show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
نزع nazaʿa
abscindi
– for nazaʿa: to remove show/hide quotes-
Aris. Anim. III 717a36: Et quando abscinduntur testiculi contrahuntur viae ad superius
Brug.: فاذا نزعت الانثيين انجذبت السبل الى داخل الى فوق
- 1 Aris. Anim. III
abstrahere
– for nazaʿa: (+ ʿan) to extract (from), to abstract (from) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 116, 85: non abstrahit formam a materia abstractione vera
-
Avic. An. vol. I 120, 32: id quod habet esse in materia … abstrahit a materia
Rahm. 61, 11: وأما ما هو موجود للمادة … فتنزعه عن المادة
-
Aver. Ep. Parv. 193rb63: Informans autem non aspicit illam formam et abstrahit intentionem eius nisi post maximam quietem et intuitionem magnam
Blum. 31, 1: والمصوّر انما ينظر الى تلك الصورة وينزع معناها ومثالها بعد سكون شديد وتامل كثير
- 2 Avic. An.
- 1 s.v. intazaʿa Aver. Ep. Parv.
amovere
– for nazaʿa: to take away show/hide quotes-
Avic. Qual. 56, 4: et similiter, quando amovetur caseositas, non coagulabitur
Qass. 238, 10: وكذلك إذا نُزع جبنه لم ينعقد
-
Avic. Qual. 56, 9: sicut est sanguis quorundam animalium, vel sanguis aquosus indigestus cuiuscumque animalis quando amoventur inde fila, non congelatur
Qass. 238, 13: كدم بعض الحيوان، أو الدم الغير النضج المائى من كل حيوان، إذا نُزع عنه ليفه، لم يجمد
- 2 Avic. Qual.
auferre
– for nazaʿa: to remove show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 82, 21: Cum igitur experimentator comprehenderit has lineas et individua posita super tabulam, auferat duo individua, quae sunt in duobus punctis K, T
Sabra III 19b, 1: فإذا أدرك المعتبر هذه الخطوط والأشخاص القائمة على اللوح، فليحط اللوح وينزع الشخصين اللذين على نقطتي .ح ط.
- 1 Alhaz. Opt.
تنازع tanāzaʿa
contendere
– for tanāzaʿa: to contend with one another show/hide quotes-
Avic. Gen. 131, 62: Qualiter est possibile quod ab uno principio proveniunt duae potentiae quarum una contrarietur alteri, et quod litigent et contendant, materia existente una et non diversa?
Qass. 182, 2: إنه كيف يمكن أن ينبعث عن مبدأ واحد قوتان تعاوق إحداهما الأخرى، وتتقابلان وتتنازعان، والمادة واحدة غير مختلفة
- 1 Avic. Gen.
انتزع intazaʿa
abstrahere
– for intazaʿa: to extract, to abstract show/hide quotes-
Fara. Int. li. 86: vel aliquid cuius essencia apta est abstrahere quiditates omnium que sunt
Bouy. 12, 7: او شىء ما ذاته معدة او مستعدة لان تنتزع ماهيات الموجودات كلها
- 1 s.v. intizāʿ Fara. Int.
amoveri
– for intazaʿa: to be removed, to be taken away show/hide quotes-
Avic. Gen. 81, 58: taliter quod operatio quae est composita ex lateribus, quando amoventur latera alia post alia quousque mutantur omnia
Qass. 142, 2: حتى يكون البناء المركب من الآجر إذا انتزع منه آجرة آجرة، حتى يبدل الآجر
- 1 Avic. Gen.
exspoliare
– for intazaʿa: to extract (sc. a notion) show/hide quotes-
Avic. Met. 238, 37: si postea exspoliaverit intellectus intentionem eius ab accidentibus
Marm. 156, 15: ثم انتزع العقل مجرد معناه عن العوارض
- 1 Avic. Met.
نزع nazʿ
abstractio
– for nazʿ: extraction show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 114, 59: Ergo illarum abstractio a materia aliquando est abstractio
Rahm. 58, 9: فتارة يكون النزع عن المادة نزعا
-
Avic. An. vol. I 119, 20: Ergo haec abstractio purior et vicinior est simplicitati
Rahm. 61, 1: فهذا النزع إذن أشد استقصاء وأقرب إلى البساطة
- 5 Avic. An.
abstrahere
– for nazʿ: (+ min) extraction from show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 253, 91: nisi diceremus quod visus aut alicuius sensuum est abstrahere formam a materia
Rahm. 141, 14: لو قيل إن الإبصار أو شيئا من الإحساسات إنما هو بنزع الصورة من المادة
- 1 Avic. An.
إنما هو بنزع الصورة من المادة – est abstrahere formam a materia Avic. An. 141 / vol. I 253
نزعة nazʿa
agilis
– for nazʿa: inclination show/hide quotes-
Mesue Aph. A prol.: teque in eodem agilem facere sicque desiderium tuum iunctum meo compleat in te
Troup.: وجعل لك نزعة الى ذلك وتمم آمالك الموصولة بآمالنا فيك
- 1 Mesue Aph. A
وجعل لك نزعة الى ذلك – teque in eodem agilem facere Mesue Aph. A prol.
نزاع nizāʿ
affectus (n.)
– for nizāʿ: (+ ilā) inclining to, desire for show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 57, 11: Aliquando autem invenimus in animalibus affectus non ad concupiscentias suas, sed sicut affectus eius quae peperit circa filium suum
Rahm. 195, 13: وقد نجد فى الحيوانات انبعاثات لا إلى شهواتها بل مثل نزاع التى ولدت إلى ولدها
- 1 Avic. An.
Goichon 1938, no. 694.
نزوعي nuzūʿī
affectans
– for nuzūʿī: appetitive, desiring show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 58, 23: et ex ira habetur intensio voluntatis ad victoriam et ex virtute affectante habetur desiderium
Rahm. 195, 22: وللغضب اشتداد الشوق إلى الغلبة وللقوة النزوعية الإجماع
-
Avic. An. vol. II 58, 24: similiter etiam ex imaginatione quod proprium est ei et ex virtute affectante desiderium
- 2 s.v. nuzūʿiyya Avic. An.
Goichon 1938, no. 610 §24.
affectare
– for nuzūʿī: appetitive, desiring show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 58, 22: Habetur ergo ex concupiscentia intensio voluntatis ad delectamentum et ex virtute affectandi desiderium
Rahm. 195, 21: فيكون للشهوة اشتداد الشوق إلى اللذيذ وللقوة النزوعية الإجماع
- 1 s.v. nuzūʿiyya Avic. An.
وللقوة النزوعية الإجماع – et ex virtute affectandi desiderium Avic. An. 195 / vol. II 58
appetitivus
– for nuzūʿī: appetitive, desiring (faculty) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 82, 44: Motiva autem secundum hoc quod est imperans motui, est vis appetitiva et desiderativa
Rahm. 41, 6: والمحركة على أنها باعثة هى القوة النزوعية الشوقية
-
Avic. An. vol. I 101, 00: virtuti autem appetitivae serviunt concupiscibilis et irascibilis
Rahm. 51, 6: وأما القوة النزوعية فتخدمها الشهوة والغضب
- 5 Avic. An.
Goichon 1938, no. 610 §§13 and 24.
Cf. Dozy.
منازعة munāzaʿa
causa
– for munāzaʿa: controversy show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VII, li. 70: significat … multitudinem causarum que fient inter homines propter causas eorum
Yama.: دلّ على … كثرة المنازعة فيما بين الناس بأسبابها [sc. الأموال]
- 1 Albu. Coni.
contentio (or: contemptio [sic])
– for munāzaʿa: strife show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 228, 551: cupiens comedere cibum … et petitionem substantie ac contentionem in terra donec remaneat super eam
Lemay 383, 339: تهمّ بأكل الطعام … وطلب المال والمنازعة في الأرض حتّى تبقَى عليها
-
Albu. Coni. tr. II, li. 62: significat contentionem
-
Albu. Coni. tr. II, li. 63: Et si fuerit infortuna significator gentis et fuerit contentio et discidium inter eos
-
Alcab. diff. II, li. 199: Significat quoque profectum et magisterium et subtilitatem in opere et inquisitione et in ceteris que fiunt in hominibus ex dictis et contentionibus
- 1 Albu. Intro. JS
- 2 Albu. Coni.
- 1 Alcab.
contrarietas
– for munāzaʿa: fighting, controversy show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VII, li. 107: significat … multas diversitates et contrarietatem in eis
Yama.: دلّ ذلك على … كثرة الاختلافات والمنازعة فيها
- 1 Albu. Coni.
controversia
– for munāzaʿa: controversy, fighting show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VII, li. 271: erit … controversia in frustris
Yama.: وما تهيّأ من … المنازعة في الأباطيل
- 1 Albu. Coni.
dissensio
– for munāzaʿa: strife show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 62, version c, see fn. 9: Cum autem pervenerit annus ad .7. ab ascendente secte et fuerit dominus .7. infortuna, illud igitur significat dissensionem
Yama.: فإذا انتهت السنة إلى السابع من طالع الملّة وكان صاحب السابع نحسا فإنّ ذلك أيضا دليل على المنازعة
-
Albu. Coni. tr. II, li. 63, version c, see fn. 10: Et si fuerit infortuna significator gentis et fuerit dissensio et discidium inter eos
- 2 Albu. Coni.
انتزاع intizāʿ
ablatio
– for intizāʿ: taking away (n.) show/hide quotes-
Aver. MC Int. diff. I, 19, 242: Et iudicii simplicis similatur affirmatio positione alicuius super aliquo, et negatio, ablationi alicuius ab aliquo
Butt. 69, 8: والحكم البسيط يشبه الإيجاب منه جعل شىء على شىء والسلب انتزاع شىء من شىء
- 1 Aver. MC Int.
depositio
– for intizāʿ: (+ ʿan) removal from (sc. an office) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. V, li. 440: Et si fuerint duo luminaria propinqua ei, significat illud … pavores advenientes magnatibus et nobilibus et depositionem quorundam a regnis suis
Yama.: وإن كان النيّران قريبين منه دلّ ذلك على … أفزاع تعرض للعظماء والأشراف وانتزاع بعضهم عن سلطانه
- 1 Albu. Coni.
منزوع manzūʿ
abstractus
– for manzūʿ: (+ ʿan) extracted show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 47, 73: aut esset aliquid quod haberet ex comparatione sui ad illud cuius figura esset veluti figura abstracta ab aliquo habente huiusmodi imaginationem
Rahm. 190, 2: أو يكون شيئا له بالقياس إلى ما هو شكله فى الموجودات حتى يكون كأنه شكل منزوع عن موجود هو لهذا الخيال
- 1 Avic. An.
منازع munāziʿ
contendens
– for munāziʿ: contending (n.) show/hide quotes-
Alcab. diff. I, li. 409, version α, see fn. n: significat fortunam ex cultu terre et fructu et per causas uxorum et contendentium, et per negotiationes
Yama.: يدلّ عليه بحلوله السابع فالغلّات والحرث بسبب الأزواج والمنازعين والمتاجرات
- 1 Alcab.
contentio (or: contemptio [sic])
– for munāziʿ: contender, disputant show/hide quotes-
Alcab. diff. I, li. 345: Septima, domus mulierum et nuptiarum, contentionum quoque ac participationum et oppositorum
Yama.: السابع بيت النساء والتزويج والخصومات والمنازعين والشركاء والأضداد
-
Alcab. diff. I, li. 396: Et significat per presentiam suam in .vii. fortunam per regnum et victoriam contentionum et ex causis uxorum
Yama.: وأمّا ما يدلّ عليه بحلوله في السابع فالسلطان بالفلح على المنازعين وأسباب الأزواج
- 3 Alcab.
contrarietas
– for munāziʿ: fighter, contender show/hide quotes-
Alcab. diff. I, li. 400, version k, see fn. 74: significat fortunam per negotiationes et conventiones, per nutritiones quoque ac mulieres et per satores et contrarietates
Yama.: يدلّ عليه صاحب السابع بحلوله في السابع فالمتاجرات والمعاملات بسبب الكفالات والنساء والمنازعين
- 1 Alcab.
dissensor
– for munāziʿ: (+ fī) contender for (sc. power) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 63, version c, see fn. 11: Et si fuerit infortuna significator gentis et fuerit contentio et discidium inter eos, erunt ipsi destructores sue vicis et dissensores in ea
Yama.: فإن كان النحس دليل القوم وكانت المنازعة والمفارقة بينهم كانوا هم المفسدين لدولتهم والمنازعين فيها
- 1 Albu. Coni.
منتزع muntazaʿ
abstractus
– for muntazaʿ: (+ ʿan) extracted from show/hide quotes-
Fara. Int. li. 88: Illa autem forma abstracta a materiis non fit hinc abstracta a suis materiis
Bouy. 12, 9: وتلك الصور المنتزعة عن المواد ليست تصير منتزعة عن موادها
- 1 Fara. Int.