show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
مثّل maṯṯala
assimilare
– for maṯṯala: (+ bi) to liken to, to compare with show/hide quotes-
Kindi Int. DG 3, 1: et hunc intellectum assimilavit Aristoteles sensui
Rīda 354, 1: وهو [sc. أرسططاليس] يمثل العقل بالحس
- 1 Kindi Int. DG
assimilatio
– for maṯṯala: (+ acc. + bi) to liken s.th. to show/hide quotes-
Kindi Int. GC 2, 2: quarta ratio est illa, quam denominamus demonstrativam, et est assimilatio rationis cum sensu
Rīda 354, 1: والرابع العقل الذى نسميه الثانى [sic]. وهو يمثل العقل بالحس
- 1 Kindi Int. GC
وهو يمثل العقل بالحس – et est assimilatio rationis cum sensu Kindi Int. GC 354 / 2
comparationem dare
– for maṯṯala: to exemplify show/hide quotes-
Alcab. diff. I, li. 145: Quidam etiam de hac re talem dederunt comparationem dicentes
Yama.: ومثل بعضهم ذلك فقال
- 1 Alcab.
dicere
– for maṯṯala: to give as an example show/hide quotes-
Anar. 33, 22: sicut diximus in his que sunt longiora una re
Arnz. 52, 6: كما مثّلنا ذلك في الذين هم اطول من شيء واحد
- 1 Anar.
exemplificare
– for maṯṯala: to describe; to exemplify; (+ li + bi) to exemplify s.th. by, to describe s.th. by the example of show/hide quotes-
Avic. Met. 177, 79: Cum autem intellexeris hoc in eis quae exemplificavimus tibi
Marm. 119, 3: فإذا فهمت هذا فيما مثلناه لك
-
Avic. Met. 384, 67: Nec est de divisione quam exemplificavit per esse virum de puero
Marm. 263, 11: ولا من القسم الذى مثل له بكون الرجل من الصبى
-
Kindi Int. DG 5, 5: et similiter exemplificavit Aristoteles intellectum
Rīda 355, 9: وكذلك يمثل [sc. أرسططاليس] العقل
- 3 Avic. Met.
- 1 Kindi Int. DG
exemplum
– for maṯṯala: to describe show/hide quotes-
Kindi Int. GC 4, 5: et similiter exemplum rationis in anima, quando apparet ratio siue forma, cui non est materia et unitur cum anima
Rīda 355, 9: وكذلك يمثل [sc. أرسططاليس] العقل فان النفس إذا باشرت العقلَ، أعنى الصور التى لا هيولى لها ولا فنطاسيًا
- 1 Kindi Int. GC
وكذلك يمثل العقل – et similiter exemplum rationis Kindi Int. GC 355 / 4
in exemplo ostendere
– for maṯṯala: to give as an example show/hide quotes-
Anar. 33, 21: quemadmodum in exemplo fratrum ostendimus
Arnz. 52, 5: كما مثّلنا ذلك في الإخوة
- 1 Anar.
pro exemplo inducere
– for maṯṯala: (+ bi) to give s.th. as an example show/hide quotes-
Avic. Met. 331, 70: nec eius quod induxerunt in quaestione pro exemplo de comendo barbam
Marm. 224, 4: وما مثل به فى الشك من اللعب باللحية
- 1 Avic. Met.
تمثّل tamaṯṯala
apparere
– for tamaṯṯala: to be represented, to be imprinted show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 218, 19: unde in cuiuscumque visu apparuerit simulacrum, debet illud videre
Rahm. 119, 8: فيكون كل من تمثل فى ناظره شبح رآه
-
Avic. An. vol. II 50, 17: In imaginatione vero, nisi intentio fuerit singularis cum eo per quod fit singularis, non apparebit imaginationi
Rahm. 191, 16: وأما الخيال فما لم يتشخص المعنى فيه بما يتشخص به لم يتمثل للخيال
- 6 Avic. An.
assimilari
– for tamaṯṯala: to be represented (mentally, optically) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 121, 50: Intellectus enim huius quod dicitur “sentiri extrinsecus” est quod eius forma assimilata est in meo sensu
Rahm. 62, 4: فإن معنى قوله أحسست الشىء الخارجى أن صورته تمثلت فى حسى
-
Avic. An. vol. I 218, 14: et non videat illud dominus pupillae in qua assimilatum est hoc simulacrum ad instar imaginationis
- 2 s.v. assimilare Avic. An.
describi
– for tamaṯṯala: to be represented show/hide quotes-
Ibn Tum. 112d, 17: non astringitur ymaginationi, neque describitur in anima, neque formatur in ratione, [neque] qualificatur in sensu, quem non comprehendunt mentes neque cogitationes
Goldz. 241, 15: لا يتخصص فى الذهن ولا يتمثل فى العين لا يتصور فى الوهم ولا يتكيف فى العقل لا تلحقه الاوهام والافكار
- 1 Ibn Tum.
effigiari
– for tamaṯṯala: to be represented (in sense-perception) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 121, 51: non est quod ipsa forma eius effigiata sit in meo sensu
Rahm. 62, 5: أن الصورة نفسها تمثلت فى حسى
- 1 Avic. An.
exemplum inducere
– for tamaṯṯala: (+ bi) to use s.th. as an example show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 133, 18: Unde exemplum de conchylibus quod inducunt et de aliis nihil valet, quoniam nos videmus conchylium in suis conchis motus
Rahm. 68, 15: وأما ما يتمثلون هم به من الأصداف والإسفنجات وغيرها فإنا نجد للأصداف فى غلفها حركات
- 1 Avic. An.
مثل miṯl
aequalis
– for miṯl: s.th. like show/hide quotes-
Thab. Almag. §43: eorum terre propinquior est luna cuius longitudo cum fuerit in propinquiori loco sui circuli est quasi 33 equalis medietati diametri terre
-
Anar. 28, 15: spatium enim quod est inter G et B, est equale spatio quod est inter G et A
Arnz. 43, 13: لأن بعد ب عن ج هو مثل بعد ا عنها
-
Avic. An. vol. II 46, 56: et cum angulis eius qui sunt ab coniungantur duo quadrata inter se aequalia
Rahm. 189, 7: وليكن متصلا بزاويتى ا ب منه مربعان كل واحد منهما مثل الآخر
-
Alpet. ch. 18 §2: et remanebit sua incurtatio equalis incurtationi prime trium superiorum
Gold. 86v, 6: ويبقى تقصيره مثل التقصير الأول الذي يقصر به الثلثة العلوية
-
Alpet. ch. 20 §11: Et cum equali illarum revolutionum erit incurtatio Lune in longitudine
Gold. 99r, 9: وبمثلها من الادوار يكون تقصير القمر في الطُول
- 1 Thab. Almag.
- 1 Anar.
- 1 Avic. An.
- 2 also s.v. mutasāwī Alpet.
ويبقى تقصيره مثل التقصير الأول – et remanebit sua incurtatio equalis incurtationi prime Alpet. 86v / ch. 18 §2
aliquis, aliquid (n.)
– for miṯl: s.o. like show/hide quotes-
Avic. Met. 543, 82: si aliquis eorum habet cognatos habentes superflua, ipsi sustentent eum
Marm. 371, 3: فإن كان لأمثال هؤلاء من قرابته من يرجع إلى فضل استظهار من قوته فرض عليه كفايته
- 1 Avic. Met.
assimilari
– for miṯl: likeness show/hide quotes-
Alpet. ch. 12 §6: tunc propter hoc habebunt isti celi naturaliter motum quo movebitur unumquodque per se quo sequitur primum superius in movendo, quia habet desiderium assimilari ei in complemento
Gold. 55v, 4: ولذلك كانت لهذه الأفلاك بالطبع حركة يتحركها كل واحد منها لنفسه تابعًا للذى فوقه ومتّبعًا لحركته أو يشتاق إلى مثل ذلك [var.: كماله] وإلى التشبه به
- 1 s.v. ʿalī miṯl Alpet.
أو يشتاق إلى مثل ذلك – quia habet desiderium assimilari ei Alpet. 55v / ch. 12 §6
conformis
– for miṯl: similar, alike show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 48, 83: Item impossibile est ut … accidat accidens alicui quod non habeat aliud quod est illi conforme
Rahm. 190, 9: فإنه لا يجوز … أن يعرض له شىء دون الآخر الذى هو مثله
- 1 Avic. An.
consimilis
– for miṯl: s.th. similar; equivalent (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 254, 96: passio enim non fit ut patiens abstrahat virtutem agentis aut qualitatem eius, sed ut recipiat ab eo consimilem illius, sed alterius generis quam sit illa
Rahm. 141, 17: والانفعال ليس أن يسلخ المنفعل قوة الفاعل أو كيفيته بل أن يقبل منه مثلها أو جنسا غيرها
-
Avic. An. vol. I 264, 62: ex calore illius accidet motus alius a primo motu numero, sed ei consimilis in specie
-
Avic. Met. 34, 45: Sed fortasse hoc et consimile erit innuitio aliqua
-
Avic. Met. 53, 26: quod non est proprietas alterius ipsamet, sed consimilis eius
-
Aris. Anim. III 723b32: Isti autem fingunt quod similitudo erit sicut si aliquis diceret quod filius assimilaretur patri quia filius induit consimilia patris
Brug.: فانهم يزعمون ان الشبه يكون مثل ما يكون من الخفاف كقول القائل ان الابن يشبه الاب لأنه يلبس مثل لباسه
-
Aris. Anim. III 759a10: quoniam in quibusdam piscibus invenitur generatio sine coitu, et forte accidit apibus consimile etiam
Brug.: فإن في بعض السمك ولاد … بلا سفاد، فيشبه ان يعرض للنحل مثل هذا العرض ايضا
- 2 Avic. An.
- 17 Avic. Met.
- 2 Aris. Anim. III
أن يقبل منه مثلها – ut recipiat ab eo consimilem illius Avic. An. 141 / vol. I 254
exemplum
– for miṯl: s.th. similar, s.th. like show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 727: et usi fuerunt [sc. antiqui ] secundum istiusmodi exemplo
Yama.: وعملوا [sc. المتقدّمون] على مثل ذلك
-
Thab. Ann. §87: et punctum H cadet super 22p et 3/4p Geminorum secundum exemplum huiusmodi quantitatum
Morel. 52, 3: وأمّا نقطة .ح.، فإنّها تقع على .ك. [20] جزءا وثلاثة أرباع جزء من الجوزاء. وعلى مثل هذه الأقدار
- 1 Albu. Coni.
- 1 Thab. Ann.
figura
– for miṯl: (pl. amṯāl) similar, s.th. similar show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 56, 95: Erunt igitur in sensu figurae infinitae, quod totum est impossibile
Rahm. 26, 11: فتكون فى الحاسة أمثال بلا نهاية، وهذا كله محال
- 1 Avic. An.
كمثل ka-miṯl
aequalis
– for ka-miṯl: like, equivalent to show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. I, li. 395: et erit quantitas annorum eorum equalis tempori quod fuerit inter horam nativitatis et horam apparitionis eorum
Yama.: ويكون مقدار كمّية سنيه كمثل الزمن الذي بين وقت ولادتهم إلى وقت ظهورهم
- 1 s.v. miṯl Albu. Coni.
مثل هذا miṯl hāḏā
alius
– for miṯl hāḏā: like this, of the same kind show/hide quotes-
Aris. Anim. II 678b16: Quae vero non habent additamentum in anteriori corporis simile aculeo habent in ore suo aliud membrum
Kruk: فاما الذى ليس له خرطوم فى مقدم جثته يشبه حمة فله فى فمه عضو مثل هذا
- 1 Aris. Anim. II
فله فى فمه عضو مثل هذا – habent in ore suo aliud membrum Aris. Anim. II 678b16
ليس بمثل laysa bi-miṯlin
dissimilis
– for laysa bi-miṯlin: not to be similar show/hide quotes-
Avic. Gen. 19, 16: Nam, si ista [sc. manus et pes et domus et sedes ] generantur ex non re, iam negant praesuppositionem; si autem ex re, vel est ei similis vel dissimilis?
Qass. 94, 14: فإن كانت [sc. اليد والرجل والبيت والكرسى] عن لا شىء فقد بطلت المقدمة. وإن كانت عن شىء، فهل ذلك الشىء مثل أم ليس بمثل؟
- 1 Avic. Gen.
ليس مثله ولا مشابهه laysa miṯlahū wa-lā mušābihahū
dissimilis
– for laysa miṯlahū wa-lā mušābihahū: not to be like it show/hide quotes-
Avic. Gen. 19, 12: Primum ergo concedatur quod res potest non generari ex non re, immo potius ex re, dissimili tamen in specie et natura
Qass. 94, 10: أما الأول فلنضعه مسلما، فيجوز أن يكون الشىء لم يتكون عن لا شىء، ولكن تكون عن الشىء، لكن عن شىء ليس مثله فى النوع ولا مشابهه فى الطبع
- 1 Avic. Gen.
لكن … ليس مثله فى النوع ولا مشابهه فى الطبع – dissimili tamen in specie et natura Avic. Gen. 94 / 19
مثلَ miṯla
ad
– for miṯla: like, just as show/hide quotes-
Aris. Anim. II 666b20: Os ergo est positum in corde naturaliter ad sustentamentum
Kruk: فالعظم موضوع فى القلب من قبل الطباع مثل سند
- 1 Aris. Anim. II
ad instar
– for miṯla: like, the same as show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 233, 718: Et putaverunt Indi quod ascendat in hac facie Vir prolixe barbe, caput eius ac species ad instar venti, et assimilatur militi
-
Alcab. diff. IV, li. 29: facies hunc angulum ad instar gradus ipsius planete et eius minuti
Yama.: فاجعل ذلك الوتد مثل درج الكوكب ودقائقه
- 1 Albu. Intro. JS
- 1 Alcab.
مثلَ أنْ miṯla an
ac si
– for miṯla an: just as show/hide quotes-
Avic. Qual. 38, 38: Cruditas autem est permanentia humiditatis quae non accedit ad finem intentum, cum tamen non convertatur ad contrariam qualitatem intenti finis, ac si remaneret fructus crudus
Qass. 224, 9: فأما النهوءة فأن تبقى الرطوبة غير مبلوغ بها الغاية المقصودة، مع أنها لا تكون قد استحالت إلى كيفية منافية للغاية المقصودة، مثل أن تبقى الثمرة نية
- 1 Avic. Qual.
كان مثلَ kāna miṯla
assimilari
– for kāna miṯla: to be like show/hide quotes-
Aris. Anim. III 731a21: Animal ergo fere assimilatur arbori distinctae
Brug.: فالحيوان يشبه ان يكون مثل الشجر مجزّأ
-
Aris. Anim. III 769a36: Et iste sermo apud me non est manifestus et assimilatur sermoni non convenienti
Brug.: وليس هذا القول عندى بواضح وهو شبيه ان يكون مثل قول مصنوع
- 2 Aris. Anim. III
أمثل amṯal
debere
– for amṯal: more perfect, better show/hide quotes-
Aris. Anim. III 732a5: et debet esse illa causa forma, quoniam est melior materia, et quod est melius semper debet separari a peiori
Brug.: وينبغى ان تكون تلك العلّة الكلمة والصورة لانها اجود من الهيولى، وهو امثل ان يكون الاجود مفترقا من الاردأ
- 1 Aris. Anim. III
لانها اجود من الهيولى، وهو امثل ان يكون الاجود مفترقا – quoniam est melior materia, et quod est melius … debet separari Aris. Anim. III 732a5
dignius est
– for amṯal: better show/hide quotes-
Aris. Anim. II 657b19: Et avis non claudit oculum nisi per palpebram propinquam naso. Et dignius est ut sit natura, scilicet palpebrarum, ab uno principio
Kruk: وانما يغلق الطائر عينيه بالشفر الذى هو قريب من المنخر لانه امثل الى ان يكون طباعها اعنى الاشفار من اول واحد
- 1 Aris. Anim. II
أمثل وأوفق amṯal wa-awfaq
convenientior
– for amṯal wa-awfaq: more exemplary and more appropriate show/hide quotes-
Aris. Anim. II 646a14: Et dignum est ut sit convenientior sermo, et non ex omnibus, sed sicut fecimus in aliis locis
Kruk: وخليق ان يكون امثل واوفق ان يكون القول فى القوى وليس من جميعها بل كما فعلنا فى مواضع أخر
- 1 Aris. Anim. II
مثل maṯal
exemplum
– for maṯal: example show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 981: Et induxerunt super illud exemplum
-
Avic. Met. 163, 39: nec exemplum quasi illae res non remaneant existentes nec in materiis corporalibus nec animabus
Marm. 110, 16: ولا أمثال لتلك الأشياء قائمة لا فى مواد بدنية أو نفسانية
-
Avic. Met. 391, 29: sicut in exemplo quod induxit et exposuit
- 1 Albu. Coni.
- 3 Avic. Met.
مثلًا maṯalan
dicere
– for maṯalan: for example show/hide quotes-
Avic. Gen. 5, 67: sicut fumus, dicamus, bene videmus quod superfuit ex primo suo modo
-
Avic. Gen. 73, 71: quando ignis, dicamus, fuerit causa ad calefaciendum materiam terrae
Qass. 136, 1: فإن النار، مثلا، إذا كانت علة لتسخين مادة الأرض
- 5 Avic. Gen.
فإن النار، مثلا – quando ignis, dicamus Avic. Gen. 136 / 73
ut ita dicatur
– for maṯalan: for example show/hide quotes-
Avic. Gen. 74, 87: Lapis namque attrahens ferrum, ut ita dicatur, vel etiam caro, non haberet formas ex formis provenientibus ex congregatione numerorum
Qass. 136, 11: فإن المغناطيسية واللحمية مثلا ليست من الصور التى تكون من هيئات اجتماع آحاد عدد
- 1 Avic. Gen.
exemplariter
– for maṯalan: for example show/hide quotes-
Avic. Gen. 5, 66: et existimat [sc. sensus ] quod totum recipit alterationem quemadmodum et vincens, eo quod, exemplariter, lignum aut aliud fecit se ignem
Qass. 80, 2: فيحسب [sc. الحس] أن جميعه استحال إلى الغالب، بأن صارت مثلا، الخشبة أو غيرها نارًا
-
Avic. Gen. 130, 35: Et iste terminus quem habet ignis, ut exemplariter dicamus, <non> habet terminationem quousque deveniat ad terminum finalem
Qass. 181, 2: وهو الحد الذى للنار مثلا، فلا يكون هناك تحدّد دون النهاية البالغة
- 2 Avic. Gen.
exempli causa
– for maṯalan: for example show/hide quotes-
Alpet. ch. 20 §27: et sit punctum A causa exempli punctum equalitatis vernalis
Gold. 102v, 1: ولكن نُقطة ا مثلا نُقطة الاعتدال الربيعي
- 1 s.v. causa exempli miṯl Alpet.
exempli gratia
– for maṯalan: for example show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 27, 30: et idcirco recipitur corpus in sui definitione, exempli gratia, sicut opus accipitur in definitione opificis
-
Avic. An. vol. II 7, 88: Aut sunt sensibiles sicut, exempli gratia, cum videmus aliquid ceruleum, iudicamus esse mel et dulce
Rahm. 166, 12: وأما التى تكون محسوسة فإنا نرى مثلا شيئا أصفر فنحكم أنه عسل وحلو
- 11 et passim Avic. An.
فإنا نرى مثلا شيئا أصفر – sicut, exempli gratia, cum videmus aliquid ceruleum Avic. An. 166 / vol. II 7
per exemplum
– for maṯalan: for example show/hide quotes-
Alpet. ch. 2 §21: quoadusque sit celum uniens istos celos (quasi aer per exemplum aut ut aqua) mutantes in partibus partes
Gold. 11v, 6: حتى يكون الفلك الجامع لهذه الأفلاك كالهواءِ مثلًا وكالماءِ تتنقل أجزاؤه
- 1 s.v. miṯāl Alpet.
مثلة muṯla (or: maṯula)
derisio
– for muṯla (or: maṯula): exemplary punishment, mutilation show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. IV, li. 22, version c, see fn. 14: et derisio adveniet hominibus, et mutationem in actionibus
Yama.: يظهر … المثلة بالناس والتلّون في الأفاعيل
-
Albu. Coni. tr. IV, li. 256, version c, see fn. 8: significat quod apparebit in civitatibus super quas est almuztauli … derisio hominum versabitur inter eos
- 4 Albu. Coni.
مثال miṯāl
exemplar
– for miṯāl: example; model (for creating) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. I, li. 128: Cuius rei exemplar est quod coniunctio fuerit in primo quinto signi Cancri
Yama.: والمثال في ذلك أنّ القران كان في أوّل خامسة من السرطان
-
Albu. Coni. tr. I, li. 401: Cuius rei exemplar est quod …
-
Alcab. diff. I, li. 411: ut essent [sc. domini angulorum ] exemplar in ceteris
-
Alcab. diff. V, li. 6: Cuius exemplar est opus Partis Fortune
-
Ibn Tum. 111a, 21: Creavit eas, non de aliquo quod haberet antiqu[u]m, et aptavit eas sine exemplari ad cuius instar fierent prius invento
Goldz. 236, 4: انشأها لا من شيء كان معه قديما واتقنها على غير مثال يقاس عليه موجود
- 3 Albu. Coni.
- 3 Alcab.
- 1 Ibn Tum.
exemplum
– for miṯāl: (pl. amṯila) example; model (e.g. for sculpting); exemplification (geom.); figure, diagram (astr.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 46, 1644: sapientes … posuerunt loca et esse eorum exempla per que probarent
Lemay 41, 943: جعلوا [sc. الحكماء] مواضعها وحالاتها مثالًا يقيسون عليه
-
Albu. Intro. JS 46, 1649: posuerunt quoque et ipsas significationes exempla et ammirationes
-
Albu. Coni. tr. II, li. 727: Et ex eis quidam usi sunt secundum coniunctionem duarum infortunarum in exemplo
Yama.: فمنهم قوم عملوا على اقتران النسحين مثالا
-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 291: Et exemplum in illo quod, si una alfirdarieth significat permutationem regum et motum eorum
-
Kindi Grad. 271, 23: et ponamus aliquid quod sit exemplum et regula qua perveniamus ad hoc quod in equalitatem resolvere voluerimus
Gauth. 5, 8: ليكون ذلك مثالا وقانونا نهتدى عليه فيما يراد حله الى الاعتدال
-
Kindi Grad. 286, 26: hoc quoque manifestum est et apparens ei qui propositum exemplum memorie commendavit
-
Thab. Fig. GC §35, Bjö. 11, 18: quod declarabitur secundum illud exemplum
Lorch 60, 111: إنه يتبين على ذلك المثال
-
Anar. 36, 12: scientia et operatio et inventio et si qua sunt alia, dividuntur in sex partes, id est: propositio, exemplum, differentia, opus, probatio, conclusio
Arnz. 57, 6: العلم والعمل (والوجدان إن كان شيئًا آخر غيرهما) ينقسم بستّة اقسام وهي مقدّمة ومثال وتفصيل وعمل وبرهان ونتيجة
-
Anar. 37, 26: et tunc removebitur exemplum et differentia, sicut invenitur in figura septima primi tractatus
-
Avic. Log. 2va58: Unum enim eorum est diffinitio et aliud descriptio et aliud exemplum et aliud quod est signum et aliud est nomen sicut postea declarabitur
Madk. 18, 5: لأنَّ منه حدًّا، ومنه رسما، ومنه مثالا، ومنه علامة، ومنه اسما، على ما سيتضح لك
-
Avic. An. vol. II 10, 27: Exemplum autem primi est quod …
-
Avic. An. vol. II 152, 89: Non est autem longe ut ab his actionibus … emanet aliquid ad imaginativam quod imaginativa repraesentet etiam secundum exempla visa vel audita verba
Rahm. 249, 2: ولا يبعد أن يفيض بعض هذه الأفعال … فيضانا على المتخيلة فتحاكيها المتخيلة أيضا بأمثلة محسوسة ومسموعة من الكلام
-
Avic. Met. 99, 69: nec est longe … te posse invenire exempla de his convenientiora
-
Avic. Met. 511, 82: fiat [sc. anima rationalis ] unum cum ea, insculpta exemplo eius et dispositione eius
Marm. 350, 13: و[sc. النفس الناطقة] متحدة به، ومنتقشة بمثاله وهيئته
-
Alpet. ch. 9 §22: Exemplum hoc: sit spera AB et eius duo poli GH
Gold. 40v, 9: مثال ذلك أن كرة .ا ب. قطباها .د ه.
-
Alpet. ch. 13 §8: secundum quod explanabitur per exemplum si Deus voluerit
Gold. 60v, 2: حسب ما يتضح من المثال ويتبين إن شاء الله تعالى
-
Aris. Anim. III 772a22: Exemplum autem inductum a coagulo et lacte non est secundum huiusmodi dispositionem
-
Aver. MC Int. diff. I, 2, 14: quemadmodum res invente, quarum intentiones que sunt in anima sunt exempla et significantes ipsas
Butt. 57, 12: كما أن الموجودات التى المعانى التى فى النفس أمثلة لها ودالة عليها
-
Aver. MC Int. diff. IV, 103, 164: Et exemplum illius est quia contrarium dicti nostri «omnis homo est bonus»
- 2 Albu. Intro. JS
- 3 Albu. Coni.
- Kindi Grad.
- 1 s.v. miṯl Thab. Fig. GC
- 4 Anar.
- 1 s.v. descriptio Avic. Log.
- 3 Avic. An.
- 25 Avic. Met.
- 4 also s.v. sūra Alpet.
- 1 Aris. Anim. III
- 12 Aver. MC Int.
The technical sense of the Arabic term is not documented in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr.
مثاله miṯāluhū
exempli gratia
– for miṯāluhū: an example of this show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 115, 62: Exempli gratia: forma etenim humana et substantia est natura sine dubio
Rahm. 58, 11: مثاله أن الصورة الإنسانية والماهية الإنسانية طبيعة لا محالة
-
Avic. An. vol. II 138, 94: Sed aliquando illa distinctio et ordinatio non est necessaria, sed commutabilis, exempli gratia, cum ordinaveris in anima intentiones verborum significantium
- 2 Avic. An.
مثال ذلك miṯāl ḏālika
exempli causa
– for miṯāl ḏālika: an example of this show/hide quotes-
Anar. 31, 10: Exempli causa: Ponatur angulus rectus supra quem sunt A,B,G
Arnz. 48, 9: مثال ذلك أن نفرض زاوية قائمة عليها .ا ب جـ.
-
Anar. 34, 20: Exempli causa: quoniam nos addidimus super duas quantitates diversas
- 2 Anar.
على طريق المثال ʿalā ṭarīq al-miṯāl
exempli gratia
– for ʿalā ṭarīq al-miṯāl: by way of example show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 64, 62: Et non diximus ea, quae diximus, nisi gratia exempli
Sabra II 124a, 7: وإنما ذكرنا ما ذكرناه على طريق المثال
- 1 Alhaz. Opt.
مثالي miṯālī
exemplaris
– for miṯālī: exemplary (philos.) show/hide quotes-
Ps.-Aris. Caus. ch. XIII §119: quod res sensibiles omnes in anima sunt per modum causae, propter quod anima est causa exemplaria
Bad. 15, 14: إن الأشياء الحسية كلها فى النفس بنوع علّة، غير أن النفس علّة مثالية
- Ps.-Aris. Caus.
تمثّل tamaṯṯul
apparere
– for tamaṯṯul: representation, imprinting show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 218, 19: Ipsi etenim tenent quod certitudo videndi est ut simulacrum rei appareat in visu
Rahm. 119, 8: فإن عندهم أن حقيقة الإدراك تمثل شبح فى الناظر
-
Avic. An. vol. II 4, 45: causa autem huius non est nisi quia apparent in hoc principio
Rahm. 164, 17: ولا يكون السبب فى ذلك إلّا تمثلها فى هذا المبدأ
- 2 Avic. An.
assimilatio
– for tamaṯṯul: representation (psych.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 4, 42: assimilatio falsarum imaginum et auditus sonorum falsorum aliquando accidit eis in quibus [non] est laesum instrumentum sentiendi
Rahm. 164, 14: ولأن تمثل الأشباح الكاذبة وسماع الأصوات الكاذبة قد يعرض لمن يفسد لهم آلات الحسّ
- 1 Avic. An.
متمثّل mutamaṯṯil
apparens
– for mutamaṯṯil: being represented show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 281, 63: Non oportet autem ut, cum aliquid fuerit apparens vel apprehensum ab aliquo in aliquo, mediante aliquo
Rahm. 160, 9: وليس إذا كان الشىء متمثلا ومدركا لشىء فى شىء بتوسط شىء
- 1 Avic. An.
apparere
– for mutamaṯṯil: s.th. representing show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 50, 19: sed nisi primum quod apparet in imaginatione habuerit situm terminatum aliquem
Rahm. 192, 2: وأما الخيال فما لا يقع للمتمثل فيه أولا وضع محدود جزئى
- 1 Avic. An.
وأما الخيال فما لا يقع للمتمثل فيه أولا – sed nisi primum quod apparet in imaginatione Avic. An. 192 / vol. II 50
apprehensus
– for mutamaṯṯil: (+ fī) being represented in show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 281, 65: propter hoc sit non apprehensum vere
Rahm. 160, 10: فهو غير متمثل فيه بالحقيقة
- 1 Avic. An.
assimilari
– for mutamaṯṯil: (+ bi) imitating s.th. show/hide quotes-
Alpet. ch. 5 §16: sed isti celi moventur in desiderio ad motum supremi, et per illud appetunt assimilari
Gold. 22r, 8: بل هذه الأفلاك بحركة الأعلى متصلة وبه متشبهة متمثلة
- 1 s.v. ʿalī miṯl Alpet.
وبه متشبهة متمثلة – et per illud appetunt assimilari Alpet. 22r / ch. 5 §16