show/hide all quotes cite this lemma export to TEI
صوّر ṣawwara
complere
– for ṣawwara: to depict, to form show/hide quotes-
Aris. Anim. III 743b25: quoniam signator prius signat deinde ponit colores super illa signa quousque compleat animal perfectum
Brug.: فان الصوّار يرسم اوّلا ثمّ يركّب الالوان على ذلك الارسام حتى يصوّر حيوانا تامّا
- 1 Aris. Anim. III
describere
– for ṣawwara: to draw; to imagine show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 169: et ascendens et loca planetarum in ordinibus et Canone et era fuerunt secundum quod descripsimus ea
Yama.: والطالع ومواضع الكواكب في المراتب بالقانون والتأريخ على ما صوّرنا هاهنا
-
Ibn Tum. 112b, 17: quem [sc. Deum ] non capiunt mentes, neque describunt intellectus, neque comprehendunt cogitationes
Goldz. 240, 8: لا تحده [sc. الله] الاذهان ولا تصوره الاوهام ولا تلحقه الافكار
- 1 Albu. Coni.
- 1 Ibn Tum.
forma
– for ṣawwara: to shape show/hide quotes-
Ibn Tum. 112d, 38: Laudetur ille qui (quod) obligavit creaturas mo(n)tibus et quietibus et qui formas earum distinxit et effigies
Goldz. 243, 2: سبحان من قيد الخلق بالحركات والسكنات وصورهم بتباين الهيئات
- 1 Ibn Tum.
وصورهم بتباين الهيئات – et qui formas earum distinxit et effigies Ibn Tum. 243 / 112d
تصوّر taṣawwara
apprehendere
– for taṣawwara: to conceive, to apprehend show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 133, 29: Privationes quoque non apprehendit intellectus in effectu absolute
Rahm. 238, 12: والأعدام لا يتصورها العقل وهو بالفعل مطلقا
- 1 Avic. An.
concipere
– for taṣawwara: to conceive show/hide quotes-
Avic. Met. 133, 86: Igitur unicuique numerorum est certitudo propria et forma propria quae de ipso concipitur in anima
Marm. 91, 16: فإذن لكل واحد من الأعداد حقيقة تخصه وصورة يتصور منها فى النفس
- 1 Avic. Met.
conveniens
– for taṣawwara: to be formed, to be shaped show/hide quotes-
Avic. Gen. 12, 35: si frigiditas haberet sibi conveniens elementum et non esset quid accidentale
Qass. 87, 15: ولو كان للبرد عنصر يتصور به، ولم يكن البرد أمرا عرضيا
- 1 Avic. Gen.
عنصر يتصور به – sibi conveniens elementum Avic. Gen. 87 / 12
formare
– for taṣawwara: to conceive, to conceptualize show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 89, 42: sed formans [sc. vis ] apprehendit illa duo et format ea, quamvis destructa sit res quae iam abiit
-
Avic. An. vol. II 150, 60: cuius etiam sensus est ut, cum voluerit, possit coniungi intelligentiae agenti ita ut ab ea in ipsum formetur ipsum intellectum
Rahm. 247, 17: ومعنى هذا أنه كلما شاء كان له أن يتصل بالعقل الفعال اتصالا يتصور فيه منه ذلك
-
Avic. Met. 115, 43: et videtur quod unitas et multitudo sint de his quae prius formamus
Marm. 80, 3: ويشبه أن تكون الوحدة والكثرة من الأمور التى نتصورها بديًا
-
Avic. Met. 178, 98: vel est aliquid quod non formatur nisi in intellectu
Marm. 119, 15: أو أمر إنما يتصور فى العقل
- 5 Avic. An.
- 3 also s.v. formari Avic. Met.
formari
– for taṣawwara: to be imagined, to be pictured show/hide quotes-
Ibn Tum. 110c, 9: Non enim formatur in mente cuspiam [sic] nisi ille qui decem hiis terminis astringitur
-
Ibn Tum. 112d, 18: non astringitur ymaginationi, neque describitur in anima, neque formatur in ratione
Goldz. 241, 16: لا يتخصص فى الذهن ولا يتمثل فى العين لا يتصور فى الوهم
- 2 Ibn Tum.
صورة ṣūra
assignatio
– for ṣūra: form show/hide quotes-
Avic. Met. 159, 78: Cum enim fuerit [sc. magnes ] cum palma, erit etiam illius assignationis, et cum fuerit cum ferro erit etiam non diversae assignationis
Marm. 108, 16: فإنه [sc. حجر المغناطيس] إذا كان فى الكف أيضا كان بهذه الصورة، وإذا كان عند الحديد أيضا كان بتلك الصفة
- 1 Avic. Met.
corpus
– for ṣūra: (pl. ṣuwar) external appearance show/hide quotes-
Mesue Aph. A §12: Quemadmodum tam vitium anime quam figure corporis a parentibus cadunt hereditas
Troup.: كما أن أخلاق النفس وأشكال الصور موروثة عن الأباء والأجداد
- 1 Mesue Aph. A
facies
– for ṣūra: figure; decan, face (a third of a sign, astrol.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. II, li. 644, version c, see fn. 82: Quod si ceciderit in facie et non pervenerit ad terminum, iam etiam convenit illud
Yama.: فإن وقع في الصورة ولم يبلغ الحدّ فقد يتهيّأ ذلك أيضا
-
Albu. Coni. tr. IV, li. 69: et vincet in eis bona facies et largitas animarum
Yama.: ويغلب عليهم حسن الصورة وسخاء الأنفس
- 3 Albu. Coni.
figura
– for ṣūra: form, shape; appearance; diagram (geom.); decan (astrol.); horoscope, figure (astrol.); form (of numbers, e.g. Indian) show/hide quotes-
Albu. Abbr. ch. 1 §24: Gemini domicilium Mercurii … magna pars eius in arboribus longis; figura humana
Yama.: والجوزاء بيت عطارد … وله الشجر الطوال على صورة الناس
-
Albu. Abbr. ch. 1 §73: Aquarii signum Saturni domicilium est … pars eius in arboribus altis, aquis fluentibus; figure[t] humanae
-
Albu. Coni. tr. I, li. 165: eritque hoc per figuram indicam .131493240.
Yama.: تكون بالصورة الهندية ١٣١٤٩٣٢٤٠
-
Albu. Coni. tr. II, li. 644: Quod si ceciderit in figura et non pervenerit ad terminum iam etiam convenit illud
Yama.: فإن وقع في الصورة ولم يبلغ الحدّ فقد يتهيّأ ذلك أيضا
-
Albu. Coni. tr. II, li. 732: fuit eis coniunctio in isto anno, et fuit ascendens eius et revolutio eius secundum hanc figuram
Yama.: وكان لهما قران في هذه السنة وكان طالعها ونجومها على مثل هذه الصورة
-
Alcab. diff. II, li. 30: significat de figuris hominum hominem nigrum et croceum qui, cum ambulaverit, mergit oculos suos in terram
Yama.: يدلّ من صور الناس على آدم إذا مشى نكس بصره
-
Alcab. diff. II, li. 220: significat de figuris hominum hominem album confectum rubore
Yama.: يدلّ من صور الناس على أبيض تعلوه حمرة
-
Thab. Fig. GC §109, Bjö. 23, 9: Et ego quidem non reperi aliquem de illis quae praecesserunt dixisse (?) (vielleicht erexisse) illam figuram, i. e. figuram sectorem
Lorch 118, 5: فلما لم يذكره ولم أر أحدًا ذكره كتبته فنصور صورة الشكل
-
Anar. 19, 33: sicut in alia signatum est figura
Arnz. 28, 5: كما هو مرسوم في الصورة الثانية
-
Alpet. ch. 20 §43: tunc hoc modo est mutatio stelle in additione et diminutione, et hoc volumus, et hec est figura
Gold. 105v, 9: فهكذا يختلف نقلة هذا الكوكب بالزيادة والنقصان وذلك ما قصدنا وهذه الصورة
-
Aris. Anim. II 642b12: Quoniam accidit ut dividetur etiam avis quae est in figura et in forma
Kruk: فانه يعرض ان يجزأ الطائر فى الصورة
-
Aris. Anim. II 683b29: Et quodlibet istorum habet modos diversos, non in figura tantum, sed in magnitudine corporum
Kruk: وكل صنف من هذه الاصناف اجناس كثيرة مختلفة ليست بالصورة فقط بل بعظم الجثة ايضا
-
Alhaz. Conf. 297, 31: faciamus figuram in qua describamus omnes circulos et lineas quas diximus
Lang. 33, 14: فإنّا نخطّ لذلك صورةً نرسم فيها جميع الدوائر والخطوط التي ذكرناها
-
Alhaz. Conf. 311, 14: et scripsit distancias earum a zodiaco et latitudines earum, et imposuit eis nomina secundum figuras agregationum earum
- 4 Albu. Abbr.
- 3 Albu. Coni.
- 6 Alcab.
- 1 Thab. Fig. GC
- 1 Anar.
- 1 s.v. šakl Alpet.
- 4 also s.v. šakl Aris. Anim. II
- Alhaz. Conf.
forma
– for ṣūra: (pl. ṣuwar) form (sensible or intelligible), form (contr. of matter) (philos.); kind, species; shape; illustration, pictorial representation; figure, chart (astrol.) show/hide quotes-
Albu. Coni. tr. IV, li. 71: significat quod apparebit in civitatibus super quas est almuztauli … uti formis et sculpturis et picturatione et coloratione
Yama.: دلّ على أنّه يظهر في المدن المستولى عليها .. استعمال الصور والنفوش والتزويق والأصباغ
-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 183: et ascendens et loca planetarum et Canon et ordines secundum quod est in hac forma et era secundum quam equatum est scripta est in medio eius
Yama.: والطالع ومواضع الكواكب بالقانون والمراتب على ما في هذه الصورة والتأريخ المقوّم عليه هو المكتوب في وسطها
-
Ps.-Aris. Caus. ch. IV §44: Et formae intellectibiles in ipso sunt latiores et vehementius universales
Bad. 6, 15: والصور العقلية فيه أوسع وأشدُّ كلية
-
Ps.-Aris. Caus. ch. XXIV §184: si invenitur res non indigens in generatione sui, scilicet in sua forma et sua formatione, re alia nisi se
-
Kindi Int. GC 2, 4: Dixit enim quod forma est duae formae
Rīda 354, 2: فإنه يقول إن الصورة صورتان
-
Kindi Int. GC 6, 7: et cum unitur cum ea forma rationalis, tunc ipsa et ratio sunt res una, rationalis et rationata
-
Kindi Som. 14, 1: scilicet virtus quae facit nos invenire formas rerum individuales sine materia
Rīda 295, 4: أعنى القوةَ التى توجدنا صور الأشياء الشخصية، بلا طين
-
Kindi Som. 19, 22: sensatum est forma individuorum et rationatum est forma eorum quae sunt supra individua
-
Fara. Scien. GC 98, 7: Et constitutio et forma et creatio, fortasse sunt nomina sinonima significantia apud vulgus figuras animalium et corporum artificialium
Amine 115, 14: فإن الصيغة والصورة والخلقة* تكاد أن تكون أسماء مترادفة تدل عند الجمهور على أشكال الحيوان والأجسام الصناعية [* Schupp: والخليقة]
-
Ps.-Fara. Flos 317: Et sequitur ut sit esse eius sempiternum esse, et ex causatum* a causis, sicut forma et materia, et efficiente et fine [* ex causatum: sic, corrupt for excusatum ]
Cruz Her. li. 55: ويلزم أن يكون وجوده أتمّ الوجود ومنزّهًا عن العلل مثل المادّة والصورة والفعل والغاية
-
Ps.-Fara. Flos 318: neque provenit eius esse ex intentionibus, sicut forma et materia et genere et differentia
-
Anar. 18, 13: propter hoc quod habeat [sc. linea circumflexa ] formam de foris et formam intus
Arnz. 25, 13: إذ كانت له [sc. الخطّ المستدير] صورة ما من داخلة وصورة ما أخرى من خارجة
-
Anar. 38, 9: Diversitas autem positionis est ut forma intentionis ponatur super multos modos in quibus probatio diversificetur
Arnz. 60, 10: وأمّا اختلاف الوقوع فهو وضع صور المعاني على وجوه كثيرة يختلف لها البرهان
-
Avic. Log. 2ra35: quia aut sic sunt quod nec esse nec intelligi possunt absque materia propria sicut forma humana aut asinina
Madk. 13, 1: فإنّها إمّا أَنْ تكون، لا فى القِوام ولا فى الوهم، يصح عليها أن تُجَرَّد عن مادة مُعَيَّنة، كصورة الإنسانية والفَرَسية
-
Avic. Log. 11vb47: sicut est intra quale esse rerum eius: et sicut materie forma
-
Avic. An. vol. I 9, 6: cui consequenter adiunximus librum secundum, qui est de cognitione corporum et formarum et primorum motuum in mundo naturae
Rahm. 1, 6: ثم تلوناه بالفن الثانى فى معرفة السماء والعالم والأجرام والصور والحركات الأولى فى عالم الطبيعة
-
Avic. An. vol. II 2, 23: Si autem non esset in animalibus virtus in qua coniungerentur formae sensatorum, difficilis esset eis vita
Rahm. 163, 19: ولو لم يكن فى الحيوان ما يجتمع فيه صور المحسوسات لتعذرت عليها الحياة
-
Avic. Met. 9, 61: subiectum scientiae naturalis est corpus, non inquantum est ens, … nec inquantum est compositum ex suis duobus principiis, quae sunt hyle et forma
-
Avic. Met. 525, 77: Iam autem ostendimus quod imaginationes quae sunt illis causis sunt principia essendi illas formas hic cum fuerint possibiles
Marm. 360, 18: وقد بينا أن التصورات التى لتلك العلل مبادئ لوجود تلك الصورههما إذا كانت ممكنة
-
Fara. Int. li. 94: Hec vero essencia est similis materie in qua imprimuntur forme
Bouy. 13, 5: وتلك الذات شبيهة بمادة تحصل فيها صور
-
Fara. Int. li. 231: Cum autem erexeris te a materia prima, gradatim pervenies ad naturam que est corporales forme in materiis hylearibus
-
Kindi Int. DG 3, 4: Dixit enim Aristoteles quod forma est duae formae
-
Kindi Int. DG 7, 8: sed cum unitur cum ea forma intelligibilis, tunc ipsa et intellectus sunt res una, scilicet intelligens et intellecta
Rīda 356, 12: فإذا اتحدت بها الصورةُ العقلية فهى والعقلُ شىءٌ واحد؛ فهى عاقلة ومعقولة
-
Nico. Plan. §12: Nec invenimus in eis sensum nec membrum sentiens nec similitudinem eius nec formam terminatam nec consecutionem rerum
Dross.: ولسنا نجد للنبات حسا ولا عضوا حاسا ولا متـألما ولا صورة محدودة ولا إدراك شىء من الاشياء
-
Alpet. ch. 1 §6: videmus per sensum in uno die ascendere et mediare celum et abscondi in locis similibus in forma equidistantibus equatori diei
Gold. 2v, 9: إذا نظرنا الى جميع ما فى السماءِ كُل يوم رأيناه بالحسّ فى اليوم الواحد يطلع ويتوسط السماء ويغرُب على مواضع متشابهةٍ فى الصُورة موازية لمُعدّل النهار
-
Alpet. ch. 12 §6: Et quia omne corpus naturale habet formam qua complet, et suum complementum celorum est quod moventur in circuitu
-
Aris. Anim. II 639b1: et sunt diversae in differentia formae, sicut cursus animalis qui diversatur in modis
-
Aris. Anim. II 642b12: Quoniam accidit ut dividetur etiam avis quae est in figura et in forma
Kruk: فانه يعرض ان يجزأ الطائر فى الصورة
-
Aris. Anim. III 725b27: et erunt etiam differentiae in eodem genere consimili in figura et forma
Brug.: وتكون الفصول ايضا فى الجنس الواحد الذى هو فهو فى المتشابه بالصورة
-
Aris. Anim. III 784b23: Nam glacies est ex vapore et corrugatio est ex eodem, et ambo secundum formam sunt putrefactio
-
Aver. MC Gen. 157vb64: necesse est ut generatio non abscindatur, quoniam per successionem formarum super subiectum, quod est materia
-
Aver. MC Gen. 173vb40: Quapropter necesse est, si forme agentes sint, ut sit causa agens prior eis naturaliter
Eich. 129, 4: ولذلك ما يجب إنْ كانت هاهنا صورة حادثة أن يكون سبب فاعل أقدم منها بالطبع
-
Aver. Ep. Parv. 191vb47: Et fuit tale ut in eo describantur forme sensibilium
Blum. 5, 6: وانما كانت آلتها بهذه الصفة ليرتسم فيها صور محسوساتها
-
Aver. Ep. Parv. 256rb61: accidet materie ut dissolvatur a forma
Blum. 98, 9: عرض للمادة ان تتخلا عن الصورة
-
Aver. MC Int. diff. II*, 61, 260: cum eo quod significat [sc. dictum nostrum «homo» ] habitum et formam inventam
-
Aver. MC Int. diff. III, 79, 70: est proportio eius etiam ad verbum inventionis proportio forme ad materiam
Butt. 108, 2: صارت الكلمة الوجودية نسبتها إلى المحمول فى هذه القضايا نسبة الصورة إلى المادة
-
Aver. Iunior §10: set ipse materialis primo intelligit ipsam invencione deficienti et hic est intellectus qui est forme rerum inventarum materialium
-
Aver. Iunior §33: et propter hoc cum hora qua renovata fuit … in eo [sc. yle primo ] potencia super aliam formam quousque ascendit de complemento ad complementum et de forma ad formam nobiliorem et propinquiorem ad actum
Burn.: ولذلك كلما حدثت فيها [sc. الهيولى الاولى] صورة حَدَث فيها كمال وقوّة وامكان على صورة اخرى حتى توَفَّقَ من كمال الى كمال
-
Alhaz. Opt. 35, 51: quoniam omne … non comprehenditur nisi ex distinctione intentionum, quae sunt in forma sensibili
-
Alhaz. Opt. 70, 60: deinde quando intuitus fuerit intentiones residuas, quae sunt in illa re visa, certificabit formam eius particularem
Sabra II 141a, 22: ثم إذا تأمل المعاني الباقية التي في ذلك المبصر تحقق صورته الجزئية
-
Aris. Phys. VII 35, 17: Ex quo enim fit forma idoli non dicitur forma, neque illud ex quo fit figura aut figura lecti dicitur figura
-
Aris. Phys. VII 35, 23 (246a23): Si ergo id ex quo fit forma aut figura non convenit in nomine figuris ex quibus fiunt
Bad. 759, 11: فإِذ كان الشىءُ الذى منه الصورة والشكل الحادث لا يشارك فى الاسم الأَشكال التى منه حدثت
-
Avic. Gen. 5, 70: vel videbimus quod remansit ex primo quod se dispersit et diminuit, ac perdidit illam formam quam habebat
-
Avic. Gen. 134, 47: Respondens autem ad istud dicet quod causa extrinseca accidentalis erit causa ad formam naturalem et cum ea specificetur materia
Qass. 184, 18: فالمجيب عن ذلك يقول: إن السبب الخارج العارض قد يكون سببا لصورة طبيعية يتنوع بها المادة
-
Avic. Qual. 1, 3: Iam complevimus cognitionem rerum naturalium universalium et cognitionem corporum et formarum
-
Avic. Qual. 79, 80: et est quod corpus compositum disponitur per sui complexionem ad recipiendum positionem vel formam
Qass. 256, 10: وهو أن الجسم المركب استعد، بمزاجه، لقبول هيئة، أو صورة
- 6 Albu. Coni.
- Ps.-Aris. Caus.
- 6 Kindi Int. GC
- 23 Kindi Som.
- Fara. Scien. GC
- 2 Ps.-Fara. Flos
- 5 Anar.
- 22 Avic. Log.
- 316 Avic. An.
- 444 Avic. Met.
- 3 also s.v. separate Fara. Int.
- 7 Kindi Int. DG
- 1 Nico. Plan.
- 7 Alpet.
- 17 et passim Aris. Anim. II
- 15 Aris. Anim. III
- 8 Aver. MC Gen.
- 87 Aver. Ep. Parv.
- 4 Aver. MC Int.
- 6 Aver. Iunior
- 8 also s.v. congregatio, consimilis, deferens and extensa Alhaz. Opt.
- 3 Aris. Phys. VII
- 146 Avic. Gen.
- 16 Avic. Qual.
formalis
– for ṣūra: form show/hide quotes-
Avic. Met. 69, 79: Si autem fuerit [sc. substantia ] pars corporis, tunc vel erit formalis vel materialis
Marm. 48, 5: فإن كان [sc. الجوهر] جزء جسم فإما أن يكون صورته، وإما أن يكون مادته
- 1 Avic. Met.
فإما أن يكون صورته – tunc vel erit formalis [sc. pars ] Avic. Met. 48 / 69
formare
– for ṣūra: form show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 143, 62: intellectus enim noster est intellectus efficiens formas et creans illas, non cuius est formare aut qui est in forma animae
Rahm. 244, 2: فإن عقلها هو العقل الفعال للصور الخلاق لها لا الذى يكون للصور أو فى صور النفس
- 1 Avic. An.
formatio
– for ṣūra: form show/hide quotes-
Kindi Som. 19, 14: omne quod est sic ex formatione habentium materiam [et formam]
Rīda 302, 8: وكل ما كان كذلك من الصور ذوات الطين
-
Avic. Met. 125, 22: tamen hoc non esset comparatio quantitationis <…> ad formationem corporalem
Marm. 86, 5: لم تكن نسبة المقدارية فى السطح إلى ذلك الأمر نسبة المقدارية إلى الصورة الجسمية
-
Ibn Tum. 112b, 11: ipse solus invenitur absolute, non astrictus nec appropriatus tempori neque loco plage, neque termino, neque generi, neque formationi
Goldz. 240, 5: وجب له الوجود على الاطلاق من غير تقييد ولا تخصيص بزمان ولا مكان ولا جهة ولا حد ولا جنس ولا صورة
- 1 Kindi Som.
- 1 Avic. Met.
- 1 Ibn Tum.
The astrological sense of the Arabic term is not documented in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr.
ذو صورتين ḏū ṣūratayn
biformis
– for ḏū ṣūratayn: possessing two forms show/hide quotes-
Albu. Abbr. ch. 1 §12: figura autem … bicolor; biforme
Yama.: وهو … ذو لونين وصورتين wa-huwa … ḏū lawnayni wa-ṣūratayni
-
Albu. Abbr. ch. 1 §47: natura eius … bicolor; biforme
- 2 Albu. Abbr.
شكل الصورة šakl al-ṣūra
facies
– for šakl al-ṣūra: (pl. ṣuwar) shape of appearance show/hide quotes-
Mesue Aph. B §12: Quemadmodum in mentibus et faciebus et membris homines patribus et avis existunt similes, ita et in antiquis egritudinibus hereditantur
Troup.: كما أن أخلاق النفس وأشكال الصور موروثة عن الأباء والأجداد كذلك الأمراض المزمنة موروثة عنهم
- 1 Mesue Aph. B
صورة الحرف ṣūrat al-ḥarf
forma
– for ṣūrat al-ḥarf: form of the letter show/hide quotes-
Ptol. Almag. no. 278, Baily 393: Lucida que trahit ad aerem clarum valde ex forma Y et est cerea
Kuni.: النير الذى يضرب إلى الحوض من صورة حرف الأُ وهو على العين الجنوبية ويسمى الدبران
- 1 Ptol. Almag.
صوري ṣūrī
forma
– for ṣūrī: form-like, formal show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 113, 44: Anima autem humana non habet se ad corpus ut forma
Rahm. 57, 11: وأما النفس الإنسانية فلا تتعلق بالبدن تعلقا صوريا
- 1 Avic. An.
فلا تتعلق بالبدن تعلقا صوريا – non habet se ad corpus ut forma Avic. An. 57 / vol. I 113
formalis
– for ṣūrī: formal (cause or existence) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 115, 62: corpus ergo aut erit causa efficiens animae et dans ei esse … aut erit causa formalis
Rahm. 228, 7: فإما أن يكون البدن علة فاعلية للنفس معطية لها الوجود، … وإما أن يكون علة صورية
-
Avic. An. vol. II 115, 76: Impossibile est etiam corpus esse causam formalem animae aut perfectivam
-
Avic. Met. 10, 82: et de rebus formalibus quae non sunt in materia
Marm. 8, 2: وعن الأمور الصورية التى ليست فى مادة
-
Avic. Met. 414, 98: esse vero formale est esse intelligibile, et hoc est esse quod, postquam quiescit in re, fit per illud rei intelligentia
-
Aver. MC Gen. 163vb19: Causa enim agens differt a formali in hoc
Eich. 63, 3: وذلك أنّ الفرق بين السبب الفاعل والسبب الصوري وإنْ كانا واحدا بالنوع
-
Avic. Gen. 152, 23: et causa formalis participata est forma quam habet materia
Qass. 199, 12: والعلة الصورية المشتركة هى الصورة التى للمادة
- 2 Avic. An.
- 16 Avic. Met.
- 1 Aver. MC Gen.
- 1 Avic. Gen.
صوّار ṣawwār
figurator
– for ṣawwār: painter show/hide quotes-
Aris. Anim. III 743b24, versions pw, see fn. 24: quoniam figurator prius signat deinde ponit colores super illa signa quousque compleat animal perfectum
Brug.: فان الصوّار يرسم اوّلا ثمّ يركّب الالوان على ذلك الارسام حتى يصوّر حيوانا تامّا
- 1 Aris. Anim. III
This sense of the Arabic term is not documented in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr.
تصوير taṣwīr
forma
– for taṣwīr: forming (n.) show/hide quotes-
Ibn Tum. 110d, 12: ex eo quod habet proprietatem et formam, et provisionem, et dispensationem, et concordiam, et diversitatem
Goldz. 235, 5: بما فيه من التخصيص والتصوير والاتفاق والاختلاف والتقدير والتدبير
- 1 Ibn Tum.
formatio
– for taṣwīr: formation, forming, giving a form show/hide quotes-
Ps.-Aris. Caus. ch. XXIV §184: si invenitur res non indigens in generatione sui, scilicet in sua forma et sua formatione, re alia nisi se
-
Ps.-Aris. Caus. ch. XXIV §185: Illa ergo comparatio est formatio eius et ipsius complementum simul
Bad. 25, 11: فذلك النظير هو تصويره وتمامه معًا
-
Avic. Met. 210, 2: sed, quia non decoravit regimen nec complevit decorem formationis
Marm. 141, 4: فلم يحسن التدبير ولا كمل لحسن التصوير
-
Avic. Met. 339, 42: Exemplum autem primi est forma humana in materia humana, quae est finis virtuti agenti formationem in materia hominis
Marm. 230, 5: فمثال الأول صورة الإنسانية فى المادة الإنسانية؛ فإنها غاية للقوة الفاعلة للتصوير فى مادة الإنسان
- Ps.-Aris. Caus.
- 3 Avic. Met.
Goichon 1938, no. 373.
تصوّر taṣawwur
discretio
– for taṣawwur: conception, conceiving show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 147, 31: et sicut si diceretur sapor sapidus et insipidus sine discretione differentiae et appellatione
Rahm. 77, 8: كما لو قيل للطعم إنه طيب وغير طيب من غير تصور فصل وتسمية
- 1 Avic. An.
firmare
– for taṣawwur: conceptualizing, understanding (n.) show/hide quotes-
Alpet. ch. 20 §25: Et qui hoc voluerit firmare, manifestabitur ei longitudo potentie eius
Gold. 102r, 2: وتبين لمن أراد تصور ذلك بعد إمكانه
- 1 s.v. ṯabata Alpet.
formalis
– for taṣawwur: conception, conceiving show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 9, 6: unde cum contingit in ea infirmitas, corrumpitur hic modus formalis
Rahm. 167, 7: ولذلك إذا حدثت هناك آفة فسد هذا الباب من التصور
-
Avic. An. vol. II 181, 48: quarum quaedam suas actiones perficiunt in cerebro et in partibus eius, sicut imaginatio et formalis et ceterae
Rahm. 267, 1: فبعضها تتم أفعالها فى الدماغ وأجزائه كالتخيل والتصور وغير ذلك
- 3 Avic. An.
فسد هذا الباب من التصور – corrumpitur hic modus formalis Avic. An. 167 / vol. II 9
formare
– for taṣawwur: conception, conceptualization show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 54, 72: Imaginatio vero non imaginat eas simul nec ad modum formandi nec ad modum credendi
Rahm. 193, 21: وأما الخيال فلا يتخيلهما معا لا على قياس التصور ولا على قياس التصديق
-
Avic. An. vol. II 144, 64: formare enim animae sapientis* hominis secundum hoc quod est anima, non est nisi formare ordinatim et distincte [* The Latin translator probably read ʿālim ‘knower’ instead of ʿālam ‘world’]
Rahm. 244, 4: فالنفس التى للعالَم من حيث هى نفس فإن تصورها هو التصور المرتب المفصل
-
Avic. Met. 475, 6: propter corpus, habet imaginationem, scilicet formare particularia et habet voluntatem particularium
Marm. 325, 7: ولها بسبب الجسم تخيل، أى تصور الجزئيات وإرادة للجزئيات
- 11 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
formari
– for taṣawwur: conception, conceptualization show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 9, 14: et est memorialis propter velocitatem suae aptitudinis ad recordandum per quod formatur cum rememorat post oblivionem
Rahm. 167, 12: و[sc. تسمى] متذكرة لسرعة استعدادها لاستثباته والتصور به مستعيدة إياه إذا فقد
-
Avic. Met. 116, 68: quoniam quantitas, ad hoc ut formetur in anima, eget ut sciatur habere partem et divisionem vel aequalitatem
-
Avic. Met. 117, 70: pars vero et divisio non formatur nisi per multitudinem
Marm. 81, 3: أما الجزء والقسمة فإنما يمكن تصورها بالكمية
- 1 s.v. formare Avic. An.
- 2 Avic. Met.
فإنما يمكن تصورها بالكمية – non formatur nisi per multitudinem Avic. Met. 81 / 117
formatio
– for taṣawwur: conception, conceptualization show/hide quotes-
Ps.-Fara. Flos 316: Scientia dividitur in formationem absolutam
-
Ps.-Fara. Flos 317: Et scientia quidem qua sciuntur vie iste, et perducit nos ad formationem rerum
Cruz Her. li. 28: والعِلْم الذي نعلم به هذه الطرق، وتوصلنا تلك الطرق الى تصوّر الأشياء
-
Avic. An. vol. II 58, 28: cum enim moventur sequentes formationem intelligibilem aut imaginabilem
Rahm. 196, 2: فإنها إذا انخزلت اتباعا لتصور عقلى أو خيالى
-
Avic. An. vol. II 150, 68: Sed formatio imaginabilium est respectio animae ad thesauros sensibilium
-
Avic. Met. 181, 59: quod aliquid adinvenire formatio non fecit necessarium
-
Avic. Met. 246, 11: Dicemus ergo quod intentio quam significat hoc nomen genus non est genus nisi quantum ad formationem
Marm. 162, 18: فنقول: إن المعنى الذى يدل عليه بلفظة الجنس ليس يكون جنسًا إلا على نحوٍ من التصوّر
- 8 Ps.-Fara. Flos
- 4 Avic. An.
- 7 Avic. Met.
Goichon 1938, no. 374.
مصوّر muṣawwir
figurator
– for muṣawwir: former, shaper (i.e. carpenter) show/hide quotes-
Aris. Anim. III 730b14: sed dicitur aspectus et forma, quoniam figurator est illius materiae per eius motum
Brug.: بل يقال منظر وصورة لأنه مصوّر يصوّر تلك الهيولى بالحركة التى يحرّكها
- 1 Aris. Anim. III
forma
– for muṣawwir: forming, form-bearing (faculty), (faculty) of imagination show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 40, 60: sed forma opus est propter memoriam et recordationem
Rahm. 185, 8: وأما [sc. القوة] المصورة فيحتاج إليها بسبب الذكر والتذكر
- 1 Avic. An.
The Latin translator probably read ṣūra ‘form’ instead of muṣawwira.
وأما [sc. القوة] المصورة فيحتاج إليها – sed forma opus est Avic. An. 185 / vol. II 40
formalis
– for muṣawwir: forming, form-bearing (faculty), (faculty) of imagination show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 269, 64: cum parte spiritus quae vehit ipsum, et imprimit in illam formam ipsam, et reponit eam ibi apud virtutem formalem
Rahm. 152, 15: بجزء من الروح الحامل لها، فتنطبع فيه تلك الصورة ويخزنها هناك عند القوة المصورة
-
Avic. An. vol. II 182, 83: Virtus vero formalis et sensus communis fiunt in prima parte cerebri
- 24 Avic. An.
formans
– for muṣawwir: forming, form-bearing (faculty), (faculty) of imagination show/hide quotes-
Avic. An. vol. I 88, 23: Post hanc est imaginatio vel formans [sc. vis ] , quae est etiam vis ordinata in extremo anterioris concavitatis cerebri
Rahm. 44, 6: ثم الخيال و[sc. القوة] المصورة وهى قوة مرتبة أيضا فى آخر التجويف المقدم من الدماغ
-
Avic. An. vol. I 89, 42: sed formans [sc. vis ] apprehendit illa duo et format ea, quamvis destructa sit res quae iam abiit
- 3 Avic. An.
formativus
– for muṣawwir: forming, form-bearing (faculty), (faculty) of imagination show/hide quotes-
Kindi Som. 13, 24: cum scitum est quae sunt virtutes animae et quae de eis est virtus, quae nominatur formativa
Rīda 295, 4: إذْ كان معلومًا قوى النفس وكان منها قوةٌ تُسمى المصوًِّرة
-
Kindi Som. 18, 4: ipsa est sigillatio formarum imaginationis, super quam cadit cogitatio habentium formam in anima cum virtute formativa
-
Avic. An. vol. II 13, 78: tunc confortantur imaginativa et formativa in suis propriis actionibus
Rahm. 170, 13: فهناك تقوى المصورة والمتخيلة على أفعالها الخاصة
-
Avic. An. vol. II 183, 93: quomodo forma unius montis, immo forma totius mundi, potest describi in instrumento parvissimo portante virtutem formativam?
- 10 Kindi Som.
- 2 also s.v. mutaṣawwir Avic. An.
Goichon 1938, no. 610 §14.
مصوّر muṣawwar
depictus
– for muṣawwar: depicted show/hide quotes-
Aris. Anim. II 642b12: Dico quod non est conveniens dividere modos avium, et ponere quasdam in cursu uno et quasdam in alio, sicut genus avium depictarum
Kruk: كقولى انه لا ينبغى ان يجزأ جنس الطائر فيوضع بعضه فى تجزىء وبعضه فى تجزىء آخر مثل صنف الطائر المصور
- 1 Aris. Anim. II
figuratus
– for muṣawwar: depicted show/hide quotes-
Aris. Anim. II 641a1: Quoniam manus figurata non potest facere suum opus, sicut neque medicus figuratus
-
Aris. Anim. II 642b14: Avis ergo figurata non dicitur avis nisi per similitudinem figurae tantum, et piscis figuratus non dicitur piscis nisi per similitudinem tantum
Kruk: فالطائر المصور يقال طائر بشبه الصورة فقط والسمك المصور يقال سمكا بالشبه فقط
-
Aver. Iunior §28: et propter hoc scit homo, verbi gracia, quod omnis trianguli anguli sunt equales duobus rectis, et nescit ob hoc individuum trianguli figurati absconsi
Burn.: ولذلك يعلم الانسان مَثَلًا انَّ كل مثلث فزواياه مساوية لقائمتين وليس يعلم مع ذلك شخص المثلث المُصَوَّر المستور مثلًا عنه
- 3 Aris. Anim. II
- 1 Aver. Iunior
formatus
– for muṣawwar: represented show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 147, 25: Formas autem memoratas et formatas esse in aliquo non est ipsas apprehendere
Rahm. 246, 10: وليس وجود الصور المذكورة والمصورة فى شىء هو إدراك
- 1 Avic. An.
Goichon 1938, no. 377.
مصوّر بصورة muṣawwar bi-ṣūra
formatus
– for muṣawwar bi-ṣūra: being shaped, receiving a form show/hide quotes-
Aris. Anim. III 732a28: et quaedam generant animalia non distincta neque formata
Brug.: ومن الحيوان ما يلد حيوانا غير مفصّل وغير مصوّر بصورته
- 1 Aris. Anim. III
متصوّر mutaṣawwir
formare
– for mutaṣawwir: conceiving (sc. intelligibles) show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 92, 46: Impossibile est igitur ut essentia quae format intelligibilia sit existens in corpore aliquo modo
Rahm. 216, 7: فلا يجوز إذًا أن تكون الذات المتصورة للمعقولات قائمة فى جسم البتة
- 1 Avic. An.
formatus
– for mutaṣawwir: being formed, receiving a form show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 115, 72: ergo corpus non est formatum forma animae rationalis
Rahm. 228, 14: فلا يكون البدن إذن متصورا بصورة النفس
-
Avic. Met. 247, 28: quia <non> oportet ut eius corporeitas sit substantialitas formata his dimensionibus tantum
Marm. 163, 11: ولا يوجب أن تكون جسميته لجوهرية متصورة بهذه الأقطار فقط
- 1 s.v. mutaṣawwar Avic. An.
- 1 s.v. mutaṣawwar Avic. Met.
متصوّر mutaṣawwar
formans
– for mutaṣawwar: conceived show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 89, 3: videlicet, esse huius formae intellectae denudatae a situ, si est ita in esse extrinseco aut est ita in esse formantis in substantia agenti
Rahm. 214, 12: أعنى أن وجود هذه الحقيقة المعقولة المتجردة عن الوضع هل هو فى الوجود الخارجى أو فى الوجود المتصوَّر فى الجوهر العاقل
- 1 Avic. An.
formari
– for mutaṣawwar: conceived, conceptualized show/hide quotes-
Avic. Met. 117, 77: Oportet igitur ut scias quod … hae intentiones formantur per seipsas, vel omnes vel aliquae ex eis
Marm. 81, 8: فيجب أن يعلم … هذه المعانى متصورة كلها أو بعضها لِذَواتها
- 1 Avic. Met.
هذه المعانى متصورة … لِذَواتها – hae intentiones formantur per seipsas Avic. Met. 81 / 117
formatus
– for mutaṣawwar: conceived show/hide quotes-
Avic. An. vol. II 139, 99: Si autem commutaveris hoc et ordinaveris aliter intentiones formatas
-
Avic. An. vol. II 150, 61: non quod intellectum sit praesens suae menti et formatum in suo intellectu in effectu semper
Rahm. 247, 18: المعقول ليس أن ذلك المعقول حاضر فى ذهنه ومتصور فى عقله بالفعل دائما
- 2 Avic. An.
Goichon 1938, no. 378.