Freely available on a non-commercial basis.
No print source exists: This is an original digital text.
Lemma display for ‘wly’
23 entries matching
(+ acc.) to be near to, to be adjacent to
sequeretur ex tactu ut actio et passio transiret ab una parte ad aliam quae est ante se
وجب بمماسته الفعل والتأثير فى الذى يليه
(+ acc.) to be near s.o.
et multitudinem insurgentium et rapinarum in eis qui sunt circa eos
sc. دلّ ذلك على كثرة الخوارج وغاراتهم على من يليهم
sc. dalla ḏālika ʿalā kaṯrati l-ḫawāriǧi wa-ġārātihim ʿalā man yalīhim
to follow, to come next (in order)
يترتب تحته رؤساء يلونه
post quem ordinentur alii praelati inferiores eo consequenter
et ut in unoquoque ordine istorum ordinetur aliquis praelatus post quem ordinentur alii praelati inferiores eo consequenter
وأن يرتب فى كل جنس منهم رئيسا يترتب تحته رؤساء يلونه
et post hos iterum alii ordinentur consequenter , quousque perveniatur ad paucos
to follow, to succeed; to be adjacent
Dubitatio vero quae consequitur illud manifestabitur per hoc scilicet ut scias
et removeatur causa inducens oblivionem eius propter decessum generationis quae consecuta est prophetam
مع انقراض القرن الذى يلى النبى
In femina autem dicitur matrix, et in mare testiculi et quae ea consequuntur
ومثل هذه الاعضاء يكون فى الانثى التى تسمّى ارحام وفى الذكر الانثيين وما يليهما
to border s.th.
et convertuntur partes quae sunt ei contiguae versus sursum et conservant potentiam
أعادت الأجزاء التى تليه إياها إلى قوتها
(+ acc.) to be close to, to be adjacent to
Et est certum quod illud quod continetur in corpore ex una parte movetur recte ad partem similem secundum sui aequalitatem
ومعلوم أن الذى يلى جسما من جهة واحدة يتحرك إليها بالاستقامة هو ما يساويه
et quod continetur ex eo cum terra calefit propter vicinitatem <terrae calefactione>
لكن ما يلى الأرض منهsc. البخار يسخن بمجاورة الأرض المسخنة
Et postquam istud sic est, abscindentur materiae fluminum et eveniet parti quae continebatur cum mari ut desiccetur
وإذا كان كذلك فستنحسم مواد أودية وأنهار، ويعرض للجهة التى تليها من البحار أن تنضب
(+ acc.) to lie next to
et quod continetur versus superficiem, aqua iuxta naturam aeris
وما يلى وجهه، أقرب ماء إلى طبيعة الهواء
to face
Si igitur aliquis inspexerit faciem speculi, scilicet faciem que est in directo aque
وان نظر احد الى الوجه الثانى من المرآة، اعنى الوجه الذى يلى الماء
to rule (astrol.)
erit hoc cum dominatur revolutioni aliquis planetarum inferiorum
فإنّ ذلك يكون إذا ولي الدور أحد الكواكب السفلية
to rule (astrol.)
Nam, cum res se habuerit secundum hoc, significat apparentiam nature illius planete in toto mundo, precipue si fuerit dominus anni
فإنّ الأمر إذا كان على ذلك دلّ على ظهور طبيعة ذلك الكوكب في سائر العالم سيّما إن ولي السنة
to be near to
cuius caput est versus oculum et eius basis ad partem rei visae
يلى رأسه العين وقاعدته المبصر
(+ acc.) what adjoins s.th.
sed aqua profunda, quando calefaciet <eam> pars corporis contacta, subveniunt ei aliae successive infrigidando, et revertitur et infrigidat corpus
وأما الماء الغمر فإِنه إذا سخن ما يلى البدن منه تداركه ما يلى ما يليه، فبرده، فعاد يبرد البدن
(+ acc.) what is close to, what faces
et posuerit secundam faciem in directo aque
وصير الوجه الثانى منها مما يلى الماء
(+ acc.) close to, near, towards (lit. ‘in what adjoins s.th’)
Animal vero carens multis fissuris in pedibus et manibus habens paucos filios habet distinctiones in mamillis apud subascellaria
فاما الحيوان الذى ليس بكثير الشقوق فى اليدين والرجلين بل هو قليل الولد او له قرون فثدياه فيما يلى الابطى
et pars concava erit apud embryonem
والناحية المجوّفة تكون فيما يلى الجنين
(+ acc.) in what adjoins s.th.
تكون فيما يلى الرحم
erit circa matricem
Pars ergo earum rotunda erit circa matricem, et pars concava erit apud embryonem
فالناحية المستديرة منها تكون فيما يلى الرحم والناحية المجوّفة تكون فيما يلى الجنين
fa-l-nāḥiyatu l-mustadīratu minhā takūnu fīmā yalī l-raḥma wa-l-nāḥiyatu l-muǧawwafatu takūnu fīmā yalī l-ǧanīna
what is near to it
Si autem obstiterint aliquae virtutum quae sunt infra eam et impedierintsc. virtutes eamsc. animam aliquibus dispositionibus coram positis, retrahent eam a sua actione
فإن تعرض لهاsc. النفس شىء من القوى التى دونها شاغلةً إياها بما يليها من الأحوال شغلتها عن فعلها
who is near to s.o., who lives near to s.o.
significat … depredationem eorum cum convicinis, cum multitudine bellorum
دلّ ذلك على … غاراتهم على من يليهم مع كثرة الحروب
to be adjacent on both sides
تليان نقطة واحدة من جنبتيها
fuerint collaterales uni lineae
Non gravat autem innuere aliquid summatim de illo, dicentes quod duae lineae, cum fuerint collaterales uni lineae, necesse est ut aut media dividat inter illas
إن النقطتين اللتين تليان نقطة واحدة من جنبتيها
inna l-nuqṭatayni llatayni taliyāni nuqṭatan wāḥidatan min ǧanbatayhā
(+ acc.) to be adjacent to
significat facere exercitum milites contra cives Alracca et quod est circa eam
لأهل الرقّة وما والاها
li-ahli l-raqqati wa-mā wālāhā
et presertim in terra Turchorum et quod est circa eam
سيّما بأرض الترك وما والاها
siyyamā bi-arḍi l-turki wa-mā wālāhā
to undertake
Quod autem facit hanc complexionem <non> est virtus communis vegetabili et animali
إذ ليس تتولى مزاجها القوة المشتركة بين النبات والحيوان
non ascendit ex eo nisi aqua, nisi fecerit ad istud aliquod ingenium
فإنه لا يقطر منه إلا الماء، اللهم إلا أن يتولى فى ذلك الباب حيل
to succeed one another
nisi duraverit manus in igne tanto tempore quo coniungi possint tangentia et multiplicari
إلا أن يبقى مدة تتوالى فيها المماسات فيكثر
(+ʿalā) to overpower s.th.
quando accesserit frigiditas partibus exterioribus eius et non receperint actionem ab eo
وإذا استولى البرد على الأجزاء الظاهرة منه، فامتنع فعلها فيه
(+ʿalā) to take possession of
Videmus quod res parva penetrat aquam multam, ita quod colorat eam
إنا نرى الشىء القليل ينفذ فى الماء الكثير حتى يستولى على كليته
innā narā l-šayʾa l-qalīla yanfuḏu fī l-māʾi l-kaṯīri ḥattā yastawliya ʿalā kulliyyatihī
to assume power
tunc confortabitur illa virtus et discurret per actiones suas quas habet naturaliter
استولت تلك القوة ونفذت فى أفعالها التى بالطبع
(+ʿalā) to acquire control of
Et propter eamsc. animam non dissolvunt eassc. materias extrinseca permutantia, quamdiu anima fuerit in illis
فلا يستولى عليهsc. البدن المغيرات الخارجة ما دامت النفس موجودة فيه
(+ʿalā) to dominate s.th., to hold sway over
unosc. modo , cum dominatursc. anima imaginativae
أحدهماsc. الوجهين أن تستولىsc. النفس على المتخيلة
Contingit autem aliquibus hominibus quod haec virtus imaginativa sit creata in illis fortissima et praevalens, ita ut non dominentur ei sensus nec formalis resistat ei
Digiti ergo dominantur super locum cahab
والاصابع تستولى على المكان الذى كان للكعب
(+ʿalā) to take possession of, to overpower s.th.
si illud corpus fuerit vapor et fortificaverit se frigus exterius super illud
فإن كان ذلك الجسم بخارا، فاستولى البرد على ظاهره
(+ʿalā) to take possession of
tunc fortificatur natura aquae et terrae super aquam, et iuvantur ab aere
deinde non cessat a congelatione, in tantum quod fortificatur gelu super totum
ثم لا يزال يجمد حتى يستولى الجمود على جميعه
quando fortificatur caliditas super illud quod apparet de frigido
et, si fortificatur interius, vincetur aliud et petit exteriora
وإن استولت عليها من الباطن انهزمت ظاهرة
more appropriate
لكن أولاهما به
sed illud amplius efficit
sed illud amplius efficit quod est durius et quod magis resistit alteri
لكن أولاهما به ما كان أصلبهما وأشدهما مقاومة
more entitled
بل هو أولى
sed … oportet amplius
sed tanto oportet amplius quanto propinquius est
بل هو أولى وأقرب
(+bi) more worthy, more fit
forma enim glebae non facit eam occupare omnem locum suae speciei nec ponit eam aptiorem uni plagae sui termini quam alii
فإن المدرية لا تجعلها شاغلة لكل حيز لنوعها، ولا تجعلها أولى بجهة من حيزها دون جهة
unde ipse aptior est ad hoc ut sit intelligentia quam ipsae formae fluentes a sua intelligibilitate
وهو أولى بأن يكون عقلا من تلك الصور الفائضة عن عقليته
(+bi) more suitable for, more appropriate for
Et loca circuli non invenimus apta magis ad hoc inquirendum punctis mediis inter utrumque tropicorum et utramque equalitatum
ولسنا نجد مواضع من الفلك أولى بتصيير هذه القياسات فيها، من النقط الوسطى التي بين كل واحد من المنقلبين وبين كل واحد من الاعتدالين
most appropriate
Fuit ergo commodius loqui de anima in uno libro
فكان الأولى أن نتكلم فى النفس فى كتاب واحد
more appropriate
فإن الرشح من الماء الحار أولى
quia istud magis competeret aquae calidae
hoc autem non est ad modum resudationis, quia istud magis competeret aquae calidae
وليس ذلك على سبيل الرشح. فإن الرشح من الماء الحار أولى
most appropriate
Unde congrue vocatur virtus sancta, quia est altior gradus inter omnes virtutes humanas
والأولى أن تسمى هذه القوة قوة قدسية، وهى أعلى مراتب القوى الإنسانية
more entitled, more deserving
Unde oporteret haberi considerationem de partibus, … et tunc conveniens esset eas esse subiectum eius, vel in alia
فيجب أن يكون النظر فى الأجزاء إما فى هذا العلم فتكون هى أولى بأن تكون موضوعة، أو يكون فى علم آخر
(+bi) more appropriate, more adequate (to, for)
Ideoque Apolonius difinivit universalem angulum breviori definitione et convenientiori qua significatur quod ipse sit medius in quantitate
ولذلك حدّ ابولونيوس الزاوية الكلّية بحدّ اخصّ والزم واولى بها يدلّ على توسّطها في المقدار
praeparator vero est ille a quo fit in praeparato quiddam cuius comparatio convenientior est ad illud quam ad aliquid aliud
ut una superficies eius sit superior cum movetur sursum, et illa superficies est convenientior superioritati quam alia
quod expedit elementum figurationibus et signis et lineationibus oboedire, quousque generetur inde illud ad quod est elementum; ergo, quanto oboedientior fuerit ad hoc, tanto est convenientior ad elementum
أن العنصر ينبغى أن يكون مطاوعا للتشكل والتخليق حتى يكون منه ما هو عنصر له. فكل ما هو أشد مطاوعة لذلك فهو أولى بالعنصرية
quod … sit convenientior ad elementum
(+bi) more appropriate, most appropriate
Scientiae vero quae sunt sub disciplinalibus, convenientius est ut non considerent nisi de accidentalibus consequentibus posita
والعلوم التى تحت الرياضيات أولى بأن لا يكون نظرها إلا فى العوارض التى تلحق أوضاعًا
Cum vero inquisierimus nomen proprium huius tertii, convenientius est ut dicatur effluxio
وهذا إذا طلب له اسم خاص كان الأولى به الإفاضة
(+bi) more appropriate
لكنه أولى بالصناعة الطبيعية
quamvis hoc plus conveniat magisterio naturali
Convenit autem ut in hoc loco declaremus hoc amplius, quamvis hoc plus conveniat magisterio naturali
ومن حق هذا الموضع أن يبسط بسطا أكثر مما بسطناه، لكنه أولى بالصناعة الطبيعية
(+bi) most appropriate
الذى الأولى به أن يتميز
qui debet naturaliter dissolvi
quod anima est perfectiva corporis in quo est, et conservativa eius iuxta ordinem ipsius qui debet naturaliter dissolvi et dispergi
أن النفس هى مكملة البدن الذى هى فيه وحافظته على نظامه الذى الأولى به أن يتميز ويتفرق
(+bi) most worthy; most entitled, more entitled (to); more adequate, better suited (for)
Quare facti sunt vii. planete velociores digniores significatione super res universales pre ceteris stellis tardioribus
لم صارت الكواكب السبعة السريعة السير اولى بالدلالة العامِّية من سائر الكواكب البطيئة السير
Et est dignior signo ut sit ascendens in inicio incrementi mundi gradus in quo confortatur Iuppiter ex Cancro
وأولىالدرج أن يكونَ طالعًا في ابتداء نشوء العالم الدرجة الَّتي فيها شرف المشتري من السرطان
figura Solis et Lune est figura planetarum qui fuerint cum eis et eius qui dignior fuerit loco eorum
صفة الشمس والقمر صفة الكواكب التي معها والذي هو أولى بموضعها
Quod si equales fuerint duo planete vel tres in auctoritate gradus hilesg et aspexerint utrique, erit dignior alcodchodoie qui fuerit fortior loco
quod, ex his tribus, id quod dignius est intelligi est necesse
على أن أوْلى هذه الثلاثة فى أن يتصور أولا، هو الواجب
quod autem prius est substantia, dignius est substantialitate
وما أقدم من الجواهر فهو أولى بالجوهرية
quoniam si sperma exit a compositis dignius est ut exeat a simplicibus
لأنّه إن كان يخرجsc. الزرع من التركيب فهو اولى ان يخرج من الاشياء المبسوطة
debet exire ex syllabis et si exit a syllabis dignius est ut exeat a litteris, scilicet elementis
quia neutrum eorum est dignius ut agat vel patiatur ab altero
لأنّه ليس أحدهما أوْلى أن يفعل فى صاحبه من الآخر ولا أحدهما أولى أن ينفعل من الآخر
nullum eorum est dignius agere in alterum quam alterum
ليس أحدهما أولى بأن يفعل فى صاحبه من الآخر
Et nullum punctorum, quorum formae perveniunt ad glacialem super lineas refractas, est dignius alio ex formis refractis
وليس واحدة من النقط التي تصل صورها إلى الجليدية على الخطوط المنعطفة أوْلى من غيرها من الصور المنعطفة
very worthy
Et dico quod caelum, si est ex tali causa, dignum est ut attribuatur caelum tali causae magis quam animalia
ونقول ان السماء كانت لعلة مثل هذه فان السماء اولى ان تنسب الى علة مثل هذه اكثر من الحيوان
to be more appropriate, to be most appropriate
Sed expedit tunc quod dicatur quod res est non ex re ut differentia assignetur
quia expedit elemento, inquantum est elementum, quod separetur a suo loco naturali
إنما يكون الأولى به مفارقته لمكانه الطبيعى
(pl.mawālin) master; client
significat quod parcant ei domini sui et evadet supplicium
يدلّ على أنّه يرضى عنه مواليه ويفلت من العقوبة
significat … facere servos contrarietatem dominis suis et parum obedire eis
Et cum fueritsc. Mars transiens super Mercurium, significat illud … servos defraudare dominos suos
Fertur quod Ambram dominus* hoc mihi** filius Haffen audivit a Hosmemeno filio Haffen quod Mafometus legatus Dei dixit* D’Alverny 1994, 286 ** hoc mihi : sic, probably corrupt for Hosmemeni
وعن حمران مولى عثمان بن عفان عن عثمان بن عفان ان رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم قال
sequence, direction
quod distantia loci longitudinis longioris solis in tempore nostro, que est punctum quod dicunt astrologi alauge, a tropici estivi puncto ad contrarium consequentie signorum est 9p et 1/4p
أنّ بعد موضع البعد الأبعد للشمس في زماننا، هي النقطة التي يسمّيها المنجّمون الأوج، من نقطة الانقلاب الصيفي إلى خلاف توالي البروج تسعة أجزاء وربع جزء
Et complementum circuli quod est distantia solis ab auge secundum consequentiam signorum 277p et 5’
succession, sequence
et quod remanet non complens .75. proiciuntur ab eo anni planetarum secundum continuitatem eorum in ordine alfirdarieth
فما بقي لا يتمّ خمسة وسبعين اطرح منه سني الكواكب على تواليها في ترتيب الفردارات
in luna equidem transeunt contra continuitatem signorum
أما في القمر فإلى خلاف توالي البروج
controlling, overpowering (n.)
nec est malum nisi iniuriato, vel animae rationali cuius est perfectio frangere hanc virtutem et dominari ei
وإنما هى شر للمظلوم، أو للنفس النطقية التى كمالها كسر هذه القوة والاستيلاء عليها
dominance; control; governorship (astrol.)
Dixit Ptolomeus: si plures planete convenerint in dominio eiusdem loci et fuerint equales in fortitudine, constitues dominum loci illum qui fuerit dominus haiz
قال بطلميوس فإن استوى في الاستيلاء على ذلك الجزء أكثر من كوكب صيّرت ذلك الكوكب صاحب الحيّز
sed propter dominium quod anima habet in illis, contingit ut vis vegetabilis roboretur aut debilitetur
ولاستيلاء النفس عليه ما يعرض من قوة القوة النامية وضعفها
Modi igitur animalium non diversantur in longitudine vite nisi secundum diversitatem eorum in … dominio virtutum activarum super passivas
scilicet in abundantia caliditatis et humiditatis et in dominio virtutum activarum
وفور الحرارة والرطوبة واستيلاء القوى الفاعلة على القوى المنفعلة
(pl.wulāt) ruler, governor (also astrol.)
significat quod accidet hominibus mors propter turbationem que erit inter eos, et precipue nobiles et dominos
دلّ على أنّه يعرض للناس موت بسبب وقوع الهرجة فيهم ولا سيّما الأشراف والولاة
Quod si prefuerit aliquis planeta duobus locis aut .iii. aut .iiii. aut pluribus, pre multitudine potestatis sue in eis erit ipse almubtaz, id est dominus
فإذا كان كوكب مستوليا على مكانين أو ثلثة أو أربعة بكثرة حظوظه فيها كان هو الوالي والمبتزّ
(pl. ofwālī l-dīwān) leading executives of the chancelleries
significat multas egritudines et dolores in mulieribus … et elevationem prepositorum, s. almufirisorum, scriptorum et aliorum
دلّت على كثرة العلل والأوجاع في النساء … وارتفاع ولاة الدواوين وغيرهم
person in charge
Sed qualiter sciatur post eum dominus rei, invenitur quippe per planetam cui porrigitur significator regis
وأمّا كيفية معرفة المتولّي للأمر من بعده فإنّه يستنبط من الكوكب الذي يدفع إليه دليل الملك
successive, consecutive
significat illud regem timere de inimicis suis et cadere bubones in homines et durare illud annis consequentibus
Et quando inspiciemus in diebus consequentibus, videmus omnes stellas … quod longitudo unius ab altera est fixa
فإذا رصدنا فى الأيام المتوالية رأينا جميع الكواكب … ثابتة أبعاد بعضها من بعض
successive
significat illud … durare illud annis continuis
دلّ ذلك على … دوام ذلك سنين متوالية
(+ʿalā) ruling over, dominating (of a planet) (astrol.)
significat constantiam vicis regni usque ad horam complementi revolutionis, presertim si pervenerit annus ad domum planete almuztauli super esse gentis
دلّ على ثبات الدولة إلى وقت تمام الدور سيّما إن انتهت السنة إلى بيت الكوكب المستولي على أمر القوم
(+ʿalā) possessing s.th.
أو ما هو مستول عليها وهو الروح
et qui ambit illum spiritus
non est enim recipiens nisi ille cui redditur, qui est crystallinus humor et qui ambit illum spiritus
إنما القابل ما إليه تؤدى وهو البردية أو ما هو مستول عليها وهو الروح
(+ʿalā) taking possession of
ويتخيل مستوليا على الماء
et videatur quod diffusus est … per totam aquam
et videatur totum continuum in una superficie, et videatur quod diffusus est vel discurrit per totam aquam
فيرى الجميع متصلا فى سطح واحد ويتخيل مستوليا على الماء
(+ʿalā) taking possession of
ويتخيل مستوليا على الماء
et videatur quod … discurrit per totam aquam
et videatur totum continuum in una superficie, et videatur quod diffusus est vel discurrit per totam aquam
فيرى الجميع متصلا فى سطح واحد ويتخيل مستوليا على الماء
(+ʿalā) ruling over
والوهم مستول على الدماغ
et ut illae et aestimatio dominentur in toto cerebro
et ut illae et aestimatio dominentur in toto cerebro
والوهم مستول على الدماغ
ruling, ruler (astrol.)
Et cum volueris scire planetam dominatorem rei, aspicies quis planetarum sit plus auctoritatis in domo rei et planetam qui significat naturam illius rei
فإذا أردت أن تعرف المستولي على الحاجة نظرت أكثر الكواكب حظوظا في بيت الحاجة والكوكب الدالّ على طباع الحاجة
et qui fortior omnibus fuerit in loco rei, ipse erit dominator eius
فأيّها كان أقوى وأكثر قوى في موضع الحاجة فهو المستولي
(+ʿalā) dominating s.th.
dum habueritsc. calor naturalis dominium in humoribus
ما دامتsc. الحرارة الطبيعية مستولية على الاخلاط
ruling (of a planet) (astrol.)
significat constantiam vicis regni usque ad horam complementi revolutionis, presertim si pervenerit annus ad domum planete almuztauli, i.e. domini, super esse gentis
دلّ على ثبات الدولة إلى وقت تمام الدور سيّما إن انتهت السنة إلى بيت الكوكب المستولي على أمر القوم
Porro anni aridi sunt in quibus est Saturnus mustauli, dominus, super coniunctionem vel impletionem
وأمّا السنون الجدبة فإنّها التي يكون فيها زحل مستوليا على الاجتماع أو الامتلاء
overpowering
vel quod fortificatur erit calidum et desiccatur exterius et condensabit calidum
أو كان المستولى حرا فجفف الظاهر، فكثفه
(+ʿalā) to have mastery over (astrol.)
Quod si prefuerit almubtaz duobus locis aut .iii. aut .iiii.
فإذا كان كوكب مستوليا على مكانين أو ثلثة أو أربعة
(+ʿalā) to be the ruler over
et ipsesc. Sol dominatur hic in domo substantie
فتكون الشمس المستولية على بيت المال
(+ʿalā) ruled over, occupied
significat illud quod apparebunt in civitatibus super quas est almuztauli reges magnanimi et importuni
دلّ ذلك على أنّه يظهر في المدن المستولى عليها الملوك الجبابرة المسلّطون
Dicamus ergo quod, cum fuerint ei significationes quas prediximus, significat quod apparebit in civitatibus super quas est almuztauli consideratio
(+ʿalā) ruled over, occupied
في المدن المستولى عليها
in civitatibus super quas est almuztauli, s. dominator
significat illud quod apparebunt in civitatibus super quas est almuztauli, s. dominator, reges magnanimi et importuni
دلّ ذلك على أنّه يظهر في المدن المستولى عليها الملوك الجبابرة المسلّطون
significat quod apparebit in civitatibus super quas est almuztauli, dominator, consideratio in esse theologie
دلّ على أنّه يظهر في المدن المستولى عليها النظر في أمر الربوبية
(+ʿalā) overpowered, dominated
suffocatur vapor interius in corpore propter illud quod fortificatur super exteriora eius
احتقن البخار فى داخل الجسم المستولى على ظاهره