augmentum
زيادةziyāda
n. zyd – increase, augmentation; addition; excess-
Albu. Coni. tr. II, li. 373: Nam tunc neque per Iovem neque per dominum eius super aliquid in mora augmenti iudicabitur
Yama.: فإنّه لا يستدلّ بالمشتري وصاحبه على شيء من الزيادة في المدّة
-
Albu. Coni. tr. VIII, li. 283: significant augmentum in omnibus rebus laudabilibus quas portendunt
-
Alcab. diff. II, li. 42: Et significat … ex infirmitatibus, quicquid fuerit ex sanguine per augmentum quantitatis
-
Alcab. diff. II, li. 236: set in quarto aspectu primo significat apparitionem rerum et lucrum et augmentum continentie
-
Kindi Grad. 270, 6: dicitur quod sit augmentorum ab equalitate ablatio donec equalitas remaneat
Gauth. 2, 13: ومعنى الانحلال رفع الزيادات عن الاعتدال حتى يكون الاعتدال
-
Kindi Grad. 291, 36: quod sit augmentum quinte supra octavam
Gauth. 41, 2: وزيادة خمس على ثمن
-
Anar. 14, 12: anguli vero alii … non sunt difiniti, et illud est ideo quod inclinatio diversificatur secundum augmentum et diminutionem alternatim
-
Anar. 34, 19: Et etiam si augmentata fuerint super diversa equalia, erit superfluitas que est inter ea post augmentum, equalis superfluitati que erat inter ea ante augmentum
Arnz. 54, 7: وأيضا إن زيد على المختلفة متساوية كان تفاضلها بعد الزيادة مساويا لتفاضلها قبل الزيادة
-
Avic. An. vol. I 69, 74: tunc oporteret quod numerus virium esset quantus est numerus ordinum diminutionis et augmenti
-
Avic. An. vol. II 152, 7: in ultimo augmenti penes eum qui habet ingenium omnium quaestionum
-
Avic. Met. 27, 97: Id autem quod de numero fuerit tale cuius esse sit in rebus separatis, illud prohibebitur esse subiectum proportionis cuiuslibet in augmento et diminutione
-
Avic. Met. 369, 25: Illum etiam qui tenet sententiam de numeris comitatur ut distinctiones rerum ponat varietatem secundum augmentum et diminutionem eorum
-
Nico. Plan. §77: et omnia quae accidunt ei in diversitatibus, in aequalitate et augmento numeri et eius decremento et magnitudine et parvitate
Dross.: وسائر ما يعرض فيه من الاختلاف فى الاستواء وزيادة العدد ونقصانه ومن كبره وصغره
-
Aris. Anim. II 689a25: Augmentum vero eius est conveniens coitui
-
Aris. Anim. II 695b8: et deinde erit crementum et augmentum in latitudine corporis, sicut corpus piscis qui dicitur adro
Kruk: ومن هناك يكون النشوء والزيادة فى عرض الجثة مثل جثث السمك الذى يسمى خدر وفواخت
-
Aris. Anim. III 787a2: et in musica neuma grave est melius quoniam perfectio est in augmento, gravitas autem est quidam modus augmenti
Brug.: وفى الالحان اللحن الثقيل اجود من غيره لأن التامّ يكون فى الزيادة وانما الثقل صنف من اصناف الزيادة
-
Aver. MC Gen. 160va6: immo prima materia naturaliter recipit augmentum et diminutionem in magnitudine
- 32 Albu. Coni.
- 2 Alcab.
- Kindi Grad.
- 9 Anar.
- 10 Avic. An.
- 15 Avic. Met.
- 1 Nico. Plan.
- 3 Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Gen.
زائدzāʾid
nominalized act. part. zyd – exceeding, excessive (n.)-
Avic. Met. 361, 61: Quidam vero alii posuerunt principia augmentum et diminutionem et aequale
Marm. 245, 15: وقوم جعلوا المبادئ الزائد والناقص والمساوى
-
Avic. Met. 362, 64: Quidam vero alii posuerunt aequale formam, eo quod ipsa est restricta et terminata, augmentum vero et diminutio non habent terminum
- 2 Avic. Met.
زادzāda
v. zyd – to increase (intr.)-
Avic. An. vol. I 127, 36: Non enim oportet ut, si propter attenuationem provenit augmentum visus , ideo propter privationem aeris proveniat maius augmentum videndi
Rahm. 65, 11: فليس إذا أوجب رقته [sc. المتوسط] زيادة أن يكون عدمه يزيد أيضا فى ذلك
- 1 Avic. An.
يزيد أيضا في ذلك – proveniat maius augmentum videndi Avic. An. 65 / vol. I 127
ازدادizdāda
v. zyd – to increase (intr.)-
Avic. Gen. 80, 30: Si enim transcenderet in vacuo, non esset necessarium corpori ad augmentum ut impleretur quod esset in eo vacuum de dimensionibus
Qass. 141, 2: ولو كان نفوذه فى الخلاء لما كان يحتاج الجسم، فى أن يزداد، إلى امتلاء ما فيه من الأبعاد الخالية
- 1 Avic. Gen.
فى أن يزداد – ad augmentum Avic. Gen. 141 / 80
مزدادmuzdād
act. part. zyd – increasing (intr.)-
Avic. Qual. 67, 62: Extensio autem est motus corporis per augmentum in latitudine
Qass. 246, 14: والتمدد هو حركة الجسم مزدادا فى طوله
- 1 Avic. Qual.
مزدادا فى طوله – per augmentum in latitudine Avic. Qual. 246 / 67
أزيدazyad
elat. zyd – more intense, greater-
Kindi Grad. 285, 25: et erit eius caliditas inter augmentum et diminutionem
Gauth. 28, 10: وكانت حرارته بين الازيد والانقص
- Kindi Grad.
نموّnumūw
n. nmw / nmy – growth-
Avic. An. vol. I 29, 61: propter instrumenta quibus iuvatur ad opera vitae, quorum primum est nutrimentum et augmentum
Rahm. 12, 6: بآلات يستعين بها فى أفعال الحياة التى أولها التغذى والنمو
-
Aver. MC Gen. 155vb8: Plato enim non perscrutatus est de qualitate cuiuslibet generationis … neque etiam de alteratione et augmento, quomodo existunt in rebus
Eich. 9, 12: مثال ذلك أفلاطون فإنّه لم يبحث عن كيفية كلّ تكوّن … ولم يتكلّم أيضا لا فى الاستحالة ولا فى النمو بأيّ وجه يكونان فى الأمور
-
Aris. Phys. VII 21, 16 (243a9): motus vero in quantitate est augmentum et diminutio
-
Aris. Phys. VII 81, 14 (250a28): Et similiter se habet alteratio et augmentum
-
Avic. Gen. 78, 79: expedit igitur quod loquamur in augmento
-
Avic. Gen. 84, 30: Sic ergo debet intelligi negotium augmenti
-
Avic. Qual. 77, 34: Nam aliqua disponuntur ad rubedinem … et aliqua ad augmentum
Qass. 254, 17: فيستعد بعضها للاحمرار … وبعضها للنمو
- 1 Avic. An.
- 1 Aver. MC Gen.
- 2 Aris. Phys. VII
- 9 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
نماءnamāʾ
n. nmw / nmy – growth-
Albu. Coni. tr. II, li. 126: tunc hoc significat fortitudinem civium vicis regni illius et apparitionem eorum et augmentum et additionem rerum eorum et longitudinem et diuturnitatem temporum more eorum
Yama.: فإنّ ذلك دليل على قوّة أهل تلك الدولة وظفرهم ونهاء* أمورهم وزيادتهم وطول أزمان مدّتهم [ * sic, probably corrupt for نماء ]
-
Albu. Coni. tr. V, li. 214: significat casum litigiorum et timoris … cum multo additamento et augmento annone et plantarum et arborum et vinearum
Yama.: فدالّ على وقوع المحاربات والخوف … مع كثرة زكاء ونماء الطعام والغروس والأشجار والكروم
-
Nico. Plan. §13: nisi quia nutrimentum et augmentum partes sunt animae
- 2 also s.v. nihāʾ Albu. Coni.
- 1 Nico. Plan.
زكاءzakāʾ
n. zkw / zky – growth-
Albu. Coni. tr. IV, li. 98: significat … augmentum plantationum et messium
Yama.: دلّ على … زكاء الغروس والزروع
-
Albu. Coni. tr. VI, li. 866: significat illud regem Romanorum facere exercitum contra inimicos suos …, cum … augmento messium et bono esse earum
- 7 Albu. Coni.
زكاةzakāt
n. zkw / zky – increase-
Albu. Coni. tr. VI, li. 850: cum paucitate rorum et augmento messium
Yama.: مع قلّة الأنداء وزكاة الزروع
-
Albu. Coni. tr. VII, li. 309: cum augmento eius quod ferunt palme
- 3 Albu. Coni.
مدّmadd (pl. mudūd)
n. mdd – rising, swelling (of a river) (n.)-
Albu. Coni. tr. IV, li. 140: cum augmento fluviorum
Yama.: مع مدود الأنهار
-
Albu. Coni. tr. V, li. 353: Et si fuerit meridiana, significat multitudinem pluviarum et augmentum fluminum
- 3 Albu. Coni.
نشوءnušūʾ
n. nšʾ – growth, development-
Avic. Gen. 79, 21: sed potius est necesse quod sit ista additio perpetua et regulata quousque compleatur augmentum
Qass. 140, 13: بل يجب أن يكون ذلك الازدياد مستمرًا على تناسب مؤد إلى كمال النشوء
-
Avic. Gen. 80, 24: et augmentator erit corruptus et conversus ad similitudinem augmentati, et crescit augmentatum extensum in omnibus dimensionibus ultra quousque completur augmentum
- 2 Avic. Gen.
نشأ / نشؤnašaʾa (or: našuʾa)
v. (in indef. rel. clause) nšʾ – to grow (intr.)-
Avic. Gen. 146, 12: et est ei tempus augmenti
Qass. 195, 9: وله مدة ينشؤ فيها
- 1 Avic. Gen.
وله مدة ينشؤ فيها – et est ei tempus augmenti Avic. Gen. 195 / 146
فضلfaḍl
n. fḍl – remainder (in a subtraction) (math.)-
Albu. Coni. tr. VI, li. 43: Et si fuerit eius [ sc. uniuscuiusque Mercurii et Veneris ] equatio sicut equatio Solis et unitus ei, postea accipies superfluitatem que est inter locum eius et locum Solis, si fuerit inter eos augmentum, et operaberis cum eo sicut operatus fuisti in stellis superioribus de divisione et multiplicatione
Yama.: وإن كان تقويمه [sc. كل واحد من الزهرة وعطارد] مثل تقويم الشمس ثمّ يؤخذ الفضل بينه وبين موضع الشمس وإن كان بينهما فضل يعمل به على حسب ما يعمل في الكواكب العلوية من الضرب والقسمة
- 1 Albu. Coni.
تفاضلtafāḍul
n. fḍl – inequality-
Alhaz. Opt. 34, 20: et si aliqua intentio visibilis est praeter istas, collocabitur sub aliqua istarum, … sicut aequalitas et augmentum, quae collocantur sub similitudine et diversitate
Sabra II 34b, 3: وإن كان في المعاني المبصرة شيء غير هذه المعاني فهو يدخل تحت بعض هذه، … كالتساوي والتفاضل اللذين يدخلان تحت التشابه والاختلاف
- 1 Alhaz. Opt.
مورد عليهmūrad ʿalayhi
nominalized impers. pass. part. wrd – s.th. receiving, s.th. augmented-
Avic. Gen. 80, 27: Sequitur ergo quod iste augmentator qui ab extra provenit, ingrediatur in augmentato … et impellitur augmentum ad omnes dimensiones
Qass. 141, 1: فيجب أن يكون هذا الوارد يداخل المورود عليه … يندفع له المورد عليه إلى أقطاره
- 1 Avic. Gen.
عظمʿiẓam
n. ʿẓm – size, magnitude-
Avic. An. vol. I 71, 7: cum augmentum iam pervenerit ad hoc ut vis illa non possit plus augmenti inferre nisi quantum resolvitur ex eo
Rahm. 35, 8: والعظم قد بلغ مبلغا لا تفى القوة بأن تورد من الغذاء فيه أكثر مما يتحلل منه
- 1 Avic. An.
غذاءġiḏāʾ
n. ġḏw – nourishment-
Avic. An. vol. I 71, 8: cum augmentum iam pervenerit ad hoc ut vis illa non possit plus augmenti inferre nisi quantum resolvitur ex eo
Rahm. 35, 9: والعظم قد بلغ مبلغا لا تفى القوة بأن تورد من الغذاء فيه أكثر مما يتحلل منه
- 1 Avic. An.