show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
مال māla
accedere
– for māla: (+ ilā) to incline to show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 87, 74: aut commutarentur genus et differentia ab utraque parte et unumquodque illorum, scilicet genus et differentia, accederent ad aliquam partem subiecti
Rahm. 213, 8: أو لوجب انتقال الجنس والفصل إلى أحد القسمين، فيميل الجنس والفصل كل إلى قسم من القسمة
-
Avic. Met. 210, 96: et hoc est ad quod multi ex antiquis accesserunt
Marm. 140, 19: وهذا شيء قد مال إليه عامة من القدماء
- 1 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
acquiescere
– for māla: (+ ilā) to turn to, to incline to show/hide quotes-
Aris. Anim. II 642a29: et acquieverunt philosophi ad inquirendum virtutem iuvantem et regimen corporis
Kruk: ومال اهل الفلسفة الى طلب الفضيلة النافعة والى تدبير المدن
- 1 Aris. Anim. II
adhaerere
– for māla: (+ ilā) to incline to show/hide quotes-
Avic. Qual. 4, 23: Una [sc. tunica ] est quae adhaeret puritati terrestreitatis
Qass. 203, 3: طبقة تميل إلى محوضة الأرضية
- 1 Avic. Qual.
declinans
– for māla: (+ ilā) to incline towards, to tend to; (+ ʿan) to deviate from show/hide quotes-
Aris. Anim. III 745a26: Et hoc manifestum est ex declinantibus [sc. dentibus ] a suis locis
Brug.: وذلك بيّن من الاسنان التى تميل عن مواضعها
-
Aris. Anim. III 772b27: Accidentia autem quae accidunt quibusdam filiis, quod habeant membrum maris et feminae simul, erit etiam ex superfluitate seminis declinantis ad illam partem
Brug.: فاما الاعراض التى تعرض لبعض الاولاد ويكون للولد الواحد عضو ذكر وعضو انثى معا فهى تكون ابدا من فضلة زرع تميل الى تلك الناحية
-
Avic. Gen. 135, 69: non tamen est utile dicere quod nebula est aer refrigeratus, deorsum declinans, absque deperditione suae formae essentialis
Qass. 185, 15: فلا يبعد أن يقال إن الضباب هواء قد برد ومال إلى أسفل ولم تبطل صورته الذاتية
- 2 Aris. Anim. III
- 1 s.v. declinare Avic. Gen.
declinare
– for māla: (+ ilā) to incline to, to tend towards, to have a tendency towards; (+ ʿan) to incline from show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 70, 150: si autem fuerit eis latitudo, declinant a via solis
-
Albu. Intro. JS 159, 843: Quia cum declinaverit ad aliquam partium, aut fuerit in cent earum in aliquo tempore ex temporibus anni
-
Albu. Coni. tr. V, li. 566: Et si equidistaverit [sc. Venus ] signo Virginis, significat bonam aeris commixtionem, et forte declinabit ad frigiditatem et siccitatem
-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 296: et tunc significatio declinabit ad mediocritatem rei in malitia esse et bonitate eius
Yama.: فإنّ الدلالة تميل إلى توسّط الأمر في الحال أو حسنها
-
Kindi Grad. 270, 1: Ipsa namque est in qua contraria equaliter coniunguntur ita ut a neutro eorum ad aliud declinet
Gauth. 2, 10: وهو الذى اجتمعت فيه الاضداد على المساواة من غير ان يميل عن احد الضدين الى الاخر
-
Thab. Almag. §8: ipsum namque est quod cum stella pertransit declinat ab orbe signorum ad septentrionem
Morel. 4, 13: وهي التي، إذا جاوزها الكوكب، مال عن فلك البروج إلى الشمال
-
Nico. Plan. §91: Et quaedam herbae ad duas extremitates declinant
-
Nico. Plan. §110: et quaedam declinat ad nigredinem, quaedam ad rubedinem, quaedam ad albedinem
Dross.: ومنه ما يميل الى السواد والى الحمرة والى البياض
-
Aris. Anim. II 663b34: Necessarium ergo est ut declinet materia istius partis terrestris in quibusdam animalibus ad partem superiorem
-
Aris. Anim. II 694a25: et quia pars terrestris declinat ad partem inferiorem efficiuntur ex ea ungues qui sunt in cruribus
-
Aris. Anim. III 777a31: sicut accidit trutinae quando declinat ponderosius ad terram
-
Aver. MC Gen. 173ra30: Et cum potentia alterius non fuerit dominans simpliciter sed dominans dominata, generabitur ex eis aliquod medium, sed tamen declinabit ad partem dominantis
-
Aver. Ep. Parv. 201rb46: si declinaverit magis ad sompnum quam oportet
Blum. 58, 10: متى ملنا الى النوم اكثر مما ينبغى
-
Aver. Ep. Parv. 201rb48: et si declinaverit ad vigiliam
-
Avic. Gen. 37, 69: Et, si genus inquantum genus non est causa sufficiens ad exitum …, movetur ergo et declinat ad partem illam versus quam stat
- 2 Albu. Intro. JS
- 6 Albu. Coni.
- Kindi Grad.
- 1 Thab. Almag.
- 2 Nico. Plan.
- 7 Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Gen.
- 3 Aver. Ep. Parv.
- 1 Avic. Gen.
diligere
– for māla: (+ ilā) to incline to show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 43, 31: quia anima est compositio, ideo diligit res compositas ex tonis et olfactibus et saporibus in quibus delectatur
-
Avic. An. vol. II 30, 12: virtus vero imaginativa repraesentat tunc formam quam anima solet diligere et commisceri cum ea
Rahm. 179, 14: فإن المتخيلة حينئذ تحاكى صورا من شأن النفس أن تميل إلى مجامعتها
- 2 Avic. An.
مال ونُقل māla wa-nuqila
declinare
– for māla wa-nuqila: (+ ilā) to tend and be moved towards show/hide quotes-
Aris. Anim. II 695a25: Et causa illius est quoniam corpus eius non declinat ad anterius sicut ad posterius
Kruk: وعلة ذلك من قبل ان جسده لا يميل وينقل الى المقدم مثل ميل الآخر
- 1 Aris. Anim. II
ميّل mayyala
avertere
– for mayyala: to turn (trans.) show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 52, 59: Deinde quando quis … visum suum averterit et aspexerit alium parietem remotiorem illo pariete
Sabra II 88b, 3: ثم إذا ميّل الناظر بصره … ونظر إلى جدار آخر هو أبعد من ذلك الجدار
- 1 s.v. advertere Alhaz. Opt.
أمال amāla
declinare
– for amāla: (+ acc. + ilā) to bend s.th., to incline s.th. towards show/hide quotes-
Aris. Anim. II 660b22: Et si quis non declinaverit os ad unam partem, non apparebit hoc membrum
Kruk: فان لم يمل احد الفم الى ناحية من النواحى لا يظهر هذا العضو
- 1 s.v. māla Aris. Anim. II
ميل mayl
affectus (n.)
– for mayl: (+ ilā) inclining to (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 65, 47: non fuerit demersa in affectum illius corporis vehementer
Rahm. 200, 18: لم يكن انغماسها فى الميل إلى ذلك البدن شديدا قويا
- 1 Avic. An.
declinare
– for mayl: (+ ilā) inclination, inclining to show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. V, li. 745: Et si fuerit [sc. Mercurius ] equidistans signo Capricorni, significat illud … impedimentum quod adveniet commixtioni aeris, et ipsum declinare ad siccitatem
-
Albu. Coni. tr. VII, li. 198: apparebit in regionibus quarum significationes sunt illius signi heresis et declinare ad orationem ydolorum et his similia
-
Anar. 11, 13: Dicit ergo quod due linee sic posite quarum una ab altera declinat, sunt angulus
-
Anar. 24, 22: quoniam cum spatium quod est inter eas, fuerit unum, non declinabit una ab altera
Arnz. 37, 7: فإنّه إن كان، إذا كان البعد بينهما بعدًا واحدًا، لم يكن لأحدهما ميل إلى الآخر بتّة
-
Avic. Qual. 90, 13: ostenditur quod declinant [sc. corpora ] in naturis suis ad caliditatem
Qass. 265, 1: فإن ذلك يدل على ميل طباعها [sc. الأجساد] إلى الحر
- 3 Albu. Coni.
- 2 Anar.
- 1 Avic. Qual.
على ميل طباعها [sc. الأجساد] – quod declinant [sc. corpora ] in naturis suis Avic. Qual. 265 / 90
declinatio
– for mayl: inclination, tendency; inclination, declination (e.g. of the ecliptic or of the fixed stars) (astron.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 96, 368: cum addideris super eum declinationem que est XXIIII. graduum fere
Lemay 161, 194: وإذا زدت عليه الميل كلّها، وهو أربعة وعشرون جزءًا بالتقريب
-
Albu. Coni. tr. IV, li. 239: Et erit quarta vernalis mediocris in frigore, cum vehementia caloris in quarta estivali, cum declinatione quarte autumpnalis ad calorem
-
Albu. Coni. tr. VI, li. 621: cum temperantia aeris, et declinationem eius ad calorem et siccitatem
-
Thab. Almag. §3: Declinatio est arcus circuli meridiei cadens inter orbem signorum et equatorem diei
Morel. 2, 13: الميل هو قوس من دائرة نصف النهار واقعة فيها بين فلك البروج وبين معدل النهار
-
Aris. Anim. II 657b9: Et aves non volantes propter gravitatem corporis transit pluma in eis in grossitudinem corii, quoniam declinatio eius est ad corium
Kruk: وما لم يكن من اصناف الطائر طيارا لثقل جثته فهو بقى بنشوء ريشه فى غلظ الجلد لان ميله الى الجلد
-
Aris. Anim. II 689b12: Ut ergo sit declinatio corporis et via ad partem inferiorem propter levitatem abstulit natura ex illa parte carnem
-
Alhaz. Conf. 294, 11: De declinatione. Declinacio est arcus circuli magni transiens per polos mundi interiacens zodiacum et equinoctialem
Lang. 26, 1: القول على الميل. الميل هو قوس من دائرة عظيمة تمرّ بقطبي العالم فيما بين دائرة البروج وبين دائرة معدّل النهار
-
Alhaz. Conf. 295, 27: Declinaciones vero stellarum fixarum non diversantur diversitate manifesta
-
Avic. Gen. 67, 41: sicut devincitur [sc. aqua ] per motum et per declinationem eius per aliquod devincens elevans versus sursum et inducit in eam alienam declinationem motus
-
Avic. Gen. 67, 57: cum sit certum quod descendet [sc. aqua ] cum amotum fuerit impediens per declinationem quae innovatur ei
Qass. 131, 1: وقد صحّ أنه [sc. الماء] ينفذ، بعد مفارقة الراج، بميل يحدث فيه
- 1 Albu. Intro. JS
- 3 Albu. Coni.
- 1 Thab. Almag.
- 3 Aris. Anim. II
- Alhaz. Conf.
- 4 Avic. Gen.
descendere
– for mayl: inclination (astr.) show/hide quotes-
Alpet. ch. 4 §3: tunc videmus ut magis quod movetur [sc. elementum aeris ] per motum celi, et magis in ascensu Solis; et quando descendit a meridie et quando est in occasu
Gold. 17r, 9: فانَّا نشاهده على الأكثر يتحرك [sc. الهواء] بحركة السمّاء ولا سيما عند طلوع الشمس وعند ميلها بعد الزوال وعند الغروب
- 1 s.v. zawāl Alpet.
وعند ميلها [sc. الشمس] بعد الزوال – et quando descendit [sc. Sol ] a meridie Alpet. 17r / ch. 4 §3
Rashed 2017, 773.
أميل amyal
declivior
– for amyal: (+ ilā) strongly tending towards show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. I, li. 243: significatio super hoc quod accidit in ceteris regnis brevibus in eisdem temporibus et in quantitate vite civium eorum, et quicquid fuerit ex eis declivius ad res universales
Yama.: كدلالة … على ما يحدث في سائر الدول المختصرة في تلك الأزمان وكمّية اعتبار أهلها وما كان منها أميل إلى الأمور الكلّية
- 1 s.v. declivius Albu. Coni.
استمالة istimāla
allicere
– for istimāla: causing to incline, enticing (n.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 235: significat multitudinem … vincentium eum, cum multitudine congregationis eorum, et quod allicient plures ministrorum surgentis
Yama.: دلّ على كثرة … المتغلّبين عليه مع كثرة جمعهم وعلى استمالتهم لأكثر أعوان القائم
- 1 Albu. Coni.
مائل māʾil
declinabilis
– for māʾil: (+ ʿan + ilā) inclining from s.th. towards (intr.) show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 76, 51: quoniam omnes duae lineae imaginabiles … erunt declinabiles a duobus axibus ad unam partem
Sabra III 5a, 24: أعني أن كل خطين متوهمان … يكونان جميعًا مائلين عن السهمين إلى جهة واحدة بعينها
- 1 Alhaz. Opt.
declinans
– for māʾil: inclining, inclined, bent; declined (gram.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 278, 211: Cumque fuerint ab ea secundum quantitatem horum graduum, mutabuntur in esse xiii declinantes ad occasum
-
Albu. Coni. tr. I, li. 372: et erit qualitas coloris eorum declinans ad nigredinem et viriditatem
-
Aris. Anim. II 663a14: Vacca vero agrestis habet cornua incurvata declinantia ad invicem
-
Aris. Anim. II 683b1: Quoniam necessaria est flexio in pedibus declinans ad interius, et pedes anteriores non possunt esse talis dispositionis
-
Aver. Ep. Parv. 202vb38: oportet interpretantem … ut semper sit cogitans et mundus non declinans ad mores brute anime
-
Aver. MC Int. diff. I, 7, 81: quod cum additur nominibus declinatis, que nominantur declinantia, «fuit» aut «erit» aut «est nunc» …, non erit verum neque falsum
Butt. 61, 3: أنه إذا أضيف إلى الأسماء المصرفة - وهى التى تسمى المائلة أيضا مثل كان أو يكون أو هو الآن … - لم يصدق ولم يكذب
-
Alhaz. Opt. 9, 21: et erunt lineae super quas obliquabatur lux in secundo corpore, etiam declinantes super superficiem secundi corporis
Sabra I 87b, 23: وتكون الخطوط التي ينعطف عليها الضوء في الجسم الثاني أيضا مائلة على سطح الجسم الثاني
-
Alhaz. Opt. 83, 31: et radii exeuntes ad ipsam a reliquo visu erunt declinantes a reliquo axe
Sabra III 22b, 21: والشعاعات الخارجة إليه من البصر الآخر تكون مائلة عن السهم الآخر
-
Avic. Gen. 115, 86: quando aliquid ex eo voluerit inclinari ad ascendendum, detinetur ab alio declinante deorsum, et ex hoc provenit motus circularis et fervor
Qass. 170, 2: فكلما مال شىء منه إلى التصعد حبسه المائل إلى التحدر، فيحدث من ذلك حركة دوران وغليان fa-kullamā māla šayʾun minhu ilā l-taṣaʿʿudi ḥabasahū l-māʾilu ilā l-taḥadduri fa-yaḥduṯu min ḏālika ḥarakatu dawarānin wa-ġalayānin
- 1 Albu. Intro. JS
- 1 Albu. Coni.
- 2 Aris. Anim. II
- 1 Aver. Ep. Parv.
- 1 Aver. MC Int.
- 4 Alhaz. Opt.
- 1 Avic. Gen.
declinare
– for māʾil: (+ ilā) inclining, bending towards (intr.) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 695a7: Animal vero quadrupes declinat ad terram propter ponderositatem sui capitis
Kruk: فاما الحيوان الذى له اربعة ارجل فهو مائل الى الارض لحال ثقل رأسه
- 1 Aris. Anim. II
فهو مائل الى الارض – declinat ad terram Aris. Anim. II 695a7
declinatus (adj.)
– for māʾil: inclined show/hide quotes-
Alpet. ch. 1 §9: tunc quando habet ordinationem, oportet quod sit propter circulum declinatum ab equatore diei
Gold. 3v, 3: فإذ له ترتيب وقد يجب أن يكون من قبل دائرة مائلة عن معدّل النهار
- 1 s.v. mayl Alpet.
declivis
– for māʾil: inclined (orb, circle) (astr.) show/hide quotes-
Thab. Ann. §5: Non oportet ut sit summa inquisitionis cum scientia temporis anni solis nisi motus solis et eius initium ab aliquo puncto fixo de punctis orbis declivis, donec redeat ad ipsum
Morel. 28, 8: لا ينبغي أن يكون غرضنا وغايتنا في علم زمان سنة الشمس إلّا حركة الشمس وابتداؤها من نقطة ثابتة غير متحرّكة من نقط الفلك المائل حتّى تعود إلى تلك النقطة
-
Aver. MC Gen. 174va7: Iste ergo motus non est primus sed motus solis in orbe declivi
-
Alhaz. Conf. 301, 4: et fient etiam in superficie orbis declivis duo circuli quorum centrum est centrum mundi et poli declivis
Lang. 39, 20: ويحدث أيضًا في سطح الفلك المائل دائرتين مركزهما مركز العالم وقطباهما قطبا الفلك المائل
-
Alhaz. Conf. 308, 16: Septimus est motus totius superficiei orbis declivis ad superficiem zodiaci, et dicitur motus declinationis
- 1 s.v. mayl Thab. Ann.
- 1 Aver. MC Gen.
- s.v. falak Alhaz. Conf.
declivus
– for māʾil: inclined (orb) (astr.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 167, 1128: quia luna ab eo incipit descendere in suo declivo circulo
Lemay 267, 609: لأنَّ القمر منه يبتدئ في الهبوط في فلكه المائل
-
Albu. Intro. JS 275, 97: Et cum ita fuerit, erit tunc in declivo circulo in itinere Solis
- 2 Albu. Intro. JS
The grammatical sense of the Arabic term is not documented in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr.
كان مائلًا kāna māʾilan
declinare
– for kāna māʾilan: (+ ʿalā) to be inclined to show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 11, 47: Et similiter forma puncti sinistri a visu, quae extendetur ad illud idem punctum superficiei visus, et declinat super ipsam
Sabra I 94a, 5: وتكون صورة النقطة المتياسرة عن البصر التي تمتد إلى تلك النقطة بعينها من سطح البصر، وتكون مائلة عليه
- 1 s.v. māla Alhaz. Opt.
صنع مائلًا ṣanaʿa māʾilan
attinere
– for ṣanaʿa māʾilan: (+ acc. + ilā) to make s.th. inclining to show/hide quotes-
Mesue Aph. B §61: Egritudines calide in antiquis timorosiores sunt quam in iuvenibus et in eis facilius terminantur vel ad bonum vel ad malum; nutrimenta enim que ex cibariis antiqui suscipiunt frigiditati attinent
Troup.: العلل الحارة في الشيوخ أشد خوفا منها في الشبان لكن برءها أسرع اما الى خير واما الى شر، لأن الغذاء الوارد عليهم انما تصنعه الطبيعة فيهم مائلا الى البرودة
- 1 s.v. māʾil ilā Mesue Aph. B
مميّل mumayyal
accedi
– for mumayyal: (+ ilā) to which one is inclined show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 79, 46: opinio vero est conceptio ad quam acceditur cum formidine alterius partis
Rahm. 208, 1: والظن هو الاعتقاد المميل إليه مع تجويز الطرف الثانى
- 1 Avic. An.