show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
صنع ṣanaʿa
fabricare
– for ṣanaʿa: to fabricate show/hide quotes-
Avic. Met. 211, 10: Omnes isti dixerunt quod potentia est ante effectum, sicut in seminibus et in spermate et in omnibus quae fabricantur
Marm. 141, 8: وذلك لأنهم قالوا: إن القوة تكون قبل الفعل، كما فى البذور والمنى وفى جميع ما يصنع
- 1 Avic. Met.
facere
– for ṣanaʿa: to do, to perform; to make, to produce show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 104: quid facient cives regni conversi ad eos cum civibus regni ablati ab eis
Yama.: وما يصنع أهل المملكة المنتقلة إليهم بأهل المملكة الزائلة عنهم
-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 252: facient [sc. reges ] bonum erga servos et servientes suos
Yama.: تصنع [sc. الملوك] [sic] المعروف عند عبيدها
-
Aris. Anim. II 659b34: Et sicut natura non fecit creationem linguae in homine similem creationi linguarum aliorum animalium
Kruk: وكما لم يصنع الطباع خلقة اللسان شبيهة بخلقة ألسن سائر الحيوان
-
Aris. Anim. II 695b19: et natura nihil facit otiose
-
Aris. Anim. III 734a11: si illud quod operatur non fecit nisi cor tantum, deinde corrumpebatur
-
Aris. Anim. III 782a21: Et iam diximus in causis membrorum animalium causam propter quam fecit natura pilos in animalibus
Brug.: وقد قلنا فى ذكر علل اعضاء الحيوان العلّة التى من اجلها صنع الطباع الشعر فى الحيوان
-
Aver. Ep. Parv. 193ra14: Natura autem nichil facit otiose
Blum. 23, 10: والطبيعة لا تصنع باطلًا
- 3 Albu. Coni.
- 5 Aris. Anim. II
- 3 Aris. Anim. III
- 1 Aver. Ep. Parv.
صنع وتصرّف ṣanaʿa wa-taṣarrafa
agere
– for ṣanaʿa wa-taṣarrafa: to do and manage show/hide quotes-
Avic. Met. 267, 11: Noster autem sermo non est nunc de his secundum quod intelligimus et agimus de illis
Marm. 182, 4: وليس كلامنا فى هذه الأمور على حسب ما نعقل نحن ونصنع نحن ونتصرف فيها نحن
- 1 Avic. Met.
صنع ṣanʿ
agere
– for ṣanʿ: making, producing (n.) show/hide quotes-
Avic. Met. 98, 36: et materia nihil ageret in proprietatem illam
Marm. 67, 1: ولا يكون للمادة فى تلك الخاصية صنع
-
Avic. Met. 98, 37: igitur materia nihil ageret in faciendo habere proprium esse unamquamque formam
Marm. 67, 2: فيكون لا صنع للمادة فى خصوصية وجود كل صورة
- 2 Avic. Met.
صنعة ṣanʿa
facere
– for ṣanʿa: producing, creating (n.) show/hide quotes-
Aris. Anim. III 725a26: sicut potest Polycletus facere imaginem similem homini
Brug.: مثل ما يقوى المصوّر على صنعة الصنم الذى يشبه انسانا
- 1 Aris. Anim. III
صناعة ṣināʿa
ars
– for ṣināʿa: art, discipline, craft show/hide quotes-
Mesue Aph. A §2: Ingenium autem naturale adiuvat artem et naturam regentem, <contrarium autem contraria>
Troup.: النفس المطبوعة تعين الصناعة الطبية والطبيعة المدبرة، وبالضد
-
Fara. Scien. GC 22, 7: Ars igitur dialetice in summa dat canones quorum est proprietas rectificare rationem et dirigere hominem ad viam rectitudinis
-
Fara. Scien. GC 122, 21: Et ars legis est illa qua potest homo invenire mensurationem cuiusque rei ex illis quas legis positor non propalavit
-
Avic. Log. 3vb59: et preter hoc sit aptus intelligere intelligibilia et scire artes et docere eas
-
Avic. Log. 8va15: Virtus enim, que vocatur anima rationalis, ex hoc quod coniungitur materie animal fit rationale et perceptibile scientie et artium
-
Avic. An. vol. I 76, 64: et actiones quae propriae sunt hominum, sicut est percipere intelligibilia et adinvenire artes
-
Avic. An. vol. II 73, 53: Cetera vero animalia, et praecipue aves, habent artes
-
Avic. Met. 4, 52: Et tamen non intellexisti … si haec tres definitiones vel proprietates sint unius artis vel diversarum
-
Avic. Met. 358, 91: Dico igitur quod omnis ars in exordio suo est cruda et immatura
-
Ibn Tum. 112a, 1: introducit operationes quas ingenio suo quis didi(s)cit et doctrina, ut ars scribendi et fabricandi, et sartorum peritia, alieque artes
Goldz. 238, 15: او يأتي بالافعال التى يتوصل اليها بالحيل والتعليم كالكتابة والبناء والخياطة وغير ذلك من الصنائع
-
Aver. MC Gen. 163va24: verbi gratia quod corpora patiuntur ab arte medicine ex egritudine in sanitatem
-
Aver. MC Gen. 163va35: Materia igitur artis, quia alia est a materia sanitatis, non patitur ab egritudine
-
Aver. Ep. Parv. 192va21: Et ideo ars in hac intentione, sicut dicit Aristoteles, est minor natura
-
Aver. Ep. Parv. 203ra11: Artes autem operative existimatum est quod possunt acquiri in sompno
-
Avic. Gen. 111, 58: in comparatione alterius, quantumcumque ars logicalis prohibeat accipere in definitionibus rerum non respectualium rationes respectivas
-
Avic. Qual. 91, 35: tamquam si esset aliquod corpus compositum per naturam quemadmodum illud quod est compositum per artem
- 1 Mesue Aph. A
- Fara. Scien. GC
- 11 Avic. Log.
- 9 Avic. An.
- 3 Avic. Met.
- 1 Ibn Tum.
- 2 Aver. MC Gen.
- 10 Aver. Ep. Parv.
- 1 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
Alon/Abed 2007, 216.
artificium
– for ṣināʿa: art show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. III, li. 130: significat multam inquisitionem hominum in proficuo, cum multa regum inquisitione scientiarum et phisice et artificiorum et operum
-
Albu. Coni. tr. VII, li. 366: apparebit in regionibus quarum significationes sunt illius signi … amor et dilectio et subtilitas in artificiis
-
Avic. Log. 100, 76: Deinde artificium quadruviale sigillavi cum sciencie musice applicacione
Madk. 11, 9: ثم ختمت صناعة الرياضيين بعلم الموسيقى
-
Avic. An. vol. II 70, 18: nutrimenta autem quae habent esse naturaliter et non artificio , non congruunt ei
Rahm. 202, 16: والموجود في الطبيعة من الأغذية ما لم تدبر بالصناعات فإنها لا تلائمه
-
Avic. Met. 112, 85: Isti vero modi perfectionis, vel sunt per accidens et per situm …, vel sunt certissime, scilicet vel artificio …, vel natura
-
Avic. Met. 325, 28: nam ipsum artificium forma est artificiati in anima
Marm. 219, 4: فإن الصناعة هى صورة المصنوع فى النفس
-
Aver. MC Gen. 163va23: sicut primum agens necesse est ut sit non patiens, sive in artificio sive in natura
-
Aver. Ep. Parv. 202rb61: sicut instrumenta moventur a forma artificii
-
Avic. Qual. 15, 31: non est impossibile quod accidens et artificium inducant noviter magna flumina
-
Avic. Qual. 91, 28: istud possit esse quod accidat per artificium
- 6 Albu. Coni.
- 1 Avic. Log.
- 1 Avic. An.
- 8 Avic. Met.
- 1 Aver. MC Gen.
- 1 Aver. Ep. Parv.
- 2 Avic. Qual.
doctrina
– for ṣināʿa: art, scientific discipline; skill show/hide quotes-
Anar. 35, 24: Possibile tamen est geometriam esse principium aliarum doctrinarum practice que manibus exercentur
Arnz. 56, 4: فإن كان ذلك قد يصير مبدأً وأوّلا لصناعات أخر تعالج باليد فليس بمنكر، فإنّ الهندسة قد تكون لصناعات كثيرة مبدأً وأوّلا
-
Avic. Log. 2vb23: Quisquis autem discit hanc doctrinam: ut per eam tendat ad has duas intentiones eget propositionibus
Madk. 19, 5: وهذه الصناعة يحتاج متعلمها القاصد فيها قصد هذين الغرضين إلى مقدمات
-
Avic. Log. 10va40: plures autem differentie segregate sunt: nec continentur alie in aliis: sed sufficere verbis in hoc alterius est doctrine
-
Avic. An. vol. I 25, 12: iam autem hoc declaravimus in doctrina artis logicae
-
Avic. An. vol. II 130, 96: hoc autem declarabitur tibi in doctrina sapientiae
Rahm. 237, 6: وهذا نستبين فى الصناعة الحكمية
-
Avic. Met. 464, 79: Certificatum enim est nobis ex doctrina Almagesti
- 1 Anar.
- 31 also s.v. manṭiq Avic. Log.
- 7 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
Cf. Goichon 1938, no. 367.
صناعات ṣināʿāt
artificialia (pl.)
– for ṣināʿāt: (pl.) skills show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VII, li. 343, version c, see fn. 37: et habebit voluntatem renovandi res et artificialia
Yama.: وتكون له همّة في ابتداع الأمور والصناعات
- 1 Albu. Coni.
بالصناعة bi-l-ṣināʿa
artificialiter
– for bi-l-ṣināʿa: through art, artificially show/hide quotes-
Avic. Qual. 36, 7: et est digestio in superabundantia et iam quod fit artificialiter dicitur digestio
Qass. 223, 6: وقد يقال لما كان بالصناعة أيضًا نضج
- 1 Avic. Qual.
صاحب الصناعة ṣāḥib al-ṣināʿa
auctor
– for ṣāḥib al-ṣināʿa: master of the art, craftsman show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 47, 1694: et ratum est in sensibus eorum quod eorum error posset ingredere super auctores iudiciorum
Lemay 42, 970: فسبق على اوهامِهم أنَّ غلطهم مِمّا يدخل إلى صاحب صناعة الأحكام
-
Albu. Intro. JS 359, 1351: Hec autem pars et dominus eius significant auctores magisteriorum
Lemay 641, 716: وهذا السهم وصاحبه يدلّان على أصحاب الصناعات
- 2 Albu. Intro. JS
صناعي ṣināʿī
artificialis
– for ṣināʿī: artificial; scientific show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 28, 55: non enim est perfectio corporis artificialis sicut scamni aut scabelli et huiusmodi
Rahm. 12, 3: فإنها ليست كمال الجسم الصناعى كالسرير والكرسى وغيرهما
-
Avic. An. vol. I 243, 32: nec fuerit redditio illa voluntaria nec artificialis sed naturalis
-
Avic. Met. 109, 21: et hoc est sicut membra quae sunt composita ex aliis membris, et principaliter id cuius cohaerentia est naturalis, non artificialis
-
Avic. Met. 324, 11: Cum vero fuerit principium motus in illa aliquid extrinsecum et non fuerit ei moveri per se ad illam perfectionem, tunc id quod fit ex ea erit artificiale vel consimile
-
Avic. Gen. 89, 29: et hoc ostendit nobis inductio artificialis
Qass. 148, 8: وهذا يدل عليه الاستقراء الصناعى
-
Avic. Qual. 37, 32: Et similis est digestio et coctio artificialis
- 2 Avic. An.
- 5 Avic. Met.
- 1 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
اصطناع iṣṭināʿ
facere
– for iṣṭināʿ: doing (n.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VI, li. 431: significat illud quod faciet rex Babilonie inimicis suis bonum et donum
Yama.: دلّ ذلك على اصطناع ملك بابل إلى أعدائه الخير والمعروف
-
Albu. Coni. tr. VI, li. 1035, version c, see fn. 32: et ea facere sue plebi que pertineant ad laudem
Yama.: و[sc. على] اصطناعه المعروف إلى رعيّته wa- [sc. ʿalā ] ṣṭināʿihī l-maʿrūfa ilā raʿīyatihī
- 2 Albu. Coni.
صانع ṣāniʿ
artifex
– for ṣāniʿ: artisan, artist; efficient agent, active factor show/hide quotes-
Avic. Met. 348, 9: artifex enim movet materiam ad hoc ut sit rotunda
-
Aris. Anim. II 640a30: Et similiter accidit rebus de quibus fingitur quod generantur per se, sicut ars quae est artifex imaginum aenearum
-
Aris. Anim. II 641b29: Illud ergo corpus a quo exit semen est principium illius quod exit ab eo, et ipsum est artifex eius
-
Aris. Anim. III 724b6: Debemus ergo considerare in dispositione spermatis si est sicut materia vel sicut id quod agitur vel sicut forma et artifex
-
Aris. Anim. III 740b21: et quia artifex et artificium quando sese tangunt praeparabitur operatio
Brug.: ولأن الصانع واللاقى اذا مسّ احدهما الآخر التأم الفعل واللقاء
-
Aver. MC Gen. 174rb3: instrumentum enim non movet absque artifice
-
Aver. Ep. Parv. 192va22: artifex enim magis quod potest est assimilare se nature secundum suum posse
Blum. 16, 5: وكان شرف الصانع هو جيدة تشبيهه بالطبيعة بحسب الممكن
-
Aver. Ep. Parv. 192va39: Et etiam artifex est extra rem, natura autem est intra
- 1 Avic. Met.
- 3 Aris. Anim. II
- 4 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Gen.
- 5 Aver. Ep. Parv.
artificium
– for ṣāniʿ: artisan show/hide quotes-
Aver. Ep. Parv. 202rb40: Et cum ista individua habeant determinatum esse, necesse est ut natura eorum sit intellecta apud formam abstractam, cuius proportio ad illam est sicut proportio forme artificii ad artificiatum
Blum. 77, 5: واذا كانت هذه الاشخاص محصورة الوجود، فطبيعتها معقولة ضرورة عند الصورة المفارقة وهى التى نسبتها منها نسبة صورة الصانع من المصنوع
- 1 Aver. Ep. Parv.
auctor
– for ṣāniʿ: creator (i.e. God) show/hide quotes-
Avic. Met. 536, 71: nec est dubium causam huius rei esse scilicet ut successio hominum sentiat auctorem et promissionem
Marm. 367, 7: ولا شك أن القاعدة فى ذلك هى استمرار الناس على معرفتهم بالصانع والمعاد
- 1 Avic. Met.
deus
– for ṣāniʿ: creator (i.e. God) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 188, 460: Vel qua de causa non posuit eis deus altissimus hos motus diversos
Lemay 317, 255: او لِأيَّة علّة لم يجعل الصانع - عزّ وجلّ - لها هذه الحركات المختلفة
- 1 Albu. Intro. JS
efficiens
– for ṣāniʿ: artisan show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 63, 98: efficiens enim singulare designatum ipsum est cui debet comparari effectus singularis designatus
Rahm. 30, 19: والصانع المعين هو الذى ينسب إليه المصنوع المعين
- 1 Avic. An.
factor
– for ṣāniʿ: creator (i.e. God); maker, factor show/hide quotes-
Avic. Met. 533, 22: ut primum fundamentum eius quod instituit sit hoc scilicet ut assignet eis quod unum habent factorem omnipotentem
Marm. 365, 15: ويكون الأصل الأول فيما يسنه تعريفه إياهم أن لهم صانعاَ واحداَ قادرا
-
Aris. Anim. III 741a13: Si vero mas est talis scilicet factor istius animae
Brug.: فان كان الذكر مثل هذا اعنى الصانع لهذه النفس
- 1 Avic. Met.
- 1 Aris. Anim. III
صنّاع ṣunnāʿ
cives magisteriorum (pl.)
– for ṣunnāʿ: (pl. of ṣāniʿ) craftsmen show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 56, 2026: Utuntur etiam huiusmodi prescientia per experimenta universi cives magisteriorum in suo magisterio
Lemay 49, 1143: وقد يستعمل تقدمة المعرفة بالتجارب جميع الصُنَّاع في صناعتهم wa-qad yastaʿmilu taqdimata l-maʿrifati bi-l-taǧāribi ǧamīʿu l-ṣunnāʿi fī ṣināʿatihim
- 1 Albu. Intro. JS
صانع بارئ ṣāniʿ bāriʾ
factor
– for ṣāniʿ bāriʾ: maker and creator (i.e. God) show/hide quotes-
Albu. Intro. JS 188, 449: quod factor omnipotens et altissimus fecit hos VII. planetas in initio creationis eorum
Lemay 317, 249: فإن كان الصانع البارئ ــ تبارك وتعالى ــ أنشأ هذه الكواكب السبعة في ابتداء كونها
- 1 Albu. Intro. JS
مصنوع maṣnūʿ
artificialis
– for maṣnūʿ: constructed show/hide quotes-
Alpet. ch. 2 §14: et imaginabimur istud quasi imaginaremur circulos artificiales motos super axes quorum centra sunt in axibus
Gold. 9v, 13: اذا تخيلناها كالدوائر المصنوعة كذينك (؟) التي تتحرك على محور مركزها عليه
- 1 Alpet.
artificiatum
– for maṣnūʿ: artefact (n.) show/hide quotes-
Avic. Met. 325, 28: nam ipsum artificium forma est artificiati in anima
Marm. 219, 4: فإن الصناعة هى صورة المصنوع فى النفس
-
Aver. Ep. Parv. 202rb40: Et cum ista individua habeant determinatum esse, necesse est ut natura eorum sit intellecta apud formam abstractam, cuius proportio ad illam est sicut proportio forme artificii ad artificiatum
- 1 Avic. Met.
- 1 Aver. Ep. Parv.
non conveniens
– for maṣnūʿ: fictitious show/hide quotes-
Aris. Anim. III 769a36: Et iste sermo apud me non est manifestus et assimilatur sermoni non convenienti
Brug.: وليس هذا القول عندى بواضح وهو شبيه ان يكون مثل قول مصنوع
- 1 Aris. Anim. III
effectus (n.)
– for maṣnūʿ: artefact (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 63, 98: tunc non debet ei comparari intellectus <…> effectus specialis
Rahm. 30, 18: فيجب أن ينسب إليها معنى … المصنوع النوعى
-
Avic. An. vol. I 63, 99: efficiens enim singulare designatum ipsum est cui debet comparari effectus singularis designatus
Rahm. 30, 19: والصانع المعين هو الذى ينسب إليه المصنوع المعين
- 2 Avic. An.