show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
عرف ʿarafa
assignare
– for ʿarafa: to know show/hide quotes-
Avic. Met. 213, 73: Primum autem assignaverunt perfectum in rebus habentibus numerum
Marm. 143, 14: التام أول ما عرف عرف فى الأشياء ذوات العدد
-
Avic. Met. 436, 52: Hoc autem, secundum quod nos assignavimus radicem iudicantem destructionem huius
Marm. 301, 2: وهذا مما عرفنا الأصل القاضى بإبطاله
- 2 s.v. ʿarrafa Avic. Met.
cognitus
– for ʿarafa: to know show/hide quotes-
Avic. Met. 244, 79: His autem cognitis
Marm. 161, 15: وإذ قد عرفنا هذه الأشياء wa-iḏ qad ʿarafnā hāḏihī l-ašyāʾa
-
Aris. Anim. II 677a10: et si esset, foret cognitum et manifestaretur per anatomiam
Kruk: ولو كان ذلك لعرف واستبان بالشق wa-law kāna ḏālika la-ʿurifa wa-stabāna bi-l-šaqqi
- 1 Avic. Met.
- 1 Aris. Anim. II
ولو كان ذلك لعرف – et si esset, foret cognitum Aris. Anim. II 677a10
cognoscere
– for ʿarafa: to know, to recognize; to perceive (opt.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 16, 84: Oportet autem ut, per hoc accidens quod habet, accedamus ad certificandum eius essentiam et ad cognoscendum quid sit
Rahm. 5, 2: لنعرف ماهيته li-naʿrifa māhiyyatahū
-
Avic. An. vol. II 163, 75: nescio enim me habere cerebrum vel cor nisi sensu et auditu et experimento, non quod cognoscam ipsum esse ego
Rahm. 256, 7: لا لأنى أعرفه أنى أنا lā li-annī aʿrifuhū annī anā
-
Avic. Met. 25, 70: Iam autem cognita est ex his quae diximus
Marm. 17, 13: وقد عرف فى شرحنا … الفرق wa-qad ʿurifa fī šarḥinā … l-farqu
-
Avic. Met. 34, 40: Non enim potest cognosci quid sit
Marm. 23, 18: وإنما يعرف الصحة ويعرف الخبر بعد أن wa-innamā tuʿrafu l-ṣiḥḥatu wa-yuʿrafu l-ḫabaru baʿda an
-
Ibn Tum. 109a, 21: Cumque Deum cognoverunt, dic eis quod Deus indixit illis quinquies orare inter diem et noctem
Goldz. 229, 11: فاذا عرفوا اللّه fa-iḏā ʿarafū llāha
-
Aris. Anim. II 639a13: Manifestum est ergo quod qui voluerit narrare quod cognovit et vidit ex naturis animalium debet habere diffinitiones notas
-
Aris. Anim. II 684b2: Et ex sermonibus quos posuimus in aspectu animalium et ex anatomia cognoscitur situs istorum membrorum, et diversitas quae est inter ea quando conferuntur ad invicem, et cognoscuntur etiam feminae et mares
-
Aris. Anim. III 741a38: Et apud nos non est experimentum dignum fide, quoniam non cognoscimus mares istius generis neque feminas
-
Aris. Anim. III 781a16: Et unus modus auditus bonitatis et olfactus est quando audiens audit quod appropinquat sibi et cognoverit differentias sermonis et vocis
-
Aver. Ep. Parv. 195va25: Rememoratio igitur est cognitio eius quod fuit cognitum
-
Alhaz. Opt. 42, 29: cognoscet ipsum et cognoscet eius remotionem, et aestimabit quantitatem remotionis eius
Sabra II 60a, 21: [sc. البصر] عرفه [sc. المبصر] وعرف بعده [sc. al-baṣaru ] ʿarafahū [sc. al-mubṣara ] wa-ʿarafa buʿdahū
-
Alhaz. Opt. 69, 11: Quia homo, quando meminerit de aliquo homine, quem cognovit ante
-
Mesue Aph. B §84: recessum a sua temperantia non cognosces neque egrum perfecte curabis
Troup.: لم يعرف قوة مرضه من ضعفه lam yaʿrif quwwata maraḍihī min ḍuʿfihī
-
Avic. Gen. 118, 60: Cum ergo regula definitionis sit secundum quod diximus et nos definimus caliditatem ex parte suae operationis, vel cognoscimus eam ex parte suae actionis
- 12 Avic. An.
- 11 Avic. Met.
- 1 Ibn Tum.
- 5 Aris. Anim. II
- 4 Aris. Anim. III
- 1 Aver. Ep. Parv.
- 2 Alhaz. Opt.
- 1 Mesue Aph. B
- 1 Avic. Gen.
colligere
– for ʿarafa: to find out, to know show/hide quotes-
Avic. Qual. 90, 8: quemadmodum poteris colligere ex libris medicorum
Qass. 264, 16: على ما يمكنك أن تعرف من كتب الأطباء ʿalā mā yumkinuka an taʿrifahū min kutubi l-aṭibbāʾi
- 1 Avic. Qual.
constare
– for ʿarafa: to come to know show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 158, 99: quod constat ex praedicts
Rahm. 253, 5: وقد عرفت هذا فى ما سلف لك
- 1 Avic. An.
deprehendere
– for ʿarafa: to know show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 56, 98: sicut est regula recta per quam deprehendimus rectum et curvum simul
Rahm. 26, 13: كالمسطرة المستقيمة يعرف بها المستقيم والمنحنى جميعا
- 1 Avic. An.
discere
– for ʿarafa: to come to know show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 16, 85: Fortassis enim iam didicimus quod id quod movetur motorem habet
Rahm. 5, 2: كأنا قد عرفنا أن لشىء يتحرك محركا ما
-
Avic. An. vol. I 57, 17: Postea autem declarabitur tibi, per id quod disces de anima, destructio omnium harum dictionum aliis modis
Rahm. 27, 9: ثم سيتضح فى خلال ما نعرفه من أمر النفس بطلان جميع هذه الأقاويل بوجوه أُخرى
- 3 Avic. An.
discernere
– for ʿarafa: (+ bi or min) to recognize by, to know by show/hide quotes-
Nico. Plan. §120: Discernitur quoque mascula a feminea, quia prius pullulat foliaque eius parva sunt et per odorem ex quibusdam horum vel omnibus
Dross.: فانما يعرف الذكر من النخل بما يتقدم فيصير طلعه دقيقا ومن رائحته [ويكون طلعه ايضا دقيقا]
-
Nico. Plan. §130: Diversitas quoque plantarum silvestrium et hortensium discernitur per masculos suos et feminas quando quamlibet earum cognoverint per proprietatem inventam in eis
Dross.: وبعض الناس زعم ان اختلاف النبات البستانى والبرى يعرف من طبع ذكورته واناثه اذا ميز كل واحد منه بالخاصة الموجودة له
- 2 s.v. discerni Nico. Plan.
docere
– for ʿarafa: to come to know show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 125, 4: iam autem docuimus quod causae essentiales debent prius creari et, post illas, accidentales
Rahm. 233, 12: وقد عرفنا أن العلل الذاتية هى التى يجب أن تكون أولا، ثم ربما تليها العرضية
- 1 Avic. An.
عرف وعلم ʿarafa wa-ʿalima
cognoscere
– for ʿarafa wa-ʿalima: to know show/hide quotes-
Aris. Anim. II 645a28: Quoniam non potest cognoscere res ex quibus componitur homo sine difficultate
Kruk: لانه لا يمكن ان يعرف ويعلم الاشياء li-annahū lā yumkinu an yaʿrifa wa-yaʿlama l-ašyāʾa
- 1 Aris. Anim. II
عُرف ʿurifa
cognitio
– for ʿurifa: (+ bi) to be known by show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 56, 97: Tu scis autem quod unum sufficit ad probationem contrariorum et ad cognitionem eorum per illud
Rahm. 26, 13: أن الشىء الواحد يكفى فى أن يكون عيارا للأضداد تعرف به كالمسطرة anna l-šayʾa l-wāḥida yakfī fī an yakūna ʿiyāran li-l-aḍdādi tuʿrafu bihī ka-l-masṭarati l-mustaqīmati yuʿrafu bihā l-mustaqīmu
- 1 s.v. ʿarafa Avic. An.
تعرف به – ad cognitionem eorum per illud Avic. An. 26 / vol. I 56
cognosci
– for ʿurifa: to be known show/hide quotes-
Aris. Anim. II 648a35: Nam calidum et frigidum sunt apparentia nobis magis aliis quae cognoscitur sensu
Kruk: التى تعرف بالحس allatī tuʿrafu bi-l-ḥissi
-
Aris. Anim. III 717a33: Et hoc cognoscitur ex sermonibus in corporibus animalium, quoniam testiculi non sunt pars partium vivarum, sicut faciunt mulieres quando ponunt ligna longa et texunt
-
Aris. Anim. III 772b11: Et causa illius cognoscetur ex rebus quas narravimus prius
- 1 Aris. Anim. II
- 5 Aris. Anim. III
dici
– for ʿurifa: (+ bi) to be known as show/hide quotes-
Alcab. diff. V, li. 94: Ex quibus est pars que dicitur pars regni atque imperii
Yama.: فمن ذلك سهم يعرف بسهم الملك والسلطان
- 1 Alcab.
عرّف ʿarrafa
assignare
– for ʿarrafa: to make known show/hide quotes-
Avic. Met. 107, 66: Congruit enim nobis ut in hoc loco assignemus naturam unitatis propter duas res
Marm. 73, 12: فإنه يحق علينا أن نعرف طبيعة الواحد فى هذه المواضع بشيئين
-
Avic. Met. 286, 88: oportet autem assignare causam huius
Marm. 190, 11: فيجب أن نعرف العلة فى هذا
- 2 Avic. Met.
declarare
– for ʿarrafa: to make known show/hide quotes-
Avic. Met. 40, 54: Difficile autem est declarare dispositionem necessarii et possibilis et impossibilis certissima cognitione
Marm. 27, 18: وقد يعسُر علينا أن نعرّف حال الواجب والممكن والممتنع بالتعريف المحقق أيضا
- 1 Avic. Met.
demonstrare
– for ʿarrafa: to make known show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 103, 5: Incipiemus nunc notificare sigillatim virtutes quas diximus, et demonstrabimus eas ex suis actionibus
Rahm. 52, 4: فلنبدأ بتعريف حال القوى المذكورة قوة قوة ولنعرفها من جهة أفعالها
- 1 Avic. An.
docere
– for ʿarrafa: to teach show/hide quotes-
Anar. 16, 24: Unde mihi videtur quod cum hanc dedit difinitionem, qualiter fieret circulus docere voluit
Arnz. 22, 12: ويشبه أن يكون مع تحديد الدائرة بهذا الحدّ اراد أن يعرّف حدوثها كيف يكون
- 1 Anar.
عُرّف ʿurrifa
cognosci
– for ʿurrifa: to be defined, to be determined show/hide quotes-
Avic. Gen. 119, 77: si voluerint quod cognosceretur quodlibet eorum secundum illud <opus> in quo contrariantur
Qass. 173, 3: فإن أريد أن يعرّف الفعل الذى لكل واحد منهما fa-in urīda an yuʿarrafu l-fiʿlu llaḏī li-kulli wāḥidin minhumā
-
Avic. Gen. 119, 80: si voluerint etiam quod calidum et frigidum cognoscantur per receptionem praedictae operationis quae currit inter ambo
- 2 Avic. Gen.
تعرّف taʿarrafa
cognosci facit (or: cognoscere f.)
– for taʿarrafa: to acquaint o.s. with show/hide quotes-
Avic. Met. 28, 34: faciamus cognosci dispositionem
Marm. 20, 4: ونتعرف حال مقولة مقولة من الأعراض wa-nataʿarrafu ḥāla maqūlatin maqūlatin mina l-aʿrāḍi
- 1 Avic. Met.
discere
– for taʿarrafa: to be known show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 279, 42: si autem alius intelligit, discatur ab eo extra tractatum nostrum
Rahm. 159, 14: ويفهمه غيرى، فليتعرف ذلك من غير كلامنا
- 1 Avic. An.
اعترف iʿtarafa
cognitio
– for iʿtarafa: (+ bi) to acknowledge show/hide quotes-
Avic. Gen. 45, 28: Comparatio autem quam habent elementa ad medium mundi secundum omnem cognitionem et sequitur eis absque eorum cognitione
Qass. 113, 6: كما يعترفون به، كافتهم، أو يلزمهم، وإن لم يعترفوا به kamā yaʿtarifūna bihī kāffatuhum aw yalzamuhum wa-in lam yaʿtarifū bihī
- 2 Avic. Gen.
كما يعترفون به كافتهم – secundum omnem cognitionem Avic. Gen. 113 / 45
concedere
– for iʿtarafa: (+ bi) to admit, to acknowledge show/hide quotes-
Aver. MC Gen. 172va20: necesse est eis, cum confessi fuerint communem esse materiam, ut concedant transmutationem eorum adinvicem
Eich. 119, 11: فقد يجب عليه متى اعترف بالهيولى المشتركة أن يعترف بتغيّر بعضها إلى بعض
-
Avic. Gen. 17, 47: Ipsi etenim concedunt inventionem motus et ideo moti sunt ad ponendum vacuum
Qass. 92, 10: وذلك لأنهم اعترفوا بوجود الحركة، ثم صاروا إلى إثبات الخلاء
-
Avic. Gen. 65, 6: Ipsi nihilominus concedunt quod ista fractio non est nisi in caliditate
- 1 Aver. MC Gen.
- 2 Avic. Gen.
confiteri
– for iʿtarafa: (+ bi) to admit show/hide quotes-
Aver. MC Gen. 172va19: et quod transmutantur adinvicem, necesse est eis, cum confessi fuerint communem esse materiam, ut concedant transmutationem eorum adinvicem
Eich. 119, 10: أنّها تتغيّر بعضها إلى بعض، فقد يجب عليه متى اعترف بالهيولى المشتركة أن يعترف بتغيّر بعضها إلى بعض
- 1 Aver. MC Gen.
consentire
– for iʿtarafa: to concede show/hide quotes-
Avic. Qual. 72, 37: si aliquis resistens negaverit istud, erit sententia rationis quod elementa non habebunt qualitatem nisi quam praediximus et, si consenserit, non habebunt colorem nisi aliqua eorum
Qass. 251, 8: أنه لا كيفية للعناصر خلا ما ذكر. وإن اعترف لم يكن لها إلا اللون لبعضها
- 1 Avic. Qual.
عرف ʿurf
coma
– for ʿurf: mane (in star description) show/hide quotes-
Ptol. Almag. no. 480, Baily 718: Antecedens has duas et quasi sit super comam
Kuni.: الكوكب المتقدم عن هذين وهو على العرف
- 1 Ptol. Almag.
crinis
– for ʿurf: mane (of a horse) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 658a30: et quaedam istorum animalium habent crinem, sicut equus
Kruk: ومن هذا الحيوان ما له عرف مثل الخيل وما يشبهه من الحيوان
- 1 Aris. Anim. II
عرّاف ʿarrāf
divinator
– for ʿarrāf: diviner, fortuneteller show/hide quotes-
Aris. Anim. III 765a27: sicut praedicunt divinatores
Brug.: مثل ما يقولوا العرّافون
- 1 Aris. Anim. III
معرفة maʿrifa
cognitio
– for maʿrifa: knowledge; cognition; recognition (opt.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 52, 1867: Quia dignitas hominis super cetera animalia non fit nisi per <sapientiam et cognitionem>, quod est instrumentum rationis, et per cognitionem rerum
-
Albu. Intro. JS 93, 252: quedam vero fiunt subtiles et longinque significantes res profundas quarum cognitio et narratio de eis est impossibile
Lemay 159, 134: لا يمكننا معرفتها ولا الأخبار عنها lā yumkinunā maʿrifatuhā wa-lā l-aḫbāru ʿanhā
-
Albu. Coni. tr. II, li. 106: Et cum sit magis necessarium ut sit consequens ad hoc quod premisimus in differentia secunda de cognitione partium ad quas permutatur regni vicissitudo
Yama.: أن يكون تاليا لما قدّمنا في الفصل الثاني من معرفة النواحي an yakūna tāliyan limā qaddamnā fī l-faṣli l-ṯānī min maʿrifati l-nawāḥi
-
Albu. Coni. tr. VII, li. 34: et usus dialetice et rethorice et cognitio scientiarum
-
Alcab. diff. IV, li. 15: Cuius rei cognitio est ut consideretur gradus coniunctionis
-
Ps.-Aris. Caus. ch. VIII §80: Et virtus [quidem] intelligentiae est vehementioris unitatis quam res secundae quae sunt post eam, quoniam ipsae non accipiunt cognitionem eius
Bad. 11, 15: وقوة العقل أشدُّ وحدانية من الأشياء الثوانى التى بعده لأنها لا تنال معرفته
-
Ps.-Aris. Caus. ch. XXIII §180: Et non intelligo per esse nisi cognitionem
-
Kindi Som. 12, 16: Dico ergo quod cognitio eius, quod accidit rei, non est nisi post comprehensionem scientiae quidditatis rei
-
Kindi Som. 20, 7: Et quia iam appropinquatur ut ostendamus quae causa sit in diversitate dispositionum visionis in antecessione suae cognitionis, tunc dicamus quod anima propterea quod est sapiens per naturam suam vigilantem sensibilem
Rīda 303, 2: فى تَقْدِمَةِ معارفها fī taqdimati maʿārifihā
-
Ps.-Fara. Flos 317: et eius intentio est cognitio harum duarum viarum quas diximus
Cruz Her. li. 29: وغرضها هو معرفة هذين الطريقين الذين ذكرناهما
-
Ps.-Fara. Flos 318: Neque est ei intentio rebus, neque proveniunt ab eo secundum semitam nature, absque quod sit ei cognitio et voluntas ad producendum eas
-
Avic. An. vol. I 9, 6: cui consequenter adiunximus librum secundum, qui est de cognitione corporum et formarum et primorum motuum in mundo naturae
Rahm. 1, 5, versions bgc, see fn. 4: بالفن الثانى فى معرفة الأجرام bi-l-fanni l-ṯānī fī maʿrifati l-aǧrāmi
-
Avic. Met. 3, 42: quod quaerimus in ea sit cognitio proprietatum et actionum eius [sc. Dei ]
-
Avic. Met. 3, 48: sapientia est cognitio quae est certior et convenientior
-
Fara. Int. li. 44: Hec autem virtus est una de partibus anime cui acquiritur cognicio prima
Bouy. 9, 1: فان هذه القوة جزء ما من النفس يحصل لها المعرفة الاولى
-
Aris. Anim. II 639a9: Et forte est doctrina docti in cognitione naturarum alicuius rei et scientia singulari
Kruk: وربما كان ادب الاديب فى معرفة طباع شىء واحد wa-rubbamā kāna adabu l-adībi fī maʿrifati ṭibāʿi šayʾin wāḥidin
-
Aris. Anim. II 645a26: Si ergo aliquis putaverit quod cognitio animalium sit ignobilis, putet ergo quod cognitio ipsius sit ignobilis
-
Aver. MC Gen. 158rb66: Et accidit eis hoc accidens quia estimabant quod nulla comprehensio est hic in cognitione rerum preter sensum
-
Aver. Ep. Parv. 203ra26: cognitio enim speculativa una est in se non diversa, sive fuerit scita per disciplinam sive sine disciplina
Blum. 90, 3: ان المعرفة النظرية فى نفسها واحدة anna l-maʿrifata l-naẓariyyata fī nafsihā wāḥidatun
-
Aver. Ep. Parv. 203ra30: Et sic sumus inter duo, aut ut dicamus quod ista cognitio equivoce dicitur cum cognitione humana
Blum. 90, 6: ان هذه المعرفة مقولة مع المعرفة الانسانية باشتراك الاسم anna hāḏihī l-maʿrifata maqūlatun maʿa l-maʿrifati l-insāniyyati bi-štirāki l-ismi
-
Alhaz. Opt. 31, 25: cognitio speciei est ex assimilatione formae rei visae
Sabra II 23b, 13: والمعرفة بالنوع تكون من تشبيه صورة المبصر wa-l-maʿrifatu bi-l-nawʿi takūnu min tašbīhi ṣūrati l-mubṣari
-
Alhaz. Opt. 59, 42: forte comprehenditur distinctio corporum per cognitionem et per scientiam antecedentem
Sabra II 108a, 1: وقد يدرَك تفرق الأجسام بالمعرفة وبتقدم العلم wa-qad yudraku tafarruqu l-aǧsāmi bi-l-maʿrifati wa-bi-taqaddumi l-ʿilmi
-
Aris. Phys. VII 46, 8 (247a30): Cognitio enim non sit in cognoscente mota aliqua virtute omnino
-
Aris. Phys. VII 46, 11 (247b20): experientes enim et considerantes particularia adepti sumus cognitionem universalem
- 3 Albu. Intro. JS
- 2 Albu. Coni.
- 1 Alcab.
- Ps.-Aris. Caus.
- 2 Kindi Som.
- 2 Ps.-Fara. Flos
- 1 Avic. An.
- 26 Avic. Met.
- 1 Fara. Int.
- 5 Aris. Anim. II
- 1 Aver. MC Gen.
- 27 Aver. Ep. Parv.
- 9 Alhaz. Opt.
- 5 Aris. Phys. VII
Alon/Abed 2007, 263.
cognoscere
– for maʿrifa: knowledge show/hide quotes-
Alcab. diff. IV, li. 210, version k, see fn. 58: Et ad cognoscendum esse regis, a gradu medii celi
-
Avic. Met. 6, 96: et perveniendi ad locum in quo certius possit cognosci
Marm. 4, 19: ليتوصل إلى معرفته بالحقيقة li-yatawaṣṣala ilā maʿrifatihī bi-l-ḥaqīqati
-
Avic. Met. 178, 97: ut cognoscamus si
Marm. 119, 14: لكن الأشد اهتمامًا من هذا، معرفتنا هل lākinna l-ašadda htimāman min hāḏā maʿrifatunā hal
-
Aris. Anim. II 641b1: scientia naturalis quaerit cognoscere omnes res
Kruk: ان العلم الطباعى يطلب معرفة جميع الاشياء anna l-ʿilma l-ṭibāʿiyya yaṭlubu maʿrifata ǧamīʿi l-ašyāʾi
-
Aris. Anim. II 645a10: illis qui possunt cognoscere causas
Kruk: للذين يقوون على معرفة العلل li-llaḏīna yaqwūna ʿalā maʿrifati l-ʿilali
-
Aris. Anim. III 724a15: Et cum iam scivimus quod sperma non exit ab omnibus membris debemus inquirere prius naturam spermatis et cognoscere ipsam ; quoniam quando hoc fuerit cognitum nobis poterimus cognoscere causas operationum spermatis et accidentia quae accidunt ei
- 1 Alcab.
- 7 Avic. Met.
- 6 Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
يطلب معرفة جميع الاشياء – quaerit cognoscere omnes res Aris. Anim. II 641b1
cognosci
– for maʿrifa: knowledge show/hide quotes-
Aris. Anim. II 696b14: hoc vere cognoscitur ex Anatomia et ex sermonibus quos fecimus in Anatomia
Kruk: ومعرفة ذلك تكون يقينا من معاينة الشق wa-maʿrifatu ḏālika takūnu yaqīnan min muʿāyanati l-šaqqi
- 1 Aris. Anim. II
ومعرفة ذلك تكون يقينا من معاينة الشق – hoc vere cognoscitur ex Anatomia Aris. Anim. II 696b14
comprehendere
– for maʿrifa: knowing, recognizing (n.) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 644b34: Amator autem, quando amat aliquid, angustiatur in comprehendendo modicum amati quamvis sit pars parva
Kruk: فان العاشق اذا عشق شيئا رغب فى معرفة جزء من الاجزاء ايما كان وان كان جزءا صغيرا
- 1 Aris. Anim. II
رغب فى معرفة جزء من الاجزاء – angustiatur in comprehendendo modicum amati Aris. Anim. II 644b34
deprehendere
– for maʿrifa: knowledge show/hide quotes-
Nico. Plan. §15: difficile nimirum inter vitam et eius privationem medium deprehendere
Dross.: لان معرفة الشىء المتوسط بين الحياة وعدمها صعب جدا
- 1 Nico. Plan.
معرفة الشىء المتوسط – medium deprehendere Nico. Plan. §15
determinandum est
– for maʿrifa: knowing, having learned (n.) show/hide quotes-
Aver. Ep. Parv. 201vb20: Et post determinandum est de natura sompniorum
Blum. 66, 2: بعد معرفة طبيعة النوم
- 1 s.v. determinare ʿarrafa Aver. Ep. Parv.
بعد معرفة طبيعة النوم – Et post determinandum est de natura sompniorum Aver. Ep. Parv. 66 / 201vb
طلب المعرفة ṭalab al-maʿrifa
cognitio
– for ṭalab al-maʿrifa: pursuit of knowledge show/hide quotes-
Aris. Anim. III 718a35: Et dignum est dubitare in cognitione creationis matricum et modorum suae figurae, quoniam diversantur multum
Brug.: وخليق ان يعتاص احد فى طلب معرفة خلقة الارحام wa-ḫalīqun an yaʿtāṣa aḥadun fī ṭalabi maʿrifati ḫilqati l-arḥāmi
- 1 Aris. Anim. III
تعريف taʿrīf
assignare
– for taʿrīf: making known, letting know (n.) show/hide quotes-
Avic. Met. 265, 62: Capitulum de assignanda comparatione definitionis et definiti
-
Avic. Met. 533, 22: et ut primum fundamentum eius quod instituit sit hoc scilicet ut assignet eis quod unum habent factorem omnipotentem
Marm. 365, 14: ويكون الأصل الأول فيما يسنه تعريفه إياهم أن لهم صانعًا واحدًا قادرا
- 3 Avic. Met.
cognitio
– for taʿrīf: making known (n.); determination; rendering (a noun) definite (n.) (gram.) show/hide quotes-
Fara. Scien. GC 14, 12: Et quod extremitatum nominum alie sunt que sunt in principiis earum sicut elif et lem cognitionis in arabico, aut quod stat loco earum in reliquis linguis
-
Avic. Met. 1, 6: accedere ad cognitionem intentionum sapientialium
Marm. 1, 10: أن نشرع فى تعريف المعانى الحكمية an našraʿa fī taʿrīfi l-maʿānī l-ḥikmiyyati
-
Avic. Met. 32, 8: quamvis cognitio quae transit per animum vel quae intelligitur ex significatione verbi
Marm. 22, 15: وإن لم يكن التعريف الذى يحاول إخطارها بالبال wa-in lam yakuni l-taʿrīfu llaḏī yuḥāwalu iḫṭāruhā bi-l-bāli
-
Avic. Gen. 119, 66: Probatur ergo quod talis receptionis apus non accipitur in definitione istarum potentiarum, neque in cognitione earum ut nuncupentur definitiones
Qass. 172, 14: فبين أن نحو هذه الأفعال لا تؤخذ فى حدّ هذه القوى، ولا فى تعريفاتها التى تناسب الحدود fa-bayyana anna naḥwa hāḏihī l-afʿāli lā tuʾḫaḏu fī ḥaddi hāḏihī l-quwā wa-lā fī taʿrīfātihā llatī tunāsibu l-ḥudūda
-
Avic. Gen. 119, 82: si voluerint etiam quod calidum et frigidum cognoscantur per receptionem praedictae operationis quae currit inter ambo, non erit vera cognitio
Qass. 173, 6: لم يكن تعريفًا lam yakun taʿrīfan ḥaqīqiyyan
-
Avic. Qual. 1, 2: Iam complevimus cognitionem rerum naturalium universalium
Qass. 201, 3: قد فرغنا من تعريف الأمور العامة للطبيعيات qad faraġnā min taʿrīfi l-umūri l-ʿāmmati li-l-ṭabīʿiyyāti
-
Avic. Qual. 19, 1: Capitulum de cognitione causae per quam caliditas et frigiditas fugantur ab invicem
- s.v. tarʿīf Fara. Scien. GC
- 6 Avic. Met.
- 3 Avic. Gen.
- 4 Avic. Qual.
cognosci facit (or: cognoscere f.)
– for taʿrīf: making known; determining (n.) show/hide quotes-
Avic. Met. 29, 49: faciamus cognosci differentiam
Marm. 20, 14: وفى تعريف الفرقان بين wa-fī taʿrīfi l-furqāni bayna
-
Avic. Met. 32, 16: non faciemus per ea certissime cognosci ignotum
Marm. 23, 2: لم يكن ذلك بالحقيقة تعريفا لمجهول lam yakun ḏālika bi-l-ḥaqīqati taʿrīfan li-maǧhūlin
-
Avic. Gen. 1, 3: Iamque complevimus computare ac facere cognosci res universales naturarum
Qass. 77, 7: قد فرغنا من تحديد الأمور العامة للطبيعيات وتعريفها qad faraġnā min taḥdīdi l-umūri l-ʿāmmati li-l-ṭabīʿiyyāti wa-taʿrīfihā
-
Avic. Gen. 118, 52: et tunc credimus facere cognoscere et non facimus et vertitur negotium ad faciendum cognoscere rem cum seipsa
Qass. 172, 5: نكون قد أدرنا التعريف nakūnu qad adarnā l-taʿrīfa
- 5 Avic. Met.
- 2 Avic. Gen.
declaratio
– for taʿrīf: determination show/hide quotes-
Avic. Met. 33, 39: Igitur quomodo potest hoc esse declaratio?
Marm. 23, 17: فكيف يكون هذا تعريفًا للشىء؟
- 1 Avic. Met.
demonstrare
– for taʿrīf: definition, defining show/hide quotes-
Avic. Log. 10va12: Si autem hoc fecerint erit hic deviatio a certitudine demonstrandi ad aliud aliquid relativum accidentale
Madk. 96, 16: فإنْ فُعِل ذلك كان فيه عدول عن حقيقة التعريف إلى أمر إضافى عرضى
- 1 s.v. demonstratio Avic. Log.
determinare
– for taʿrīf: determining, identifying (n.) show/hide quotes-
Aver. MC Gen. 155ra6: Intentio nostra in hoc libro est quod oportet … determinare causas augmentationis et alterationis etiam et determinare que sit utraque illarum
Eich. 2, 5: إنّ الغرض الذى قصد إليه هاهنا والأمر الواجب هو … تلخيص أسباب النمو والاستحالة أيضا وتعريف ما كلّ واحد منهما
- 1 Aver. MC Gen.
dicere
– for taʿrīf: determining, making known (n.) show/hide quotes-
Avic. Log. 3rb49: Capitulum dicendi verbum complexum et incomplexum
Madk. 24, 9: فصل فى تعريف اللفظ المفرد والمؤلف
-
Avic. Log. 6vb1: Non est hoc dicere ignotum per ignotum
Madk. 53, 4, corr. ref. 52, 4: فليس هو تعريف مجهول بمجهول
- 3 also s.v. docere Avic. Log.
docere
– for taʿrīf: making known (n.) show/hide quotes-
Avic. Log. 6vb2: nec poterit etiam negare quod docere ignotum per ignotum non erat declarare
Madk. 52, 5: ولا أيضا يسوغ إنكار الثالثة وهى أن تعريف المجهول بالمجهول ليس ببيان
- 1 Avic. Log.
doctrina
– for taʿrīf: making known, defining (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 20, 45: in doctrina de anima dicimus quod ipsa est perfectio
-
Avic. An. vol. I 168, 38: Ergo sufficiat hoc de doctrina soni et sentiendi
Rahm. 90, 4: فليكن هذا المبلغ فى تعريف الصوت والإحساس به كافيا
- 2 Avic. An.
Cf. Goichon 1938, no. 429.
كان تعريف kāna taʿrīf
cognosci
– for kāna taʿrīf: (+ genit.) the determination of s.th. is show/hide quotes-
Avic. Gen. 119, 82: immo sequitur necessario quod cognoscantur secundum modum iam dictum
Qass. 173, 7: بل يجب أن يكون تعريفهما على النحو الذى قيل bal yaǧibu an yakūna taʿrīfuhumā ʿalā l-naḥwi llaḏī qīla
- 1 Avic. Gen.
تعرّف taʿarruf
doctrina
– for taʿarruf: knowing (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 13, 50: Ergo praeponere doctrinam scientiae de anima et postponere doctrinam de scientia corporis est via liberior et notior ad sciendum quam praeponere doctrinam de corpore et postponere doctrinam sciendi animam
Rahm. 3, 2: فلأن نقدم تعرف أمر النفس ونؤخر تعرف أمر البدن أهدى سبيلا فى التعليم من أن نقدم تعرف أمر البدن ونؤخر تعرف أمر النفس
- 4 Avic. An.
اعتراف iʿtirāf
cognoscere
– for iʿtirāf: acknowledging (n.) show/hide quotes-
Avic. Met. 58, 7: vel cognoscat sine dubio
Marm. 40, 8: وإما [sc. يضطر] إلى الاعتراف لا محالة بأشياء wa-immā [sc. yaḍṭarru ] ilā l-iʿtirāfi lā maḥālata bi-ašyāʾin
- 1 Avic. Met.
اعترافًا iʿtirāfan
confirmare
– for iʿtirāfan: acknowledging (n.) show/hide quotes-
Ibn Tum. 110a, 27: Non sufficio ad laudem tuam, sicut tu laudasti temetipsum. Per hoc igitur affirmat negationem et qualitatem, confirmans eum esse magnum et excelsum
Goldz. 233, 8: لا احصى ثناء عليك انت كما اثنيت على نفسك تنبيها على نفي التشبيه والتكييف واعترافا للغني الحميد بالجلال والعظمة
- 1 Ibn Tum.
عارف ʿārif
cognoscens
– for ʿārif: knowing show/hide quotes-
Aris. Phys. VII 46, 7 (247a29): Neque in parte distinctiva animae sit alteratio; cognoscens enim prae omnibus dignior est dici ad aliquid
Bad. 762, 7: ولا فى الجزء المميّز أيضًا من النفس تكون الاستحالة، فإن العارف أحقها بأن يكون إنما يقال من باب المضاف wa-lā fī l-ǧuzʾi l-mumayyazi ayḍan mina l-nafsi takūnu l-istiḥālatu, fa-inna l-ʿārifa aḥaqquhā bi-an yakūna innamā yuqālu min bābi l-muḍāfi
-
Aris. Phys. VII 46, 9 (247a30): Cognitio enim non sit in cognoscente mota aliqua virtute omnino
Bad. 762, 9: من قِبَل أن المعرفة ليس تكون فى العارف بأن قوة من القوى أصلًا تتحرك min qibali anna l-maʿrifata laysa takūnu fī l-ʿārifi bi-anna quwwatan mina l-quwā aṣlan tataḥarraku
- 2 Aris. Phys. VII
كان عارفًا kāna ʿārifan
distinguere
– for kāna ʿārifan: to know show/hide quotes-
Aris. Anim. III 781a16: et quando odorans distinxerit differentias et diversitates odoris corporis propinqui sibi
Brug.: واذا كان الذى يشمّ عارفا بفصول واختلاف رائحة الاجساد التى تقرب منه
- 1 Aris. Anim. III
معروف maʿrūf
appellari
– for maʿrūf: (+ bi) known as show/hide quotes-
Alcab. diff. I, li. 11: cum sint in libro Ptolomei qui appellatur ‘alarbaa macalet’, id est quatuor tractatuum
Yama.: إذ كان في كتاب بطلميوس المعروف بالأربعة
- 1 Alcab.
bene facere (or: benefacere)
– for maʿrūf: goodness, beneficence show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 259: et effundetur iustitia in homines et benefacere
Yama.: ويفشو العدل في الناس والمعروف wa-yafšū l-ʿadlu fī l-nāsi wa-l-maʿrūfu
- 1 Albu. Coni.
يفشو العدل في الناس والمعروف – effundetur iustitia in homines et benefacere Albu. Coni. tr. VIII, li. 259
bonum
– for maʿrūf: goodness, beneficence show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 252: et facient [sc. reges ] bonum erga servos et servientes suos
Yama.: وتصنع [sc. الملوك] [sic] المعروف عند عبيدها
- 1 s.v. ṣanaʿa Albu. Coni.
cognitum
– for maʿrūf: generally accepted (n.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. V, li. 777: et concupiscent multi hominum bonum et prosperitatem et precipere cognitum et prohibere ab ignoto
Yama.: ويرغب كثير من الناس في الخير والصلاح والأمر بالمعروف wa-yarġabu kaṯīrun mina l-nāsi fī l-ḫayri wa-l-ṣalāḥi wa-l-amri bi-l-maʿrūfi
- 1 Albu. Coni.
cognitus
– for maʿrūf: known, well-known show/hide quotes-
Avic. Met. 349, 6: de modis oppositionis cognitis
Marm. 236, 6: و[sc. فى] أصناف التقابل المعروفة wa- [sc. fī ] aṣnāfi l-taqābuli l-maʿrūfati
-
Aris. Anim. II 640b28: quoniam natura cognita per formam est nobilior quam quae per materiam
Kruk: لان الطباع المعروف بالصورة اشرف واعظم شأنا من الطباع المعروف بالهيولى li-anna l-ṭibāʿa l-maʿrūfa bi-l-ṣūrati ašrafu wa-aʿẓamu šaʾnan mina l-ṭibāʿi l-maʿrūfi bi-l-hayūlā
-
Aris. Anim. II 663b31: Et hoc quod dico cognitum est illi qui considerabat et intuebatur istud
- 1 Avic. Met.
- 6 Aris. Anim. II
cognosci
– for maʿrūf: generally recognized show/hide quotes-
Nico. Plan. §77: Diversitas autem plantae in suis partibus cognita est
-
Aris. Anim. III 776b23: Et hoc cognoscitur ab experimentatoribus in quolibet generum animalium, et hoc diversatur in hominibus diversitate magna
Brug.: وذلك معروف لاهل التجربة wa-ḏālika maʿrūfun li-ahli l-taǧribati
- 1 Nico. Plan.
- 1 Aris. Anim. III
وذلك معروف لاهل التجربة – Et hoc cognoscitur ab experimentatoribus Aris. Anim. III 776b23
determinatus
– for maʿrūf: certain, known show/hide quotes-
Aris. Anim. III 767a17: quoniam omnia naturalia et artificialia non sunt nisi per terminum et temperantiam determinatam
Brug.: لأن جميع الاشياء التى تكون من قبل الطباع او المهنة انما تكون بحدّ من الحدود واعتدال معروف
-
Aris. Anim. III 771b34: scilicet quod quodlibet genus animalium pervenit ad magnitudinem determinatam et non pertransit suum terminum in magnitudine et parvitate
- 2 Aris. Anim. III
dici
– for maʿrūf: (+ bi) known as show/hide quotes-
Nico. Plan. §75: et quidam [sc. humor ] est origanalis, ut qui est in origano et in planta quae dicitur opigaidum
Dross.: ومنها صعترى مثل الرطوبة التى فى الصعتر والنبات المعروف باوريغانون
-
Nico. Plan. §242: Sed quod guttatim manat remanens in forma sua, erit ut arbor quae dicitur cafur
Dross.: فاما ما يقطر ويمكث على قطره فبالشجر المعروف بالكافور
- 5 Nico. Plan.
فبالشجر المعروف بالكافور – erit ut arbor quae dicitur cafur Nico. Plan. §242
donatio
– for maʿrūf: good deed, beneficence show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 262: significat gloriam eius et magnam famam et multitudinem suarum donationum
Yama.: كان ذلك دليلا على عزّه وبعد صوته وكثرة معروفه
- 1 Albu. Coni.
donum
– for maʿrūf: favour show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VI, li. 432: Et cum fuerit [sc. Iovis ] transiens super Mercurium, significat illud quod faciet rex Babilonie inimicis suis bonum et donum
Yama.: وإذا كان [sc. المشتري] المارّ فوق عطارد دلّ ذلك على اصطناع ملك بابل إلى أعدائه الخير والمعروف
- 1 Albu. Coni.
famosissimus
– for maʿrūf: (+ bi) s.o. known by the name of show/hide quotes-
Avic. Met. 359, 10: Ex quibus Plato famosissimus et magister eius Socrates nimium adhaeserunt huic sententiae
Marm. 244, 3: وكان المعروف بأفلاطون ومعلمه سقراط يفرطان فى هذا الرأى
- 1 Avic. Met.
وكان المعروف بأفلاطون – Ex quibus Plato famosissimus Avic. Met. 244 / 359
صنع المعروف ṣanaʿa l-maʿrūfa
bene facere (or: benefacere)
– for ṣanaʿa l-maʿrūfa: to perform good works show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 252, version c, see fn. 99: et benefacient [sc. reges ] suis et servientibus suis
Yama.: وتصنع [sc. الملوك] [sic] المعروف عند عبيدها
- 1 Albu. Coni.
اصطناع المعروف iṣṭināʿ al-maʿrūf
bene facere (or: benefacere)
– for iṣṭināʿ al-maʿrūf: doing good (n.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VI, li. 1035: et benefacere plebi sue
Yama.: و[sc. على] اصطناعه المعروف إلى رعيّته wa- [sc. ʿalā ] ṣṭināʿihī l-maʿrūfa ilā raʿīyatihī
- 1 Albu. Coni.
معرّف muʿarraf
articulatus
– for muʿarraf: (+ bi) made definite (sc. a noun by an article) (gram.) show/hide quotes-
Aver. MC Int. diff. IV, 102, 150: Dixit: et non est differentia … inter hoc quod ratiocinatur in subiecto ipsarum articulato cum a et l aut ratiocinatur in ipso incluso cum clausura universali
Butt. 123, 14: قال: ولا فرق … بين أن يلفظ بالموضوع فيها معرفا بالألف واللام أو يلفظ به مسورا بالسور الكلى
- 1 Aver. MC Int.
معترف muʿtarif
concedere
– for muʿtarif: (+ bi) admitting show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 247, 94: Praecipui etenim ex illis concedunt hoc, et non concedunt quod, cum unus radius viderit unam rem tantum, sit una
Rahm. 137, 9: والخصوم معترفون بهذا ولا يوجبون أن شعاعا واحدا إذا رأى الشىء وحده كان واحدا
- 1 s.v. iʿtarafa Avic. An.
والخصوم معترفون بهذا – Praecipui etenim ex illis concedunt hoc Avic. An. 137 / vol. I 247