show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
زال zāla
abire
– for zāla: to vanish, to disappear show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 282, 83: scit enim quod id cuius odor defecit subito, iam abiit
Rahm. 161, 3: بأن تعلم أن الذى انقطعت رائحته دفعة قد زال
- 1 Avic. An.
amitti
– for zāla: to cease, to vanish show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 178, 22: sicut parvissimae partes crystalli sunt crystallinae et densatum ex eis non est pervium, aut erunt pervia quorum non amittatur pervietas
Rahm. 95, 19: كما تكون الأجزاء الصغار من البلور شفافة ويكون الركام منها غير شفاف وإما أن لا يزول شفيفها
- 1 Avic. An.
amovens
– for zāla: (+ ʿan) to vanish from show/hide quotes-
Avic. Gen. 98, 31: Et, si aer dimittatur secundum sui naturam, non infrigidat, et, si refrigerat, hoc est ratione admixtionis vaporis qui, amovens ab eo caliditatem quae facit ascendere sursum, convertitur ad naturam aquae
Qass. 155, 13: والهواء إذا ترك وطباعه، ولم يبرد بسبب مخالطة أبخرة تزول عنها الحرارة المصعدة، وتعود إلى طبيعة الماء
- 1 Avic. Gen.
بسبب مخالطة أبخرة تزول عنها الحرارة المصعدة – hoc est ratione admixtionis vaporis qui, amovens ab eo caliditatem quae facit ascendere sursum Avic. Gen. 155 / 98
amovere
– for zāla: to vanish, to disappear show/hide quotes-
Avic. Gen. 65, 8: et tu scis quod non poteris amovere aqueitatem ipsi aquae
Qass. 129, 5: وأنت تعلم أن الماء لا تزول مائيته
- 1 s.v. amoveri Avic. Gen.
amoveri
– for zāla: to vanish, to disappear show/hide quotes-
Avic. Gen. 121, 15: nam non est humiditas recipiens operationem ex eo quod humiditas recipiat actionem siccitatis, existente humiditate, sed ex eo quod amovetur sua humiditas
Qass. 174, 8: وليست الرطوبة انفعالية؛ لأن الرطب قد ينفعل إلى اليبس، وهو رطب؛ بل بأن تزول رطوبته
-
Avic. Gen. 129, 5: et quod sit mora usque ad horam suae manifestationis non est rationabile, quia in tempore medio multorum non est impediens quod amoveatur
-
Avic. Qual. 6, 57: et quia natura aquae est infrigidare per suam essentiam et per suam formam quando fuerit amotum calefaciens in processu temporis
-
Avic. Qual. 40, 93: si regnat super eam alia caliditas extranea, damnificat actionem naturalis et vincit caliditatem quae est in cibo <et cibus amovetur> de sui natura
- 2 Avic. Gen.
- 2 Avic. Qual.
auferri
– for zāla: (+ ʿan or min) to cease, to vanish (from) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 202, 79: non enim apparet color nisi in densitate eius; cum enim coniungitur et humectatur, albedo aufertur ab eo in coniunctione et siccitate
Rahm. 109, 17: بل إنما يظهر ذلك اللون فى الركام منه وإنه إذا جمع وبلّ زال عنه البياض عند الاجتماع والجفوف
-
Avic. An. vol. II 132, 14: cum autem aufertur de nostra anima ipsa aggravatio
Rahm. 238, 1: فإذا زال عن النفس منّا هذا الغمور
-
Alhaz. Opt. 17, 59: Glacialis ergo alteratur a luce et coloribus tantum, ut sentiat, et deinde aufertur immutatio post recessum
Sabra I 118a, 5: فالعضو الحاس إذن الذي هو الجليدية يتأثر بالأضواء والألوان بقدر ما يحس من الأثر بالمؤثر. ثم يزول منه ذلك الأثر بعد انصرافه عن مقابلة المؤثر
-
Avic. Gen. 25, 23: si calefieret vapor et ascenderet per accidens taliter quod, si aufertur, remaneret vel staret vapor, erit ergo secundum quod praediximus quod vapor est aqua expansa
- 3 Avic. An.
- 1 Avic. An.
- 1 Alhaz. Opt.
- 1 Avic. Gen.
declinare
– for zāla: (+ ʿan) to cease from show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 278, 20: cum recipiens declinaverit ab oppositione, destruatur forma in ipso
Rahm. 158, 19: فيكون القابل إذا زال عن المحاذاة بطلت الصورة عنه
- 1 Avic. An.
divertere se
– for zāla: (+ ʿan) to turn away from, to leave s.th. show/hide quotes-
Alpet. ch. 9 §12: Et sic alie stelle que non sunt super equatorem divertunt se a locis suis
Gold. 38v, 16: وكذلك سائر الكواكب تزول عن مواضعها
- 1 s.v. divertere Alpet.
elongari
– for zāla: to go away show/hide quotes-
Avic. Gen. 145, 60: et elongatur [sc. sol ] ad meridiem, antequam damnet comburendo et desiccando
Qass. 194, 11: زالت [sc. الشمس] إلى الجنوب، قبل أن تفسد بالإحراق والتجفيف
- 1 Avic. Gen.
ferri
– for zāla: to vanish show/hide quotes-
Aver. MC Gen. 168va37: Similiter etiam molle est ex humiditate; molle enim est quod cedit secundum superficiem, sed non fertur sicut fertur humidum
Eich. 93, 7: وكذلك الليّن هو من الرطوبة. وذلك أنّ الليّن هو ما كان مؤاتيا، إلّا أنّه ليس يزول كما يزول الرطب
- 1 Aver. MC Gen.
Cf. MLW.
زاول zāwala
agere
– for zāwala: to undertake, to strive for show/hide quotes-
Avic. Met. 194, 80: alioquin ei qui ageret actiones et motiones validas accideret pati etiam ab illis
Marm. 130, 15: لأنه كان يعرض لمن يزاول الأفعال والتحريكات الشاقة أن ينفعل أيضا منها
- 1 Avic. Met.
أزال azāla
amovere
– for azāla: to cause to cease, to cease (trans.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 144, 38: Sequitur ergo quod sit ibi inclinatio quae motu extraneo et diverso, aliquo tempore, observetur, deinde quod amoveat eam versus aliam partem quantum est necessarium cuilibet parti
Qass. 193, 18: فوجب أن يكون ميل تحفظه حركة غريبة مدة ما، ثم تزيله إلى جهة أخرى بقدر الحاجة فى كل جهة
-
Avic. Qual. 78, 52: ex eo quod nimius usus earum amovet admirationem earum ab eis, et remotio ab earum admiratione diminuit <laborem ad quaerendam causam …>
Qass. 255, 10: لأن كثرة مشاهدتهم إياها يزيل عنهم التعجب؛ وزوال التعجب عنهم يسقط الاشتغال بطلب العلة
- 1 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
auferre
– for azāla: to remove (+ ʿan: from) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 149, 75: Invenimus autem odores pertingere usque ad longinquas partes, ex quo aufertur nobis dubitatio
Rahm. 79, 1: وقد نجد من وصول الروائح إلى بلاد بعيدة ما يزيل الشك
-
Avic. Met. 109, 26: unitas enim quae sibi attribuitur non aufert ab ea multitudinem
Marm. 75, 17: فهناك كثرة غشيتها وحدة لا تزيل عنها الكثرية
-
Avic. Gen. 98, 25: nam, si dimittitur suae naturae, et abstulerint ab ea calefactionem solis vel aliam causam extrinsecam calefacientem, inveniretur tantummodo frigida
-
Avic. Qual. 38, 42: Et, si convertitur humiditas taliter quod aufertur eius utilitas et est mala ad finem intentum, illud est putrefactio
Qass. 224, 12: فإن استحالت الرطوبة هيئة رديئة، تزيل صلوحها للانتفاع بها فى الغاية المقصودة، فذلك هو العفونة
- 1 s.v. auferri zāla Avic. An.
- 1 Avic. Met.
- 1 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
زوال zawāl
ablatio
– for zawāl: ceasing (n.) show/hide quotes-
Alpet. ch. 7 §24: intentio nostra est hic explanare … ordinationem in eis [sc. motibus ] preter exitum suum a natura sua et preter ablationem suorum celorum a motu circulari qui invenitur in eis
Gold. 33r, 3: بل الغرض المقصود … انتظامها [sc. الحركات] من غير خروج عن طبائعها ولا زوال أفلاكها عن الحركة على الاستدارة الموجودة لها
- 1 Alpet.
absentatio
– for zawāl: ceasing (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 26, 62: Quidam vero vident propter absentationem suae discretionis
Rahm. 177, 18: ومنهم من يرى ذلك لزوال تمييزه
- 1 Avic. An.
adventus (n.)
– for zawāl: ceasing (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 138, 95: et sic adventus huius afficit illum constrictione tactibili
Rahm. 71, 16: وكذلك يحدث فيها بزوال ذلك لذة لمسية
- 1 Avic. An.
amoveri
– for zawāl: vanishing, disappearing (n.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 77, 46: aqua autem habet huiusmodi potentiam, et est in ea valde propinqua actui et, ad eundum in actu, [et] non est ei necessarium nisi quod amoveatur impediens
Qass. 138, 13: وأما الماء فهذه القوة فيه قريبة جدًا من الفعل لاتحتاج، فى صدور الفعل منها، إِلا إلى زوال المانع
-
Avic. Qual. 63, 85: Ruptio autem est proprietas humidi et est facilitas separationis secundum quantitatem corporis penetrantis per eum, cum tamen uniatur statim quando amovetur
Qass. 244, 2: وأما الانخراق فهو خاصية الرطب، وهو سهولة انفصاله بمقدار جسم النافذ فيه، مع التئامه عند زواله
- 1 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
auferri
– for zawāl: removal show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 187, 49: aliquid quod accidit cum aliquid extra removetur, sicut cum aufertur obnubilatio aut similia
Rahm. 100, 18: أن يكون … معنى يحدث إذا زال معنى من خارج كزوال ستر أو غيره
- 1 Avic. An.
كزوال ستر – sicut cum aufertur obnubilatio Avic. An. 100 / vol. I 187
dividi
– for zawāl: vanishing, disappearing (n.) show/hide quotes-
Avic. Qual. 68, 79: quia viscosum non dividitur de facili ad partes modicas, quemadmodum humidum, erit tardior eius motus et non de facili dividetur
Qass. 247, 8: لأن اللزج لا ينفصل بسهولة إلى أجزاء صغار انفصال الرطب، فتكون حركته أبطأ، وزواله أعسر
- 1 Avic. Qual.
flecti
– for zawāl: loss (sc. of straightness) (n.) show/hide quotes-
Avic. Qual. 67, 58: Quod autem flectitur est illud de cuius usu est ut fiat aliud latus scilicet < in > longitudine maius et aliud minus, propterea quod flectitur a rectitudine ad aliam partem
Qass. 246, 12: وأما المنحنى فهو الذى من شأنه أن يصير أحد جانبيه الطوليين أزيد، والآخر أنقص بزواله عن الاستقامة إلى غيرها
- 1 Avic. Qual.
بزواله عن الاستقامة – quod flectitur a rectitudine Avic. Qual. 246 / 67
إزالة izāla
ablatio
– for izāla: removal show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. III, li. 222: et utentur eo quod fecit necessario continuatio eorum adinvicem et pretermittere res super quas cadit ablatio
Yama.: ويكونون مستعملين لمّا أوجبه الاتصال من بعضها ببعض ومهملين الأشياء التي وقع إزالتها
- 1 Albu. Coni.
amoveri
– for izāla: removal show/hide quotes-
Avic. Gen. 102, 30: tunc fortificatur natura aquae et terrae super aquam, et iuvantur ab aere, vel quia infrigidat, vel quia amovetur caliditas ab eo
Qass. 159, 3: استولت طبيعة الماء والأرض على الماء، وعاونهما الهواء، إما بالتبريد وإما بإزالة التسخين
- 1 s.v. amovere Avic. Gen.
وإما بإزالة التسخين – vel quia amovetur caliditas ab eo Avic. Gen. 159 / 102
diminutio
– for izāla: removal show/hide quotes-
Avic. Met. 165, 86: si autem creverit propter additionem, vel decreverit propter diminutionem, tunc atomus est divisibilis sine dubio
Marm. 112, 10: وإن نقص بإزالته وزاد بإلحاقه، فهو منقسم لا محالة
- 1 Avic. Met.
dimittere (or: demittere)
– for izāla: removal show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 202, 67: quod autem nudum est a qualitatibus, ipsum est receptibile illarum, ita quod non est necesse ei ad hoc dimittere aliquid
Rahm. 109, 7: والمعرى عن الكيفيات قابل لها من غير حاجة إلى إزالة شىء
- 1 Avic. An.
زائل zāʾil
ablatus
– for zāʾil: departing from (+ ʿan); disappearing, abating; removed show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 105: quid facient cives regni conversi ad eos cum civibus regni ablati ab eis
Yama.: وما يصنع أهل المملكة المنتقلة إليهم بأهل المملكة الزائلة عنهم
-
Albu. Coni. tr. II, li. 588: Et si in loco infortune fuerit fortuna, erit timor ablatus
Yama. versions en, see fn. 64: وإن كان مكان النحس سعدا كان الخوف زائلًا
-
Avic. Gen. 133, 32: dato quod imaginamur fricationem ablatam et motionem deperditam
Qass. 184, 8: حتى لو توهم الحك زائلا، والتحريك باطلا
-
Avic. Gen. 133, 42: qui … ex omni parte dubium est ablatum
Qass. 184, 14: فالشبهة زائلة من كل وجه
- 2 Albu. Coni.
- 2 Avic. Gen.
cadens
– for zāʾil: cadent show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 39, version c, see fn. s: Et si fuerit remotus vel cadens, significationem suam differet
Yama.: وإن كان زائلا
- 1 Albu. Coni.
declinans
– for zāʾil: (+ ʿan) deviating from show/hide quotes-
Aris. Anim. III 773a21: Et forte parietur filius cuius via virgae a qua exit urina erit declinans ab orificio virgae
Brug.: وربما ولد من الذكورة من له سبيل الذكورة وخروج الفضلة من المثانة زائل عن فم الذكر
- 1 Aris. Anim. III
declinatus (adj.)
– for zāʾil: (+ ʿan) deviating from show/hide quotes-
Aris. Anim. III 773a15: Et accidit animalibus occasionatis in generatione ut inveniantur quaedam viae corporis oppilatae apud finem aut declinatae a suis locis
Brug.: ويعرض للحيوان المضرور من قبل الولاد ان يوجد بعض سبل الجسد ملتئمة عند التمام والكمال وربما كانت السبل زائلة عن اماكنها
- 1 Aris. Anim. III
discedere
– for zāʾil: (+ ʿan) that which goes away from, that which leaves (trans.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 241, 97: id quod de radio existit in speculo ipsum est quod videt formam speculi, et id quod de illo discessit ab eo ipsum est quod videt formam alterius rei
Rahm. 133, 14: فإن كان القائم على المرآة من الشعاع يرى صورة المرآة والزائل عنها إلى شىء آخر
- 1 Avic. An.
والزائل عنها – et id quod de illo discessit ab eo Avic. An. 133 / vol. I 241