show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
غلب ġalaba
abundare (or: habundare)
– for ġalaba: (+ ʿalā) to prevail, to predominate in show/hide quotes-
Aris. Anim. III 780a19: quoniam siccitas abundat in oculis eorum sicut abundat in corpore
Brug.: لأن اليبس غالب على اعينهم مثل ما يغلب على سائر اجسادهم
- 1 Aris. Anim. III
ascendere
– for ġalaba: (+ ʿalā) to predominate over show/hide quotes-
Nico. Plan. §211: Sed humor ascendit super ea et alterata sunt folia, ut diximus
Dross.: الا ان الرطوبة تغلب عليه كما أوضحنا، فيستحيل ورقا
- 1 Nico. Plan.
convincere
– for ġalaba: to subdue show/hide quotes-
Avic. Gen. 40, 35: esset necessaria multa frigiditas ad convincendum vel fugandum illum parvum ignem
Qass. 109,10: وتحتاج ضرورة إلى بارد كثير حتى يغلب تلك النار اليسيرة أو يخرجها
- 1 Avic. Gen.
devincere
– for ġalaba: to prevail show/hide quotes-
Avic. Gen. 77, 62: Et, si fuerit aequalitas inter caliditatem et frigiditatem, et non fuerit inter humiditatem et siccitatem, sed devicerit humiditas, dicetur complexio humida
Qass. 139, 6: فإن كان اعتدال بين الحر والبرد، ولم يكن بين الرطوبة واليبوسة؛ بل غلبت الرطوبة، قيل مزاج رطب
-
Avic. Gen. 77, 66: sed devincet caliditas vel frigiditas versus complexionem calidam, vel frigidam
- 3 Avic. Gen.
dominari
– for ġalaba: (+ ʿalā) to dominate (trans.); to conquer; to be predominant in, to prevail in show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 209, 1173: et dominabitur [sc. natus ] terris et civitatibus, et possidebit divitias multas
Lemay 336, 714: يغلب [sc. المولود] على ارضين ومُدُن ويملك أموالًا كثيرةً
-
Nico. Plan. §198: Et planta, quando dominabitur in illa aqua, retinebit aerem nec permittet eum ascendere et non nutritur planta
Dross.: والنبات اذا غلبت عليه المياه احتقن الهواء فلم يصعد شيئا فلا يتغذى النبات
-
Aver. Ep. Parv. 196rb38: et est ille in cuius hac parte dominatur siccitas magis quam humiditas
Blum. 49, 11: وهذا هو الذى تغلب على مزاج ذلك الموضع منه اليبوسة اكثر من غلبة الرطوبة
-
Aver. Ep. Parv. 256vb2: Illi autem in quibus virtutes active non dominantur super passivas moriuntur non naturaliter
Blum. 103, 7: واما الذين لا تغلب فيهم القوى الفاعلة للقوى المنفعلة، فانما يهلكون اكثر ذلك هلاكًا غير طبيعى
- 1 Albu. Intro. JS
- 1 Nico. Plan.
- 16 Aver. Ep. Parv.
غلب ġalb
abundantia (or: habundantia)
– for ġalb: prevailing, dominance show/hide quotes-
Aris. Anim. III 784a33: Canities autem est propter debilitatem caloris qui exit a corpore et abundantia frigoris
Brug.: فاما بياض الشعر اعنى الشيب فهو يكون لضعف الحرارة التى تخرج من الجسد وعلّة* البرد [* van Oppenraaij 1992, 267: وغلب]
- 1 Aris. Anim. III
أغلب aġlab
dominari
– for aġlab: prevailing (n.) show/hide quotes-
Nico. Plan. §252: Omnibus quidem arboribus, cum primum plantatae fuerint, dominabitur amaritudo vel ponticitas
Dross.: واما الشجر كله فالاغلب عليه عند بدء ثمره المرارة والعفوصة
- 1 Nico. Plan.
الاغلب عليه … المرارة – dominabitur amaritudo Nico. Plan. §252
fortior
– for aġlab: (+ ʿalā) most dominant in (astrol.) show/hide quotes-
Alcab. diff. IV, li. 27: Deinde aspicies coniunctionis gradum vel gradum preventionis que fuerit ante nativitatem et quis planetarum sit in eo dignior vel fortior
Yama.: ثمّ تنظر إلى جزء الاجتماع أو الاستقبال الذي كان قبل المولد أيّ الكواكب أحظّ فيه وأغلب عليه
- 1 Alcab.
غلبي ġalbī
cor
– for ġalbī: predominant show/hide quotes-
Aver. Ep. Parv. 256va21: Vite autem hominum universaliter sequuntur cordis proportionem complexionalem que est inter virtutes activas et passivas
Blum. 100, 3: فاعمار الناس بالجملة انما توجد تابعة للنسبة المزاجية الغلبية التى بين القوى الفاعلة والمنفعلة
- 1 s.v. ġalb Aver. Ep. Parv.
The Latin translator obviously read qalbī ‘pertaining to the heart’.
انما توجد تابعة للنسبة المزاجية الغلبية – sequuntur cordis proportionem complexionalem Aver. Ep. Parv. 100 / 256va
The Arabic term is not documented in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr.
غلبة ġalaba
discordia
– for ġalaba: domination, strife (contr. of love) (philos.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 25, 25: Tenentes autem opinionem concordiae et discordiae non ponunt generationem et corruptionem in elementis
Qass. 99, 1: وأما القائل بالمحبة والغلبة فلأنه لا يرى كونا، ولا فسادا للعناصر
- 1 Avic. Gen.
dominium
– for ġalaba: predominance, preponderance show/hide quotes-
Nico. Plan. §231: Planta vero quae est sicut natura aquae, vix fructificat propter dominium humiditatis suae et amplitudinem suorum meatuum et fluxibilitatem suarum radicum
Dross.: فاما النبات المشاكل طبع الماء فلا يكاد يحمل لغلبة الرطوبة واتساع مجارية* واسترخاء أصوله [* sic, correct: مجاريه]
-
Aver. Ep. Parv. 192va57: Et quia forma cuiuslibet mixti attribuitur dominio alicuius qualitatum quatuor
Blum. 18, 1: ولما كان كل ممتزج انما صورته منسوبة الى غلبة كيفيتين من الكيفيات الاربع عليه
-
Aver. Ep. Parv. 256vb8: una est consumptio naturalis humiditatis que est in corpore et dominium frigidi et sicci in eis
- 1 Nico. Plan.
- 9 Aver. Ep. Parv.
excedere
– for ġalaba: dominance, dominating show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 133, 26: Res enim subtilissimas aliquando non potest intellectus apprehendere, quia excedunt eum
Rahm. 238, 10: فالأشياء القوية جدا قد يقصر العقل عن إدراكها لغلبتها
- 1 Avic. An.
لغلبتها – quia excedunt eum Avic. An. 238 / vol. II 133
غالب ġālib
abundare (or: habundare)
– for ġālib: (+ ʿalā) prevailing, predominating in show/hide quotes-
Aris. Anim. III 780a19: quoniam siccitas abundat in oculis eorum sicut abundat in corpore
Brug.: لأن اليبس غالب على اعينهم مثل ما يغلب على سائر اجسادهم
- 1 Aris. Anim. III
لأن اليبس غالب على أعينهم – quoniam siccitas abundat in oculis eorum Aris. Anim. III 780a19
ascendere
– for ġālib: prevalent show/hide quotes-
Nico. Plan. §151: Similiter quoque ascendet terrae motus in eis [sc. locis aquarum et montium ] , quia aqua est solida lapidesque solidi
Dross.: وكذلك الزلازل تكون غالبة فيها [sc. مواضع المياه والجبال] لان الماء مصمت والاحجار مصمتة
- 1 Nico. Plan.
وكذلك الزلازل تكون غالبة فيها – Similiter quoque ascendet terrae motus in eis Nico. Plan. §151
devincens
– for ġālib: overcoming, predominating, dominant; dominating thing show/hide quotes-
Avic. Gen. 38, 84: Si autem oppositum non fuerit occultum in conversione et alteratione, sed fuerit mixtum indifferenter cum suo opposito … mixtione tamen devincente
Qass. 107, 14: ثم إن لم يكن الضد عند الاستحالة يكمن، ولكنه يكون مخالطا لضده مخالطة غالبة
-
Avic. Gen. 143, 17: sed in parte obviata ab illa stella esset una qualitas devincens
Qass. 193, 6: بل صار حظ ما يحاذيه الكوكب فى الغالب كيفية
-
Avic. Qual. 87, 41: Et multotiens erit res calefaciens aliqua calefactione, existente in sui substantia frigido devincente
Qass. 262, 10: فكثيرًا ما يكون الشىء هنالك قد سخن تسخينًا، والغالب فى جوهره الشىء البارد
-
Avic. Qual. 91, 32: Erit ergo quod ad sensum cognoscitur qualitas devincentis secundum visum
- 4 also s.v. fī l-ġālib Avic. Gen.
- 2 Avic. Qual.
dominans
– for ġālib: dominant, dominating (e.g. quality or element), predominant (e.g. opinion) show/hide quotes-
Kindi Grad. 278, 32: erit ergo virtus qualitatis secundum gradum secundum dominantis dupla virtutis dominantis in primo
Gauth. 16, 7: فتكون قوة الدرجة الثانية من الكيفية الغالبة مثلى قوة الدرجة الاولى الغالبة
-
Kindi Grad. 280, 17: consequetur ex hoc virtutes graduum medicinarum dominantes proportionales esse
-
Ps.-Fara. Flos 317: ita ut separet inter formationem completam et diminutam, et credulitatem certam et propinquam certe et dominantem oppinioni et ambiguam
Cruz Her. li. 32: حتى نفرّق بين التصوّر التامّ والناقص عنه، والتصديق اليقينيّ والقريب من اليقينيّ، وغالب الظنّ والشكّ
-
Avic. An. vol. I 92, 92: sed cum illa [sc. vis corporalis ] fuerit dominans, habebit affectionem efficientem, et ex intellectu habebit affectionem patientem
-
Avic. Met. 499, 33: Haec enim elementa, nisi essent repugnantia et patientia a dominante, non possent ex eis esse hae species nobiles
Marm. 342, 6: فإن هذه العناصر لو لم تكن بحيث تتضاد وتنفعل عن الغالب، لم يكن أن تكون عنها هذه الأنواع الشريفة
- Kindi Grad.
- 1 s.v. taṣdīq Ps.-Fara. Flos
- 1 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
dominari
– for ġālib: predominant (e.g. of an element); dominant part show/hide quotes-
Aver. Ep. Parv. 191vb46: et in isto instrumento dominatur aqua
Blum. 5, 4: ويخص هذه الآلة ان الغالب على تركيبها انما هو الماء
-
Avic. Gen. 98, 29: Et omnia corpora in quibus terreitas dominatur, infrigidant corpora
Qass. 155, 11: وجميع الأجسام الغالب فيها الأرضية تبرد الأبدان
-
Avic. Gen. 140, 66: Est tamen possibile quod aliqua illorum super quae dominatur terrestreitas non cadant
Qass. 191, 10: وقد يجوز ألا يرسب بعض ما الأرضية فيه غالية* [* sic, corrupt for غالبة]
-
Avic. Qual. 43, 37: Et fumatio competit partibus in quibus siccitas dominatur
Qass. 229, 16: والتدخين هو كذلك للأجزاء الغالب فيها اليابس
- 1 s.v. ġalaba Aver. Ep. Parv.
- 2 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
ان الغالب … انما هو الماء – dominatur aqua Aver. Ep. Parv. 5 / 191vb
dominium
– for ġālib: predominant show/hide quotes-
Avic. Gen. 22, 58: et posito quod aliquid submergatur in aqua, non est tamen verum quod propter hoc ostendatur <…> dominium terreitatis super illud
Qass. 96, 8: ومع ذلك فليس إذا رسب كل متكون دل على ذلك أكثر من أن الأرضية غالبة فيه
- 1 Avic. Gen.
أن الأرضية غالبة فيه – dominium terreitatis super illud Avic. Gen. 96 / 22
fortis
– for ġālib: predominant, very strong show/hide quotes-
Avic. Qual. 83, 79: sed caliditas temperata ad mensuram, non fortis, prodest ad illud
Qass. 260, 1: وإنما تصلح له الحرارة بقدر دون الغالب
-
Avic. Qual. 90, 3: quia odores acuti arguunt super caliditatem fortem
Qass. 264, 14: وذلك بأن الروائح الحارة تدل على حرارة غالبة
- 2 Avic. Qual.
كان غالبًا kāna ġāliban
dominari
– for kāna ġāliban: to be dominating, to dominate show/hide quotes-
Aver. MC Gen. 173ra23: et quod mixtio contrariorum sit quando alterum non dominatur super alterum
Eich. 123, 4: وأمّا كيف تكون الاختلاط للأشياء المتضادّة فإنّه يكون كما قيل إذا لم يكن أحدهما غالبا للآخر
- 1 s.v. ġalaba Aver. MC Gen.
كان غالبًا مستوليًا kāna ġāliban mustawliyan
dominium habere
– for kāna ġāliban mustawliyan: to be prevailing and predominant show/hide quotes-
Aris. Anim. II 663b27: Et non debemus cognoscere opus naturae nisi quando habuerit dominium super multa
Kruk: وانما ينبغى ان نعرف عمل الطباع اذا كان غالبا مستوليا على كثرة
- 1 Aris. Anim. II
مغلوب maġlūb
devictum
– for maġlūb: what is overcome, inferior (n.) show/hide quotes-
Avic. Qual. 91, 29: ita bene erit possibile quod aliqua corpora erunt, per sui naturam, composita ex corporibus compositis, et devictum in eis erit forte in potentia et parvum in quantitate
Qass. 265, 11: كذلك قد يجوز أن يكون بعض الأجسام فى الطبع مركبا من أجسام مركبة أيضا، ويكون المغلوب فيها قوى القوة قليل المقدار
-
Avic. Qual. 91, 33: et quod cognoscitur in fortitudine virtutis erit qualitas devicti secundum visum
- 2 Avic. Qual.