show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
صرف ṣarafa
convertere
– for ṣarafa: (+ acc. + ilā) to direct, to turn s.th. to show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 71, 13: superfluitas quae sit apta ad aliud ad quod ipsa vis convertat illam
Rahm. 35, 12: فضل يصلح لباب آخر فتصرفه تلك القوة بعينها إليه
-
Avic. An. vol. II 121, 65: sed si est composita, dimittamus nunc compositionem et consideremus substantiam quae est materia et convertamus verbum ad ipsam eius materiam et loquamur de ea dicentes quod ipsa materia
-
Avic. Qual. 40, 75: quia generatio convertit humiditatem ad utilitatem sui complementi et putrefactio convertit illud a corruptione ad deperditionem
Qass. 225, 16: فإن الكون يصرف الرطوبة، على المصلحة، إلى الكمال، والعفونة تصرفها، على المفسدة، إلى البوار
- 2 also s.v. ṣarrafa Avic. An.
- 2 Avic. Qual.
converti
– for ṣarafa: (+ acc.) to turn away (trans.) show/hide quotes-
Nico. Plan. §198: Eodem quoque modo siccitas quando obtinuerit, convertetur calor naturalis ad extremitates
Dross.: وكذلك اليبس إذا غلب صرف الحرارة الغريزية فى الاطراف
- 1 Nico. Plan.
dare
– for ṣarafa: (+ acc. + ilā) to assign s.th. to show/hide quotes-
Aris. Anim. III 744b18: quoniam cibum mundum bonum valde dat [sc. natura ] membris nobilibus et quod est ex eis superfluum malum dat membris assimilatis servis
Brug.: 〈و〉فى تدبير الغذاء يصرف [sc. الطباع] ما كان منه نقيّا جدّا الى الاعضاء الكريمة الحرّة، وما كان منه فضلة رديئة يصرف الى حاجة الاعضاء التى تشبه خدما
- 2 Aris. Anim. III
declinare
– for ṣarafa: (+ acc. + ʿan + ilā) to turn s.th. from s.th. to show/hide quotes-
Alhaz. Opt. 1, 26: deinde declinet visum suum ad locum obscurum, debilis lucis
Sabra I 67b, 11: ثم صرف بصره عنه إلى موضع مغدر ضعيف الضوء
- 1 Alhaz. Opt.
صُرف ṣurifa
declinare
– for ṣurifa: (+ ʿan) to be diverted from show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 99, 52: et tunc non exerceat [sc. anima ] actionem suam, sed declinet ab illa
Rahm. 220, 4: فلا تفعل [sc. النفس] حينئذ فعلها وتصرف عنه
- 1 s.v. ṣarafa ʿan Avic. An.
صرّف ṣarrafa
alienari
– for ṣarrafa: (+ acc. + ʿan) to turn s.th. away from, to move s.th. away from show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 108, 84: Sed in substantia animae … inest affectio inclinationis naturalis ad occupandum se circa illud [sc. corpus ] … et per haec omnia fit eius propria et alienatur ab aliis omnibus corporibus circa illud tantum
Rahm. 225, 5: ويكون فى جوهر النفس … هيئة نزاع طبيعى إلى الاشتغال به [sc. البدن] … تخصها وتصرفها عن كل الأجسام غيره
- 1 s.v. taṣarrafa Avic. An.
condensare
– for ṣarrafa: to drain show/hide quotes-
Avic. Gen. 38, 99: quia resolutio depuravit et condensavit illud
Qass. 108, 5: لأن التحلل صرفه ومحضه
- 1 s.v. depurare ṣarrafa wa-maḥḥaḍa Avic. Gen.
تصرّف taṣarrafa
agere
– for taṣarrafa: to act, to behave, to proceed show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 17, 20: unde non licet imaginativae agere quod debebat agere naturaliter
Rahm. 172, 8: ولا تتمكن المتخيلة لذلك من التصرف على ما لها أن تتصرف عليه بطباعها
- 1 Avic. An.
agere se
– for taṣarrafa: to conduct o.s., to act show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 80, 70: Et iterum est [sc. substantia humanae animae ] apta ad conservandum se ab impedimentis sibi accidentibus ex consortio … et ut in consortio sic se agat prout melius poterit
Rahm. 208, 19: فجوهر النفس الإنسانية … مستعد لأن يتحرز عن آفات تعرض له من المشاركة … وأن يتصرف فى المشاركة تصرفا على الوجه الذى يليق به
- 1 Avic. An.
converti
– for taṣarrafa: (+ bi) to dispose freely of show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 12, 61: virtus vero cogitativa convertitur ad formas quae sunt in hac virtute formali ad componendum eas et resolvendum quoniam sunt subiecta ipsius
Rahm. 169, 15: فإن القوة المفكرة قد تتصرف على الصور … بالتركيب والتحليل
- 1 s.v. convertere Avic. An.
انصرف inṣarafa
converti
– for inṣarafa: (+ ʿan) to separate o.s. (from); (+ ilā) to turn one’s attention to, to devote o.s. to show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 174, version c, see fn. 57: cum Luna convertitur a nodo
Yama.: وإذا انصرف القمر عن العقدة
-
Avic. An. vol. II 31, 24: Voluntaria autem sunt cum cogitatio animae fuerit conversa in vigilia ad considerandum aliquid et gubernandum illud
Rahm. 180, 2: وأما الإرادية فأن يكون فى همة النفس وقت اليقظة شىء تنصرف النفس إلى تأمله وتدبره
-
Avic. Met. 534, 39: ideo incident in haereses et convertentur ad inquisitiones et argumentationes quae retrahunt eos a suis operibus civilibus
Marm. 366, 5: و[sc. أن] يقعوا فى تنازع وينصرفوا إلى المباحثات والمقايسات التى تصدهم عن أعمالهم المدنية
- 1 Albu. Coni.
- 1 s.v. convertere Avic. An.
- 1 Avic. Met.
declinari
– for inṣarafa: to be fully inflected (gram.) show/hide quotes-
Fara. Scien. GC 16, 2: Et docet quod de dictionibus sunt que non declinantur in extremitatibus omnibus
Amine 62, 8: ويعرف أن من الألفاظ ما لا ينصرف فى الأطراف كلها
- s.v. declinare ṣarafa Fara. Scien. GC
diverti
– for inṣarafa: (+ ʿan) to deviate from, to depart from show/hide quotes-
Avic. Qual. 39, 68: Et, si regnat super eam caliditas extranea, divertitur a sustentatione modi convenientis
Qass. 225, 11: وإن استولت عليه الحرارة الغريبة انصرف التدبير عن الجهة الموافقة
- 1 Avic. Qual.
صرف ṣarf
convertere
– for ṣarf: (+ ilā) turning, directing s.th. to (n.) show/hide quotes-
Anar. 37, 31: convertere intentionem ad impossibile
-
Anar. 38, 13: Intentionem vero convertere ad impossibile est ut ponatur contradictoria intentionis
Arnz. 61, 2: وأما صرف المعنى إلى ما لا يمكن فهو أن نضع نقيض المعنى
-
Avic. An. vol. II 16, 9: uno, cum occupatur anima sensibus exterioribus et convertit virtutem formalem ad operandum in sensibus exterioribus
Rahm. 171, 19: تارة مثل ما يكون عند اشتغال النفس بالحواسّ الظاهرة وصرف القوة المصورة إلى الحواسّ الظاهرة
- 2 Anar.
- 1 Avic. An.
أصرف aṣraf
clare
– for aṣraf: purer show/hide quotes-
Avic. Gen. 12, 31: et iudicant quod corpus excedens in quantitate est rationabile quod sit elementum signatum, quia non est clare corpus magis necessarium in omnibus per naturam suam quam ignis
Qass. 87, 13: ولا جسم أصرف فى طبيعته من النار wa-lā ǧisma aṣrafu fī ṭabīʿatihī mina l-nāri
- 1 Avic. Gen.
ولا جسم أصرف – non est clare corpus magis necessarium in omnibus Avic. Gen. 87 / 12
صروف ṣurūf
dispensatio
– for ṣurūf: spending (of wealth) (n.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VII, li. 269, versions su: significat illud quod apparebunt in regionibus quarum significationes sunt illius signi … considerare in … custodia pecuniarum et dispensationem earum in rebus inutilibus
Yama.: دلّ ذلك على أنّه يظهر في البلدان التي دليلها ذلك البرج … حفظ الأموال وصروفها في غير وجوهها
- 1 Albu. Coni.
expensio
– for ṣurūf: spending (of wealth) (n.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VII, li. 269: significat illud quod apparebunt … multe egritudines … et custodia pecuniarum et expensione earum in rebus inutilibus
Yama.: دلّ ذلك على أنّه يظهر … كثرة الأمراض … وحفظ الأموال وصروفها في غير وجوهها
- 1 Albu. Coni.
This sense of the Arabic term is not documented in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr.
تصرّف taṣarruf
agere
– for taṣarruf: acting, conduct, proceeding (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 17, 20: unde non licet imaginativae agere quod debebat agere naturaliter
Rahm. 172, 8: ولا تتمكن المتخيلة لذلك من التصرف على ما لها أن تتصرف عليه بطباعها
-
Avic. An. vol. II 76, 12: Dicemus autem quod homo habet agere de rebus particularibus et de rebus universalibus
-
Avic. Met. 524, 48: animae corporum caelestium habent modum agendi in intentionibus particularibus secundum viam non pure intelligibilem
Marm. 360, 1: لنفوس تلك الأجرام السماوية ضربا من التصرف فى المعانى الجزئية على سبيل إدراك غير عقلى محض
- 2 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
انصراف inṣirāf
affectus (adj.)
– for inṣirāf: (+ ilā) devoting o.s. to (n.) show/hide quotes-
Avic. Met. 517, 16: et impressio passionis infligetur in anima rationali, cuius natura est ponere animam nimis ligatam cum corpore et nimis affectam circa illud
Marm. 354, 15: وأثر أنفعالى قد رسخ فى النفس الناطقة من شأنها أن يجعلها قويه العلاقة مع البدن شديدة الانصراف إليه
- 1 Avic. Met.
من شأنها أن يجعلها [sc. النفس] … شديدة الانصراف إليه [sc. البدن] – cuius natura est ponere animam … nimis affectam circa illud [sc. corpus ] Avic. Met. 354 / 517
convertere se
– for inṣirāf: (+ ilā) directing o.s. to, turning one’s attention to (n.) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 100, 82: scilicet quia anima totam se convertit ad unum quodlibet
Rahm. 221, 4: وهو انصراف النفس بالكلية إلى أمر واحد
- 1 s.v. convertere Avic. An.
مصرّف muṣarraf
declinatus (adj.)
– for muṣarraf: inflected (gram.) show/hide quotes-
Aver. MC Int. diff. I, 7, 77: Et nomen etiam, cum genitivatur aut accusativatur aut mutatur mutatione alia huiusmodi, non dicitur nomen absolute, sed nomen declinatum
Butt. 60, 13: والاسم أيضا إذا نصب أو خفض أو غير تغييرا آخر مما أشبه ذلك لم يقل فيه إنه اسم بإطلاق بل اسما مصرفا
-
Aver. MC Int. diff. I, 10, 128: Et declinatum [sc. verbum ] est quod significat tempus quod invenitur circumdans tempus presens
- 10 Aver. MC Int.
متصرّف mutaṣarrif
deserviens
– for mutaṣarrif: administering, acting freely (as a deputy) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 27, 67: Animae autem necessariae sunt virtutes interiores ad recipiendum origines absentium …, ut sint [sc. virtutes interiores ] iuvantes et deservientes ei ad libitum eius
Rahm. 177, 22: فإن النفس محتاجة فى تلقى فيض الغيب إلى القوى الباطنة … لتكون معينة لها متصرفة فى جهة إرادتها
- 1 Avic. An.
منصرف munṣarif
alienatus
– for munṣarif: (+ ʿan) turned away from, moved away from show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 26, 62: Quidam vero vident propter absentationem suae discretionis et quia anima quam habent alienata est a sua ratione
Rahm. 177, 19: ومنهم من يرى ذلك لزوال تمييزه ولأن النفس التى له منصرفة عن التمييز
- 1 Avic. An.
conversus
– for munṣarif: (+ ʿan) turning away from show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 223, version c, see fn. 42: si fuerit ab eo conversus, significat debilitatem eius
Yama.: وإن كان [sc. صاحب بيت زحل] منصرفا عنه
- 1 Albu. Coni.