show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
عرض ʿaraḍa
accidere
– for ʿaraḍa: to happen, to occur (+ li: to); to be an accident (+ li: of); to result (+ min or + ʿan: from) show/hide quotes-
Mesue Aph. A §20: Quando corpori aliquid acciderit, non est ei dandum quod noceat principalibus membris
-
Albu. Coni. tr. I, li. 63: quia ex sectis et regnis atque alnauuemiz accidunt quedam corruptiones
Yama.: لأن الملل والدول والنواميس تعرض منها تغيّرات
-
Albu. Coni. tr. V, li. 911: et forsitan accidet hominibus stranguiria et dolores ventris, cum eo quod cadet egritudo in lupos et rabies in canes
Yama.: وربّما عرض للناس الحصر وأوجاع البطون مع وقوع الحمام في السباع والكلَب في الكلاب
-
Alcab. diff. I, li. 14: Tertia differentia, in his que accidunt planetis .vii. in semetipsis
-
Alcab. diff. IV, li. 200: Gradus ergo ascendentis dirigitur ad accidentia dinoscenda que accidunt in corpore
-
Kindi Som. 12, 16: Dico ergo quod cognitio eius, quod accidit rei, non est nisi post comprehensionem scientiae quidditatis rei
Rīda 294, 1: إنّ معرفة ما يعرض للشىء إنما تكون بعد الإحاطة بعلم مائيّة الشىء
-
Kindi Som. 26, 19: sicut illud quod accidit ei qui evacuatur per medicinam aut per coitum
-
Thab. Ann. §125: Et quod etiam parum nocet hic error patet etiam quod secundum hoc in singulis 300 annis 1p accidere debent in errore computationis quam descripsit Ptholomeus
Morel. 61, 5: وقد تبيّن كل البيان أنّ ذلك خطأ، وأنّ الذي يعرض، فيما رسم من الحساب بهذا الأصل، يلحق بالشمس من الخطأ في كل ش [300] سنة جزءا
-
Thab. Almag. §25: Lune preterea accidit quidam quod vocatur alburalchisiesi quod est diversitas aspectus
Morel. 9, 10: وقد يعرض للقمر شيء يقال له البراكسيس، وهو اختلاف المنظر
-
Thab. Almag. §29: cum ergo accidit ei ex latitudine quod removeat eam ab oppositione solis plus quantitate latitudinis umbre terre in loco lune, non eclipsabitur
Morel. 10, 11: فإنه إذا عرض له من العرض ما يزيله عن مقابلة الشمس بأكثر من مقدار سعة ظل الأرض في موضع القمر، لم ينكسف
-
Anar. 38, 14: et ostendatur quod ex ea accidit quod est impossibile
-
Avic. Log. 2rb48: Dispositio vero et id quod accidit rebus ex eo quod invitamur per eas de incognitis ad cognita
Madk. 15, 14: والحال والعارض الذى يعرض لها حتى ننتقل من معلومها إلى مجهولها
-
Avic. An. vol. I 22, 60: si autem, cum dicitur potentia, voluerint significare unum tantum et non aliud, accidet id quod diximus
-
Avic. An. vol. II 184, 8: ira autem non accidit nisi aliquando
-
Avic. Met. 2, 23: et quod de eis inquiritur est accidentalia quae accidunt eis proprie secundum hunc modum
-
Avic. Met. 528, 38: Causa autem huius voluntatis non tendit ad infinitum, sed ad aliqua quae accidunt extrinsecus
-
Nico. Plan. §77: Diversitas autem plantae in suis partibus cognita est et figurae eius … et omnia quae accidunt ei in diversitatibus
Dross.: واختلاف النبات فى اجزائه معروف من شكله … وسائر ما يعرض فيه من الاختلاف فى الاستواء
-
Nico. Plan. §210: et multotiens accidit ei viscositas
Dross.: وقد تعرض له اللزوجة
-
Alpet. ch. 12 §10: quia non potest salvari quod sit stella fixa in suo celo (et accidit ei mutatio in latitudine)
-
Aris. Anim. II 640a16: Et simile accidit in narratione carpentariae, quoniam generatio est propter substantiam, et non est substantia propter generationem
Kruk: ومثل هذه الأعراض يعرض في صفة البناء … لأن الكينونة لحال الجوهر وليس الجوهر لحال الكينونة
-
Aris. Anim. II 643a30: quoniam accidit figurae trianguli ut habeat angulos aequales duobus rectis
Kruk: فانه من العرض الذى يعرض للشكل المثلث ان تكون زواياه مساوية لقائمتين
-
Aris. Anim. III 715a7, corr. ref. 715b7: Et recte accidit hoc
-
Aris. Anim. III 789b19: scilicet accidentium quae accidunt non ex necessitate sed propter aliquid, scilicet propter causam finalem et propter causam moventem
-
Aver. MC Gen. 155ra49: alie qualitates in quibus alteratio accidit sunt permanentes
-
Aver. Ep. Parv. 192ra1: ideo accidit quod, quando fuerit [sc. istud instrumentum scilicet oculus ] infrigidatum a rebus extrinsecis infrigidatione intensa, ut visus debilitetur
Blum. 6, 8: عرض لها [sc. العين]، إذا بردت عن الأشياء التي من خارج بردًا خارجًا عن المعتاد، أن يضعف نظرها
-
Aver. Ep. Parv. 256vb45: quia putrefactio, que accidit per humiditatem, minoratur in tali loco
Blum. 106,10: لان العفونة التي تعرض من قبل الرطوبة
-
Aver. MC Int. diff. II*, 71, 404: Et etiam si, cum predicantur de eo separata multa, sequitur ut verificentur de eo omnes compositiones que accidunt ex illis separatis
Butt. 102, 7: وأيضا فإنه إذا حملت عليه مفردات كثيرة لزم أن تصدق عليه جميع التراكيب التى تعرض عن تلك المفردات
-
Aver. MC Int. diff. III, 87, 218: Verum iam accidit dubitatio in eo quod exposuimus
Butt. 114, 9: لكن قد يعرض شك فيما بينا
-
Alhaz. Opt. 30, 17: et accidunt ei multae res
-
Alhaz. Opt. 60, 49: et distinguendo inter diversitatem situs, quae accidit illi rei propter motum illius rei visae
-
Aris. Phys. VII 30, 26 (245a20): Non enim alterantur sensibus, et si acciderit quod alteratio illorum sit sine sensibus, non percipient alterationem
-
Avic. Gen. 3, 25: cogens accidit supra naturale
-
Avic. Gen. 147, 29: accidit illi potentiae quod deficiat in sua operatione istius certi temporis
-
Avic. Qual. 17, 56: sed quod accidit ei ex motu est propter ventos qui oriuntur ab eius fundo
Qass. 210, 7: وإنما يعرض ما يعرض من حركته بسبب رياح تنبعث من قعره
-
Avic. Qual. 92, 55: deinde accidit eis mixtio
- 1 Mesue Aph. A
- passim Albu. Coni.
- 8 Alcab.
- 22 Kindi Som.
- 1 s.v. ʿarḍ Thab. Ann.
- 2 s.v. ʿarḍ Thab. Almag.
- 1 Anar.
- 1 s.v. ʿāriḍ Avic. Log.
- 74 Avic. An.
- 121 Avic. Met.
- 3 Nico. Plan.
- 1 Alpet.
- 44 et passim Aris. Anim. II
- 17 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Gen.
- 54 Aver. Ep. Parv.
- 4 Aver. MC Int.
- 2 Alhaz. Opt.
- 1 Aris. Phys. VII
- 33 Avic. Gen.
- 22 Avic. Qual.
accidere per accidens
– for ʿaraḍa: to happen accidentally show/hide quotes-
Avic. Gen. 46, 56: si accidit eis per accidens et extra naturam eorum
Qass. 114, 10: وإن كان ذلك قد عرض لها من خارج
- 1 Avic. Gen.
advenire
– for ʿaraḍa: (+ li) to occur to, to happen to show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. V, li. 30: Et si fuerit illud in specie bestiali, precipue qua homines utuntur, significat quod adveniet eis dampnum cum interfectione
-
Albu. Coni. tr. VI, li. 822: cum gravamine quod adveniet in regionibus et multam ebullitionem colere nigre in hominibus et demonibus
-
Avic. Gen. 46, 54: quod figurae istorum corporum et quantitates eorum sunt res eis debitae per naturam eorum, vel sunt res eis debitae non per naturam eorum, sed quod advenit eis ab extra
-
Avic. Gen. 54, 26: quando accidens non advenit aquae quod obviat ei, figuratur sphaerice
Qass. 120, 12: فإن الماء إذا لم يعرض له عارض باللقاء تشكل كريا
-
Avic. Qual. 59, 7: et quod non madefit est illud cui non advenit istud accidens
- passim Albu. Coni.
- 13 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
contingere
– for ʿaraḍa: to happen (accidentally), to occur; to appear show/hide quotes-
Thab. Almag. §28: unde est ne eclipsis lune contingat nisi in hora oppositionis solis, et eclipsis solis non contingat nisi in hora coniunctionis
Morel. 10, 8: ولذلك صار كسوف القمر إنما يعرض في وقت مقابلة الشمس
-
Thab. Almag. §29: Causa autem quare eclipsis eis non contingat in omni hora coniunctionis aut oppositionis
-
Avic. An. vol. I 65, 21: sed propter dominium quod anima habet in illis, contingit ut vis vegetabilis roboretur aut debilitetur cum percipit anima quae respuit
Rahm. 31, 17: ما يعرض من قوة القوة النامية وضعفها عند استشعار النفس قضايا تكرهها
-
Avic. An. vol. II 156, 56: sed contingit eam fieri insipientem ex aliqua causa
-
Avic. Met. 15, 77: Contingit igitur ut in hac scientia monstrentur principia singularium scientiarium
-
Avic. Met. 26, 92: et iam contingit ipsum poni in aestimatione exspoliatim ab omni quod sibi accidit
-
Nico. Plan. §151: Sed hoc plantae non contingit
-
Nico. Plan. §195: Planta autem quae super lapides solidos nascitur longo tempore contingit
-
Aris. Anim. III 727b27: Et forte veniet menstruum post impraegnationem et hoc non est malum; et iam contingit antiquitus quibusdam mulieribus impraegnatis menstruum eo tempore
-
Aver. MC Gen. 156va10: nullum impossibile contingit
-
Aver. MC Gen. 167ra35: sicut contingit in mixtione plumbi cum cupro
-
Aver. Ep. Parv. 191vb55: forte videbit unum duo propter motum contingentem spiritui apud iram
Blum. 6, 1: وربما رأى الشىء الواحد شيئان لمكان الحركة التى تعرض للروح الباصر فى حال الغضب
-
Aver. Ep. Parv. 201rb33: quando cogitaverit in aliqua re difficili, maxime contingit ei sompnus
-
Aris. Phys. VII 15, 7 (242b24): cum fuerint plura quae moventur et illa fuerint infinita, et hoc contingit in his mobilibus
Bad. 738, 12: متى كانت أَشياءُ كثيرة تتحرك وكانت تلك الأَشياءُ غير متناهية : وذلك شىءٌ قد عرض فى هذه المتحركات
-
Aris. Phys. VII 43, 24 (247a24): Et omnino virtus moralis contingit esse in speciebus voluptatis et nocumenti
Bad. 761, 15: وعلى الجملة فإِن الفضيلة الخلقية قد عرض أَن تكون فى أَصناف اللذة والأَذى
-
Avic. Gen. 114, 59: Quando ergo caliditas agit istam actionem, contingit quod separantur diversa necessario et vadunt omnia ad terminum convenientem et coniunguntur in eo
- 2 Thab. Almag.
- 27 Avic. An.
- 15 Avic. Met.
- 3 Nico. Plan.
- 1 Aris. Anim. III
- 2 Aver. MC Gen.
- 3 Aver. Ep. Parv.
- 2 Aris. Phys. VII
- 1 Avic. Gen.
conveniens
– for ʿaraḍa: (+ li) to occur to show/hide quotes-
Avic. Gen. 33, 99: quod augmentationem corporis sequitur receptio operationis convenientis vel additio addita
Qass. 104, 16: أن ازدياد حجمها تابع لانفعال يعرض لها، أو مقارن يقارنها
- 1 Avic. Gen.
لانفعال يعرض لها – receptio operationis convenientis Avic. Gen. 104 / 33
convenire
– for ʿaraḍa: (+ li) to occur to show/hide quotes-
Aris. Anim. II 689a28: Et substantia eius est talis quod possint ei convenire istae duae res, scilicet augmentum et diminutio
Kruk: وتقويم طباعه بقدر ما يمكن ان تعرض له هذان الامران اعنى الزيادة والنقص
- 1 Aris. Anim. II
esse
– for ʿaraḍa: (+ li) to occur (to), to happen (to) show/hide quotes-
Aris. Anim. II 677b28: Secundum ergo hunc modum est generatio mirac
Kruk: فبهذا النوع يعرض تقويم وولاد المراق
-
Aris. Anim. III 744b7: et propter hoc non potest vir elevare palpebras quando fuerit super caput suum pondus, sive propter somnum sive propter ebrietatem
Brug.: ولذلك لا يقوى الرجل على رفع اشفار عينيه اذا عرض لرأسه ثقل إمّا لحال نوم وإمّا سكر
-
Avic. Qual. 69, 90: et non poterant [sc. corpora ] malleari nec extendi nec flecti, quemadmodum sunt lapides anulorum et cristallum
Qass. 247, 14: فلا تتطرق [sc. الأجسام] ولا تمتد ولا تنحنى، كما يعرض للياقوت والبلّور
- 1 Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
- 1 Avic. Qual.
evenire
– for ʿaraḍa: to happen, to occur show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. V, li. 111: significat casum mortis in mulieres … et interfectionem inter homines occidentis et septentrionis evenire
Yama.: دلّ على وقوع الموت في النساء … وقتال يعرض بين الغرب والجنوب
-
Albu. Coni. tr. V, li. 701, version v, see fn. 67: significat casum quorundam nobilium et mortem que eveniet hominibus
Yama.: دلّ على سقوط بعض الأشراف ومرض يعرض للناس
-
Avic. Met. 153, 64: Cum igitur evenerit causa ista, removebitur illa causa
-
Avic. Met. 155, 12: tunc evenit quod albedo, verbi gratia egebit subiecto in quo subsistat secundum praedictum modum
-
Avic. Gen. 71, 31: ut eveniat eis ab extra semper tale accidens, quando se commiscuerint
-
Avic. Gen. 133, 18: Ad illud autem quod inquisiverunt de igne qui est juxta sphaeram, utrum caliditas eveniat ei a motu sphaerae
-
Avic. Qual. 15, 26: et eveniet parti quae continebatur cum mari ut desiccetur
Qass. 209, 8: ويعرض للجهة التى تليها من البحار أن تنضب
-
Avic. Qual. 85, 4: erit possibile ut non eveniat <aliquibus>, mixtione aliorum cum aliis, nisi ipsamet mixtio et non aliud
- passim Albu. Coni.
- 2 Avic. Met.
- 2 Avic. Gen.
- 6 Avic. Qual.
existere
– for ʿaraḍa: to occur show/hide quotes-
Mesue Aph. B §21: Spiritus naturam corporis sequitur maxime si dolor existerit in membro principali
Troup.: النفس تابعة لمزاج البدن فمتى عرضت علة لا سيما في الأعضاء الرئيسية
- 1 Mesue Aph. B
fieri
– for ʿaraḍa: (+ li) to occur to; (+ ʿalā) to arise against (of doubts) show/hide quotes-
Avic. Met. 280, 56: Deinde obiectiones quae fiunt contra hoc verbum de natura differentiae sunt hae quas dicam
Marm. 176, 6: ثم من الشكوك التى تعرض على هذا الكلام، بل على وجود طبيعة الفصل ما أقوله
-
Avic. Qual. 41, 14: et provenit cum hoc albus color ex mixtione aeritatis cum illa humiditate, quemadmodum fit in sperma lactis, et remanet desuper
Qass. 227, 6: ويحدث منه لون أبيض من اختلاط الهوائية بتلك الرطوبة، كما يعرض للتبريد، ويبقى على وجهه
- 1 Avic. Met.
- 1 Avic. Qual.
generari
– for ʿaraḍa: (+ li) to occur to show/hide quotes-
Mesue Aph. B §123: In omni civitate in qua nubes esse consueverunt, capita in ea degentium a vaporibus replentur ex quibus vaporantibus catarrum consuevit generari
Troup.: كل بلدة فبالريح التي تنشر سحابها تمتلئ رؤوس أهلها بخارات وبتلك الريح يعرض لهم الزكام
- 1 Mesue Aph. B
ما يعرض mā yaʿriḍu
accidens (n.)
– for mā yaʿriḍu: what happens show/hide quotes-
Alcab. diff. I, li. 427: Et quia, auxiliante Deo, iam peregimus quod proposuimus tractare de circulo signorum et eius accidentibus
Yama.: فإذ قد أتينا على ذكر فلك البروج وما يعرض فيه
-
Avic. Gen. 107, 76: quid est substantia istius corporis in se cui accidit istud accidens?
Qass. 163, 5: فما جوهر ذلك الجسم فى نفسه الذى عرض له ما عرض؟
- 1 Alcab.
- 1 Avic. Gen.
عرضت آفة ʿaraḍat āfa
accidere
– for ʿaraḍat āfa: (+ genit.) the calamity of s.th. occurs show/hide quotes-
Aris. Anim. III 783b36: Recte ergo accidit calvities apud exitum spermatis
Brug.: فبحقّ تعرض آفة الصلعة عند خروج الزرع
- 1 Aris. Anim. III
الذي يعرض allaḏī yaʿriḍu
accidens
– for allaḏī yaʿriḍu: what happens show/hide quotes-
Aris. Anim. III 779a18: et sentiunt res accidentes
Brug.: ويكون له حسّ الاشياء التى تعرض
- 1 Aris. Anim. III
adveniens
– for allaḏī yaʿriḍu: (+ li) which occurs to show/hide quotes-
Aris. Anim. II 689a30: et propter hoc extenditur [sc. membrum marium ] ex vento adveniente illi
Kruk: ولذلك ينبسط ويتقبض [sc. عضو الذكورة] من قبل الريح التى تعرض له
- 1 Aris. Anim. II
عرض ʿaruḍa
amplus esse
– for ʿaruḍa: to become wide show/hide quotes-
Aris. Anim. III 755b15: et cum fuerint amplae illae viae exit ab eis sperma
Brug.: واذا عرضت تلك السبل يخرج منها زرع
- 1 Aris. Anim. III
عارض ʿāraḍa
accidere
– for ʿāraḍa: to be opposed show/hide quotes-
Avic. Qual. 37, 34: Et accidunt isti digestioni duo
Qass. 224, 6: ويعارض هذا النضج أمران
- 1 Avic. Qual.
The Latin translator probably read yaʿriḍu ‘to occur’.
contradicere
– for ʿāraḍa: (+ acc.) to raise objections against show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 17, 46: Et potest contradici huic sermoni dicendo
Sabra I 117a, 15: وقد يمكن أن يعارَض هذا القول أيضًا
- 1 Alhaz. Opt.
أعرض aʿraḍa
averti
– for aʿraḍa: (+ ʿan) to turn away from show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 241, 92: tunc cur non videmus, cum avertimur, speculum a quo discessit radius?
Rahm. 133, 10: فكيف لا نرى ما أعرضنا عنه وفارقه الشعاع؟
-
Avic. An. vol. II 149, 53: cum vero avertitur [sc. oculus ] ab illo, fit illud sibi in potentia proxima effectui
Rahm. 247, 12: وإذا أعرضت [sc. العين] عن ذلك الشىء صار ذلك بالقوة القريبة من الفعل
- 7 Avic. An.
converti
– for aʿraḍa: (+ ʿan + ilā) to turn away from s.th. to s.th. else (intr.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 33, 62: Somnus …: in quo anima ab exterioribus convertitur ad interiora
Rahm. 181, 9: فتكون النفس فيه [sc. النوم] قد أعرضت عن الجهة الخارجة إلى الجهة الداخلة
- 1 s.v. convertere Avic. An.
discedere
– for aʿraḍa: (+ ʿan) to desist from show/hide quotes-
Avic. Met. 215, 14: Postquam autem venimus usque ad hoc, discedamus inde
Marm. 145, 5: وإذا أشرنا إلى هذا المبلغ فلنعرض عنه
- 1 Avic. Met.
تعرّض taʿarraḍa
accidere
– for taʿarraḍa: (+ bi) to be subjected to show/hide quotes-
Avic. Met. 247, 27: Cum vero acceperimus corpus substantiam habentem longitudinem, latitudinem et profunditatem, tali condicione ut nihil aliud accidat ei ullo modo
Marm. 163, 10: وإن أخذنا الجسم جوهرا ذا طول وعرض وعمق بشرط ألا يتعرض بشرط آخر
- 1 Avic. Met.
adversari
– for taʿarraḍa: (+ li) to interfere with, to oppose show/hide quotes-
Avic. Met. 550, 89: Si autem alia civitas fuerit bonarum constitutionum, hoc non adversatur ei
Marm. 376, 12: وإذا كانت غير مدينة ولها سنة حميدة لم يتعرض [sc. السانّ] لها
- 1 Avic. Met.
advertere
– for taʿarraḍa: (+ li) to turn one’s attention to show/hide quotes-
Avic. Gen. 104, 3: Valde rationabile est dicere post istud capitulum aliquas dubitationes quibus non advertimus, et inquiremus eas certitudinaliter
Qass. 160, 4: بالحرى أن تبع [var.: نتبع] هذا الفصل بذكر شكوك لم نتعرض لها، ثم نعقبها بالكلام الفصل* [* Van Riet: للفصل]
- 1 Avic. Gen.
assumere
– for taʿarraḍa: (+ li) to attend to, to pay attention to show/hide quotes-
Avic. Met. 22, 13: quod est propositio in scientia altiori ad inferendum in conclusione illud principium, non in hoc assumatur principium ad concludendum illud
Marm. 15, 18: حتى يكون ما هو مقدمة فى العلم الأعلى لإنتاج ذلك المبدأ لا يتعرض له فى إنتاجه من ذلك المبدأ
- 1 s.v. assumi Avic. Met.
consideratio
– for taʿarraḍa: to attend to show/hide quotes-
Avic. Met. 364, 10: Sed, quia intellectus apprehendit intellecta quae sunt in mundo sine consideratione eius cui adiunguntur
Marm. 247, 7: فظن لهذا أن المعقولات الموجودة فى العالم لما كان العقل ينالها من غير أن يتعرض لما يقارنها
- 1 s.v. sine consideratione Avic. Met.
من غير أن يتعرض لما يقارنها – sine consideratione eius cui adiunguntur Avic. Met. 247 / 364
dedere
– for taʿarraḍa: (+ li) to pay heed to show/hide quotes-
Avic. Met. 250, 80: Cum autem non est dedita ad hoc, sed est possibile habere unamquamque additionum ita ut sint intrantia in collectionem suae intentionis, erit genus
Marm. 165, 5: وبأن لا تتعرض لذلك، بل يجوز أن يكون كل واحد من الزيادات على أنها داخلة فى جملة معناه، يكون جنسا
- 1 s.v. dari Avic. Met.
اعترض iʿtaraḍa
contradicere
– for iʿtaraḍa: (+ bi) to raise an objection show/hide quotes-
Avic. Qual. 31, 26: Non ergo est verisimile neque necessarium ut verificetur quod contra dixerunt
Qass. 219, 14: فلا يجب أن يكون ما اعترض به حقا
- 1 s.v. contra dicere Avic. Qual.
الذي يعترض allaḏī yaʿtariḍu
contrarians
– for allaḏī yaʿtariḍu: (+ ʿalā) who opposes s.o. show/hide quotes-
Avic. Gen. 54, 12: Contrariantes autem istis dicunt quod coniungere et dividere non mutant naturas neque formas
Qass. 120, 3: فأما الذين يعترضون على هؤلاء، ويقولون أن الاجتماع والافتراق لا يغير الطبائع والصور
- 1 Avic. Gen.
عرض ʿaraḍ
accidens (n.)
– for ʿaraḍ: (pl. aʿrāḍ) accident (philos.); accident, coincidence; occurrence show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 39, 1399: Quod si fuerit rex, erit per forte accidens
Lemay 35, 807: فإن كان ملكًا فإنما يكون بعرض قوي
-
Albu. Coni. tr. II, li. 958: significat … accidentia horribilia
Yama.: دلّ على … الأعراض المكروهة
-
Alcab. diff. I, li. 50: Habent quoque planete in his signis potestates, quasdam per naturam, quasdam per accidentia
-
Alcab. diff. IV, li. 199: Gradus ergo ascendentis dirigitur ad accidentia dinoscenda que accidunt in corpore
Yama.: فجزء الطالع يسير للأعراض التي تعرض في البدن
-
Kindi Som. 16, 10: accidentia enim accidunt ei ex duabus partibus plurimum
Rīda 298, 5: فإن الأعراض له من جهتين تعرض كثيرًا
-
Kindi Som. 20, 11: cum ergo est res praeparata integritati receptionis cum mundificatione accidentium quibus corrumpitur receptio virtutum animae
-
Fara. Scien. GC 90, 5: Scientia itaque naturalis contemplatur de corporibus naturalibus et de accidentibus quorum essentie sunt per ista corpora
-
Fara. Scien. GC 104, 17: Dat ergo scientia naturalis in omni specie horum corporum principia quattuor, et accidentia eorum communicantia illa principia
-
Thab. Almag. §27: Ea vero, que ex accidentibus que accidunt lune et stellis necesse est scire
Morel. 10, 1: والأعراض التي تعرض للشمس والقمر والكواكب، مما يحتاج إلى معرفته
-
Avic. Log. 2va34: sicut cum dicitur tibi quod omnis albedo sit accidens
-
Avic. Log. 12ra17: non enim debet ut genus differentie constitutive esse [sic] genus speciei, et potest ut genus esse [sic] accidens ad ipsam
Madk. 112, 2: فإنه ليس يجب أن يكون جنس الفصل المقوم جنسا مقوما للنوع، وجنس العرض يجب أن يكون عرضا لاحقا لذلك النوع
-
Avic. An. vol. I 16, 82: affirmamus esse rei ex hoc quod habet aliquod accidens
-
Avic. An. vol. II 170, 70: quamvis postea differant differentia specifica et constitutiva, non accidente tantum
Rahm. 260, 5: وإن كانت بعد ذلك تنفصل بفصل مقوم منوع لا بعرض فقط
-
Avic. Met. 6, 12: haec scientia inquirit intentiones quae non sunt ex accidentibus propriis ipsarum causarum inquantum sunt causae
Marm. 5, 11: هذا العلم يبحث عن معان ليست هي من الأعراض الخاصة بالأسباب بما هي أسباب
-
Avic. Met. 50, 55: Sed coniunctio intentionis sunt accidentia et consequentia non essentialia
Marm. 35, 1: والأشياء التى هى غير المعنى وتقارن المعنى هى الأعراض واللواحق الغير الذاتية
-
Nico. Plan. §107: Sed fructus comestibiles et incomestibiles per accidens sunt
Dross.: وأما المأكول من الثمار وغير المأكول فإنه بالعرض
-
Nico. Plan. §163: Nec fiet arena nisi per accidens contingensque illi
Dross.: وإنما ترمل بالعرض الداخل عليه
-
Alpet. ch. 7 §23: Et non est fides in nostro sermone quod proferamus quantitates istorummotuum neque quod notificemus alia accidentia
Gold. 32v, 14: وليس الغرض في هذا القول أن نأتي بمقادير الحركات ولا أن نعرف سائر الأعراض العارضة فيها
-
Alpet. ch. 11 §44: Tunc istud est quod accidit celo stellarum fixarum ex accidentibus facientibus nobis apparere diversitatem
Gold. 54r, 8: فهذا هو الذي يعرض للفلك المكوكب من الأعراض التي تخيل اختلاف النقلة
-
Aris. Anim. II 639a18: Et si voluerit loqui de accidentibus quae accidunt omnibus animalibus modo communi
-
Aris. Anim. II 672b28: Et paries habet vias procedentes ad ipsum ex inferiori, et significatio super hoc sunt accidentia quae accidunt
-
Aris. Anim. III 719b14: Et ista causa cum omnibus causis quas diximus manifestae sunt ex accidentibus quae accidunt tempore coitus
-
Aris. Anim. III 784b18: Et propter hoc erunt ista duo accidentia in manifesto corporis
-
Aver. MC Gen. 156ra48: nisi corpus et nullum accidens accidentium, in quibus fit alteratio
-
Aver. MC Gen. 158vb6: scilicet quod res particulares sunt duobus modis: quedam enim non dicuntur neque in subiecto neque de subiecto, et sunt individua substantie; et quedam sunt in subiecto, et sunt individua accidentis
Eich. 27, 9: أنّ الأمور المشار إليها صنفان: فَمِنْها ما لا يقال لا فى موضوع ولا على موضوع، وهو شخص الجوهر، ومنها ما هو فى موضوع وهو شخص العرض
-
Aver. Ep. Parv. 202rb47: Modus autem secundus accidentium determinatarum causarum
Blum. 77, 11: واما الصنف الثانى من الاعراض المحدودة الاسباب
-
Aver. Ep. Parv. 256vb44: et ideo impossibile est ut sit causa longitudinis vite nisi per accidens
-
Aver. MC Int. diff. I, 5, 53: non per se neque per accidens
-
Aver. MC Int. diff. I, 14, 175: nominisque compositi etiam non significat pars aliquid nisi per accidens: verbi gratia, ut accidit homini cuius nomen est «Servus-regis», quod sit servus regi
Butt. 65, 13: والاسم المركب أيضًا ليس يدل الجزء منه على شيء إلا بالعرض – مثل أن يعرض لإنسان اسمه عبد الملك أن يكون عبدًا لملك
-
Aris. Phys. VII 47, 2 (248b28): Manifestum est ergo ex his quod alteratio est in sensibilibus solummodo et in parte sensibili animae, in aliis vero minime nisi per accidens
Bad. 764, 2: فقد ظهر أن أمر الاستحالة إنما يكون فى المحسوسات وفى الجزء الحسى من النفس. فأما فى غير ذلك فلا، اللهم إلا بطريق العرض
-
Aris. Phys. VII 70, 8 (249b13): Si ergo quae moventur, differunt specie, scilicet quorum sunt motus per se, non per accidens
Bad. 789, 7: فإن كانت المتحركات مختلفة بالنوع، أعنى التى لها الحركات بالذات، لا بطريق العرض
-
Avic. Gen. 19, 18: Non possunt autem asserere quod facies ex facie et sedes ex sede generetur vera generatione secundum naturam, sed per accidens
-
Avic. Gen. 107, 79: differentia eius est per aliquod accidens accidentium
Qass. 163, 7: تكون مفارقته له بعرض من الأعراض
-
Avic. Qual. 19, 13: sequitur quod de usu accidentis est ut mutetur ab una parte sui subiecti ad aliam partem eius
-
Avic. Qual. 59, 7: quod non madefit est illud cui non advenit istud accidens
- 1 Albu. Intro. JS
- 1 Albu. Coni.
- 2 Alcab.
- 4 Kindi Som.
- Fara. Scien. GC
- 1 Thab. Almag.
- 103 also s.v. ǧins and faṣl Avic. Log.
- 32 Avic. An.
- 174 also s.v. ġaraḍ Avic. Met.
- 2 Nico. Plan.
- 2 also s.v. ʿawāriḍ Alpet.
- 14 Aris. Anim. II
- 6 Aris. Anim. III
- 5 Aver. MC Gen.
- 13 Aver. Ep. Parv.
- 16 also s.v. per accidens Aver. MC Int.
- 2 Aris. Phys. VII
- 14 Avic. Gen.
- 7 Avic. Qual.
Alon/Abed 2007, 256.
accidentale
– for ʿaraḍ: accident show/hide quotes-
Avic. Met. 87, 21: et quod non dividitur in aestimatione, propter accidentale contingeret removeri ab ea, … per quod constitueretur effectus
Marm. 59, 16: ولا ينقسم بالوهم، والفرض [var.: والعرض] يعرض له أن يبطل عنه ما يتقوم به بالفعل
- 1 Avic. Met.
accidentalis
– for ʿaraḍ: accident show/hide quotes-
Aver. Ep. Parv. 202rb46: Et ideo non est possibile ut homo sciat ista futura, nisi modo accidentali
Blum. 77, 10: ولذلك ليس يمكن ان يقع للانسان معرفة بما يحدث من هذه الا بضرب من العرض
-
Alhaz. Opt. 54, 30: comprehendit sentiens et virtus distinctiva istam mensurationem per viam accidentalem sine intentione
Sabra II 93b, 7: يدرك الحاس والتمييز هذا المعنى بطريق العرَض من غير قصد
- 1 Aver. Ep. Parv.
- 1 Alhaz. Opt.
الا بضرب من العرض – nisi modo accidentali Aver. Ep. Parv. 77 / 202rb
accidere
– for ʿaraḍ: accident show/hide quotes-
Aris. Anim. II 649a4: sicut aliquis dicit quod accidit ut sit musicus febricitans
Kruk: كما يقول قائل أنه عرض من الأعراض أن يكون صاحب علم هو محموم
- 1 Aris. Anim. II
أنه عرض من الأعراض – quod accidit Aris. Anim. II 649a4
appetitus (n.)
– for ʿaraḍ: (pl. aʿrāḍ) accident show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 102, 13: frigiditas autem non habet ordinem in virtutibus quae conveniunt appetitibus naturalibus
Rahm. 51, 15: ولا مرتبة للبرودة فى القوى الداخلة فى الأعراض الطبيعية
- 1 Avic. An.
The Arabic aʿrāḍ was probably misread by the Latin translator as aġrāḍ ‘aims, objectives’.
Goichon 1938, no. 422.
بالعرض bi-l-ʿaraḍ
accidentalis
– for bi-l-ʿaraḍ: by accident, accidentally show/hide quotes-
Alcab. diff. I, li. 374: Et unusquisque ex planetis habet in unaquaque harum domorum quandam potestatem ex potestatibus scilicet accidentalibus
Yama.: ولكلّ كوكب من الكواكب السبعة حظّ في بيت من هذه البيوت وهو من الحظوظ التي تكون بالعرض
-
Avic. An. vol. II 115, 78: quamvis complexio et corpus causae sint animae accidentales
Rahm. 228, 20: وإن كان المزاج والبدن علة بالعرض للنفس
-
Avic. An. vol. II 118, 8: tunc non pendet eius esse ex corpore tantum, nec est corpus causa nisi accidentalis
Rahm. 230, 2: فليس لها تعلق في نفس الوجود بالبدن، ولا البدن علة لها إلا بالعرض
-
Aver. Ep. Parv. 256vb39: Antiqui vero attribuunt longitudinem et brevitatem vite causis accidentalibus
-
Aver. Iunior §30: et hoc accidit ei primo: quod intelligit id quod non erat intellectum in actu, et hoc est intellectus in habitu et est accidentale
Burn.: وما اِتَفَق له اوّلا من ان يعقل شيئًا ليس هو في نفسه عقلًا بالفعل وهو العقل الذي بالملكة هو بالعرض
- 1 Alcab.
- 2 Avic. An.
- 1 Aver. Ep. Parv.
- 1 Aver. Iunior
إلا بالعرض – nisi accidentalis Avic. An. 230 / vol. II 118
accidentaliter
– for bi-l-ʿaraḍ: accidentally show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 135, 53: illud non esset sensatum primo nec sensatum per seipsum, sed esset sensatum secundario et accidentaliter
-
Avic. An. vol. II 164, 77: unde ipsum membrum essentialiter non est id quod percipio esse ego essentialiter, sed accidentaliter
Rahm. 256, 9: فيكون إذن ليس ذلك العضو لنفسه الشيء الذي أشعر به أنه أنا بالذات، بل يكون بالعرض أنا
-
Avic. Met. 208, 43: praeparator enim causa est vel essentialiter vel accidentaliter
-
Avic. Met. 512, 99: anima enim rationalis plura numero apprehendit, … plus exspoliat illud a superadditis, quae non sunt intra eius intentionem nisi accidentaliter
-
Aver. MC Gen. 159ra58: quod sit subiectum illius rei que in eo fit essentialiter non accidentaliter
-
Aver. Ep. Parv. 203ra19: Et universaliter, si aliquod intellectum de intellectis scientiarum speculativarum acquiratur hoc modo, erit accidentaliter et raro
-
Aver. Ep. Parv. 256va10: Corruptio autem contingit individuis duobus modis, aut naturaliter … aut accidentaliter
- 7 Avic. An.
- 7 Avic. Met.
- 1 Aver. MC Gen.
- 2 Aver. Ep. Parv.
كان عرضًا kāna ʿaraḍan
accidere
– for kāna ʿaraḍan: to be an accident show/hide quotes-
Alpet. ch. 7 §13: Et illa accidentia istorum licet accidant istis corporibus
Gold. 31r, 5: وتلك وإن كانت أعراضًا لهذه الجواهر
- 1 s.v. ʿaraḍ Alpet.
بنوع عرض bi-nawʿ ʿaraḍ
accidentaliter
– for bi-nawʿ ʿaraḍ: in an accidental manner, accidentally show/hide quotes-
Aris. Anim. II 649a2: Quoniam est propinquum calido quod dicitur accidentaliter, et fit unumquodque eorum per se
Kruk: لأنه قريب من الحار الذي يقال له حار بنوع عرض ولكن كل واحد منهما بذاته
-
Aris. Anim. II 649a8: et multotiens calefacit tactum sensum maiori calefactione id quod est calidum accidentaliter
- 3 Aris. Anim. II
بسبيل العرض bi-sabīl al-ʿaraḍ
accidentaliter
– for bi-sabīl al-ʿaraḍ: in an accidental way, accidentally show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 34, 87: Hoc autem nunc adiectum est accidentaliter ei in quo eramus
Rahm. 182, 7: وهذا قد دخل فيما نحن فيه بسبيل العرض
- 1 Avic. An.
بطريق العرض bi-ṭarīq al-ʿaraḍ
accidentaliter
– for bi-ṭarīq al-ʿaraḍ: by way of accident, accidentally show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 63, 57: Et remotio etiam aliquando facit pulchritudinem accidentaliter
Sabra II 121a, 23: والبعد أيضًا قد يفعل الحسن بطريق العرَض
- 1 Alhaz. Opt.
عريض ʿarīḍ
amplus
– for ʿarīḍ: wide show/hide quotes-
Nico. Plan. §228: Cumque digesta fuerit aqua cum materia, pyramidabitur; ideoque erunt meatus eorum interius ampli
Dross.: فاذا انطبخ الماء بالمادة انخرط ولذلك تكون مسالك هذه الشجرة من داخل عريضة
- 1 Nico. Plan.
عروض ʿurūḍ
accessio
– for ʿurūḍ: occurrence show/hide quotes-
Avic. Met. 240, 81: quorum accessio fit propter hoc quod pendent ex materia
Marm. 158, 9: فيكون عروضها بسبب يتعلق بالماد* [* sic, correct: بالمادة]
- 1 Avic. Met.
accidentalitas
– for ʿurūḍ: occurrence show/hide quotes-
Avic. Met. 173, 18: Non est enim relatio quae non sit accidens. Cuius prima accidentalitas est substantiae
Marm. 117, 1: فإنه لا إضافة إلا وهي عارضة. أول عروضها للجوهر
- 1 Avic. Met.
عرضي ʿaraḍī
accidens (n.)
– for ʿaraḍī: accidental; accidental thing show/hide quotes-
Avic. Log. 8rb38: Propria vero differentia est id quod accidentibus est predicabile comitans
Madk. 73, 8: وأما الفصل الخاص فذلك هو المحمول اللازم من العرضيات
-
Avic. Met. 117, 86: Non ergo dicitur de eis sicut genus vel sicut differentia, sed sicut accidens
Marm. 81, 14: فلا يكون إذن قولها عليها قول الجنس والفصل، بل قول «عرضى»
-
Aver. Ep. Parv. 256va43: Et hoc accidit propter accidens, scilicet propter paucitatem putrefactionis
Blum. 101, 8: وانما تطول اعمار هذه البلاد لسبب عرضى وهى قلة العفن
- 1 s.v. accidentes Avic. Log.
- 1 Avic. Met.
- 1 Aver. Ep. Parv.
بل قول «عرضى» – sed sicut accidens Avic. Met. 81 / 117
accidentale
– for ʿaraḍī: accidental; accidental thing show/hide quotes-
Avic. Log. 4rb58: Iam dixerunt in distinguendo substantiale ab accidentali quod substantiale est constituens, accidentale vero non est constituens
Madk. 33, 8: قد قيل فى التمييز بين الذاتى والعرضى: إن الذاتىَّ مقوِّمٌ والعرضىَّ غير مقوِّم
-
Avic. Log. 9vb3: Accidentale autem aliud est proprium aliud commune
Madk. 85, 19: فمن العرضى ما هو خاص ومنه ما هو عام
-
Avic. An. vol. I 25, 10: substantiale autem et substantia non est unum nec accidens ex intellectu accidentalis quod est in Isagogis
Rahm. 10, 4: وليس الجوهري والجوهر واحدا، ولا العرض بمعنى العرضي الذي في إيساغوجي
-
Avic. An. vol. II 129, 80: non possunt separare accidentalia eorum ab essentialibus eorum
Rahm. 236, 15: ولا يمكنها أن تفصل العرضيات وتنزعها من الذاتيات
-
Avic. Gen. 12, 36: si frigiditas haberet sibi conveniens elementum et non esset quid accidentale quod accideret alicui elemento
Qass. 87, 16: ولو كان للبرد عنصر يتصور به، ولم يكن البرد أمرًا عرضيًا يعرض لذلك العنصر الواحد
-
Avic. Gen. 71, 37: et erunt componentia cognita in composito per eorum substantias, vel [per] aliquod accidentale
Qass. 134, 15: فتكون البسائط متميزة فى المركب بجواهرها، أو أمرًا عرضيًا
- 20 Avic. Log.
- 2 s.v. accidentalis Avic. An.
- 3 Avic. Gen.
ولم يكن البرد أمرًا عرضيًا – et non esset [sc. frigiditas ] quid accidentale Avic. Gen. 87 / 12
accidentalis
– for ʿaraḍī: accidental show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 83, 629: secunda ordinatio est accidentalis
Lemay 130, 392: وأما هذا الثاني فترتيبه عرضي
-
Albu. Intro. JS 208, 1135: et fortassis significaverit fortunam accidentalem propter debilitatem eius <super> malum
Lemay 335, 685: فربّما دلّت على السعادة العرضية لضعفها عن النحوسة
-
Albu. Coni. tr. I, li. 178: omne esse naturale atque accidentale de eorum essentia
Yama.: وسائر حالاتها الطبيعية والعرضية من ذاتها
-
Alcab. diff. I, li. 13: Prima differentia, in esse circuli signorum essentiali et accidentali
Yama.: الفصل الأوّل في أحوال فلك البروج الذاتية والعرضية
-
Alcab. diff. I, li. 423: Ex potestatibus quoque planetarum accidentalibus est alhaiz
Yama.: ومن حظوظ الكواكب العرضية الحلب
-
Ps.-Aris. Caus. ch. XIII §122: Res autem intellectibiles in anima sunt per modum accidentalem
Bad. 15, 16: وأما الأشياء العقلية فى النفس فإنها بنوع عرضى
-
Avic. Log. 6ra17: sic universale accidentale: aut est proprium et vocatur proprietas, aut conveniunt in ipso multa et vocatur accidens commune
-
Avic. Log. 10va13: Si autem hoc fecerint erit hic deviatio a certitudine demonstrandi ad aliud aliquid relictum accidentale
Madk. 96, 16: فإن فعل ذلك كان فيه عدول عن حقيقة التعريف إلى أمر إضافى عرضى
-
Avic. An. vol. II 102, 3: abstrahendo intentiones eorum a materia et ab appendiciis materiae et a consequentibus eam, et considerat in quo conveniunt et in quo differunt, et cuius esse est essentiale et cuius accidentale
Rahm. 222, 2: على سبيل تجريد لمعانيها عن المادة وعلائق المادة ولواحقها ومراعاة المشترك فيه والمتباين به والذاتي وجوده والعرضي وجوده
-
Avic. An. vol. II 128, 65: Primum autem quod percipit de eis humanus intellectus est id quod de eis est essentiale et accidentale
Rahm. 236, 3: فأول ما يتميز عند العقل الإنساني أمر الذاتي منها والعرضي
-
Avic. Met. 178, 2: fiunt [sc. res ] enim universale et essentiale et accidentale
Marm. 119, 17: فتصير كلية وجزئية وذاتية وعرضية
-
Avic. Met. 388, 63: videlicet cum posuerimus subiectum quod incipit et non cessat acquirere aptitudinem post aptitudinem ad res accidentales sine fine
Marm. 266, 15: إذا فرضنا موضوعًا مبتدأ أن لا يزال يكتسب استعدادًا بعد استعداد لأمور عرضية
-
Aris. Anim. II 649a17: Sanguis vero est calidus per se, et forte fit calidus calore accidentali
Kruk: فاما الدم فهو حار من ذاته وربما صار حارا من حرارة عرضية تعرض له ايضا
-
Aris. Anim. II 672b18: propter vaporem cibi qui ascendit a stomacho, et propter calorem accidentalem extrinsecum
Kruk: لحال البخار الذى يصعد الى فوق من الغذاء ولحال الحرارة الداخلة العرضية
-
Aris. Anim. III 767b28: et est in generante in quantum generat, non modo accidentali
-
Aris. Anim. III 784b7: Et omnis putrefactio est ex calore non naturali, … sed ex calore accidentali
-
Aver. MC Gen. 156ra54: Plato autem nichil potest dare in hoc, quia consideratio sua est de rebus accidentalibus non convenientibus
-
Aver. MC Gen. 168va66: Et irroratum est illud in cuius manifesto est humiditas accidentalis; humefactum autem est in cuius profundo profundatur humiditas
Eich. 93, 16: وكان الندى هو ما في ظاهره رطوبة عرضية والمبتلّ ما غارت الرطوبة في عمقه
-
Aver. Ep. Parv. 196rb54: senibus propter humiditatem accidentalem
-
Aver. Ep. Parv. 201rb22: hoc enim est accidentale, non naturale
-
Alhaz. Opt. 35, 18: quod lux accidentalis, quae est in re visa colorata, est diversa a colore
Sabra II 38a, 6: لأن الضوء العرضي الذي في المبصر المتلون غير اللون
-
Alhaz. Opt. 35, 55: et lux et color, quae sunt in corpore colorato, illuminato lumine accidentali, comprehenduntur a visu simul et admixta et solo sensu
Sabra II 40a, 24: والضوء واللون اللذان في الجسم المتلون المضيء بضوء عرضي يدركهما البصر معًا وممتزجتين ويدركهما بمجرد الإِحساس
-
Avic. Gen. 134, 45: cum fricatio fuerit accidentalis, erit etiam caliditas accidentalis
Qass. 184, 16: والحك عرضى فالسخونة عرضية
-
Avic. Gen. 139, 40: sua qualitas naturalis vel accidentalis poterit intendi et remitti
Qass. 190, 11: فإنه قد يزيد فى كيفيته الطبيعية أو العرضية وينقص
-
Avic. Qual. 41, 6: forma erit privatio <digestionis>, et eius finis erit accidentalis
Qass. 227, 1: فصورتها عدم النضج، وغايتها الغاية العرضية
- 2 also s.v. fortuna Albu. Intro. JS
- 1 Albu. Coni.
- 4 Alcab.
- Ps.-Aris. Caus.
- 4 also s.v. maʿnan, lafẓ and kullī Avic. Log.
- 5 Avic. An.
- 8 Avic. Met.
- 2 Aris. Anim. II
- 4 Aris. Anim. III
- 2 also s.v. ġarīb Aver. MC Gen.
- 3 Aver. Ep. Parv.
- 2 also s.v. lumen Alhaz. Opt.
- 3 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
extraneus (adj.)
– for ʿaraḍī: accidental show/hide quotes-
Avic. Log. 12va: Individuum autem non fit individuum nisi cum adiunguntur nature speciei proprietates extranee communicantes aut non communicantes
Madk. 70, 10: والشخص إنما يصير شخصا بأن تقترن بطبيعة النوع خواص عرضية لازمة وغير لازمة
- 1 s.v. ḫawāṣṣ Avic. Log.
أمر عرضي amr ʿaraḍī
accidentale
– for amr ʿaraḍī: (pl. umūr ʿaraḍiyya) accidental thing show/hide quotes-
Avic. Gen. 71, 25: si fuerit per accidentalia
Qass. 134, 5: إن كانت أمورا عرضية
- 1 s.v. accidentalia Avic. Gen.
بنوع عرضي bi-nawʿ ʿaraḍī
accidentaliter
– for bi-nawʿ ʿaraḍī: in an accidental manner, accidentally show/hide quotes-
Aris. Anim. II 670a30: Et splen est in corporibus animalium accidentaliter, et non necessario
Kruk: فهو في أجساد الحيوان بنوع عرضى وليس باضطرار
- 1 Aris. Anim. II
عرضية ʿaraḍiyya
accidens esse
– for ʿaraḍiyya: accidentality show/hide quotes-
Avic. Met. 130, 24: Iam etiam patuit ex praemissis quod tempus accidens est et quod pendet ex motu
Marm. 89, 13: وأما الزمان فقد كان تحقق لك عرضيته وتعلقه بالحركة
-
Avic. Met. 164, 67: unde oportet ut ostendamus esse circuli; quod autem accidens sit manifestum est nobis, eo quod pendet ex mensuris quae sunt accidentia
Marm. 111, 18: فيجب أن يبين وجود الدائرة. وأما عرضيتها فتظهر لنا لتعلقها بالمقادير التى هى أعراض
- 2 Avic. Met.
وأما عرضيتها فتظهر لنا – quod autem accidens sit manifestum est nobis Avic. Met. 111 / 164
accidentalitas
– for ʿaraḍiyya: accidentality, accidentalness show/hide quotes-
Avic. Log. 2rb37: sicut est suppositio et predicatio et universalitas et particularitas in predicando et essentialitas et accidentalitas in predicando
Madk. 15, 6: ومثل الكلية والجزئية فى الحمل، والذاتية والعرضية فى الحمل
-
Avic. Log. 11va23: ita ut idem sit rationale et irrationale. accidentalitas autem non prohibet hoc
Madk. 107, 5: فيكون هو ناطقًا وغير ناطق، والعرضية لا تمنع ذلك
-
Avic. An. vol. I 25, 13: ab anima non removebitur accidentalitas propter hoc quod in composito est sicut pars
-
Avic. Met. 28, 36: monstrabimus accidentalitatem eius quod potest putari esse substantia et non est substantia
-
Avic. Met. 151, 44: haec species translationis non aufert ei accidentalitatem suam [sc. substantiae ]
- 5 Avic. Log.
- 1 Avic. An.
- 5 Avic. Met.
إعراض iʿrāḍ
accidens (n.)
– for iʿrāḍ: (+ ʿan) abandoning, shunning (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 245, 57: punctum etenim sive angulus accidentia sunt rectitudini
Rahm. 136, 1: لأن لنقطة الزاوية إعراضا عن الاستقامة
- 1 Avic. An.
cessare
– for iʿrāḍ: desisting (n.) show/hide quotes-
Avic. Met. 58, 7: necessario inducitur [sc. sophisticus ] ad unum ex his duobus, scilicet ut vel cesset et quiescat, vel cognoscat sine dubio ex istis rebus sibi esse conclusum
Marm. 40, 8: يضطر [sc. السوفسطائي] إلى أحد الأمرين إما إلى السكوت والإعراض
- 1 Avic. Met.
إما إلى السكوت والإعراض – ut vel cesset et quiescat Avic. Met. 40 / 58
converti
– for iʿrāḍ: turning away (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 33, 63: Sed hoc quod convertitur, necesse est fieri aliquo istorum modorum
Rahm. 181, 9: وإعراضها لا يخلوا من أحد وجوه
- 1 s.v. convertere Avic. An.
تعرّض taʿarruḍ
exponi
– for taʿarruḍ: being exposed (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 234, 84: cur ergo ipse non reddit pupillae et excusat laborem egrediendi spiritum ad aerem qui est expositus nocumentis
Rahm. 129, 4: فلم لا يؤدى إلى الحدقة؟ فيكفى ذلك مؤنة خروج الروح إلى الهواء وتعرضه للآفات
- 1 s.v. expositus Avic. An.
اعتراض iʿtirāḍ
accidens (n.)
– for iʿtirāḍ: occurrence show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. I, li. 55: dum per accidentia harum rerum fit diminutio summitatum
Yama.: وعند اعتراض هذه الأشياء تكون تنقّض الأطراف
- 1 Albu. Coni.
accidentalis eventus
– for iʿtirāḍ: resistance (astrol.) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 292, 719: Volumus narrare in hac differentia esse planetarum XXI, que sunt: … (16) Accidentalis eventus
Lemay 535, 404: نريد أن نذكر في هذا الفصل الحالات الحادية والعشرين التي للكواكب، وهي … (١٦) الاعتراض
- 1 Albu. Intro. JS
alitirad
– for iʿtirāḍ: resistance (astrol.) show/hide quotes-
Alcab. diff. III, li. 99: Hanc sequitur alitirad … Hec fit cum aliquis planeta levis fuerit multorum graduum in signo
Yama.: ومن ذلك الاعتراض وهو أن يكون كوكب خفيف كثير الدرج
- 1 Alcab.
< Arabic al-iʿtirāḍ. Kunitzsch 1977, 43. The Latin term is not documented in MLW, DMLBS and LLNMA.
appositio
– for iʿtirāḍ: objection show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 231, 34: Si autem haec infectio fuerit secundi modi, haec appositio non proderit huic intentioni
Rahm. 127, 7: فإن كان هذا الانصباغ على مقتضى القسم الأخير فلا منفعة لهذا الاعتراض فى الغرض
- 1 Avic. An.
contradictio
– for iʿtirāḍ: objection show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 99, 54: Cum autem ita fuerit, non oportebit attendi illa contradictio
Rahm. 220, 5: وإذا كان كذلك لم يكن إلى هذا الاعتراض التفات
- 1 Avic. An.
contrarietas
– for iʿtirāḍ: rejection, objection show/hide quotes-
Avic. Gen. 55, 42: Isti ergo modi contrarietatis super eos magis videntur resistentia rationis et perfidia, quam aliud
Qass. 121, 5: فهذه الاعتراضات عليهم أشبه بالتكلف والتعنت
-
Avic. Gen. 75, 3: quod [non] contrarietas istius dubitationis cadat super unam opinionem potius quam super aliam
Qass. 137, 5: فليس اعتراض هذه الشبهة على أحد المذهبين أولى من اعتراضها على الآخر
- 2 Avic. Gen.
contrarietas accidens
– for iʿtirāḍ: resistance (astrol.) show/hide quotes-
Alcab. diff. III, li. 99: Hanc sequitur alitirad, id est contrarietas accidens
Yama.: ومن ذلك الاعتراض
- 1 Alcab.
Kunitzsch 1977, 43.
عارض ʿāriḍ
accessibilis
– for ʿāriḍ: occurring show/hide quotes-
Avic. Met. 240, 80: aut sunt [sc. accidentia ] accessibilia non comitantia naturam quorum accessio fit propter hoc quod pendent ex materia
Marm. 158, 8: وإما أن تكون [sc. الأعراض] عارضة غير لازمة للطبيعة، فيكون عروضها بسبب يتعلق بالماد* [* sic, correct: بالمادة]
- 1 Avic. Met.
accidens
– for ʿāriḍ: (+ li) occurring to, affecting show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 889: significat illud gravamen accidens civibus terre signi eius et quadrature eius
Yama.: دل ذلك على الشدة العارضة لأهل أرض برجه وتربيعه
-
Albu. Coni. tr. V, li. 493: dolores accidentes hominibus
Yama.: أوجاع عارضة للناس
-
Aver. Ep. Parv. 201vb7: contrahitur ad suum principium ut expellat a se complexionem accidentem
Blum. 64, 12: فانقبض الى مبدئه ليدفع عن نفسه المزاج العارض
- 6 Albu. Coni.
- 1 Aver. Ep. Parv.
accidens (n.)
– for ʿāriḍ: (pl. ʿawāriḍ) s.th. accidental, accidental property, accidental affection show/hide quotes-
Avic. Log. 2rb49: Dispositio vero … est dispositio et accidens quod accidit eis in intellectu
Madk. 15, 15: هو حال وعارض يعرض لها فى التصور
-
Avic. Log. 8va21: sed quia aptitudo communis et virtus communis humana est propter quam vocatur rationalis. Illa autem sunt accidentia eius et consequentia eam
Madk. 75, 6: بل الاستعداد الكلى والقوة الكلية الإنسانية هى التى يسمى [sc. الحيوان] بها ناطقا، وهذه رواضع [var.: عوارض] لها وتوابع
-
Avic. An. vol. II 3, 31: quod aut est accidens quod accidit visibilibus, aut est accidens quod accidit instrumento
Rahm. 164, 6: فذلك إما عارض عرض في المرئيات أو عارض عرض في الآلة
-
Avic. An. vol. II 168, 36: tunc non oportet hoc accidens accidere rei naturali
Rahm. 258, 15: فليس يجب أن يكون مثل هذا العارض واردًا على الأمر الطبيعي
-
Avic. Met. 87, 22: scilicet propter adventum accidentis in eam
Marm. 59, 17: ما يتقوم به بالفعل لورود عارض عليه
-
Avic. Met. 518, 28: et quicquid supervenit ei ex accidentibus corporis et habitibus qui imprimuntur in ea
-
Aver. MC Gen. 172rb46: necessarium est ut in ea videantur aut accidentia ignis et eius consequentia aut saltem consequentia corporis
Eich. 118, 5: فواجب أن يوجد فيها إمّا عوارض النار ولواحقها وإمّا لواحق الجسمية
-
Aver. Ep. Parv. 201va27: hoc accidens accidit spiritui naturaliter ex duobus
-
Aver. Ep. Parv. 202ra15: et propter debilitatem istius virtutis, scilicet cogitative, in infirmo et habenti timorem accidit eis tale accidens
-
Avic. Gen. 7, 14: immo tenent quod terra est ignis conservatus in sua substantia, et separavit se ab ea accidens magnae raritatis
-
Avic. Gen. 71, 31: sicut ista, ut eveniat eis ab extra semper tale accidens
-
Avic. Qual. 60, 25: quando penetrat humiditas in profundo eius et non sequitur inde praedictum accidens
Qass. 242, 1: إذا نفذت الرطوبة فى العمق، ولم يحدث العارض المذكور
- 30 also s.v. rādiʿ Avic. Log.
- 30 Avic. An.
- 40 Avic. Met.
- 1 Aver. MC Gen.
- 2 Aver. Ep. Parv.
- 6 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
accidentale
– for ʿāriḍ: occurring, accidental; accidental property, accidental occurrence show/hide quotes-
Avic. Met. 11, 1: Figura etiam accidentale et comitans est materiae
Marm. 8, 16: فإن الشكل عارض لازم للمادة
-
Avic. Met. 408, 72: in necessitate essendi non est diversitas per essentiam, sed per accidentalia quae consequuntur
Marm. 280, 17: إنما الاختلاف في العوارض التي تلحقه
- 21 also s.v. accidentalis Avic. Met.
فإن الشكل عارض – Figura etiam accidentale … est Avic. Met. 8 / 11
accidentalis
– for ʿāriḍ: accidental, accidentally occurring; happening, occurring show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 950, version c, see fn. 19: egritudines corrumpentes evenient et mors accidentalis
Yama.: ويحدث أمراض شديدة وموت عارض
-
Albu. Coni. tr. V, li. 417, version c, see fn. 47: significat infelicitatem que adveniet hominibus ex doloribus gutturum et pectorum et alzemenet accidentalium in membris eorum
Yama.: دلّ على بليّة تعرض للناس من أوجاع الحلوق والصدور والزمانات العارضة في أعضائهم
-
Avic. An. vol. II 114, 51: hoc fuerit ei essentiale, non accidentale
Rahm. 227, 18: وذلك أمر ذاتي له لا عارض
-
Avic. An. vol. II 156, 57: Sed remotis causis accidentalibus, remanet id quod est essentiale
-
Avic. Met. 14, 54: est quiddam accidentale ei
Marm. 10, 14: بل هو بالقياس إلى طبيعة الموجود أمر عارض له
-
Avic. Met. 401, 28: et esset certificatum necesse esse, quamvis non esset quidditas illa accidentalis
-
Avic. Gen. 70, 12: et posuerunt mixtionem seu temperamentum quid accidentale, et non formam
Qass. 133, 11: وجعل المزاج أمرا عارضا لا صورة
-
Avic. Gen. 134, 46: causa extrinseca accidentalis erit causa ad formam naturalem
- 4 Albu. Coni.
- 2 Avic. An.
- 7 also s.v. accidentale Avic. Met.
- 2 Avic. Gen.
accidentaliter
– for ʿāriḍ: being accidental show/hide quotes-
Avic. Met. 51, 77: necessitas essendi ab eo sine illo est solitaria necessitas sui esse, illud vero est adveniens ei accidentaliter
Marm. 35, 16: فوجوب الوجود متقرر دونه وجوب وجود، وهو داخل عليه، عارض
- 1 Avic. Met.
وهو داخل عليه، عارض – illud vero est adveniens ei accidentaliter Avic. Met. 35 / 51
accidere
– for ʿāriḍ: occurring, accidentally happening; accidental; s.th. accidental, accidental occurrence show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. I, li. 100: annorum in quibus accidit coniunctio duorum infortuniorum
-
Albu. Coni. tr. VI, li. 696: bella accidere civibus partis orientis
-
Avic. Log. 4vb16: aut aliud huiusmodi quod accidit illi
Madk. 36, 1: أو معنى آخر مما يشبه هذا مما هو عارض له
-
Avic. An. vol. I 116, 80: Ergo forma humana ex sua essentia non debet habere haec accidentia quae solent ei accidere
Rahm. 59, 9: فإذن الصورة الإنسانية بذاتها غير مستوجبة أن يلحقها شيء من هذه اللواحق العارضة لها
-
Avic. An. vol. II 168, 38: sed est quiddam quod accidit illi et in proximo removetur ab ea
-
Avic. Met. 15, 73: et quaedam aliae inquirunt dispositiones quae accidunt esse
Marm. 11, 7: ومنها ما يبحث عن العوارض للموجود
-
Avic. Met. 433, 86: infirmus non delectatur in dulci et respuit illud propter aliquid quod accidit
Marm. 298, 6: كما أن المريض لا يستلذ الحلو، ويكرهه لعارض
-
Aver. MC Int. diff. III, 87, 213: Et illud est necesse etiam, quia non accidit ex hoc impossibile quod accidit in eo quod precessit ex positione nostra quod ex possibili sequitur negativa necessaria
Butt. 114, 6: وذلك واجب أيضا لأنه لا يعرض عنه المحال العارض فيما تقدم من وضعنا أن غير الممكن يلزم الواجب
-
Avic. Gen. 2, 20: res quae accidit et quae est cogens
-
Avic. Gen. 83, 3: vero et dispositio est de rebus quae accidunt et consequuntur formam specificatam
Qass. 143, 11: فمن جملة أمور عارضة لازمة للصورة النوعية
- 10 Albu. Coni.
- 1 Avic. Log.
- 5 Avic. An.
- 15 Avic. Met.
- 1 Aver. MC Int.
- 2 Avic. Gen.
مما هو عارض له – quod accidit illi Avic. Log. 36 / 4vb
adveniens
– for ʿāriḍ: (+ li) occurring to show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. V, li. 62: significat illud malitiam morum regum, cum multis commixtionibus advenientibus in homines
-
Albu. Coni. tr. V, li. 894: Et si fuerit nodus meridianus equidistans ei, significat … multis detrimentis et infortuniis hominibus advenientibus
Yama.: وإن كان العقد الجنوبي موازيا له دلّ على … كثرة النكبات والآفات العارضة للناس
- 9 Albu. Coni.
advenire
– for ʿāriḍ: occurring, befalling show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. V, li. 40: et erit illud propter vermes qui advenient eis aut locustas aut propter abundantiam pluviarum et frigoris
-
Albu. Coni. tr. VII, li. 175: significat multa impedimenta advenire in pueros et plantas
Yama.: دلّ على كثرة الآفات العارضة في الولدان والنبات
- 36 Albu. Coni.
دلّ على كثرة الآفات العارضة – significat multa impedimenta advenire Albu. Coni. tr. VII, li. 175
aegritudo
– for ʿāriḍ: disturbance, accident show/hide quotes-
Mesue Aph. B §20: Quando corpus egritudine invasum fuerit, non curetur cum rebus principalia membra ledentibus, quod si feceris nocebis cum confortare te crederis
Troup.: متى عرض في الجسم عارض فلا تعالج بما يضر أو يخالف الأعضاء الرئيسية فانا ان فعلنا ذلك أضررنا من حيث نظن انا ننفع
- 1 Mesue Aph. B
consequens (n.)
– for ʿāriḍ: (pl. ʿawāriḍ) accident (philos.) show/hide quotes-
Avic. Met. 13, 51: Ad quod respondemus quod speculatio de principiis non est nisi inquisitio de consequentibus huius subiecti
Marm. 10, 12: فالجواب عن هذا أن النظر فى المبادئ أيضا هو بحث عن عوارض هذا الموضوع
-
Avic. Met. 14, 54: sed, comparatione naturae entis absolute, est quiddam accidentale ei et est de consequentibus quae sunt ei propria
- 2 Avic. Met.
contingens
– for ʿāriḍ: (+ li) occurring to show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. V, li. 876, version c, see fn. 47: significat … durare illud annis continuis, cum multis egritudinibus hominibus contingentibus in quarta estivali
Yama.: دلّ ذلك على … دوام ذلك سنين متوالية مع كثرة الأمراض العارضة للناس في الربع الصيفي
- 1 Albu. Coni.
contingere
– for ʿāriḍ: occurring show/hide quotes-
Avic. Met. 445, 15: ubi ostendimus quia id quod significat fuit et erit contingit dispositioni non permanenti
Marm. 306, 7: إذ بينا أن ما يدل عليه معنى «كان ويكون» عارض ليهئة غير قارة
- 1 Avic. Met.
عارض ليهئة غير قارة – quia … contingit dispositioni non permanenti Avic. Met. 306 / 445
evenire
– for ʿāriḍ: occurring show/hide quotes-
Nico. Plan. §67: et praecipue terminare essentiam eius [sc. plantae ] et colorem et tempus durabilitatis eius et impressiones quae ei eveniunt
Dross.: ولا سيما حدود قوامه [sc. النبات] وكونه ووقت بقائه والآلام العارضة عليه
- 1 Nico. Plan.
Goichon 1938, no. 423.
أمر عارض amr ʿāriḍ
accidens (n.)
– for amr ʿāriḍ: accidental thing show/hide quotes-
Avic. Gen. 2, 19: appropriatio unius partis signatae in extremitate determinata erit aut per accidens cogens
Qass. 78, 6: اختصاص الجزء المفروض بجهة مفروضة يكون إما لأمر عارض قاسر
-
Avic. Gen. 83, 3: Figura vero et dispositio est de rebus quae accidunt et consequuntur formam specificatam, vel accidens quod non consequitur
Qass. 143, 11: وأما الشكل والخلقة فمن جملة أمور عارضة لازمة للصورة النوعية، أو عارضة غير لازمة
- 2 Avic. Gen.
معروض maʿrūḍ
accidere
– for maʿrūḍ: (+ li) subjected to (sc. the occurrence of an accidental property) show/hide quotes-
Avic. Met. 179, 19: Inquantum vero paternitas est patri et est accidentalis ei quia esse patrem accidit ei, est relatio
Marm. 120, 10: فمن حيث الأبوة للأب وهى عارضة له، والأب معروض لها، فهى مضافة
-
Avic. Met. 386, 7: non inquantum est substantia cui accidit quod non constituit eius substantiam nec perficit eam
Marm. 264, 17: لا بما هو جوهر معروض له ما لا يقوم جوهريته، ولا أيضًا يكمله
- 3 Avic. Met.
والأب معروض لها – quia esse patrem accidit ei Avic. Met. 120 / 179
معرض muʿriḍ
aspernari
– for muʿriḍ: (+ ʿan) turning away from (intr.) show/hide quotes-
Mesue Aph. A §98: Medicum mediocris qualitatis esse ne nimis mundum admiretur nec ex toto aspernetur oportet
Troup.: ينبغي للطبيب أن تكون حالته معتدلة لا مقبلا على الدنيا كليا ولا معرضا عن الآخرة كليا
- 1 s.v. aspernatus Mesue Aph. A
ولا معرضا عن الآخرة كليا – nec ex toto aspernetur Mesue Aph. A §98
averti
– for muʿriḍ: (+ ʿan) turning away from (intr.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 139, 7: intellectus rei iam acquisitus est et comparationes, sed anima avertitur ab eis
Rahm. 241, 17: أن يكون قد حصل التصور واكتسب لكن النفس معرضة عنه
-
Avic. An. vol. II 156, 61: Potest [sc. anima ] autem habere in se scientiam et averti ab ea et impediri
Rahm. 251, 19: بل يجوز أن يكون عندها [sc. النفس] العلم وتكون معرضة عنه مشغولة
- 2 Avic. An.
لكن النفس معرضة عنه – sed anima avertitur ab eis Avic. An. 241 / vol. II 139
expers
– for muʿriḍ: (+ ʿan) turning away from (intr.) show/hide quotes-
Mesue Aph. B §98: Medici complexio temperata esse dicitur ut neque secularibus intendat omnino neque earum expers existat
Troup.: ينبغي للطبيب أن تكون حالته معتدلة لا مقبلا على الدنيا كليا ولا معرضا عن الآخرة كليا
- 1 Mesue Aph. B
متعرّض mutaʿarriḍ
aptus
– for mutaʿarriḍ: (+ li) subjected to, exposed to show/hide quotes-
Avic. Met. 249, 57: quamvis sit de illis rationalitas vel differentia opposita rationalitati non apta removere aliquid ab eo nec proprietatem eius
Marm. 164, 9: ولو كان النطق أو فصل يقابل النطق غير متعرض لرفع شىء منها أو وضعه
- 1 Avic. Met.