show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
عمل ʿamila
agere
– for ʿamila: to act, to enact show/hide quotes-
Avic. Met. 365, 37: quamvis cum una advenit, deletur alia et non agit aliquid
Marm. 248, 4: وإن كان إذا سبق واحد تعطل الآخر فلم يعمل شيئا
-
Avic. Met. 514, 42: Igitur tunc erit quasi paralysis … quam scilicet agit in eo ignis et glacies
-
Avic. Gen. 7, 16: Et, si tenent elementum esse terram, ponunt raritatem loco condensationis, et agunt in contrarium
-
Avic. Qual. 45, 78: sicut est de aere et argento et similibus quia, quando ignis multum agit in istis, separatur ab eis quaedam substantia, sicut sulfuris
Qass. 231, 3: كالنحاس والفضة وغير ذلك. فإن هذه إذا عمل فيها النار كثيرًا انفصل عنها شىء من جوهر الكباريت
-
Avic. Qual. 80, 1: Et similiter, quando in sicco ignis agit vehementer … flamma videtur alba
Qass. 257, 5: وكذلك الشىء اليابس إذا عملت فيه النار عملا كثيرا … بيّضته
- 2 Avic. Met.
- 1 Avic. Gen.
- 2 Avic. Qual.
dare
– for ʿamila: to make show/hide quotes-
Aris. Anim. II 694b13: Quoniam natura dat instrumentum secundum operationem qua indigetur
Kruk: لان الطباع يعمل الآلة بقدر العمل الذى يحتاج اليه
- 1 Aris. Anim. II
edere (edidi, editum)
– for ʿamila: to compose (a book) show/hide quotes-
Alcab. diff. I, li. 5: Cum vidissem conventum quorumdam Antiquorum ex auctoribus magisterii iudiciorum astrorum edidisse libros quos vocaverunt introductorios huius magisterii
Yama.: لمّا رأيت جماعة من متقدّمي أهل صناعة أحكام النجوم قد عملوا كتبا سمّوها مداخل إلى هذه الصناعة
- 1 Alcab.
efficere
– for ʿamila: to make, to manufacture show/hide quotes-
Aris. Anim. III 735a1: gladius vero efficitur ex motu instrumenti quod movetur secundum scientiam artificis
Brug.: فاما السيف فهو يعمل من حركة الآلة التى تتحرّك بقدر علم صاحب المهنة
- 1 Aris. Anim. III
exercere
– for ʿamila: to act, to proceed show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 507: et excercent [sc. astronomici ] eas [sc. duas partes ] in iudicio secundum illud quod utebatur in duabus partibus quas prediximus
Yama.: ويعملون [sc. المنجّمون] في الحكم عليها [sc. أعمار الملوك] على حسب ما كان يعمل به في السهمين اللذين قدّمنا ذكرهما
- 1 Albu. Coni.
facere
– for ʿamila: to do, to proceed; to carry out, to perform, to execute; to make, to produce show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 346: accipiatur ergo a domino domus sue usque ad eum et fiat sicut prius factum est
Yama.: فليؤخذ من صاحب بيته إليه ويعمل كالعمل الأوّل
-
Albu. Coni. tr. II, li. 511: et extrahitur ei alchileg et alchodchodech sicut fit in nativitatibus
Yama.: ويستخرج له الهيلاج والكدخذاه كما يعمل في المواليد
-
Alcab. diff. I, li. 410: Similiter facies de presentia dominorum ceterarum domorum
-
Alcab. diff. IV, li. 194: facies cum nadir gradus significatoris sicut fecisti cum gradu significatoris in opere quod est ante eum
Yama.: فاعمل بنظير جزء الدليل كما عملت بجزء الدليل في العمل الذي قبله
-
Kindi Grad. 289, 5: et facies sicut premisimus
Gauth. 34, 7: وعملت على ما تقدم
-
Kindi Grad. 291, 20: Aut si vis, fac secundum hoc quod precessit in superfluitate que inter gradum primum et secundum invenitur
-
Avic. An. vol. II 11, 41: non propter quod iudicat [sc. virtus ] , immo quia facit pervenire ad iudicium
-
Avic. Met. 114, 32: et etiam fecimus aliud
-
Avic. Met. 528, 28: iam autem in hac maneria fecimus librum de peccato et eius opposito
-
Aris. Anim. II 645b18: Et non fuit operatio serrae propter dispositionem serrae, sed serra fuit facta propter dispositionem suae operationis
Kruk: ولم يصر فعل المنشار لحال المنشار بل المنشار عمل لحال فعله
-
Aris. Anim. II 654b4: Et si ita non esset, non faceret opus quod natura facit cum osse
Kruk: ولو لم يكن على مثل هذه الحال لم يكن يعمل العمل الذى يعمل
-
Aris. Anim. III 718b27: quia ubi est finis ibi erit operatio, et matrix non est operatio, sed ipsa facit operationem
Brug.: اعنى الغاية هنالك يكون العمل، وليس للرحم العمل بل هو للعمل [var.: يعمل العمل]
-
Aris. Anim. III 760a31: Et quia in omni quod facit natura est secundum ordinem
Brug.: ولأن جميع ما يعمل الطباع بصدق مرتبة
-
Aver. MC Int. diff. II*, 53, 155: Et isti modi enuntiationum, cum fiunt negativi non stabit pars negativa loco partis (littere) declinationis in eis
Butt. 91, 7: وهذا الصنف من القضايا إذا عمل منها سوالب فليس يقوم حرف السلب مقام حرف العدل فيها
-
Avic. Gen. 52, 74: Et iam negaverunt istud et pessime fecerunt
Qass. 118, 12: وقد منعوه وبئس ما عملوا
-
Avic. Qual. 66, 36: et est aliud in eo in quo remanet tale quale est illud quod fit in eo
Qass. 245, 17: فمنه ما يبقى على ما يعمل به من ذلك
- 3 also s.v. fieri Albu. Coni.
- 8 also s.v. ʿamal Alcab.
- Kindi Grad.
- 1 Avic. An.
- 3 Avic. Met.
- 9 also s.v. factus Aris. Anim. II
- 2 also s.v. faʿala Aris. Anim. III
- 1 s.v. fieri Aver. MC Int.
- 1 Avic. Gen.
- 1 s.v. fieri Avic. Qual.
عُمل ʿumila
accipi
– for ʿumila: to be treated show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 494: Et iam accipiuntur iste partes alio modo
Yama.: وقد يعمل هذان السهمان على جهة أخرى
- 1 Albu. Coni.
compleri
– for ʿumila: to be produced show/hide quotes-
Nico. Plan. §188: fit ergo vapor contingitque inde planta; et similiter in omnibus locis calidis completurque in illo efficiencia
Dross.: وكذلك فى جميع المواضع الحارة يعمل بغتة فيها النخل
- 1 Nico. Plan.
facere
– for ʿumila: to be performed, to be carried out show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 353: facies in hoc ut factum est de primo
Yama.: فليعمل في ذلك كالعمل الأوّل
- 1 Albu. Coni.
استعمل istaʿmala
accipere
– for istaʿmala: to use show/hide quotes-
Avic. Met. 218, 64: Et tu scies quod haec nomina debent accipi secundum quod convenerimus
Marm. 147, 1: وأنت تعلم أن هذه الألفاظ يجب أن تستعمل على ما يقع عليه الاصطلاح
- 1 Avic. Met.
admitti
– for istaʿmala: to use, to employ show/hide quotes-
Avic. Met. 22, 1: Possibile est etiam esse quaestiones in scientiis in quarum demonstrationibus non admittuntur ea quae posita sunt principia ullo modo
Marm. 15, 11: ثم قد يجوز أن تكون فى العلوم مسائل براهينها لا تستعمل وضعا البتة
-
Avic. Met. 22, 2: quia non admittuntur nisi propositiones quae non probantur ad hoc
Marm. 15, 11: بل إنما تستعمل المقدمات التى لا برهان عليها
- 2 s.v. admittere Avic. Met.
agere
– for istaʿmala: to use; to perform show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 140, 19: Prima enim est sicut id quod de thesauro educis et agis aliquid de eo
Rahm. 242, 7: فإن الأول كأنه شىء قد أخرجته من الخزانة، وأنت تستعمله
-
Avic. An. vol. II 154, 27: anima sapiens est per seipsam et scit omnia, sed non agit sensibus … nisi ad hoc ut ipsa excitetur per illa ad id quod habet in seipsa
Rahm. 250, 11: أن النفس عالمة بذاتها تعلم كل شىء وإنما تستعمل الحواسّ … بسبب أن تتنبه به لما فى ذاتها
-
Avic. Met. 34, 41: Non enim potest cognosci quid sit potest aliquid vel vere enuntiari, nisi in agendo de unoquoque eorum dicatur quod est res vel aliquid vel quid vel illud
Marm. 23, 18: وإنما تعرف الصحة ويعرف الخبر بعد أن يستعمل فى بيان كل واحد منهما أنه «شىء» أو أنه «أمر» أو أنه «ما» أو أنه «الذى»
-
Avic. Met. 541, 48: quanto magis, cum agit eas ille qui scit quod propheta ex Deo est
-
Aver. MC Int. diff. I, 6, 68: in lingua in qua agitur ista species nominis
-
Aver. MC Int. diff. II*, 43, 19: Et propter hoc non invenitur in linguis in quibus aguntur declinate enuntiatio binaria
Butt. 85, 4: فلذلك ليس توجد فى الألسنة التى تستعمل فيها المعدولة قضية ثنائية
- 3 Avic. An.
- 4 Avic. Met.
- 3 Aver. MC Int.
apponere
– for istaʿmala: to use show/hide quotes-
Anar. 24, 6: Quod si quis dixerit quod iste qui difinivit lineas equidistantes hac difinitione, apposuit in difinitione quod indiget probatione
Arnz. 36, 7: ولعلّ قائلا أن يقول إنّ الذي حدّ الخطوط المتوازية بهذا الحدّ قد يقدّم فاستعمل شيئًا يحتاج إلى برهان
- 1 s.v. qaddama Anar.
datus
– for istaʿmala: to make use of, to employ show/hide quotes-
Mesue Aph. A §57: Medicina data, se victa a natura, nisi eos quos querimus expulerit humores
Troup.: الأدوية اذا استعملناها ولم تخرج بالاسهال الخلط المطلوب وقهرتها الطبيعة
- 1 s.v. dare Mesue Aph. A
الأدوية اذا استعملناها – Medicina data Mesue Aph. A §57
dominari
– for istaʿmala: to use show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 158, 1: Si autem non haberent vinculum in quo coniungerentur et quod eis dominaretur et quod propter alias impediretur regere alias et dominari aliis
Rahm. 253, 7: ولو لم يكن رباط يستعمل هذه فيشتغل ببعضها عن بعض فلا يستعمل ذلك البعض ولا يدبره
- 1 Avic. An.
exercens
– for istaʿmala: to use show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 43, 1543: Et erant omnes [sc. philosofi ] exercentes hanc secundam speciem ex scientia astrorum
Lemay 39, 886: وكانت كلّها [sc. الفلاسفة] تستعمل هذا النوع الثانيّ من علم النجوم
- 1 Albu. Intro. JS
كانت كلّها تستعمل هذا النوع – Et erant omnes exercentes hanc … speciem Albu. Intro. JS 39 / 43
exercere
– for istaʿmala: to use; to perform show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VII, li. 28: exerce itaque commixtionem secundum quod equidistant divisionibus
Yama.: فليستعمل الامتزاج على حسب موازاتها للأقسام
-
Alcab. diff. II, li. 146: Et ex sectis, culturam idolorum et eas in quibus maxime exercentur comestiones atque potationes
Yama.: ومن الديانات اتّخاذ الأصنام والديانات التي يستعمل فيها كثرة النكاح والأكل والشرب
-
Avic. An. vol. II 162, 50: quod haec membra modo exerceo in usibus meis qui si non essent, non essent necessaria
-
Kindi Int. DG 9, 5: cum voluerit [sc. anima ] , exerceat eum [sc. intellectum ] et faciat eum esse in alio a se
Rīda 358, 1: متى شاءتْ [sc. النفس] استعمَلتْهُ [sc. العقل]، وأظهرتْه لوجود غيرها منها
-
Kindi Int. DG 9, 14: et tunc exercet eum [sc. intellectum ] anima
- 1 Albu. Coni.
- 1 s.v. exerceri Alcab.
- 1 Avic. An.
- 3 Kindi Int. DG
experiri
– for istaʿmala: to use show/hide quotes-
Avic. Qual. 91, 38: quando fueris expertus potationem istius compositi
Qass. 265, 16: لكنك إذا استعملت هذا المركب
- 1 Avic. Qual.
extrahere
– for istaʿmala: to use show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VII, li. 28, version c, see fn. 20: extrae itaque commixtionem secundum quod equidistant divisionibus
Yama.: فليستعمل الامتزاج على حسب موازاتها للأقسام
- 1 Albu. Coni.
frequentare
– for istaʿmala: to use show/hide quotes-
Avic. Met. 32, 19: Cum igitur frequentaveris illud nomen vel signum faciet animam percipere
Marm. 23, 4: فإذا استعملت تلك العلامة تنبهت النفس على إخطار ذلك المعنى بالبال
- 1 Avic. Met.
اُستعمل ustuʿmila
curare in opere
– for ustuʿmila: to be used show/hide quotes-
Thab. Almag. §25: que etiam aliis planetis qui sunt preter eam accidit, licet illud quod eis ex ea accidit sit valde parvum neque in opere sit de eo curandum
Morel. 9, 12: وقد يعرض ذلك أيضا لغيره من الكواكب، إلا أن الذي يعرض لها من ذلك يسير جدا، وليس يكاد أن يستعمل
- 1 s.v. istaʿmala Thab. Almag.
عمل ʿamal
actio
– for ʿamal: action, activity show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. IV, li. 70: quod apparebit in civitatibus super quas est almuztauli … mutatio in actionibus et transportatio rerum adinvicem
Yama.: أنه يظهر في المدن المستولى عليها … التلوّن في الأعمال ونقل الأشياء بعضها إلى بعض
-
Avic. An. vol. I 91, 79: et hae sunt intentiones quae pendent ex actionibus et divulgantur famose
-
Avic. An. vol. II 69, 4: Capitulum … de assignatione contemplationis et actionis
-
Avic. Met. 438, 79: acquisitio unius temporis convenientioris actioni quam alterius
- 1 Albu. Coni.
- 3 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
agere
– for ʿamal: constructing (n.) show/hide quotes-
Alcab. diff. V, li. 92: Et quia, auxiliante Deo, introduximus has partes que cadunt in rebus particularibus, prosequamur agendo partes que cadunt in revolutione annorum mundi
Yama.: فإذ قد أتينا على هذه السهام التي تقع في الأمور الجزئية فإنّا نتبعها بعمل السهام التي تقع في تحويل سني العالم
- 1 Alcab.
نتبعها بعمل السهام – prosequamur agendo partes Alcab. diff. V, li. 92
civitas
– for ʿamal: province show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 248, version c, see fn. 89: et habundabunt filiis et preferent eos super civitates
Yama.: ويرزقون الأولاد ويستعملونهم على الأعمال wa-yarzuqūna l-awlāda wa-yastaʿmilūnahum ʿalā l-aʿmāli
- 1 Albu. Coni.
digestio operativa
– for ʿamal: being acted upon, treatment show/hide quotes-
Aris. Anim. III 728a27: quoniam menstruum est sanguis non purus sed indiget digestione operativa
Brug.: لأن الطمث دم ليس بنقىّ بل يحتاج الى عمل
- 1 Aris. Anim. III
facere
– for ʿamal: operation; producing, manufacturing (n.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 479, version c, see fn. 43: sed qualiter sciamus eas facere est ut consideres signum
Yama.: وكيفية معرفة عملها أن ينظر إلى البرج
-
Aris. Phys. VII 38, 14: Si enim dixerimus perfectionem domus, quae est tegere et tegulas facere, alterari
Bad. 760, 5: وذلك أنَّا إن قلنا إن كمال البيت — الذى هو فرشه بالقراميد وعمل إفريزه — استحالة
- 1 Albu. Coni.
- 1 Aris. Phys. VII
وكيفية معرفة عملها – sed qualiter sciamus eas facere Albu. Coni. tr. II, li. 479, fn.
fieri
– for ʿamal: procedure, operation show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 346: Et si fuerit Saturnus et dominus eius in hoc quod sequitur angulos, accipiatur ergo a domino domus sue usque ad eum et fiat sicut prius factum est
Yama.: وإن كان زحل وصاحبه فيما يلي الأوتاد فليؤخذ من صاحب بيته إليه ويعمل كالعمل الأوّل
-
Albu. Coni. tr. II, li. 353: Et si Saturnus fuerit in aliqua domorum planetarum inferiorum aut Lune et aspexerint eum, facies in hoc ut factum est de primo
Yama.: فإن كان زحل حالّا في أحد بيوت الكواكب السفلية أو القمر وهي ناظرة إليه فليعمل في ذلك كالعمل الأوّل
- 3 s.v. facere Albu. Coni.
كالعمل الأوّل – sicut prius factum est Albu. Coni. tr. II, li. 346
عمل وخلقة ʿamal wa-ḫilqa
creare
– for ʿamal wa-ḫilqa: production and generation show/hide quotes-
Aris. Anim. III 767a23: Et propter hoc indigent mas et femina temperantia ad creandum filium
Brug.: ولهذه العلّة إذا كانت مجامعة الذكر والانثى تحتاج إلى الاعتدال لحال العمل وخلقة الولد
- 1 Aris. Anim. III
لحال العمل وخلقة الولد – ad creandum filium Aris. Anim. III 767a23
هو من عمل huwa min ʿamal
debere
– for huwa min ʿamal: (+ genit.) it is the task of show/hide quotes-
Aris. Anim. II 641a21: Si ergo istae res sunt sicut narravimus, naturalis debet dicere et docere ex dispositione animae
Kruk: فان كانت هذه الاشياء كما وصفنا فهو من عمل صاحب العلم الطباعى ان يقول ويعلم من حال النفس
- 1 Aris. Anim. II
فهو من عمل صاحب العلم الطباعى ان يقول – naturalis debet dicere Aris. Anim. II 641a21
عملي ʿamalī
actio
– for ʿamalī: practical (intellect) (philos.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 91, 77: Respectus autem quem habet comparatione sui ad se est modus qui generat in ea actionem et intellectum contemplantem, et hae sunt intentiones
Rahm. 46, 10: واعتبارها الذى بحسب القياس إلى نفسها هو القبيل الذى تتولد فيه بين العقل العملى والعقل النظرى الآراء
- 1 Avic. An.
الذى تتولد فيه بين العقل العملى والعقل النظرى – qui generat in ea actionem et intellectum contemplantem Avic. An. 46 / vol. I 91
activus
– for ʿamalī: practical (philos.) show/hide quotes-
Fara. Scien. GC 64, 6: Quarum una est scientia numeri activa et altera scientia numeri speculativa
-
Avic. An. vol. I 94, 14: et haec est virtus activa
Rahm. 47, 18: فهذه هي القوة العملية
-
Avic. An. vol. II 79, 50: Ergo est in homine … iudicans contemplativa et iudicans activa
-
Avic. Met. 1, 9: scientiae philosophicae, sicut iam innuimus in aliis libris, dividuntur in speculativas et activas
-
Avic. Met. 455, 4: sicut est intellectus activus in nobis, qui omnino innititur corpori
- s.v. ʿilm Fara. Scien. GC
- 7 Avic. An.
- 2 Avic. Met.
efficiens
– for ʿamalī: practical (intellect) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 99, 84: Deinde intellectus efficiens deservit his omnibus
-
Avic. An. vol. I 100, 89: intellectui autem efficienti deservit aestimatio
Rahm. 50, 19: ثم العقل العملى يخدمه الوهم
- 3 Avic. An.
معاملة muʿāmala
actum
– for muʿāmala: business dealing, commerce show/hide quotes-
Alcab. diff. II, li. 199, version pr, see fn. 20: in ceteris que fiunt in hominibus ex actis et contentionibus
Yama.: وسائر ما يكون في الناس من المعاملات والمنازعات
- 1 Alcab.
commercium
– for muʿāmala: social intercourse, behaviour show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. IV, li. 255: significat quod apparebit … et religionem et sanitatem commercii in eo quod est inter eos
Yama.: دلّ على أنّه يظهر … صحّة المعاملة فيما بينهم [sc. الناس]
- 1 Albu. Coni.
contractus (n.)
– for muʿāmala: reciprocal transaction show/hide quotes-
Avic. Met. 532, 97: communicatio autem non potest perfici nisi contractibus et aliis causis necessariis quae sunt eius
Marm. 364, 17: ولا تتم المشاركة إلا بمعاملة، كما لا بد فى ذلك من سائر الأسباب التى تكون له
-
Avic. Met. 532, 98: In contractibus autem necessariae sunt constitutiones et iustitia
- 5 Avic. Met.
conventio
– for muʿāmala: business dealing, commerce show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VII, li. 35: significat … conventiones
Yama.: كان دليلا على … المعاملات
-
Alcab. diff. I, li. 391: Et cum fuerit in septimo, per conventiones et satores atque uxores
-
Alcab. diff. I, li. 400: significat … conventiones
- 1 Albu. Coni.
- 2 Alcab.
معاملة أخرى muʿāmala uḫrā
alius
– for muʿāmala uḫrā: another treatment show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 179, 30: Redibimus autem ad aliud
Rahm. 266, 6: ومع ذلك فلنعد إلى معاملة أُخرى
- 1 Avic. An.
استعمال istiʿmāl
accipere
– for istiʿmāl: use, employing show/hide quotes-
Avic. Met. 391, 17: nisi prohibeat quod verbum accipitur in eo quod est praeter intentionem generationis quae est in substantia
Marm. 268, 13: إلا أن نمنع استعمال لفظ يكون فيما خلا التكون الذى فى الجوهر
- 1 Avic. Met.
administratio
– for istiʿmāl: use, usage show/hide quotes-
Kindi Som. 26, 4: digestio enim non fit equalis digestio cum administratione sensuum, quae valeat replere illud quod evacuatur de membris corporis vivi
Rīda 309, 8: لم يكن قسمُ الهضم مع استعمال الحس يبلغ ما يملأ ما يفرغ من أعضاء جسم الحى
- 1 Kindi Som.
agens
– for istiʿmāl: use show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 102, 5: Ex quo accidit animae habere principia intelligendi auxilio secum agentium imaginationis et aestimationis
Rahm. 222, 3: فتحدث للنفس من ذلك مبادئ التصور، وذلك بمعاونة استعماله للخيال والوهم
- 1 s.v. agere Avic. An.
agere
– for istiʿmāl: use show/hide quotes-
Avic. Met. 201, 21: Id enim quod provenit ex artificio est id in quo ad agendum ex materiis egemus instrumentis et motibus
Marm. 135, 7: أن الذى يحصل بالصناعة هو الذى يقصد فيه استعمال مواد وآلات وحركات
- 1 Avic. Met.
agi
– for istiʿmāl: using, usage show/hide quotes-
Aver. MC Int. diff. II*, 43, 16: Verum verbum infinitum non currit consuetudo ut agatur in similibus hiis enuntiationibus
Butt. 85, 2: لكن الكلمة الغير محصلة لم تجر العادة باستعمالها فى أمثال هذه القضايا
- 1 Aver. MC Int.
dare
– for istiʿmāl: using, making use of (n.) show/hide quotes-
Avic. Met. 549, 75: Solemnitates enim magnae utiles sunt, eo quod faciunt gentes congregari et dant eis audaciam
Marm. 375, 13: فإنه يجب أن يفرض اجتماعات مثل هذه، فإن فيها دعاء للناس إلى التمسك بالجماعة، وإلى استعمال عدد الشجاعة
- 1 Avic. Met.
dispositio
– for istiʿmāl: usage show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 14, 92: et omnino cum oboedierit [sc. anima ] dispositioni actionum motivarum, debilitabuntur actiones apprehensivae et e converso
Rahm. 171, 6: وبالجملة إذا انصبت [sc. النفس] إلى استكمال [var.: استعمال] الأفعال الحركية ضعفت الأفعال الإدراكية وبالعكس
- 1 Avic. An.
exercere
– for istiʿmāl: practising, performing (n.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. I, li. 379: Et si fuerit Iupiter, significat quod ostensio eorum sit religio, et quod precipiant homines exercere hoc et pugnare super illud
-
Albu. Coni. tr. IV, li. 254: significat quod apparebit in civitatibus super quas est almuztauli consideratio … cum eo quod … exercebunt multum sponsalitia
Yama.: دلّ على أنّه يظهر في المدن المستولى عليها النظر … كثرة استعمال المناكح
- 18 Albu. Coni.
exercere se
– for istiʿmāl: using (each other) (n.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 272: significat … exercere se cives aldearum ad invicem
Yama.: فإنّ ذلك دليل على … استعمال أهل القرى بعضهم لبعض
- 1 Albu. Coni.
exerceri
– for istiʿmāl: employing (n.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. IV, li. 256: et multum exercebitur doctrina et ingenium
Yama.: دلّ على … كثرة استعمال الأدب والحيل
- 1 s.v. exercere Albu. Coni.
exercitium
– for istiʿmāl: application, use, practising show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 94, 302: auctoritas vero iudiciorum est veritas que fit per precedentem scientiam per esse planetarum et exercitium eorum in re cuius scientia queritur
-
Albu. Intro. JS 319, 22: Perveneratque exercitium eorum [sc. antiquorum ] in eis ad hoc ut si aliquis vellet aspicere in aliqua re specialiter …
Lemay 613, 12: وكان بلغ من استعمال بعضهم [sc. الأولين] لها أنَّه كان إذا أراد أن ينظر في شيءٍ بعينه …
-
Albu. Coni. tr. I, li. 426: Et erit magis exercitium eorum in hoc quod congruit huic fidei et simile ei fuerit
Yama.: ويكون أكثر استعمالهم لمّا ضارع هذا الدين أو شبهه
-
Albu. Coni. tr. IV, li. 237: significat quod apparebit in civitatibus super quas est almuztauli … exercitium vitri et horum similium ex substantiis porosis
- 2 Albu. Intro. JS
- 4 Albu. Coni.
frequentatio
– for istiʿmāl: use, performing show/hide quotes-
Avic. Met. 330, 55: mores enim non roborantur nisi frequentatione passionis
Marm. 223, 13: لأن الخلق إنما يتقرر باستعمال الأفعال
- 1 Avic. Met.
ذهب استعمال ḏahaba stiʿmāl
non agere
– for ḏahaba stiʿmāl: (+ genit.) the usage of s.th. disappears show/hide quotes-
Avic. Met. 246, 1: Genus autem olim apud Graecos multas significabat intentiones, de quibus non agimus nunc in hoc nostro tempore
Marm. 162, 12: فأما أن الجنس على كم شىء يدل فقد كان يدل فى زمان اليونانيين على معانٍ كثيرة، وقد ذهب استعمالها فى زماننا
- 1 Avic. Met.
عامل ʿāmil
activus
– for ʿāmil: practical (philos.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 90, 64: Vis autem activa est vis quae est principium movens corpus hominis
Rahm. 45, 19: فالعاملة قوة هي مبدأ محرك لبدن الإنسان
- 1 Avic. An.
administrator
– for ʿāmil: (pl. ʿamala) operating, active (of an angel) show/hide quotes-
Avic. Met. 522, 11: Post haec est ordo angelorum spiritalium qui vocantur animae, et hi sunt angeli administratores
Marm. 358, 9: ثم مراتب الملائكة الروحانية التى تسمى نفوسا، وهى الملائكة العملة
- 1 Avic. Met.
agere
– for ʿāmil: acting show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 90, 62: Sed animae rationalis humanae vires dividuntur in virtutem sciendi et virtutem agendi
Rahm. 45, 17: وأما النفس الناطقه الإنسانية فتنقسم قواها إلى قوة عاملة وقوة عالمة
- 1 Avic. An.
إلى … قوة عالمة – in … virtutem agendi Avic. An. 45 / vol. I 90
consiliarius
– for ʿāmil: (pl. ʿummāl) governor show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VII, li. 250: erunt ei consiliarii pravi et infimi
Yama.: ويكون عمّاله من أهل الزناء والسفل
-
Albu. Coni. tr. VII, li. 278: et erunt consiliarii ex infimis et pravis, cum multa morte nobilium et ancillarum
- 2 Albu. Coni.
معمول maʿmūl
factus
– for maʿmūl: made, prepared, worked up show/hide quotes-
Aris. Anim. II 641a6: Et similiter facit carpentarius quando voluerit narrare manum factam ex lignis
-
Aris. Anim. II 650a21: Et arbores accipiunt cibum factum completum a terra per radices suas
Kruk: فالشجر يأخذ الغذاء معمولا مفروغا منه من الارض وانما يأخذه باصوله
- 2 Aris. Anim. II
fieri
– for maʿmūl: formed show/hide quotes-
Aris. Anim. II 641a31: Quoniam lignum a quo fit lectus
Kruk: فان الخشبة المعمولة تقال سريرا
- 1 Aris. Anim. II
figuratus
– for maʿmūl: sculptured, fabricated show/hide quotes-
Aris. Anim. II 640b36: Et similiter manus vera et manus figurata, quia sunt aequivoca in nomine
Kruk: وكذلك يقال باليد الحقيقية واليد المعمولة اعنى المصنوعة من نحاس او خشب او هيولى آخر وانما تشترك اليد الحقيقية والمعمولة بالاسم فقط
-
Aris. Anim. II 641a1: Quoniam manus figurata non potest facere suum opus
Kruk: لان اليد المعمولة لا تقوى ان تعمل عملها
- 2 Aris. Anim. II
شيء معمول šayʾ maʿmūl
artificiatum
– for šayʾ maʿmūl: (pl. ašyāʾ maʿmūla) artefact, manufactured object show/hide quotes-
Aris. Anim. III 724a34: sicut diximus quod ars est principium artificiati
Brug.: مثل ما نقول ان المهن ابتداء الاشياء المعمولة
- 1 Aris. Anim. III
معمول نضج maʿmūl naḍiǧ
digestus
– for maʿmūl naḍiǧ: acted upon and ripe show/hide quotes-
Aris. Anim. III 766b22: In feminis autem propter malitiam digestionis erit multa superfluitas sanguinea non digesta
Brug.: فاما فى الاناث فلحال رداءة الطبخ تكون فضلة دميّة غير معمولة نضجة كثيرة
- 1 Aris. Anim. III
معامل muʿāmil
foenerator
– for muʿāmil: transactor, tradesman show/hide quotes-
Avic. Met. 342, 97: Si enim intendit propter illud retributionem, dicitur venditor vel accommodator vel foenerator
Marm. 231, 17: وأنه إذا استعاض منها بدلا قيل له مبايع أو معاوض، وبالجملة معامل
- 1 Avic. Met.
مستعمل mustaʿmal
exerceri
– for mustaʿmal: used, employed show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 158, 791: Secundo: proprietas diversa fixa que exercetur in magisterio astrorum
Lemay 259, 429: والأخرى الخاصّية المختلفة الثابتة المستعملة في صناعة أحكام النجوم
-
Alcab. diff. V, li. 94: Ex quibus est pars que dicitur pars regni atque imperii, que exercetur in revolutione annorum mundi
- 1 Albu. Intro. JS
- 1 Alcab.