show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
شقّ šaqqa
findere
– for šaqqa: to split, to divide (trans.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 164, 74: Tu autem scies hoc cum attenderis quod, quando baculo paulatim aquam percutis, poteris findere sine labore
-
Aris. Anim. II 642a9: sicut dicimus quod securis debet findere lignum secundum necessitatem et debet esse dura
Kruk: كقولنا انه ان ينبغ ان يشق الفأس الخشب او اشياء أخر باضطرار يلزم ان يكون جاسيا
- 1 Avic. An.
- 1 Aris. Anim. II
شقّق šaqqaqa
findere
– for šaqqaqa: to split (trans.) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 643b36: sicut quod finditur in multa aut quod habet duos pedes tantum
Kruk: مثل الذى يشقق فى كثير او الذى له رجلان فقط
- 1 Aris. Anim. II
انشقّ inšaqqa
crescere
– for inšaqqa: (+ min) to split off from show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 3, 35: quoniam ex anteriore parte crescunt duo nervi optici consimiles
Sabra I 73a, 9: ينشق من مقدَّم الدماغ عصبتان جوفاوان متشابهتان
- 1 Alhaz. Opt.
dividi
– for inšaqqa: to split, to divide (intr.) show/hide quotes-
Aris. Anim. III 738a11: quoniam istae [sc. venae magnae ] dividuntur et ramificantur in multas venas subtiles et graciles
Brug.: فان كلّ واحد من هذين [sc. العرقين العظيمين] ينشقّان فتتشعّب منه عروق كثيرة دقيقة
- 1 Aris. Anim. III
findi
– for inšaqqa: to split, to be cleft open; to open up; to burst open show/hide quotes-
Nico. Plan. §189: finditurque locus egrediturque ex eo planta
Dross.: فينشق الموضع ويخرج منه النبات
-
Nico. Plan. §202: inundabitque ventus in illo loco et findetur terra
-
Aris. Anim. II 640b15: et nasus non findebatur et non aperiebatur nisi propter receptionem anhelitus at aeris
Kruk: وإن المنخر إنما انشق وانفتح لحال قبول الهواء والنفس
-
Aris. Anim. II 654a18: Et caro eius non aequaliter finditur, sed circulariter
Kruk: وليس ينشق لحمه شقوقا مستوية بل ينشق بشقوق مستديرة
-
Aris. Anim. III 758b26: et cum desiccatur cortex continens ea et finditur exeunt sicut exeunt animalia completa ex animalibus
Brug.: فاذا يبس القشر المحيط بها وانشقّ خرجت كما يخرج حيوان تامّ من حيوان
-
Avic. Qual. 64, 7: et, ut plurimum, quod finditur in longitudine scinditur in latitudine
Qass. 244, 17: وأكثر ما ينشق طولا لا ينقطع عرضا
- 2 Nico. Plan.
- 2 Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
- 1 Avic. Qual.
انشقّ وافترق inšaqqa wa-ftaraqa
dividi
– for inšaqqa wa-ftaraqa: to split and divide (intr.) show/hide quotes-
Aris. Anim. III 745b33: quoniam venae continuantur ex una parte umbilici, et dividuntur in circuitu
Brug.: لأن العروق ممتدّة من السرّة من هاهنا ومن هاهنا وتنشقّ وتفترق فى كل ناحية من نواحى الرحم
- 1 Aris. Anim. III
اشتقّ ištaqqa
denominare
– for ištaqqa: (+ acc. + min) to derive s.th. (a name) from show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 147, 32: alio [sc. modo ] vero, cum denominatur eius [sc. odoris ] nomen secundum similitudinem eius ad saporem, ut dicatur odor dulcis et odor acidus
Rahm. 77, 8: والجهة الأُخرى أن يشتق لها [sc. رائحة] من مشاكلتها للطعم اسم فيقال رائحة حلوة ورائحة حامضة
-
Avic. Met. 267, 7: aliquando autem denominatur eius nomen a suo comitanti
-
Avic. Met. 279, 38: sed a nominibus eorum denominatur nomen
- 1 Avic. An.
- 2 Avic. Met.
derivatio
– for ištaqqa: to derive show/hide quotes-
Aris. Phys. VII 35, 18 (245b28): sed secundum derivationem illud dicitur aeneum
Bad. 759, 4: لكنا نشتق لهذه الأسماءَ فنقول فى هذا إنه نُحاسىّ
- 1 Aris. Phys. VII
لكنا نشتق لهذه الأسماءَ فنقول … – sed secundum derivationem illud dicitur … Aris. Phys. VII 759 / 35
اُشتقّ uštuqqa
derivari
– for uštuqqa: to be derived show/hide quotes-
Avic. Met. 176, 70: paternitas enim non est in filio; tunc enim esset proprietas illius, et nomen eius derivaretur ab ea
Marm. 118, 15: فإن الأبوة ليست فى الابن وإلا لكانت وصفا له يشتق له منه الاسم
-
Avic. Met. 323, 99: Sed forma, non comparatur ei, nec dicitur quod sit ex ea, sed derivatur ab ea nomen
- 2 s.v. ištaqqa Avic. Met.
شقّ šaqq
anatomia
– for šaqq: dissection (med.); Dissections (title of a work ascribed to Aristotle) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 650a31: Et qui voluerit scire has res, debet considerare eas ex Anatomia
Kruk: وينبغى لمن اراد علم هذه الاشياء ان يعاينها من الشق والمباشرة الطباعية
-
Aris. Anim. II 696b14: Et hoc vere cognoscitur ex Anatomia et ex sermonibus quos fecimus in Anatomia
Kruk: ومعرفة ذلك تكون يقينا من معاينة الشق ومن الاقاويل التى وضعنا فى حال طباع الحيوان
-
Aris. Anim. III 719a10: sciet hoc ex Anatomia et sermone quem fecimus ex animalibus
Brug.: فليعلم ذلك من قبل الشقّ ومن الاقاويل التى وصفنا فى مناظر الحيوان
-
Aris. Anim. III 764a35: Et iam vidimus hoc multotiens visibiliter per anatomiam et in animalibus ambulantibus et in piscibus
Brug.: وقد رأينا ذلك بمعاينة الشقّ مرارا شتّى فى جميع الحيوان الذى يلد حيوانا وفى الحيوان المشّاء وفى السمك
- 5 also s.v. muʿāyanat al-šaqq Aris. Anim. II
- 4 Aris. Anim. III
divisio
– for šaqq: cleavage; cutting (n.) show/hide quotes-
Alcab. diff. I, li. 397: Et per presentiam eius in quarto, per regnum et causas tributorum et cultus terrarum et edificationes civitatum, per divisiones fluminum
Yama.: وأمّا ما يدلّ عليه بحلوله في الرابع فالسلطان بسبب الخراج وعمارة الأرضين وبناء المدن وشقّ الأنهار
-
Aris. Anim. III 758a10: et propter hoc latent divisiones quoniam matrix impletur ovis
Brug.: فلذلك يكون الشقّ خفيّا اذا امتلا الرحم بيضا
- 1 Alcab.
- 1 Aris. Anim. III
fissura
– for šaqq: cleft (zool.); fissure (geol.); chink, gap (of the vulva) (anat.) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 662b32: quoniam cornua non sunt nisi causa vigoris animalium habentium multas fissuras in pedibus
Kruk: لان القرون انما هى علة للمعونة والقوة〈و〉للحيوان الذى فى رجليه شقوق كثيرة
-
Aris. Anim. II 691a26: Iste autem modus non indiget visu acuto, quoniam eius mansio est in lapidibus et foraminibus et fissuris
Kruk: فليس يحتاج الى حدة البصر لان مأواه في الحجارة والثقب والشقوق
-
Aris. Anim. III 757a9: et hoc quod aestimabant de zaba non est nisi quia sub cauda habet lineam similem fissurae feminae
Brug.: وانما ظنّوا ذلك الذين ظنّوا عن الضبع من قبل ان تحت الذنب خطّ شبيه بشقّ عضو الانثى
- 6 Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
Cf. Dozy s.v. šaqqa. This sense of the Arabic term šaqq is not documented in Lisān, Freytag, Lane and Wehr.
شقّ الأجساد šaqq al-aǧsād
anatomia
– for šaqq al-aǧsād: dissection of bodies (med.); Dissections (title of a work ascribed to Aristotle) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 666a9: Et hoc manifestatur ex Anatomia et modis generationis
Kruk: وذلك بين من شق الاجساد واصناف الولاد
-
Aris. Anim. II 680a2: Et qui voluerit hoc quod diximus vere scire, sciet hoc ex sermone quem fecimus de animalibus et Anatomia
-
Aris. Anim. III 746a22: et cognoscere hoc ex anatomia est facile
Brug.: ونظرُ ذلك من شقّ الاجساد هيّن ليس بعسر
-
Aris. Anim. III 771b32: et hoc manifestatur ex anatomia
- 3 Aris. Anim. II
- 2 Aris. Anim. III
Cf. Dozy s.v. šaqqa. This sense of the Arabic term šaqq is not documented in Lisān, Freytag, Lane and Wehr.
شقّ šiqq
cissura
– for šiqq: side (in star descriptions) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 222, 365: Et ascendit in hac facie secundum quod convenit dictis Ptholomei pars capitis Urse Maioris. Et cissura Cancri posterioris
Lemay 379, 220: يطلع … رأس الدبّ الأكبر وشقّ السرطان المؤَخَّر yaṭluʿu … raʾsu l-dubbi l-akbari wa-šiqqu l-saraṭāni l-muʾaḫḫaru
-
Albu. Intro. JS 227, 541: Et ascendit in hac facie secundum quod convenit Ptholomeo pars caude Draconis et pes illius ac brachia, et ienu illius dextrum ac cissura dextra
Lemay 383, 332: يطلع … بعض ذنب التنّين ويده وذراعه وركبته اليُمنَى وشقّه الأيمن yaṭluʿu … baʿḍu ḏanabi l-tinnīni wa-yaduhū wa-ḏirāʿuhū wa-rukbatuhū l-yumnā wa-šiqquhū l-aymanu
- 2 Albu. Intro. JS
Misread as šaqq ‘fissure’ by the Latin translator.
تشقيق tašqīq
fissura
– for tašqīq: division, cleft (of the hoof) (zool.) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 643b32: verbi gratia avis divisa quando confertur ad fissam pedes, composita vero est sicut fissura pedum
Kruk: كقولنا الكثير الافتراق اذا قيس الى المشقوق الرجلين فا ما المركب فهو مثل تشقيق الرجلين
-
Aris. Anim. II 663a31: Et fissura non erit nisi propter diminutionem quarundam naturarum
-
Aris. Anim. III 771b7: Magnitudo ergo et parvitas corporum sunt causae multitudinis et paucitatis filiorum, soleae vero et sotulares et fissura non sunt causae eius quod diximus
Brug.: فعظم الاجساد وصغرها علّة 〈كثرة و〉قلّة الولد، وليس الحوافر ولا الاظلاف ولا تشقيق الرجلين علّة ما ذكرنا
- 3 also s.v. šaqīq Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
انشقاق inšiqāq
finditio
– for inšiqāq: being split (n.) show/hide quotes-
Avic. Qual. 63, 86: Et maneries divisionis continuitatis sunt ruptio et finditio et fractio et concussio et comminutio
Qass. 244, 2: وأنواع تفرق الاتصال هى الانخراق والانشقاق والانكسار، والانرضاض والتفتت
-
Avic. Qual. 64, 95: Et finditio est separatio continuitatis per causam separantem et scindentem
- 2 Avic. Qual.
The Latin term is not documented in MLW, DMLBS and LLNMA.
fractio
– for inšiqāq: pulling apart, splitting, being pulled apart (n.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 42, 77: Sed quare sequitur fractio de necessitate, quia fractio est propterea quia existens intus in testo non capit ibi
Qass. 110, 18: فلم يجب انشقاق؛ لأنه الانشقاق هو بسبب أن المحشو فى الإناء ليس يسع الإناء
- 1 Avic. Gen.
اشتقاق ištiqāq
denominatio
– for ištiqāq: derivation, paronymy (philos.) show/hide quotes-
Avic. Log. 9va65: Si enim ita esset tunc accidens predicaretur de corpore non denominatione et sic corpus esset accidens
Madk. 85, 18: وإلا لكان الجسم موصوفا بالعرض من غير اشتقاق، فكان الجسم عرضا
-
Avic. Met. 284, 64: Non est autem necesse ut, cum differentia univocationis fuerit, differentia quoque denominationis semper habeat esse sic
Marm. 179, 19: وليس يجب إذا كان الفصل الذى بالتواطؤ موجودا، أن يكون أيضا الفصل الذى بالاشتقاق موجودا
- 1 s.v. denominative Avic. Log.
- 1 Avic. Met.
derivare (or: dirivare)
– for ištiqāq: derivation show/hide quotes-
Ibn Tum. 111c, 19: non licet nobis ipsa nomina Dei usurpare vel in eos dirivare [sic] vel ad placitum vobis imponere
Goldz. 237, 13: لا يجوز القياس والاشتقاق والاصطلاح فى اسمائه
- 1 Ibn Tum.
Goichon 1938, no. 327.
بالاشتقاق bi-l-ištiqāq
denominative
– for bi-l-ištiqāq: derivatively, paronymously (philos.) show/hide quotes-
Avic. Log. 9rb44: Debes autem scire quod differentia … est sicut rationale quod predicatur de specie absolute: rationalitas autem predicatur de specie denominative
Madk. 82, 12: واعلم أنّ الفصل … هو الناطق الذى يحمل على النوع مطلقا، لا النطق الذى يحمل على النوع بالاشتقاق
-
Avic. Met. 284, 61: nec ut differentiam substantiae intelligamus, verbi gratia, differentiam quae praedicatur de substantia univoce, sed differentiam quae praedicatur de ea denominative
-
Avic. Met. 284, 62: est enim, sicut iam nosti, differentia quae denominative praedicatur, non univoce
Marm. 179, 17: فيكون حينئذ ما علمت ويكون فصلا بالاشتقاق لا بالتواطؤ
- 1 s.v. ḥaml ištiqāq Avic. Log.
- 2 Avic. Met.
ويكون فصلا بالاشتقاق – est enim … differentia quae denominative praedicatur Avic. Met. 179 / 284
شاقّ šāqq
difficile (n.)
– for šāqq: arduous (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 97, 18: eo quod nimis penetraverit illa passio a difficili
Rahm. 218, 19: لانغماسها فى الانفعال عن الشاق
- 1 s.v. difficilis Avic. An.
difficilis
– for šāqq: arduous, fatiguing show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 97, 16: Ea autem quae fortia et difficilia sunt apprehendi, debilitant instrumenta
-
Avic. An. vol. II 97, 19: sicut est dispositio sensus, quem sensibilia difficilia et assidua debilitant et aliquando destruunt
Rahm. 218, 19: كالحال فى الحسّ فإن المحسوسات الشاقة والمتكرّرة تضعفه وربما أفسدته
- 2 Avic. An.
مشقوق mašqūq
divisus (adj.)
– for mašqūq: divided, split show/hide quotes-
Aris. Anim. II 657a2: quoniam lingua videtur divisa
-
Aris. Anim. II 697b13: et non habent caudam. Et si habuissent caudam prohiberet motum alarum, quoniam non sunt divisae* [* The Latin translator apparently changed the order of the sentence. Van Oppenraaij 1998, 313]
Kruk: وليس يكون ذنب لشىء من الطير ان لم يكن مشقوق الاجنحة ولو كان للخطاف ذنب لكان مانعا لحركة جناحه
-
Aris. Anim. III 720b15: et matrices sunt divisae in duo et in eis erit ovum
-
Aris. Anim. III 758a10: Et matrix karaboz et omnium modorum sibi similium est divisa in duo
- 5 Aris. Anim. II
- 2 Aris. Anim. III
fissura
– for mašqūq: cloven (zool.) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 688a34: Animal vero multorum filiorum et multae fissurae in pedibus habet multas mamillas
Kruk: فاما الحيوان الذى يكثر الولد والحيوان المشقوق اليدين والرجلين فمنه ما له ثدى كثيرة
-
Aris. Anim. II 690b4: quoniam si non esset fissura digitorum, multotiens accideret occasio toti membro
Kruk: لانه لو لم تكن مشقوقة الاصابع لكانت الضرورة تسرع الى كل العضو
- 2 Aris. Anim. II
فاما … الحيوان المشقوق اليدين والرجلين – Animal vero … multae fissurae in pedibus Aris. Anim. II 688a34
fissus
– for mašqūq: cloven (zool.); parted show/hide quotes-
Aris. Anim. II 642b29: quoniam quaedam habent duos pedes fissos in duo
Kruk: لان من الذى له رجلان ما هو مشقوق الرجلين
-
Aris. Anim. II 688b8: et non potest esse animal fissi pedis habens mamillas prope coxas
-
Aris. Anim. III 717a3: quoniam matrices etiam istorum sunt fissae in duo
Brug.: فان ارحام هذا الصنف ايضا مشقوق بشقّتين
-
Aris. Anim. III 774b18: quoniam generat [sc. porca ] multos filios sicut modi fissorum pedum multis fissuris
- 7 Aris. Anim. II
- 6 Aris. Anim. III
مشقوق باثنين mašqūq bi-ṯnayn
fissus
– for mašqūq bi-ṯnayn: cloven into two show/hide quotes-
Aris. Anim. II 659a26: Et elephantes non habent multos digitos, neque pedes eorum sunt fissi, neque habent soleas
Kruk: والفيلة من الحيوان الكثيرة الاصابع وليس رجلاها مشقوقة باثنين ولا لها حوافر
- 1 Aris. Anim. II
مشقوق بشقوق mašqūq bi-šuqūq
fissus
– for mašqūq bi-šuqūq: divided into parts, much-cloven show/hide quotes-
Aris. Anim. II 690a6: Quoniam quaedam habent soleas tantum, et quaedam habent sotulares, et quaedam sunt fissi pedis
Kruk: لان منها ما له حوافر فقط ومنها ما له ظلفان ومنها ما هو مشقوق بشقوق
- 1 Aris. Anim. II
مشقوق الرجلين mašqūq al-riǧlayn
habens fissum pedem
– for mašqūq al-riǧlayn: cloven-footed show/hide quotes-
Aris. Anim. II 642b8: verbi gratia habens duos pedes, et fissum pedem, et quod non habet duos pedes
Kruk: كقول القائل ذو رجلين والذى له من الارجل اثنان فقط والمشقوق الرجلين والذى ليس له رجلان
- 1 Aris. Anim. II
مشقّق mušaqqaq
fissura
– for mušaqqaq: gaping (mouth) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 662a27: Et quodlibet os quo indigetur ad vigorem est multae fissurae
Kruk: وكل فم يحتاج اليه لحال معونة وقوة فهو مشقق كبير
- 1 s.v. mašqūq Aris. Anim. II
متشقّق mutašaqqiq
fissus
– for mutašaqqiq: divided, split show/hide quotes-
Aris. Anim. II 673b17: Epar autem in quibusdam animalibus est fissum multis fissuris, et in quibusdam non omnino
Kruk: فالكبد فى بعض اجساد الحيوان متشقق بشقوق كثيرة وفى الحيوان ما لا يكون مشقوقا البتة
- 1 Aris. Anim. II
مشتقّ muštaqq
denominatus
– for muštaqq: (+ min) derived from show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 43, 22: anima etenim denominata est ab anhelitu, et anhelitus est infrigidans
Rahm. 19, 7: وإن النفس مشتق من النفس، والنفس هو الشىء المبرد
- 1 Avic. An.
derivatus
– for muštaqq: derived (gram.) show/hide quotes-
Anar. 8, 2: Nomen autem superficiei in lingua greca derivatum est ex apparitione
Arnz. 7, 3: واسم البسيط في لسان اليونان مشتقّ من الظهور يعني أنّه هو ظاهر الجسم
-
Avic. Met. 122, 68: certificabitur quia id quod praedicatur de intentione comitante communi, nomine derivato a nomine simplicis intentionis, ipsum est intentio quae est unitatis
Marm. 84, 9: صح أن المحمول الذى هو معنى لازم عام مشتق الاسم من اسم معنى بسيط هو معنى الوحدة
-
Aver. MC Int. diff. I, 10, 123: Et nominatur quidem hic modus verbi verbum infinitum, propterea quia est derivatum a nomine infinito
Butt. 63, 2: وإنما سمى هذا الصنف كلمة غير محصلة لأنها مشتقة من اسم غير محصل
- 1 Anar.
- 1 nomine derivato Avic. Met.
- 1 Aver. MC Int.