أمرهما في القصل المتقدّم
-
Avic. An. vol. I 14, 67: Capitulum in quo affirmatur esse anima
-
Avic. An. vol. II 12, 51: Capitulum de actionibus
Rahm. 169, 7: فصل ٢ فى أفعال
-
Avic. Met. 1, 2: Capitulum de inquisitione
-
Avic. Met. 9, 56: Capitulum de stabiliendo subiectum
-
Avic. Gen. 1, 1: Primum capitulum de contrarietatibus opinionum antiquorum
-
Avic. Gen. 146, 1: Capitulum in circumgirationibus et circulationibus generationis et corruptionis
Qass. 195, 2: فصل فى أدوار الكون والفساد
-
Avic. Qual. 3, 1: Capitulum primum primae partis
-
Avic. Qual. 8, 1: Capitulum de dispositionibus universalibus aquae maris
- 1 Anar.
- 18 Avic. An.
- 61 Avic. Met.
- 16 Avic. Gen.
- 12 Avic. Qual.
comparatio
– for faṣl: differentiation show/hide quotes-
Aris. Anim. II 644a22: Et ista comparatio non est facilis in omnibus differentiis generum
Kruk: وليس هذا الفصل يسيرا
- 1 Aris. Anim. II
differens
– for faṣl: differentia (philos.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 169, 60: invenitur enim haec natura [sc. natura coloris ] in non albedine, et illa [sc. natura animalis ] in non homine, ut differat ab omni alio differenti
Rahm. 259, 17: إذ توجد هذه الطبيعة [sc. طبيعة اللون] فى غير البياض وتلك [sc. طبيعة الحيوان] فى غير الإنسان بأن يقارن [# يفارق] كل فصلا آخر
- 1 Avic. An.
differentia
– for faṣl: (pl. fuṣūl) difference; specific difference, differentia (philos.); distinguishing characteristic; chapter; division, category; section (e.g. of a circle) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 267, 1846: Cum vellemus scire differencias, i.e. tempora, anni et unius diei atque unius noctis, necesse fuit nobis diffinire eos et diffinire unum annum etiam
Lemay 416, 1124: إنَّا لمَّا أردنا معرقة فصول اليوم والليلة الواحدة احتجنا أن نحُدَّهما ونحُدَّ السنة الواحدة أيضًا
-
Albu. Coni. tr. I, li. 4: Et sunt octo tractatus et .63. differentie
-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 151: et signabimus in hac differentia positiones orbiculares secundum numerum Canonis apud inceptiones universales
Yama.: ولنرسم في هذا الفصل الأوضاع الفلكية بحساب القانون عند البوادئ الكلّية
-
Alcab. diff. I, li. 12: Et divisi eum [sc. librum meum ] in quinque differentias
-
Alcab. diff. V, li. 1: Differentia quinta in commemoratione universarum partium
Yama.: الفصل الخامس في ذكر جمل السهام
-
Kindi Grad. 287, 26: Quod si virtus medicine inter duos ex quattuor gradibus fuerit, proportionem eius ex differentia que inter illos duos gradus invenitur scias
Gauth. 31, 11: وان كانت قوة دواء فيما بين درجتين من الدرجات الاربع فاعلم تسميتها من فصل ما بين الدرجتين
-
Kindi Grad. 290, 2: Scies itaque differentiam que est inter equale et gradum primum secundum frigiditatem
-
Kindi Som. 14, 5: Differentia namque inter sensum et hanc virtutem formativam est, quod sensus facit nos invenire formas suorum sensatorum delatas in materia sua
-
Kindi Som. 15, 12: videt autem eas cum sensu exspoliatas et non est differentia inter eas omnino
Rīda 296, 13: فيراها كالحس، مجردةً، لا فصل بينهما بتّةً
-
Ps.-Fara. Flos 317: Et sequitur ex hoc, ne sit ei genus, neque differentia, neque deffinitio
Cruz Her. li. 57: ويلزم من هذا أن لا جنس له، ولا فصل له، ولا حدّ له
-
Ps.-Fara. Flos 318: neque provenit eius esse ex intentionibus, sicut forma et materia et genere et differentia
-
Thab. Fig. GC §41, Bjö. 12, 24: quod sic probatur: differentia enim communis duorum circulorum ABGD AEGU est diametrus eorum
Lorch 64, 136: برهان ذلك أن الفصل المشترك لدائرتى .ا ب ج د. .ا ه ج و. هو قطر لهما
-
Anar. 13, 28: et Euclides iam dixerat differentias eius secundum id quod ipsum comprehendit
Arnz. 17, 8: وكان اوقليدس قد ذكر فصولها من جهة ما يحيط بها
-
Anar. 36, 1: Et differentia que est inter eam [sc. inventionem ] et scientiam, est quod illud quod scientia nobis tribuit, utrum priusquam probetur, inventum sit aut non, ignoramus
-
Avic. Log. 2vb21: aut sic deformidaret [sc. natura ] si esset ibi fides vel similitudo que est pene fides et que sunt differentie inter illos modos et quare fuerunt ita
Madk. 19, 5: كما تنفر [sc. الطبيعة] لو كان هناك تصديق، أو شبيه به قريب منه، وما الفصول بينها؟
-
Avic. Log. 10ra7: Natura enim generis generalissimi predicatur de omni eo de quo predicatur genus subalternum: similiter genus differentie et differentia differentie
Madk. 91, 15: فطبيعة جنس الجنس محمولة على ما يحمل عليه الجنس، وكذلك جنس الفصل، وفصل الفصل
-
Avic. An. vol. I 11, 33: non enim adeo percipimus differentias specificas huius intentionis generalis in vegetabilibus
Rahm. 2, 9: ولسنا نشعر كثير شعور بالفصول المنوعة لهذا المعنى الجنسى فى النبات
-
Avic. An. vol. II 86, 54: Ex hoc autem quod genus et differentiae sint in subiecto corporali, proveniunt multa impossibilia
-
Avic. Met. 51, 83: scilicet, aut dividi per differentias, aut per accidentalia
-
Avic. Met. 51, 89: Oportet igitur ut differentiae necessitatis essendi, si forte sunt aliquae, non acquirant necessitati essendi certitudinem necessitatis essendi,
-
Alpet. ch. 7 §13: tunc sunt propria cuilibet secundum sui permanentiam, et sunt quasi differentie eis
Gold. 31r, 6: فهي قواطن لكل واحد منها لثباتها فهي كالفصول لها
-
Aris. Anim. II 639b1: Et forte accidit ut sint aliae res attributae uni sermoni et sunt diversae in differentia formae, sicut cursus animalis qui diversatur in modis
Kruk: وربما عرض ان تكون اشياء أخر منسوبة الى مقالة واحدة واختلافها بالصورة وبفضل* الصورة مثل مسير الحيوان فان فى اصناف مسير الحيوان اختلافا [* sic, correct: بفصل]
-
Aris. Anim. II 642b6: Et quidam homines accipiunt quamlibet rem per se, et dividunt genus in duas differentias
Kruk: ومن الناس من يأخذ كل واحد من الاشياء مفردا بذاته ويجزئ الجنس فى فصلين
-
Aris. Anim. III 725b25: Et multae differentiae accidunt animalibus et arboribus
Brug.: وقد تكون فصول تعرض للحيوان وللشجر
-
Aris. Anim. III 787a15: Et propter hoc sunt in eis [sc. vocibus ] istae differentiae, quoniam si virtus moti fuerit superans virtutem motoris necessario erit motus moti gravis
-
Aver. MC Gen. 155ra47: et ponit quod ista elementa non transmutantur adinvicem, et quod differentie eorum, que sunt calidum et frigidum, humidum et siccum … sunt permanentes
-
Aver. Ep. Parv. 192vb25: quod homo melius dinstinguit differentias sensibilium olfactus quam cetera animalia
Blum. 19, 13: ولذلك يشبه ان يكون الانسان اجود تفصيلًا فى ادراك فصول محسوسات الشم
-
Aver. Ep. Parv. 193va31: Homo enim comprehendit differentias rerum et intentiones earum proprias
Blum. 33, 6: وذلك انها [sc. الحواس الخمس] في الانسان تدرك فصول الاشياء ومعانيها الخاصة
-
Aver. MC Int. diff. I, 9, 106: Et quod additur in diffinitione verbi: quod est significans, cum eo quod significat intentionem, tempus illius intentionis, est differentia qua differt verbum a nomine
-
Aver. MC Int. diff. II*, 72, 431: et propter hoc est colligatio nostra ipsius cum vivo ridiculositas e contrario colligationis generis cum differentia
Butt. 103, 9: ولذلك كان تقييدنا إياه بالحى هذرا بخلاف تقييد الجنس بالفصل
-
Alhaz. Opt. 25, 58: Superficies ergo humoris glacialis, quae est differentia communis inter istud corpus vitrei et corpus anterius glacialis, est superficies consimilis ordinationis
Sabra II 6b, 8: فسطح الرطوبة الزجاجية الذي هو الفصل المشترك بين هذا الجسم والجسم المتقدم من الجليدية سطح متشابه الترتيب
-
Avic. Gen. 11, 17: Deinde invenerunt huiusmodi oboedientiam cum humiditate tamquam differentiam propriam
-
Avic. Gen. 132, 5: non inquantum calidior est, quod est eiusdem naturae, sed quod diversificatur differentia essentiali, iam fuit expeditum
-
Avic. Qual. 86, 23: et istae proprietates sequuntur species compositorum generatorum, vel sunt idem cum identitate differentiarum suarum specierum
Qass. 261, 16: وهذه الخواص تابعة لنوعيات المركبات الكائنة، أو هى نفس فصول نوعياتها
-
Avic. Qual. 86, 32: Et multotiens erit ista potentia differentia speciei
- 1 Albu. Intro. JS
- 1 et passim Albu. Coni.
- 10 Alcab.
- Kindi Grad.
- 2 Kindi Som.
- 2 Ps.-Fara. Flos
- 1 Thab. Fig. GC
- 10 Anar.
- 227 also s.v. ǧins and ʿaraḍ Avic. Log.
- 29 Avic. An.
- 151 Avic. Met.
- 1 Alpet.
- 26 also s.v. ṣanf Aris. Anim. II
- 19 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Gen.
- 2 Aver. Ep. Parv.
- 8 Aver. MC Int.
- 1 Alhaz. Opt.
- 13 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
differentia specifica
– for faṣl: specific difference (philos.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 107, 78: et non erit [sc. ignis ] distinctus ab eo [sc. aere ] per differentiam specificam, sed differentia eius est per aliquod accidens accidentium
Qass. 163, 6: فلا يكون [sc. النار] مفارقا له [sc. الهواء] بالفصل؛ بل تكون مفارقته له بعرض من الأعراض
- 1 Avic. Gen.
distinctio
– for faṣl: chapter (of a book) show/hide quotes-
Ibn Tum. 109a, 3: Distinctio. De excellentia Unionis eius et quod urgemur essentiam eius ante omnia comprehendere
-
Ibn Tum. 111d, 26: Distinctio. De confirmatione epistole per miracula
Goldz. 238, 9: فصل فى اثبات الرسالة بالمعجزات
- passim Ibn Tum.
dividi
– for faṣl: separation show/hide quotes-
Avic. Gen. 46, 61: quod posset per seipsam dividi et coniungi cum alia
Qass. 114, 12: بحيث يجوز عليه الفصل فى نفسه والوصل بغيره
- 1 s.v. dividere Avic. Gen.
Goichon 1938, no. 504.
فصول fuṣūl
aphorismi (or: afforismi, amphorismi)
– for fuṣūl: (pl. of faṣl) (medical) aphorisms, judgements show/hide quotes-
Mesue Aph. A prol.: Aphorismos autem quos me rogasti tue dilectioni mando
Troup.: وقد كتبت اليك وخاطبتك بالفصول التي سألتني
- 1 Mesue Aph. A
كان فصلًا kāna faṣlan
definitus (or: difinitus, diffinitus)
– for kāna faṣlan: to be a decisive judgement show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 8, 99: Et haec virtus … quae est domina, iudicans in animali iudicium non definitum sicut iudicium intellectuale
Rahm. 167, 2: فهذه القوة … هى الرئيسة الحاكمة فى الحيوان حكما ليس فصلا كالحكم العقلى
- 1 s.v. faṣl Avic. An.
القوة … الحاكمة فى الحيوان حكما ليس فصلا – virtus … iudicans in animali iudicium non definitum Avic. An. 167 / vol. II 8
فصل القول faṣl al-qawl
definire (or: difinire, diffinire)
– for faṣl al-qawl: making a decisive statement (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 201, 59: De tota autem hac collectione sententiarum, id quod mihi difficilius est definire, hoc est scilicet albedinem fieri ex lumine
Rahm. 109, 1: والذى يصعب من هذه الجملة فصل القول فيه تولد البياض من الضوء
- 1 Avic. An.
والذى يصعب … فصل القول – id quod mihi difficilius est definire Avic. An. 109 / vol. I 201
نقطة الفصل nuqṭat al-faṣl
ascensio
– for nuqṭat al-faṣl: point of separation show/hide quotes-
Thab. Ann. §4: Ostendam ex istis considerationibus quod diversitas annorum solarium quorum principium est ascensionibus quatuor temporum est minus modo
Morel. 27, 17: سنبيّن من قبل هذه الأرصاد أنّ اختلاف ما بين زمان سني الشمس التي يكون مبدؤها من نقط فصول الأزمنة الأربعة أقلّ من القليل
- 1 s.v. fuḍūl Thab. Ann.
فصل واختلاف faṣl wa-ḫtilāf
differentia
– for faṣl wa-ḫtilāf: division and difference show/hide quotes-
Aris. Anim. II 660a7: Et debemus perscrutari a versificatoribus propter qualitatem et quantitatem differentiarum earum [sc. modorum litterarum ]
Kruk: وينبغى ان نسأل اصحاب وزن الشعر عن كمية وكيفية فصولها [sc. حروف الكتاب] واختلافها
-
Aris. Anim. III 717a12: Et si quis voluerit considerare in differentiis instrumentorum spermatis
Brug.: وإن اراد احد ان ينظر فى فصول آلة الزرع واختلافها
- 1 Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
diversitas
– for faṣl wa-ḫtilāf: division and difference show/hide quotes-
Aris. Anim. III 743a6: Et iam narravimus diversitates istorum in alio libro
Brug.: وقد وصفنا فصول ذلك واختلافه فى غير هذا الكتاب
- 1 Aris. Anim. III
فصلي faṣlī
differentialis
– for faṣlī: belonging to a specific difference, of the kind of a specific difference show/hide quotes-
Avic. Met. 411, 34: Dispositio autem in qua cadit diversitas non differentialis in omnibus his manifestior est
Marm. 282, 16: والحال فيها يقع به اختلاف غير فصلى فى جميع هذا ظاهر
- 1 Avic. Met.
Goichon 1938, no. 507. The Arabic term is not documented in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr.
مفاصل mafāṣil
compages (pl.)
– for mafāṣil: (pl. of mafṣil) joints, articulations (anat.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 98, 437: Laxantur ob hoc corpora civium eius … et fiunt eorum compages occulte non apparentes pre multitudine carnium eorum
Lemay 163, 233: فاسترخت لذلك أجسام أهلها وغلظت وصارت مفاصلهم غائرة لا ترَى لكثر لحومهم
- 1 Albu. Intro. JS
فصلية faṣliyya
differentialitas
– for faṣliyya: being a specific difference, specific differentness show/hide quotes-
Avic. Log. 10rb42: et dixerit nos non velle nisi ostendere differentiam que est inter duos respectus: quorum unus vocatur generalitas et alius differentialitas
Madk. 95, 8: وقال: نحن إنما نريد أن نوضح الفرق بين الاعتبارين اللذين يطلق على أحدهما اسم الجنسية، وعلى الآخر اسم الفَصْلية
-
Avic. Log. 11va21: Iterum alia discrepantia est quod differentialitas prohibet oppositas differentias haberi in uno subiecto
Madk. 107, 4: ومباينة أخرى هى أنَّ الفَصْلية تمنع أن يوجد لمقابلاتها موضوع واحد بعينه
- 3 Avic. Log.
The Latin term is not documented in MLW, DMLBS and LLNMA.
The Arabic term is not documented in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr.
تفصيل tafṣīl
determinare
– for tafṣīl: specifying, differentiating (n.) show/hide quotes-
Avic. Qual. 63, 82: Verificare autem rationem istius causae et eam determinare in omni valde est difficile
Qass. 243, 18: وتحقيق الأمر فى ذلك وتفصيله فى كل شىء مما يصعب
- 1 Avic. Qual.
differentia
– for tafṣīl: separation, distinction; classification; differentiating (n.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 27, 933: et quia quod efficitur ex virtutibus motus eorum naturalium in quatuor angulis sit compositio naturalium et differentia universarum specierum ex naturis et speciebus
-
Albu. Intro. JS 322, 109: Nunc autem narremus differentiam partium et earum nominum
Lemay 615, 58: فأمّا الآن فسنذكر تفصيل السهام وأسماءَها
-
Anar. 36, 12: Nominantur tamen omnes figure scientie aut operationes nomine equivoco … : propositio, exemplum, differentia, opus, probatio, conclusio
Arnz. 57, 6: وقد يسمّى الاشكال كلّها علومًا واعمالا باسم مشترك … وهي مقدّمة ومثال وتفصيل وعمل وبرهان ونتيجة
-
Anar. 37, 26: et tunc removebitur exemplum et differentia
-
Avic. An. vol. I 26, 25: cum nos scierimus animam esse perfectionem, quacumque declaratione aut differentia designaverimus perfectionem
-
Avic. Met. 190, 13: scilicet quoniam non est verum ut, cum unumquodlibet eorum habuerit esse, habeat esse et alterum sine differentia et diversitate
Marm. 128, 7: وذلك لأنه ليس إذا وجد كل واحد منهما فقد وجد الآخر بلا تفصيل واختلاف
-
Avic. Gen. 56, 4: Scitur quod nostra intentio in contradicendo istis non fuit nisi ad assignandum differentiam inter generationem et alterationem
Qass. 122, 4: قد علم أن غرضنا فى مناقضة هؤلاء إنما كان بسبب تفصيل أمر الكون والاستحالة
- 7 Albu. Intro. JS
- 3 Anar.
- 1 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
- 1 Avic. Gen.
differre
– for tafṣīl: distinction show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 159, 826: quia efficitur ex fortitudinibus eorum in uno tempore in re una fortuna et infortuna insimul, sicut differunt plures species diversas ex uno genere in tempore uno
Lemay 260, 349: أنَّه يتفعل عن قواها في وقتٍ واحدٍ في شىءٍ واحدٍ السعادة والنحوسة معًا كتفصيلها أنواع كثيرة مختلفة من جنسٍ واحدٍ في وقتٍ واحدٍ
- 1 Albu. Intro. JS
كتفصيلها أنواع كثيرة مختلفة – sicut differunt plures species diversas Albu. Intro. JS 260 / 159
discernere
– for tafṣīl: explication, explaining in detail; distinction show/hide quotes-
Avic. Met. 309, 83: Sed hic est quiddam aliud discernendum et certificandum quod non debemus praeterire
Marm. 207, 9: ولكن ههنا تفصيل آخر بنوع من التحقيق يجب أن لا نغفله
-
Avic. Met. 423, 80: et de discernenda dispositione delectationis intelligibilis
Marm. 291, 5: وفى تفصيل حال اللذة العقلية
- 2 Avic. Met.
وفى تفصيل حال اللذة العقلية – et de discernenda dispositione delectationis intelligibilis Avic. Met. 291 / 423
discretio
– for tafṣīl: differentiating (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 35, 2: Animalia autem et qui assimilantur eis homines non sequuntur in suis actionibus nisi hoc iudicium aestimationis, quod non habet discretionem rationalem
-
Avic. Met. 24, 41: nisi in aliquibus ordinibus universitatis eorum quae sunt, sine discretione
Marm. 16, 15: إلا فى بعض جمل مراتب الموجودات منها دون التفصيل
- 1 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
discutere
– for tafṣīl: detailed exposition show/hide quotes-
Avic. Met. 436, 37: Dicemus autem verbum generale, antequam incipiamus discutere hoc
Marm. 300, 10: ونقول قولا مجملا قبل العود إلى التفصيل
-
Avic. Met. 438, 83: Redeamus igitur ad discutiendum hoc
- 2 Avic. Met.
قبل العود إلى التفصيل – antequam incipiamus discutere hoc Avic. Met. 300 / 436
dissolutio
– for tafṣīl: disjunction (astr.) show/hide quotes-
Thab. Fig. GC §14, Bjö. 8, 14: et comprehendit … divisiones eius [sc. figurae ] per quas dividitur secundum duos modos, scilicet dissolutionis et compositionis, quod Ptholomeus demonstrare [vel probare] voluit
Lorch 48, 37: وأحصى … أقسامه التى ينقسم إليها على جهتى التركيب والتفصيل اللتين أراد بطلميوس أن يبرهنهما
-
Thab. Fig. GC §38, Bjö. 12, 7: et quae (i.e. probatio) communicabit omnes divisiones eius in capitulo uno secundum modum compositionis, et capitulo secundum modum dissolutionis tantum
Lorch 62, 125: ويعم جميع أقسامه فى باب واحد على جهة التركيب وباب على جهة التفصيل فقط
- 3 Thab. Fig. GC
distinctio
– for tafṣīl: distinction, differentiation; detailed exposition (of a topic); development (of an embryo) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 67, 74: Iam autem locuti sumus … verbum cui non invenietur apud antiquos consimile in distinctione et declaratione
Rahm. 201, 16: وقد تكلمنا … كلاما لا يوجد للمتقدمين ما يجرى مجراه فى تفصيله وتحصيله
-
Avic. An. vol. II 138, 93: Sed aliquando illa distinctio et ordinatio non est necessaria, sed commutabilis
-
Aris. Anim. II 679b3: Et in quibusdam animalibus sunt distincta distinctione maiori, in quibusdam distinctione minori
-
Aris. Anim. III 740b13: Distinctio vero membrorum est non sicut quidam homines putant
Brug.: فاما تفصيل الاعضاء فهو يكون ليس كما يظنّ بعض الناس
-
Aris. Anim. III 775a17: Cum ergo femina fuerit intra matricem distinguitur tarde propter frigus, quoniam distinctio est quidam modus digestionis
Brug.: فاذا كانت الانثى داخلا فى الرحم تنفصل تفصيلا بطيئا لحال البرد لأن التفصيل صنف من اصناف النضوج
-
Aver. MC Int. diff. II*, 67, 360: quia intentio doctoris est adaptare questionem cum distinctione eius quod significat illud nomen equivocum
Butt. 100, 12: لأن على المعلم إصلاح السؤال بتفصيل ما يدل ذلك الاسم المشترك عليه
-
Alhaz. Opt. 15, 14: Et hoc declarabimus nos post in secundo tractatu post declarationem completam apud sermonem nostrum de distinctione rerum visibilium, quas comprehendit visus
Sabra I 105a, 6: ونحن نبين هذا المعنى من بعد بيانًا مستقصًى في المقالة الثانية عند كلامنا في تفصيل المعاني التي يدركها البصر
- 3 Avic. An.
- 1 Aris. Anim. II
- 5 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Int.
- 1 Alhaz. Opt.
distinguere
– for tafṣīl: detail, particular show/hide quotes-
Ibn Tum. 110d, 41: cum non desierit [sc. Deus ] nec desinet esse sapiens omnium que accidunt secundum formas quas habe[n]t, et distinxit eorum genera et ipsum ordinem et finem numerorum
Goldz. 235, 17: لم يزل ولا يزال عالما بجميع المحدثات على ما هي عليه من صفاتها وتفاصيل اجناسها وترتيب اوقاتها ونهاية اعدادها
- 1 Ibn Tum.
من صفاتها وتفاصيل اجناسها – secundum formas quas habe[n]t, et distinxit eorum genera Ibn Tum. 235 / 110d
dividere
– for tafṣīl: particularizing, articulating (sc. letters, sounds, phon.) (n.) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 660a22: Et creatio linguae est conveniens ad dividendum litteras
Kruk: وخلقة اللسان موافقة لتفصيل [ال]حروف〈و 〉الكتاب
- 1 Aris. Anim. II
divisio
– for tafṣīl: separating, separation (contr. of combining); differentiation, articulation (of a member of the body); detailed description, differentiation; disjunction (geom.) show/hide quotes-
Thab. Fig. Grec. §18, Lorch 126, 64: tamen in primam viam, ex qua dividuntur secundum modos divisionis et compositionis XXX partes, colliguntur ab ipsis XVI partes veraces
Lorch 50, 49: لكن إلى المسلك الأول الذى تتفرع منه فى جهتى التفصيل والتركيب ثلثون قسمًا تحصل منها ستة عشر قسمًا صحيحًا
-
Avic. An. vol. I 89, 53: videtur etiam haec vis operari in imaginatis compositionem et divisionem
-
Avic. An. vol. II 13, 68: Si autem haec forma eo modo quo est compositionis vel divisionis adveniret deforis, haec virtus retineret eam
-
Avic. Met. 92, 17: ipsum [sc. corpus ] enim vel est non recipiens figurationes et divisiones, sed est ei hoc propter aliquam formam qua adaptatum est ad hoc
-
Aris. Anim. II 667a9: sed sicut diximus assimilatur divisioni iuncturae
-
Aris. Anim. II 667a10: et corda animalium paucae segnitiei habent divisionem iuncturae, sicut corda porcorum
Kruk: وقلوب الحيوان الابله الكسل اقل تفصيل المفاصل مثل قلوب الخنازير
-
Aris. Anim. III 742a3: et complentur extra et recipiunt distinctionem et divisionem
Brug.: فهى تتمّ خارجا وتقبل التفصيل
-
Aver. Ep. Parv. 195vb69: actio eius non completur nisi per communicationem distinguentis et informantis, aut in compositione aut in divisione
Blum. 43, 6: وانها انما يتم فعلها بمشاركة المميّز والمصوّر، وذلك اما فى حد التركيب او فى حد التفصيل
-
Aver. MC Int. diff. I, 3, 28: et sunt ille que inveniuntur preter divisionem et compositionem
-
Aver. MC Int. diff. II*, 68, 363: quia hec species questionis iam indicat oportunam divisionem eius quod significat nomen equivocum
Butt. 100, 12: لأن هذا النوع من السؤال قد يقتضى تفصيل ما يدل عليه الاسم المشترك
- 1 Thab. Fig. Grec.
- 5 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
- 2 Aris. Anim. II
- 1 s.v. distinctio Aris. Anim. III
- 1 Aver. Ep. Parv.
- 2 Aver. MC Int.
divisus (adj.)
– for tafṣīl: distinct development, articulation (of voice) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 660a31: Animal vero habens sanguinem quadrupes et generans animal non habet vocem divisam nisi parum
Kruk: فاما الحيوان الدمى الزى له اربعة ارجل ويلد حيوانا فليس لصوته تفصيل الا تفصيل يسير جدا
- 1 Aris. Anim. II
فليس لصوته تفصيل – non habet vocem divisam Aris. Anim. II 660a31
Goichon 1938, no. 505.
تفصيل في إدراك tafṣīl fī idrāk
distinguere
– for tafṣīl fī idrāk: (+ genit.) ability to discriminate in the perception of show/hide quotes-
Aver. Ep. Parv. 192vb25: quod homo melius distinguit differentias sensibilium olfactus quam cetera animalia
Blum. 19, 13: ولذلك يشبه ان يكون الانسان اجود تفصيلًا فى ادراك فصول محسوسات الشم من سائر الحيوان
- 1 s.v. tafṣīl Aver. Ep. Parv.
ان يكون الانسان اجود تفصيلًا فى ادراك فصول – quod homo melius distinguit differentias Aver. Ep. Parv. 19 / 192vb
بالتفصيل والتحرير bi-l-tafṣīl wa-l-taḥrīr
determinatus
– for bi-l-tafṣīl wa-l-taḥrīr: in detail and with precision show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 67, 22: Et iam declaratum est, et determinatum, qualiter visus comprehendat formas visibilium
Sabra II 131a,11: وقد تبين بالتفصيل والتحرير كيف يدرك البصر صور المبصرات
- 1 Alhaz. Opt.
وقد تبين بالتفصيل والتحرير – Et iam declaratum est, et determinatum Alhaz. Opt. II 131a / 67
انفصال infiṣāl
amovere
– for infiṣāl: (+ ʿan) separation from show/hide quotes-
Avic. Qual. 45, 62: quod erit valde difficile separare unum ab alio et amovere
Qass. 230, 12: حتى تعسر مفارقة أحدهما الآخر، وانفصاله عنه
- 1 s.v. amoveri Avic. Qual.
differentia
– for infiṣāl: (+ ʿan) being distinguished from (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 92, 81: non quasi probata et quicquid simile est huic de propositionibus quarum differentia a per se notis primis
Rahm. 46, 12: لا على سبيل التبرهن وما أشبه ذلك من المقدمات المحدودة الانفصال عن الأوليات
- 1 Avic. An.
differre
– for infiṣāl: separateness, being differentiated show/hide quotes-
Avic. Met. 257, 17: tunc non potest esse quin ipsa aptitudo differendi sit vel ex natura generis, vel ex natura communiori quam ipsa
-
Avic. Met. 281, 85: tunc per ipsam quidditatem erunt differentes, non per partem eius, sicut color differt a numero
Marm. 177, 5: و[sc. إذا] كانت الماهية بنفسها منفصلة لا بجزء منها، مثل انفصال اللون عن العدد
- 8 Avic. Met.
مثل انفصال اللون عن العدد – sicut color differt a numero Avic. Met. 177 / 281
discontinuatio
– for infiṣāl: separation show/hide quotes-
Avic. Met. 77, 45: Igitur in corporibus est aliquid quod est subiectum continuationi et discontinuationi propter id continuationis quod accidit mensuris terminatis
Marm. 53, 17: ففى الأجسام إذن شىء موضوع للاتصال والانفصال، ولما يعرض للاتصال من المقادير المحدودة
- 1 Avic. Met.
discretio
– for infiṣāl: separation, division show/hide quotes-
Avic. Met. 138, 77: non intelligunt de numero nisi id in quo est discretio et in qua invenitur unitas
Marm. 94, 14: وإنما يعنى بالعدد ما فيه انفصال ويوجد فيه واحد
-
Avic. Met. 407, 51: tunc habet certitudinem necessitatis essendi et insuper aliquid aliud quod est condicio discretionis
- 3 Avic. Met.
disgregatio
– for infiṣāl: discontinuity, discreteness show/hide quotes-
Avic. Met. 125, 26: Scias autem quod, propter accidentalitatem quae advenit superficiei et recedit ab ea in corpore propter continuationem et disgregationem et diversitatem figurarum et intersecationem earum
Marm. 86, 7: واعلم أن السطح لعرضيته ما يحدث ويبطل فى الجسم بالاتصال والانفصال واختلاف الأشكال والتقاطيع
-
Avic. Met. 126, 37: ita ut ei quod est hyle sit continuatio aliunde quam disgregatio
- 2 Avic. Met.
disiunctio
– for infiṣāl: disjunction (of planets) (astr.) show/hide quotes-
Avic. Met. 420, 18: scires etiam omnem eclipsim et omnem applicationem et disiunctionem quae est ei
Marm. 288, 20: فأنت تعلم كل كسوف وكل اتصال وكل انفصال جزئى يكون بعينه
- 1 Avic. Met.
distinctio
– for infiṣāl: (pl. infiṣālāt) being discrete (n.); division; (+ ʿan) separateness from show/hide quotes-
Avic. Met. 218, 65: Aliter etiam dicitur totum id in quo est distinctio, ita ut habeat terminum
Marm. 147, 2: والأحرى من وجه أن يقال: «كل» لما كان فيه انفصال حتى يكون له جزء
-
Alpet. ch. 5 §6: Et apparet in sensu quod unum distinguitur ab altero propter distinctionem quarundam stellarum ab aliis, et hoc propter diversitatem motuum illarum stellarum
Gold. 19v, 8: ومن الظاهر للحسّ انفصال بعضها عن بعض بانفصال كواكب بعضها عن بعض وذلك لاختلاف حركات تلك الكواكب
-
Aver. MC Gen. 156va42: verbi gratia ut dividatur [sc. corpus ] in distinctiones quas faciunt puncta
Eich. 15, 2: مثل وإنْ ينقسم إلى الانفصالات التى تحدثها النقط
- 1 Avic. Met.
- 1 s.v. tafṣīl Alpet.
- 1 Aver. MC Gen.
divisio
– for infiṣāl: separation, being separated show/hide quotes-
Alcab. diff. II, li. 233: Et hora divisionis a Sole significat aptationem exitus sui ab occultatione
Yama.: وعند انفصاله عن جزء الشمس [sc. دلّ] على التهيّؤ للخروج من الاختفاء
-
Ibn Tum. 110c, 30: Creator autem gloriosus non est continuus neque divisus, quod si reciperet continuitatem et divisionem
Goldz. 234, 17: والخالق سبحانه ليس بمتصل ولا بمنفصل لو اتصف بالاتصال والانفصال
-
Ibn Tum. 111d, 6: non enim comprehenditur occulis, ut negetur esse comprehensibilis; removet[ur] enim ab eo continuatio atque divisio
Goldz. 238, 2: لا تدركه الابصار بمعنى النهاية والاحاطة والاتصال والانفصال
-
Avic. Gen. 49, 14: sequitur ergo quod separetur per divisionem
-
Avic. Qual. 65, 11: Fractio autem est divisio duri corporis per fortem impulsionem alicuius impellentis
- 1 Alcab.
- 2 Ibn Tum.
- 1 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
Goichon 1938, no. 506.
مفصّل mufaṣṣal
continuus
– for mufaṣṣal: distinctly developed show/hide quotes-
Aris. Anim. II 660b33: Et propter hoc fuit hoc membrum, scilicet lingua tenchea, non continua
Kruk: فلهذه العلة ايضا صار هذا العضو اعنى لسان التمساح غير مفصل
- 1 Aris. Anim. II
discrete
– for mufaṣṣal: differentiated show/hide quotes-
Avic. Met. 271, 96: Si autem intelligitur definitio intentio existens in anima secundum respectum secundum, scilicet discrete, tunc intentio ipsius definitionis non est intentio definiti
Marm. 185, 6: وإن عنيت بالحد المعنى القائم فى النفس بالاعتبار الثانى المفصل، لم يكن الحد يعينه* معناه معنى المحدود [* Bertolacci 2006, 516: بعينه]
- 1 Avic. Met.
وإن عنيت … بالاعتبار الثانى المفصل – Si autem intelligitur … secundum respectum secundum, scilicet discrete Avic. Met. 185 / 271
distincte
– for mufaṣṣal: distinguished, distinct show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 144, 64: formare enim animae sapientis hominis secundum hoc quod est anima, non est nisi formare ordinatim et distincte
Rahm. 244, 4: فالنفس التى للعالَم من حيث هى نفس فإن تصورها هو التصور المرتب المفصل
- 1 Avic. An.
فإن تصورها هو التصور المرتب المفصل – non est nisi formare ordinatim et distincte Avic. An. 244 / vol. II 144
distinctus
– for mufaṣṣal: distinguishable; detailed show/hide quotes-
Aris. Anim. III 726b16: quoniam non dicitur manus distincta neque facies distincta neque animal totale
Brug.: فانه ليس يقال يد مفصلة ولا وجه ولا حيوان كلّىّ
-
Aris. Anim. III 778b9: Et dixerunt in eis sermonem non distinctum neque determinatum
Brug.: وقالوا فى هاتين العلّتين قول ليس بمحدود ولا مفصّل
- 2 Aris. Anim. III
divisus (adj.)
– for mufaṣṣal: divided, differentiated show/hide quotes-
Aris. Anim. II 684b8: Membra vero extrinseca huius modi non sunt divisa neque determinata
-
Aris. Anim. II 688a27: quia latera corporis sunt duo, et sunt distincta divisa quaelibet per se
Kruk: وانما الثديان اثنان … وهما مفترقان مفصلان كل واحد على حدته
-
Aris. Anim. III 758a7: quoniam matrix in eis est divisa in duo
Brug.: لأن الرحم مفصّل وهو يظهر مشقوقا بشقّين
-
Aris. Anim. III 758a35: et non recipiunt [sc. ova ] crementum nisi et adhuc non sint divisa
- 9 Aris. Anim. II
- 2 Aris. Anim. III
مفصّل مميّز mufaṣṣal mumayyaz
distingui
– for mufaṣṣal mumayyaz: separated and distinguished show/hide quotes-
Aris. Anim. III 765b9: Sed mas et femina distinguuntur per aliquam fortitudinem et debilitatem eius contrarium
Brug.: ولكن الذكر والانثى مفصل مميّز بقوّة من القوى وضعف مخالف للقوّة
- 1 Aris. Anim. III
ولكن الذكر والانثى مفصل مميّز – Sed mas et femina distinguuntur Aris. Anim. III 765b9
منفصل munfaṣil
abscissus
– for munfaṣil: discontinuous show/hide quotes-
Avic. Gen. 149, 76: istud potest esse quia tempora sunt continua, non abscissa
Qass. 197, 16: وذلك جائز لأن المدد متصلة، لا منفصلة
- 1 Avic. Gen.
abscisus
– for munfaṣil: interrupted show/hide quotes-
Alpet. ch. 6 §18: Et partes similiter erunt circulares, nisi quia partes abscise circulares prohibent residuum de suo celo esse circulare
Gold. 28v, 2: أجزاؤه جميعًا مستديرةً فإن أجزاؤه المستديرة المنفصلة بالحركة لا يبقى ما تبقيه من الفلك مستديرًا
- 1 s.v. abscidere Alpet.
differens
– for munfaṣil: separated show/hide quotes-
Avic. Met. 281, 85: tunc per ipsam quidditatem erunt differentes, non per partem eius
Marm. 177, 5: وكانت الماهية بنفسها منفصلة لا بجزء منها
- 1 Avic. Met.
differre
– for munfaṣil: separate show/hide quotes-
Avic. Met. 280, 65: Omne autem quod continetur sub intentione communiore se, differt ab eo quod secum convenit in illa per differentiam sibi propriam
Marm. 176, 11: وكل ما هو واقع تحت معنى أعم منه فهو منفصل عما يشاركه فيه بفصل يختص به
-
Avic. Met. 284, 47: Illa vero alia quae dicit quod quicquid continetur sub intentione communiore se differt ab eo quod secum convenit in illa per differentiam sibi propriam, falsa est
- 2 Avic. Met.
فهو منفصل عما يشاركه – differt ab eo quod secum convenit Avic. Met. 176 / 280
discrepare
– for munfaṣil: (+ ʿan) being separate from show/hide quotes-
Avic. Met. 280, 58: Constat scilicet quod omnis species discrepat ab aliis secum convenientibus in genere per differentiam
Marm. 176, 7: إنه من البين أن كل نوع منفصل عن شركائه فى الجنس بفصل
- 1 Avic. Met.
أن كل نوع منفصل عن شركائه – quod omnis species discrepat ab aliis Avic. Met. 176 / 280
discretus
– for munfaṣil: discrete (quantity, contr. of continuous); separated show/hide quotes-
Anar. 25, 24: Et punctum est causa rerum continuarum et unitas est causa rerum discretarum
Arnz. 39, 7: النقطة علّة الاشياء المتّصلة والوحدة علّة الاسياء المنفصلة
-
Avic. Met. 105, 30: quibusdam vero ex eis visum fuit hoc sentire de quantitatibus discretis, scilicet numeris
-
Avic. Met. 410, 15: tunc procederet hoc secundum considerationem ceterarum rerum communium, discretarum suis differentiis
Marm. 282, 4: كان الامر مستمرًا على قياس سائر الأشياء العامة المنفصلة بفصول
- 1 Anar.
- 3 Avic. Met.
disgregatus
– for munfaṣil: s.th. discrete show/hide quotes-
Avic. Met. 217, 60: Aliquando enim dicunt quod totum dicitur continuum et disgregatum, universum vero non dicitur nisi disgregatum
Marm. 146, 16: فتارةً يقولون: إن الكل يقال للمتصل والمنفصل، والجميع لا يقال إلا للمنفصل
- 1 s.v. disgregatum Avic. Met.
distinctus
– for munfaṣil: separate, distinct show/hide quotes-
Aris. Anim. III 722b30: Et etiam quaedam membra sunt distincta per virtutem
Brug.: وايضا بعض الاعضاء منفصلة بالقوّة
-
Aris. Anim. III 741b29: pars autem inferior est minor et apparet non distincta
Brug.: فاما الناحية السفلى فانها تكون اقلّ وتظهر غير منفصلة
-
Aver. MC Gen. 164ra48: Distincta [sc. entia ] enim non distinguuntur nisi per vacuum quod est inter ea
Eich. 65, 14: وذلك أنّ المنفصلة [sc. الأشياء] إنّما انفصلت بالخلاء الذى بينهما
-
Alhaz. Opt. 59, 37: Distinctio autem forte erit inter duo corpora distincta et forte inter duo corpora non diversa, scilicet quod duo corpora sunt continuata secundum quasdam partes
Sabra II 108a, 21: والتفرق قد يكون بين جسمين منفصلين، وقد يكون بين جسمين غير منفصلين وهو أن يكون الجسمان متصلين ببعض أجزائهما منفصلين ببعضهما
-
Avic. Qual. 20, 16: nam bene erit possibile ut illud quod est interius sit corpus unum distinctum per seipsum
- 4 also s.v. mufaṣṣal Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Gen.
- 1 Alhaz. Opt.
- 1 Avic. Qual.
diversus
– for munfaṣil: separated show/hide quotes-
Alpet. ch. 5 §5: Et sic est notum ab omnibus hominibus quod totum celum est numerus sperarum diversarum ab invicem
-
Alhaz. Opt. 59, 38: Distinctio autem forte erit inter duo corpora distincta et forte inter duo corpora non diversa, scilicet quod duo corpora sunt continuata secundum quasdam partes et diversa secundum quasdam inter se
Sabra II 108a, 22: والتفرق قد يكون بين جسمين منفصلين، وقد يكون بين جسمين غير منفصلين وهو أن يكون الجسمان متصلين ببعض أجزائهما منفصلين ببعضهما
- 1 Alpet.
- 1 Alhaz. Opt.
dividi
– for munfaṣil: separate show/hide quotes-
Alpet. ch. 8 §10: et quia dividuntur [sc. celi qui sunt sub inferiori [sic] ] a superiori
Gold. 35r, 3: ولأجل أنها [sc. الأفلاك التى دون الأعلى] منفصلة عن الأعلى
- 1 s.v. dividere mufṣal Alpet.
ولأجل أنها … منفصلة عن الأعلى – et quia dividuntur … a superiori Alpet. 35r / ch. 8 §10
divisus (adj.)
– for munfaṣil: separate; discontinued; divided show/hide quotes-
Ibn Tum. 110c, 27: quod necessario quidem convenit quo essentia eius appareret ab altero divisa
Goldz. 234, 16: لوجوب كون الغير المستقل منفصلا
-
Ibn Tum. 110c, 29: Creator autem gloriosus non est continuus neque divisus, quod si reciperet continuitatem et divisionem
Goldz. 234, 17: والخالق سبحانه ليس بمتصل ولا بمنفصل لو اتصف بالاتصال والانفصال
-
Alpet. ch. 8 §8: Dicemus tunc quod non erit tunc universum unum cum isto motu neque continuum, sed erit axis continuans totum divisus
Gold. 34v, 9: ليس يكون الكُل متحدا بهذه الحركة ولا متصلا بل يكون المحور الجامع لها منفصلا
-
Aris. Anim. III 720b22: Et prius erit in eo ovum non divisum
Brug.: وتكون فيه اوّلا بيضة ليست بمنفصلة
-
Aver. MC Gen. 161va33: Si ergo ista pars facta est divisa ab eo quod augmentatur quando fit, erit generatio in substantia
Eich. 49, 6: فقد يقال إنْ كان هذا الجزء المتكوّن منفصلا من النامى ومميَّزا عنه عندما يتكوّن، فهذا كون فى الجوهر
-
Aver. Ep. Parv. 195va59: Si comprehensio eius fuerit continua, dicetur conservans; si divisa, dicetur rememorativa
Blum. 39, 5: ان كان ادراكها متصلا، سميت حافظة، وان كان منفصلًا، سميت ذاكرة
- 2 also s.v. infaṣala Ibn Tum.
- 1 Alpet.
- 1 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Gen.
- 1 s.v. dividere infaṣala Aver. Ep. Parv.
Goichon 1938, no. 508.