show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
شيء šayʾ
actio
– for šayʾ: something show/hide quotes-
Avic. Qual. 74, 86: sed potius quodlibet eorum habet propriam complexionem et facit actionem unam in tactu et aliam in visu
Qass. 253, 4: بل كل واحد منها مزاج خاص يفعل فى اللمس شيئًا، وفى البصر شيئًا
- 1 Avic. Qual.
aliqui, aliqua, aliquod (adj.)
– for šayʾ: something, thing; (+ min) some, a little show/hide quotes-
Anar. 29, 4: quod ideo fit ne linearum brevitas in aliquibus figuris nos impediat
Arnz. 45, 1: وذلك لئلا يعوقنا في شيء من الاشكال تقصير الخطّ عن ذلك wa-ḏālika li-allā yaʿūqanā fī šayʾin mina l-aškāli taqṣīru l-ḫaṭṭi ʿan ḏālika
-
Anar. 34, 5: Hec autem ideo posita fuerunt ut non essent in geometria aliqua probata ex principiis non concessis
Arnz. 53, 7: وهذه اوضاع لئلا يكون في الهندسة شيء مبرهن بأوائل غير مقرّ بها
-
Avic. An. vol. I 264, 61: sicut est motus ex quo accidit in aliquod corpus calor quod, cum caluerit, ex calore illius accidet motus alius a primo motu numero
Rahm. 148, 10: مثل الحركة فإنها تحدث فى جرم شىء سخونة فتسخن الشىء، ثم تلك السخونة تحدث حركة غير الحركة الأولى بالعدد
-
Avic. An. vol. I 275, 57: cum movetur punctum super aliquod circumvolubile, videtur linea circularis
Rahm. 156, 12: إذا دارت نقطة ذات لون على شىء مستدير رؤيت خطا مستديرا
-
Aris. Anim. II 645a31: Et sicut debemus scire quod si aliquis loquatur de aliquo instrumento, non sufficit ei dicere materiam tantum
Kruk: وكما ينبغى لنا ان نظن ان الذى يتكلم فى شىء من الآلة او من الآنية لا يذكر الهيولى التى هى منها فقط
-
Aris. Anim. II 652b24: et non habetur cerebrum ab aliquo animali alio
Kruk: وليس دماغ لشىء من سائر الحيوان الآخر
-
Aris. Anim. III 742b25: Et secundum hunc sermonem non habebit demonstrationem aliqua res aeterna
-
Aris. Anim. III 782a12: et non accidit hoc alicui animali manifeste
Brug.: وليس يعرض هذا العرض لشىء آخر من سائر الحيوان عرضا بيّنا
-
Aver. MC Int. diff. II, 37, 234: quoniam oportet, secundum hoc, quod non sit voluntas causa renovationis alicuius rei
Butt. 81, 4: فانه يجب على هذا أن لا تكون الإرادة سببا لحدوث شىء من الأشياء
-
Aris. Phys. VII 18, 15 (242b34): et non debet procedere in infinitum, sed est aliquod primum quod movetur
- 2 s.v. aliquid Anar.
- passim Avic. An.
- 8 Aris. Anim. II
- 2 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Int.
- 1 Aris. Phys. VII
فى جرم شىء – in aliquod corpus Avic. An. 148 / vol. I 264
aliqui, aliqua, aliquod (n.)
– for šayʾ: something, thing; (+ min) some, a little show/hide quotes-
Aris. Anim. II 684b16: quoniam habet proprium quod non habet aliquod durae testae
Kruk: فان له شيئا خاصا ليس هو لشىء آخر من الصنف الخزفى الجلد
-
Aver. MC Gen. 159ra50: Alteratio igitur est cum subiectum fuerit aliquod in actu
Eich. 30, 6: فالاستحالة تكون متى كان الموضوع شيئا بالفعل ومشارا إليه
-
Aris. Phys. VII 28, 24 (244b22): His enim differunt corpora sensibilia, aut secundum magis aut minus in aliquo istorum, aut in agere aliquod istorum
Bad. 750, 6: فإن بهذه تختلف الأَجسام المحسوسة، أو بالزيادة والنقصان فى شىء من هذه، وبأن تنفعل شيئًا من هذه
- 1 Aris. Anim. II
- 1 s.v. mušār ilayhi Aver. MC Gen.
- 1 Aris. Phys. VII
aliquis, aliquid (adj.)
– for šayʾ: thing, something show/hide quotes-
Anar. 36, 23: Et si fuerit in intentione aliquid datum aut aliquid quesitum
Arnz. 57, 14: فإن كان في ذلك المعنى شيء نعطاه وشيء يطلب منّا
- 2 Anar.
شيء نعطاه – aliquid datum Anar. 57 / 36
aliquis, aliquid (n.)
– for šayʾ: thing, something show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 373: Nam tunc neque per Iovem neque per dominum eius super aliquid in mora augmenti iudicabitur
-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 166: Et pervenit divisio ab initio Arietis … usque ad vicesimum gradum Piscis sine radio alicuius ex planetis
Yama.: وانتهت القسمة من أوّل الحمل … إلى الجزء العشرين من الحوت بلا شعاع شيء من الكواكب
-
Alcab. diff. II, li. 15: si solus fuerit significator absque complexione alicuius planetarum, significat opus cerdonum
-
Alcab. diff. V, li. 139: ne dimitteremus aliquid quod possit esse introductorium ad magisterium iudiciorum astrorum
-
Anar. 20, 30: cum ipsa in rectitudine sit tensa nullam in se habens curvitatem neque in suis partibus, neque comprehendat aliquid
-
Anar. 35, 13: Practica vero est cuius finis est secundum quod videtur aliquid operari
-
Avic. An. vol. I 281, 63: Non oportet autem ut, cum aliquid fuerit apparens vel apprehensum ab aliquo in aliquo, mediante aliquo, propter hoc sit non apprehensum vere
Rahm. 160, 9: وليس إذا كان الشىء متمثلا ومدركا لشىء فى شىء بتوسط شىء فهو غير متمثل فيه بالحقيقة
-
Avic. An. vol. II 82, 95: necesse esset ut aut forma intellecta subsisteret per se sola in aliquo illius indivisibili aut in aliquo eius divisibili
Rahm. 210, 3: فإما أن تكون الصورة المعقولة تحل منه شيئا وحدانيا غير منقسم أو تكون إنما تحل منه شيئا منقسما
-
Aris. Anim. II 646a31: Quoniam quodcumque generatur, ab aliquo generatur, et est in aliquo
-
Aris. Anim. II 681b9: Et cum ceciderit super aliquem modorum halzon, suget humiditatem ipsius
-
Aris. Anim. III 728b6: et non erit nisi tanta quod sufficiet substantiae generationis et non tanta quod exeat ab ea aliquid
-
Aris. Anim. III 778a31: operationes quae non attribuuntur naturae neque generi universali non dicuntur esse propter aliquid
-
Aver. MC Int. diff. I, 5, 53: incisio una incisionum ex quibus componitur nomen, non significat aliquid penitus
-
Aver. MC Int. diff. I, 10, 122: et est quod semper significat id de cuius proprietate est ut predicetur de alio predicatione alicuius de subiecto aut in subiecto
-
Aris. Phys. VII 22, 17 (244a20): Eiectio enim erat motus qui sit – ut si dicas – ab aliquo, aut – si dicas – ab aliquo ad aliud
Bad. 749, 3: وذلك أن الزجّ هو الحركة التى تكون إما ــ إن قُلْت ــ عن الشىء، وإما ــ إن قُلْت ــ عن شىء إلى شىء آخر
- 2 s.v. aliquod Albu. Coni.
- 2 Alcab.
- 5 Anar.
- 12 et passim, also s.v. waḥdānī Avic. An.
- 17 Aris. Anim. II
- 4 also s.v. aliud Aris. Anim. III
- 37 Aver. MC Int.
- 1 Aris. Phys. VII
alius
– for šayʾ: thing show/hide quotes-
Anar. 26, 23: Sed alia que probantur, sunt etiam a magistris scita et discipulis ignota
Arnz. 41, 4: فإنّ الاشياء التي تبرهن هي أيضًا معلومة عند الأستاذين مجهولة عند المتعلّمين
-
Anar. 38, 3: Illud ergo aliud facile ostenditur per ipsum
-
Avic. An. vol. II 97, 10: et tunc non repraesentabit nisi imaginationem sumptam a sensu, non comparatam ab illo ad aliud
Rahm. 218, 14: فيكون حينئذ إنما يحكى خيالا مأخوذا من الحسّ غير مضاف عنده إلى شىء
-
Avic. An. vol. II 171, 79: sicut homo non est nisi sua pars generis animalitatis, nedum aliud
Rahm. 260, 12: كما أن الإنسان ليس شيئا غير حصته فى جنس الحيوانية
- 2 Anar.
- 1 et passim Avic. An.
anima
– for šayʾ: thing show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 41, 00: quod anima non apprehendit aliquid quod est extra illam, nisi quia ipsa est prior eo et est principium eius
Rahm. 18, 8: أن الشىء إنما يدرك ما سواه لأنه متقدم عليه ومبدأ له
-
Avic. An. vol. I 41, 11: anima non apprehendit in actu nisi id de quo in ipsa est aliquid
- 2 Avic. An.
causa
– for šayʾ: thing show/hide quotes-
Mesue Aph. A §63: Balneum et temperata potio iuvat causam et contrarium cause
-
Thab. Ann. §21: Causa vero cum qua scivimus locum solis in omni eo quod volumus est in eo
-
Avic. An. vol. I 192, 20: Una ergo istarum actionum est ex alia causa quam alia
Rahm. 103, 11: فيكون إذن أحد الفعلين عن شىء غير الآخر
-
Avic. An. vol. I 273, 11: Erunt ergo quasi duo simulacra ex duabus causis discretis extrinsecus
Rahm. 154, 19: فيكون كأنهما خيالان عن شيئين مفترقين من خارج
-
Avic. Met. 99, 62: nisi propter esse duarum causarum
Marm. 68, 1: إنما تتم بوجود شيئين
-
Avic. Met. 394, 84: eo quod bonitas est quae propter seipsam quaeritur et propter quam ceterae causae quaeruntur
Marm. 270, 16: إذ الخير هو الذى يطلب لذاته، وسائر الأشياء تطلب لأجله
-
Avic. Qual. 23, 72: Quando igitur fuerit in aliquo corpore, a seipso vel causa in qua est, principium calefaciendi
Qass. 213, 15: فإذا كان فى جسم ما، من نفسه، أو من شىء فيه، مبدأ تسخين
-
Avic. Qual. 28, 54: Et oppositum istius est quando accidit exteriori agenti <…> et subiecto <agentis> ab extra accidit privatio illius causae quam diximus eum habere in actu
Qass. 217, 3: بخلاف ما يعرض إذا كان الطارئ بهذه الصفة، والمطروء عليه عادم لذلك الشىء الذى فرضناه، فيما كلامنا فيه، حاصلا
- 1 Mesue Aph. A
- 1 Thab. Ann.
- 2 Avic. An.
- 2 Avic. Met.
- 3 Avic. Qual.
On the disputed question whether the vernacular term cosa was involved in this translation, see d’Alverny 1989, 197, fn. 1 and Hasse 2000, 7, fn. 16.
corpus
– for šayʾ: (pl. ašyāʾ) thing show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 282, 87: quod fit ex hoc quod sonos maximos comparat magnis corporibus, qui saepe contingunt ex parvis corporibus
Rahm. 161, 7: وذلك من جهة أن الأصوات العظيمة قد ينسبها إلى أجسام عظيمة وكثيرا ما تكون من أشياء صغيرة
- 1 Avic. An.
creatura
– for šayʾ: thing show/hide quotes-
Avic. Met. 446, 41: possibile fuit creare creaturam
Marm. 307, 2: إمكان خلق شىء
- 1 Avic. Met.
Goichon 1938, no. 352.
شيئان šayʾān
duo
– for šayʾān: (du.) two things show/hide quotes-
Avic. Met. 186, 47: Cum enim fuerint duo quorum unum non habuerit esse ex altero
Marm. 126, 1: فإنه إذا كان شيئان وليس وجود أحدهما من الآخر
-
Avic. Met. 406, 25: Duo enim non sunt duo nisi vel propter intentionem vel propter sustinens intentionem
Marm. 279, 8: والشيئان إنما يكونان اثنين إما بسبب المعنى، وإما بسبب الحامل المعنى
-
Aver. Ep. Parv. 191vb55: forte videbit unum duo propter motum
Blum. 6, 1: وربما رأى الشىء الواحد شيئان لمكان الحركة
-
Aver. Ep. Parv. 201va28: Et hoc accidens accidit spiritui naturaliter ex duobus
Blum. 62, 1: وهذا العارض يعرض للروح على المجرى الطبيعى من شيئين
-
Aver. MC Int. diff. II*, 73, 438: Et verificantur ille in quibus coniunguntur duo
- passim Avic. Met.
- 5 Aver. Ep. Parv.
- 1 Aver. MC Int.
بعض الأشياء baʿḍ al-ašyāʾ
aliquis, aliquid (n.)
– for baʿḍ al-ašyāʾ: some things show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 193, 41: videtur esse verum quia aliqua habent in seipsis colorem
Rahm. 104, 8: فيشبه أن يكون الحق أن بعض الأشياء يكون له فى ذاته لون
- 1 Avic. An.
شيئًا šayʾan
aliquantulum (adv.)
– for šayʾan: something, a bit show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 222, 90: nos autem videmus quod debilis visu non iuvatur aliquantulum in suo visu ex consortio fortiter videntium
Rahm. 121, 19: ثم نحن نشاهد ضعيف البصر لا يزيده اقتران أقوياء البصر به … شيئا فى إبصاره
- 1 Avic. An.
مشيئة mašīʾa
appetitus (n.)
– for mašīʾa: will show/hide quotes-
Avic. Met. 194, 91: ex qua est ei ut agat, sed non agit, vel propter appetitum vel propter privationem appetitus et remotionem instrumentorum, posuerunt potentiam, eo quod est principium effectus
Marm. 131, 4: وبها يكون له أن يفعل، وأن لا يفعل، بحسب المشيئة، وعدم المشيئة، وزوال العوائق – قوة، إذ هو مبدأ الفعل
- 2 Avic. Met.
شيئية šayʾiyya
causa
– for šayʾiyya: ‘thingness’ show/hide quotes-
Avic. Met. 337, 89: causa vero finalis, inquantum ipsa est causa, causa est ut ceterae causae sint causae in effectu
Marm. 228, 7: فالعلة الغائية هى فى شيئيتها سبب لأن تكون سائر العلل موجودة بالفعل عللا
- 1 Avic. Met.
See Wisnovsky 2003, 161–167, on the problematic Latin rendering of šayʾiyya (see s.v. causalitas).
causalitas
– for šayʾiyya: ‘thingness’ show/hide quotes-
Avic. Met. 337, 88: habet certitudinem et causalitatem
Marm. 228, 6: لها حقيقة وشيئية
-
Avic. Met. 337, 90: causalitas causae finalis
- 12 Avic. Met.
Wisnovsky 2003, 161–167, argues that causalitas is a mistranslation rather than the result of misreading sababiyya ‘causality’ as šayʾiyya.
Van Riet 1972, 279 fn.