show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
جذب ǧaḏaba
advenire
– for ǧaḏaba: to draw to o.s. show/hide quotes-
Aris. Anim. III 736b11: in actu autem non antequam adveniat cibus et faciat operationem animae
Brug.: فاما بالفعال فلا قبل ان يجذب الغذاء كما يجذب المحمول المتفرّق ويعمل عمل النفس
- 1 Aris. Anim. III
attractio
– for ǧaḏaba: to attract, to draw show/hide quotes-
Avic. Qual. 17, 68: Et quando est in mari aliquis locus altus … non cessat attractio primi ad ultimum, unum post aliud, et durat fluxibilitas semper
Qass. 210, 13: واذا كان فى البحر موضع مشرف … فلا يزال يجذب مقدمه مؤخره على الاستتباع فيدوم سيالا
- 1 Avic. Qual.
فلا يزال يجذب مقدمه مؤخره – non cessat attractio primi ad ultimum Avic. Qual. 210 / 17
attrahere
– for ǧaḏaba: to draw, to attract, to pull; to inhale (air); to draw out show/hide quotes-
Mesue Aph. A §99, corr. ref. §22: Medicinarum quedam, et maxime que faciunt in summo capitis, post cenam et quando itur dormitum, dande sunt, ut natura, ad interiora intenta ab altissimis membris attrahendo, sensus alleviet
Troup.: شرب بعض الأدوية لا سيما التي تفعل في أعالي البدن بعد العشاء وعند النوم أوفق لتجذب عن الأعضاء العليا بتخفف عن الحواس، لأن الطبيعة عند ذلك في باطن أجسامنا
-
Avic. An. vol. II 34, 73: et humores attrahuntur ad illud et cum impletur cerebrum fit dormitatio propter humorem
Rahm. 181, 18: فتجذب الرطوبات إليه ويمتلى الدماغ فينوم بالترطيب
-
Avic. Met. 159, 72: hoc erit sicut si aliquis diceret certitudinem magnetis esse quod est lapis attrahens ferrum
-
Avic. Met. 159, 77: quod est lapis cuius natura est attrahere ferrum
-
Nico. Plan. §142: [et est attractio] et est vis terrae quae attrahit humorem
Dross.: لان اليبس الذى هو أحد قوى الارض يجذب الرطوبة
-
Nico. Plan. §158: Quidlibet ergo suum simile attrahit e contrario naturae eius cum quo coniungitur
Dross.: فكل واحد منهما يجذب صاحبه بخلاف طبع صاحبه
-
Alpet. ch. 12 §18: et polus attrahit a sua latitudine
Gold. 57v, 17: والقطب يجذبه عن عرضه
-
Aris. Anim. II 669a8: Et quaedam animalia aquosa anhelant etiam, sicut … omnes lupi marini magnorum corporum qui attrahunt aerem
Kruk: مثل الدلفين والحيوان العظيم الذى يسمى باليونانية فالاينا وجميع السباع البحرية العظيمة الجثث التى تنفخ وتجذب الهواء
-
Aris. Anim. II 671b34: Et quoniam dexter ren est altior quam ren sinister, attrahitur ad superius, et epar tangit renem dextrum in omnibus animalibus habentibus renes
Kruk: ولان الكلية اليمنى قد جذبت الى الناحية العليا فان الكبد يماس الكلية اليمنى فى جميع الحيوان الذى له كلى
-
Aris. Anim. III 737b31: dicunt quidam homines quod testiculi attrahunt sicut attrahit ventosa
-
Aris. Anim. III 739b8: non possunt attrahere semen ex extrinseco
-
Aris. Phys. VII 22, 12 (244a17): motor enim partim attrahit et partim expellit
-
Avic. Qual. 78, 56: et advertunt ad sciendum quare adamas attrahit ferrum
-
Avic. Qual. 79, 73: dicat quod in mixtione suae complexionis est causa ex qua venit in composito potentia quae … attrahit ferrum et non per aliam causam
- 1 Mesue Aph. A
- 1 Avic. An.
- 4 Avic. Met.
- 4 et passim Nico. Plan.
- 1 Alpet.
- 10 also s.v. infataḥa wa-ǧaḏaba Aris. Anim. II
- 10 Aris. Anim. III
- 1 Aris. Phys. VII
- 2 Avic. Qual.
contrahens
– for ǧaḏaba: to attract, to draw show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 83, 53: Sed vis motiva secundum hoc … est … contrahens cordas et ligamenta coniuncta membris versus principium
Rahm. 41, 14: وأما القوة المحركة … فتجذب الأوتار والرباطات المتصلة بالأعضاء إلى نحو جهة المبدأ
- 1 Avic. An.
فتجذب [sc. القوة المحركة] الأوتار – Sed vis motiva secundum hoc … est … contrahens cordas Avic. An. 41 / vol. I 83
contrahere
– for ǧaḏaba: to shrink up; to draw up show/hide quotes-
Aris. Anim. III 717a33: Et in quibusdam animalibus, sicut in equis et sibi similibus et in hominibus, contrahuntur testiculi et incurtantur apud exitum spermatis
Brug.: وفى بعض الحيوان … فهى تجذب الانثناء وتعصر عند خروج الزرع
-
Aris. Anim. III 719a20: Et similiter accidit mulieribus subita oris apertio, aut si fecerit aliquam aliam talem rem, ita quod embryo contrahatur ad superius, accidet eis gravitas in partu
Brug.: ومثل هذا العرض يعرض للنساء ان تثاءبن او جذبن الهواء الى فوق بالتنفّس او فعلن شيئا آخر مثل هذا وجذبن الجنين الى الناحية العليا، ويعرض لهن عسر ولاد
- 3 s.v. contrahi Aris. Anim. III
deducere
– for ǧaḏaba: to draw out show/hide quotes-
Mesue Aph. B §99, corr. ref. §22: Medicinas accipere que caput purgant post cenam, cum dormiendi est tempus, magis est conveniens, ab extremitatibus sic melius deducuntur humores; hac enim hora interiora vigent fortitudine
Troup.: شرب بعض الأدوية لا سيما التي تفعل في أعالي البدن بعد العشاء وعند النوم أوفق لتجذب عن الأعضاء العليا بتخفف عن الحواس، لأن الطبيعة عند ذلك في باطن أجسامنا
- 1 s.v. duci ǧaḏaba min Mesue Aph. B
educere ad extra
– for ǧaḏaba: to pull, to attract show/hide quotes-
Avic. Gen. 145, 59: et eduxit [sc. sol ] ad extra materias quae absconduntur in terra
Qass. 194, 11: وجذبت [sc. الشمس] المواد الكامنة فى الأرض
- 1 Avic. Gen.
جذب وأخرج ǧaḏaba wa-aḫraǧa
attrahere exterius
– for ǧaḏaba wa-aḫraǧa: to draw and expel show/hide quotes-
Mesue Aph. B §113: Debiles ex egritudine et ex iuvenibus et antiquis cum habuerit apostema, non repercutiatur cum medicinis violentis et fortibus nec exterius attrahatur cum fortibus medicinis sed cum temperatis
Troup.: الناقهون من العلل والمشايخ والأطفال متى خرج لهم خراج فلا تعالجه بما يسكن مادته بقوة ويردعها بشدة ولا بما يجذب الخلط ويخرجه بقوة، لكن تجعل الأمر بين ذلك
- 1 s.v. attrahi Mesue Aph. B
extrahere
– for ǧaḏaba wa-aḫraǧa: to draw and expel show/hide quotes-
Mesue Aph. A §113: In convalescentibus apostema sic medicare ut non introredigatur, non fortiter quidem sed leviter extrahatur
Troup.: الناقهون من العلل … متى خرج لهم خراج فلا تعالجه بما يسكن مادته بقوة ويردعها بشدة ولا بما يجذب الخلط ويخرجه بقوة، لكن تجعل الأمر بين ذلك
- 1 s.v. extractum esse Mesue Aph. A
جذب فقلع ǧaḏaba fa-qalaʿa
eradicare
– for ǧaḏaba fa-qalaʿa: to pull and uproot (sc. trees) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 659a1: Et ipse ponit suum nasum, scilicet suum additamentum, in arboribus et eradicat ipsas
Kruk: وهو يلف منخره اعنى خرطومه على الشجر ويجذب فيقلعه
- 1 Aris. Anim. II
جُذب ǧuḏiba
adducere
– for ǧuḏiba: to be attacted, to be brought over show/hide quotes-
Aris. Anim. III 759b11: et propter hoc aestimant quidam homines quod non adducunt [sc. apes ] nisi semen kirikez tantum
Brug.: ولذلك يزعم بعض الناس انه انما يجذب زرع قيفيناس فقط
- 1 Aris. Anim. III
انجذب inǧaḏaba
attrahere
– for inǧaḏaba: (+ ilā) to be attracted towards show/hide quotes-
Avic. Gen. 37, 70: Quod ergo occultum attrahat quod est propinquius ei
Qass. 107, 5: فلأن ينجذب الكامن إلى مجاورة الأقرب إليه الكامن
- 1 s.v. attrahi Avic. Gen.
contrahi
– for inǧaḏaba: to be drawn up show/hide quotes-
Aris. Anim. III 717b1: Et quando abscinduntur testiculi contrahuntur viae ad superius, et propter hoc non potest animal castratum facere filium
Brug.: فاذا نزعت الانثيين انجذبت السبل الى داخل الى فوق
- 1 Aris. Anim. III
duci
– for inǧaḏaba: to be drawn, to be attracted show/hide quotes-
Avic. Qual. 61, 41: et illud est propterea quod humiditas, quando fuerit pauca et fuerit ducta per violentiam ad interius, non potest super eius superficiem detineri
Qass. 242, 11: وذلك لأن الرطوبة إذا كانت قليلة، وانجذبت بالقوة إلى باطن لم يجب أن تحتبس على الظاهر
- 1 Avic. Qual.
انجذب إلى فوقُ inǧaḏaba ilā fawqu
contrahi
– for inǧaḏaba ilā fawqu: to be drawn up show/hide quotes-
Aris. Anim. III 717b4: Tamen accidit in praeterito quod quidam taurus coivit postquam castrabatur subito et generavit filium, quoniam viae nondum erant contractae
Brug.: وقد عرض فى الزمان السالف ان ثورا بعد ان خصى نزا من ساعته فملأ رحم الانثى لأن السبل لم تنجذب الى فوق بعد
- 1 s.v. contractus Aris. Anim. III
اجتذب iǧtaḏaba
attrahere
– for iǧtaḏaba: to attract show/hide quotes-
Nico. Plan. §247: Arbores autem quae nascuntur in aqua acetosa faciunt fructum dulcem, quia acetositas attrahit cum calore solis quod fuerit suae qualitatis
Dross.: فاما الشجر الذى ينبت فى الماء الحامض فان ثمره حلو، وذلك ان الحموضة تجتذب مع تسخين الشمس ما كان من جنسها
- 1 Nico. Plan.
extrahere
– for iǧtaḏaba: to draw out show/hide quotes-
Mesue Aph. A §82: Extrahendum quippe, sed non cum forti medicina, ne cum eo natura [sic, probably corrupt for materia ] exiens corpus exinaniat; est igitur mediocriter exugendum
Troup.: ولا ينبغي أن يجتذب بقوة بالأدوية القوية خوفا أن تستفرغ أجسامهم مع استفراغ المادة
- 1 Mesue Aph. A
exugere
– for iǧtaḏaba: to draw out show/hide quotes-
Mesue Aph. A §82: Extrahendum quippe, sed non cum forti medicina, ne cum eo natura [sic, probably corrupt for materia ] exiens corpus exinaniat; est igitur mediocriter exugendum
Troup.: ولا ينبغي أن يجتذب بقوة بالأدوية القوية خوفا أن تستفرغ أجسامهم مع استفراغ المادة
- 1 s.v. extrahere Mesue Aph. A
جذب ǧaḏb
attractio
– for ǧaḏb: pulling, being pulled, being drawn (n.); attraction show/hide quotes-
Nico. Plan. §193: propter attractionem humorum et temperantiam in calore solis
Dross.: بجذب الرطوبات واعتدال حر الشمس
-
Aris. Anim. II 670b10: Et similiter accidit illis qui mingunt multum propter attractionem humidi extra suum locum
-
Aris. Anim. III 739b14: Secundum ergo hunc modum erit attractio matricis
Brug.: فبهذا النوع يكون جذب الرحم
-
Aris. Phys. VII 21, 22 (243a25): motus enim ex alio quadruplex est: attractio, expulsio, portatio, revolutio
Bad. 747, 7: وذلك أن الحركات عن الغير أَربع: دفع، وجذب، وحمل، ودوران
-
Aris. Phys. VII 22, 18 (244a20): Attractio autem unum est, scilicet rastratio
-
Avic. Qual. 8, 10: Et attractio solis ab intrinseco terrae et motio eiusdem provenit ex eo quod contingit superficiem maris
-
Avic. Qual. 82, 50: ista est sicut attractio ferri ab adamante
- 1 Nico. Plan.
- 1 Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
- 7 Aris. Phys. VII
- 7 Avic. Qual.
attrahere
– for ǧaḏb: pulling, attracting (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 185, 25: propter quod facti sunt testiculi qui iuvantur etiam aliis instrumentis, quorum quaedam attrahunt materiam
Rahm. 269, 14: فجعل له الأنثيان وأعينتا بآلات أُخرى بعضها لجذب المادة
-
Avic. Gen. 36, 54: et, si fuerit motus sine sigillatione vel impressione moventis in motum, sed movetur propter attrahere vel expellere vel aliquid simile
-
Avic. Gen. 36, 55: si expellere vel attrahere fiunt per contactum, sequeretur necessario quod motor ad extrinseca ad profunda corporum primitus penetraret
Qass. 106, 15: فإن كان الجذب أو الدفع بحماسة وجب أن يكون المحرك إلى خارج قد نفذ أولا إلى غور الجسم
- 1 Avic. An.
- 2 also s.v. dafʿ Avic. Gen.
contrahere
– for ǧaḏb: pulling (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 181, 44: videtur tamen quod extremitatum cordarum maior est potentia ad contrahendum quam potentia suorum principiorum
Rahm. 266, 18: ويشبه أن تكون قوة أطراف الأوتار على الجذب أشد من قوة أوائلها التى تلى العصب
- 1 Avic. An.
ductio
– for ǧaḏb: attraction (of air) show/hide quotes-
Avic. Qual. 61, 44: et erit ductio aeris violentati fortior quam contrarietas aeris in suo naturali loco existentis
Qass. 242, 12: ويكون جذب الهواء الآخر للمقسور أشد من ممانعة الهواء الذى فى موضعه الطبيعى
- 1 Avic. Qual.
انجذاب inǧiḏāb
adhaerere
– for inǧiḏāb: (+ ilā) being attracted to (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 108, 83: Sed in substantia animae … inest affectio inclinationis naturalis ad occupandum se circa illud [sc. corpus ] et … adhaerendum ei
Rahm. 225, 5: ويكون فى جوهر النفس … هيئة نزاع طبيعى إلى الاشتغال به [sc. البدن] … والانجذاب إليه
- 1 Avic. An.
admixtio
– for inǧiḏāb: (+ ilā) being attracted to (n.) show/hide quotes-
Avic. Gen. 56, 14: Et aer purus sine admixtione vaporum coagulatur in nubes et fluit aqua et nix
Qass. 122, 10: وأن الهواء الصافى من غير انجذاب بخارات إليه ينعقد سحابا، فيسيل ماء وثلجا
- 1 Avic. Gen.
attrahere
– for inǧiḏāb: attraction show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 156, 62: Ergo in unaquaque percussione et scissione fit motus aeris aut alterius huiusmodi, aut paulatim, aut subito ad modum commovendi et attrahendi per vim
Rahm. 83, 2: فيكون مع كل قرع وقلع حركة للهواء أو ما يجرى مجراه إما قليلا قليلا وبرفق وإما دفعة على سبيل تموج أو انجذاب بقوة
- 1 Avic. An.
اجتذاب iǧtiḏāb
attractio
– for iǧtiḏāb: attraction, drawing show/hide quotes-
Nico. Plan. §30: et non erit cum attractione cibi sensus omnino
Dross.: وليس يكون مع اجتذاب الغذاء حس على كل حال
-
Nico. Plan. §250: Eruntque nuclei eius pyramidales propter attractionem caloris superius et frigiditatis et humiditatis inferius
- 3 Nico. Plan.
جاذب ǧāḏib
attractivus
– for ǧāḏib: attractive (faculty) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 101, 8: sed digestivae quae est una earum, serviunt retentiva ex una parte et attractiva ex alia parte
Rahm. 51, 11: والهاضمة منها تخدمها الماسكة من جهة والجاذبة من جهة
-
Aver. MC Gen. 161rb56: rarefient omnia illa foramina et implebuntur per humiditatem cibalem per virtutem attractivam
- 1 Avic. An.
- 1 Aver. MC Gen.
attrahens
– for ǧāḏib: s.th. pulling; tensile show/hide quotes-
Aris. Anim. III 743b5: et nervus erit siccus attrahens et ossa sicca velocis fracturae
Brug.: ويكون العصب يابسا جاذبا ويكون العظم يابس سريع الكسر
-
Aris. Phys. VII 22, 5 (243b23): Attractio autem fit aut ad ipsum attrahens, aut ad aliud, cum motus attrahentis solus per se fuerit velocior motu attracti
Bad. 748, 2: وأما الجذب فيكون: إذا ما جذب الجاذب إلى نفسه، وإما إذا جذب إلى غيره، متى كانت حركة الجاذب، إذا انفردت، أسرع من حركة المجذوب
-
Aris. Phys. VII 22, 6 (243b25): attractio enim attrahentis quandoque fit ad se quandoque ad alterum
Bad. 748, 4: فإن الجذب من الجاذب قد يكون إلى نفسه وقد يكون إلى غيره
-
Avic. Gen. 36, 59: Sequitur ergo necessario quod quodlibet alteratum, quando alteratur, augmentetur in corpore, ex eo quia attrahens vel expellens penetrat in profundo
- 1 Aris. Anim. III
- 3 Aris. Phys. VII
- 1 Avic. Gen.
attrahere
– for ǧāḏib: drawing up; s.th. pulling show/hide quotes-
Aris. Anim. II 683a22: et aculeus qui assimilatur linguae est ad attrahendum cibum
Kruk: والحمة التى تشبه اللسان مجوفة جاذبة للطعام
-
Aris. Phys. VII 22, 13 (244a17): Manifestum est ergo, si quod attrahit et quod expellit simul sunt cum quo attrahitur et expellitur
Bad. 748, 12: فظاهرٌ أنه إن كان الدافع والجاذب هو مع المجذوب والمدفوع
- 1 Aris. Anim. II
- 1 Aris. Phys. VII
والحمة … جاذبة للطعام – et aculeus … est ad attrahendum cibum Aris. Anim. II 683a22
deprimere
– for ǧāḏib: (+ ilā) drawing to show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 29, 91: sed occultatio est secundum receptibilia, aut quia sunt infusa corporibus, aut quia sunt inquinata ab his quibus deprimuntur deorsum
Rahm. 178, 20: إنما الحجاب للقوابل إما لانغمارها فى الأجسام وإما لتدنسها بالأمور الجاذبة إلى الجنبة السافلة
- 1 Avic. An.
وإما لتدنسها بالأمور الجاذبة إلى الجنبة السافلة – aut quia sunt inquinata ab his quibus deprimuntur deorsum Avic. An. 178 / vol. II 29
مجذوب maǧḏūb
attractus
– for maǧḏūb: pulled (n.) show/hide quotes-
Aris. Phys. VII 22, 6 (243b24): cum motus attrahentis solus per se fuerit velocior motu attracti
Bad. 748, 4: متى كانت حركة الجاذب، إِذا انفردت، أَسرع من حركة المجذوب
- 1 Aris. Phys. VII
attrahi
– for maǧḏūb: pulled (n.) show/hide quotes-
Aris. Phys. VII 22, 14 (244a18): Manifestum est ergo, si quod attrahit et quod expellit simul sunt cum quo attrahitur et expellitur
Bad. 748, 13: فظاهرٌ أنه إن كان الدافع والجاذب هو مع المجذوب والمدفوع
- 1 Aris. Phys. VII
contractus (adj.)
– for maǧḏūb: drawn, drawn up show/hide quotes-
Aris. Anim. III 773a23: Et fortasse erunt testiculi contracti superius ita quod videns loca eorum a remoto reputabit quod locus eorum sit membrum mulieris conveniens coitui
-
Aris. Anim. III 774a9: masculi vero earum [sc. avium ] sunt econtrario quoniam testiculi eorum sunt contracti interius
Brug.: فاما الذكورة فعلى خلاف ذلك لأن الخصوين مجذوبة في داخل اجسادها
- 2 Aris. Anim. III