contrarium

1.1

ضدّḍidd

n. ḍddopposite, contrary (n.)
  1. Mesue Aph. A §2: Ingenium autem naturale adiuvat artem et naturam regentem, <contrarium autem contraria>

    Troup.: النفس المطبوعة تعين الصناعة الطبية والطبيعة المدبرة، وبالضد

  2. Mesue Aph. A §131: Ubi plurimi concrepant, <ratio> idem testatur et experimentum comprobat, id ante oculos pone, contrario vero contrarium

    Troup.: ما اجتمع الأطباء عليه وشهد له القياس وعضدته التجربة فليكن أمامك، وبالضد

  3. Albu. Coni. tr. III, li. 211: significat contrarium illius

  4. Albu. Coni. tr. VIII, li. 283: si res se habuerit secundum contrarium eius

  5. Alcab. diff. I, li. 380: Anguli autem et domini angulorum significant magnitudinem honoris … et elongationem a casu, et presentia casus contrarium est fortune, id est dedecus et casus

    Yama.: والأوتاد وأرباب الأوتاد تدلّ على عظم القدر … والبعد عن السقوط وحلول السواقط ضدّ السعادة أعني المهانة والسقوط

  6. Kindi Som. 18, 10: et quare videamus [quasdam] res facientes nos videre contrarium earum

    Rīda 301, 2: ولماذا نرى أشياء تُرينا أضدادها؟

  7. Kindi Som. 22, 14: et hoc quidem est visio, quam qui videt videt contrarium eius, quod videt in somnio suo

  8. Ps.-Fara. Flos 318: neque provenit eius esse ex intentionibus, sicut forma et materia et genere et differentia, neque est ei contrarium

    Cruz Her. li. 71: ولا حصل ذاته من معان مثل الصورة والمادّة والجنس والفصل؛ ولا ضدّ له

  9. Avic. An. vol. I 55, 79: Melius est autem ut res patiatur et afficiatur a suo contrario quam ut afficiatur a suo simili

  10. Avic. An. vol. II 66, 55: Omnino enim possibile est ut comitetur eius velle esse id quod pendet ex permutatione materiae in contraria

  11. Avic. Met. 12, 22: et multum inquantum est multum, conveniens et inconveniens, contrarium et cetera

  12. Avic. Met. 140, 14: nullum vero contrariorum constituit suum contrarium

  13. Nico. Plan. §189: Loca autem frigida simile faciunt per contrarium

    Dross.: فاما المواضع الباردة فتفعل مثل ذلك بالضد

  14. Ibn Tum. 109b, 13: impossibile vero non potest unquam contingere, sicut duorum adunatio contrariorum

    Goldz. 230, 11: والمستحيل ما لا يمكن كونه كالجمع بين الضدين

  15. Aris. Anim. II 643a1: Ergo manifestum est ut sit contrarium differentiae in suo contrario etiam

  16. Aris. Anim. II 670b20: Et unumquodque contrariorum est divisum secundum genus elementorum conveniens, scilicet quod dextrum est contra sinistrum

    Kruk: وكل واحد من الاضداد مجزأ بقدر جنس الاسطقس الملائم المتفق اعنى ان الايمن ضد الايسر

  17. Aris. Anim. III 724a27: et erit ex sano infirmus secundum alium modum et generaliter ex contrario erit contrarium

  18. Aris. Anim. III 766a14: et dicemus quod si cursus corruptionis est ad contrarium, necessario erit alteratio eius ad contrarium

  19. Aver. MC Gen. 155ra59: quia, cum elementa non transmutantur adinvicem, non erit subiectum unum quod recipiat duo contraria

    Eich. 5, 5: لأنّه إذا لم تتغيّر الأسطقسّات بعضها إلى بعض لم يكن هنالك موضوع واحد يقبل الضدّين

  20. Aver. MC Gen. 163ra53: Et cum consideravimus activa et passiva, apparet nobis quod sunt contraria

  21. Aver. Ep. Parv. 201va8: Et cum hoc declaratum est, et contractio calidi naturalis ad interius corporis accidit per suum contrarium, quod est frigidum et humidum

  22. Aver. Ep. Parv. 256va32: contrarium vite est mors

  23. Aver. MC Int. diff. IV, 98, 75: Et credulitas quidem que est in rebus in quibus est alteratio, que est transmutatio ex contrariis

    Butt. 121, 4: وهو التغير الذى يكون من الأضداد

  24. Aver. MC Int. diff. IV, 103, 168: cum sit non possibile ut sit verum contrarium vero

  25. Avic. Gen. 54, 5: si circulare vel sphaericum haberet contrarium

  26. Avic. Gen. 62, 33: Et quodlibet eorum agit in sibi contrario in specie, simili tamen in genere

  27. Avic. Qual. 23, 83: Non enim est per modum diversitatis respectivae, nec per modum motus accidentis, nec etiam quod unum contrariorum ab alio devincatur

  28. Avic. Qual. 27, 45: immo necessitaretur quod calefierent istae partes quousque eveniret ibi contrarium earum

  1. 7 s.v. contrarius Mesue Aph. A
  2. 5 et passim Albu. Coni.
  3. 1 Alcab.
  4. 6 Kindi Som.
  5. 1 s.v. contrarius Ps.-Fara. Flos
  6. 23 also s.v. contrarius Avic. An.
  7. 43 Avic. Met.
  8. 1 s.v. contrarius Nico. Plan.
  9. 1 Ibn Tum.
  10. 7 Aris. Anim. II
  11. 10 also s.v. contrarius Aris. Anim. III
  12. 3 also s.v. contrarius Aver. MC Gen.
  13. 2 Aver. Ep. Parv.
  14. passim s.v. contrarius Aver. MC Int.
  15. 15 Avic. Gen.
  16. 3 Avic. Qual.
1.2

متضادّmutaḍādd

(nominalized) act. part. ḍddcontrary, opposite
  1. Avic. Log. 11va24: contraria enim de accidentalibus separabilibus aliquando habent subiectum unum

  2. Avic. An. vol. I 68, 62: Aliquando autem differunt comparatione sui ad contraria, ut sentire album et sentire nigrum

  3. Avic. An. vol. I 167, 31: sicut dubitantes de tactu assignavimus ei multas virtutes eo quod apprehendit multa contraria

    Rahm. 89, 20: إنه كما قد تشكّكتم فى اللمس فجعلتموه قوى كثيرة لأنه يدرك متضادات كثيرة

  4. Avic. Met. 30, 83: Et destruemus sententias eorum qui de eo dixerunt et putaverunt contraria veritati

    Marm. 21, 17: ونَفْسَخ ما قيل وظُنَّ فيه من الآراء المتضادة للحق

  5. Avic. Met. 141, 41: Ad condicionem vero contrariorum non sufficit tantum ut sit unum subiectum

  6. Aver. Ep. Parv. 193ra17: anima recipit formas contrariorum insimul

  7. Aver. Ep. Parv. 193ra20: apparet enim quod per eandem partem aeris recipit videns contraria, album et nigrum

    Blum. 24, 3: فانه يظهر ان بجزء واحد من الهواء يقبل الناظر اللونين المتضادين معًا

  1. 1 Avic. Log.
  2. 3 also s.v. contrarius Avic. An.
  3. 7 Avic. Met.
  4. 2 Aver. Ep. Parv.

يقبل الناظر اللونين المتضادين معًا – recipit videns contrariaAver. Ep. Parv. 24 / 193ra

1.3

مضادّةmuḍādda

n. ḍddcontrariety
  1. Avic. An. vol. I 141, 40: Videntur autem virtutes tangendi multae esse, quarum unaquaeque appropriatur uni contrariorum

    Rahm. 73, 10: كل واحدة منها تختص بمضادة

  2. Aver. MC Int. diff. IV, 95, 31: Que ergo harum duarum credulitatum falsarum in vita est illa que est in fine contraria in mente credulitati vere, que est dictum nostrum «vita est bona»

    Butt. 119, 1: فأى من هذين الاعتقادين الكاذبين فى الحياة هو الذى هو فى غاية المضادة فى الذهن للاعتقاد الصادق الذى هو قولنا الحياة خير

  3. Aver. MC Int. diff. IV, 99, 95: Et si … erit contrarium quod est in mente rei affirmate ex contradictione fortius quam contrarium quod est ei ex credulitate contrarii inventi extra animam

  4. Avic. Gen. 58, 53: ut convertatur ad ignem propter fortitudinem sui contrarii

    Qass. 123, 17: بل المائية عسرة الاستحالة إلى النار لشدة المضادة

  5. Avic. Gen. 137, 25: si invenerimus ad sensum tactus duas qualitates, completur quaternalis dispositio cum duabus contrariis, et cum habitu et privatione

    Qass. 188, 2: بل لو وجدنا بالحس اللمسى كيفيتين لتمت المزاوجة الرباعية من مضادتين وبين قنية وعدم

  1. 1 Avic. An.
  2. 6 Aver. MC Int.
  3. 3 also s.v. contrarius Avic. Gen.
1.4

مضادّmuḍādd

nominalized act. part. ḍddopposite, contrary (n.)
  1. Avic. An. vol. I 137, 72: ergo tactu etiam deprehenditur solutio continui et eius contrarium, quod est eius restitutio in continuitatem

    Rahm. 70, 15: فاللمس أيضا يدرك به تفرق الاتصال و مضاده وهو عوده إلى الالتئام

  2. Avic. Met. 313, 75: Non est enim possibile ut id quod est iam in virtute cui non est contrarium

  1. 1 s.v. contrarius Avic. An.
  2. 1 s.v. contrarius Avic. Met.
1.5

الذي يضادّallaḏī yuḍāddu (+ acc.)

rel. clause ḍddwhich is opposed to, which is contrary to
  1. Aris. Anim. II 643a32: etiam debet esse divisio per contraria

    Kruk: وايضا ينبغى ان يكون التجزيء فى التى يضاد بعضها بعضا

  2. Aris. Anim. III 768a3: Et omne quod movetur et alteratur non movetur ad quodlibet casu, sed ad contrarium

    Brug.: وإن انتقل الكلّ فليس ينتقل الى شىء آخر ايّما كان بالبخت بل الى الذى يضادّه

  1. 1 Aris. Anim. II
  2. 1 Aris. Anim. III

بل الى الذى يضادّه – sed ad contrariumAris. Anim. III 768a3

1.6

ضدّيةḍiddiyya

n. ḍddopposition
  1. Aris. Anim. II 647a17: Et sensus [ sc. tactus ] iste, de eo fingitur quod sentit multis modis diversis et multis contrariis, ut calidum et frigidum

  2. Aris. Anim. II 652b17: Et quia omnes res indigent contrario cibi, ut temperentur et non sit in eis aliqua distemperantia, fuit creatio cerebri frigida

    Kruk: ولان جميع الاشياء تحتاج الى ضدية الغذاء لكى تعتدل وتكون حالها الاوسط ولا يكون فيها شىء من الافراط صارت خلقة الدماغ باردة

  1. 3 Aris. Anim. II
1.7

تضادّtaḍādd

n. ḍddcontrariety
  1. Avic. Met. 140, 12: Ex quibus una est oppositio contrariorum

  2. Avic. Met. 141, 53: Igitur iam manifestum est quod oppositio quae est inter unum et multum non est oppositio contrariorum

    Marm. 97, 12: فقد ظهر وبان أن التقابل الذى بين الواحد والكثير ليس بتقابل التضاد

  1. 2 Avic. Met.
1.8

ضدّ مخالفḍidd muḫālif

n. + act. part. ḍdd ḫlfcontrary opposite
  1. Aris. Anim. II 652a32: quoniam natura semper laborat in dando virtutem adiuvantem et eicientem distemperantiam cuiuslibet membri per suum contrarium, et ponit illam prope ipsum

    Kruk: لان الطباع ابدا يحتال ويصير قوة معينة دافعة لافراط مزاج كل عضو بضده المخالف الذى هو قريب منه

  1. 1 Aris. Anim. II
1.9

الذي يضادّ ويخالفallaḏī yuḍāddu wa-yuḫālifu

rel. clause ḍdd ḫlfwhich is opposed and differs
  1. Aris. Anim. II 643a34: Et quodlibet istorum etiam debet dividi in contraria, et non debent dividi quaedam scilicet per pondus et quaedam per mensuram

    Kruk: وكل واحد من هذه الفصول يجزأ فى الذى يضاده ويخالفه وليس شىء يجزأ بعضه باللون وبعضه بالسباحة

  1. 1 Aris. Anim. II

وكل واحد من هذه الفصول يجزأ فى الذى يضاده ويخالفه – Et quodlibet istorum etiam debet dividi in contrariaAris. Anim. II 643a34

2.1

خلافḫilāf

n. ḫlfcontrary, opposite (n.); incongruity
  1. Albu. Coni. tr. II, li. 162: Si ergo fuerit res secundum contrarium illius

  2. Albu. Coni. tr. II, li. 370: Et exercetur istud etiam in Iove et domino eius, et dabis omni signo quod fuerit inter eos mensem secundum contrarium eius quod omni signo Saturni datus fuerit annus

    Yama.: ويستعمل هذا أيضا في المشتري وصاحبه ويجعل لكلّ برج بينهما شهرا على خلاف ما جعل لزحل من كلّ برج سنة

  3. Avic. An. vol. I 135, 37: sed ex gravitate accidit tendere deorsum, et ex levitate contrarium huius

  4. Avic. Met. 168, 31: sed hoc contrarium est ei quod probatur post positionem circuli

  5. Avic. Met. 171, 94: Sed si impulerit eas servata continuitate, impellet eas ad contrarium sui motus et reversabit eas

  6. Aris. Anim. II 648b1: Et unusquisque loquentium reputat quod aliquid dicat, et ipse certe non dicit nisi aliquid contrarium veritatis

    Kruk: وكل واحد من المتكلمين يظن انه يقول شيئا وانما يقول خلاف الحق

  7. Aris. Anim. II 693a3: In avibus vero habentibus corium inter digitos est possibile contrarium eius, quoniam mansio earum est in aqua

  8. Aris. Anim. III 725b30: Quoniam quidam sunt multi spermatis quidam pauci, quidam vero non habent sperma omnino et non propter debilitatem sed propter contrarium

    Brug.: لأن منها ما هو كثير الزرع ومنها ما هو قليل الزرع ومنها ما ليس فيه زرع البتّة، وليس لحال الضعف بل لبعضها خلاف ذلك

  9. Aris. Anim. III 747b22: Nos autem videmus contrarium, scilicet quod mixtio erit ex duobus spermatibus

    Brug.: فاما حيننا هذا فانّا نرى خلاف ذلك اعنى ان الخلط يكون من الزرعين

  10. Aver. MC Int. diff. II, 35, 207: Et hoc est cuius iam ostensum est contrarium

    Butt. 79, 17: وذلك شيء قد تبين خلافه

  1. 4 Albu. Coni.
  2. 1 Avic. An.
  3. 3 Avic. Met.
  4. 4 Aris. Anim. II
  5. 7 also s.v. contrarius Aris. Anim. III
  6. 1 Aver. MC Int.
2.2

خلفḫulf

n. ḫlfcontradiction
  1. Avic. Met. 84, 69: iam enim posita est non habens locum ullo modo, et hoc est contrarium

    Marm. 58, 5: وقد فرض غير متحيز البتة، هذا خلف

  2. Avic. Met. 89, 63: tunc oportet ut sint non habentia formam corporalem et sint habentia formam mensuralem, quod est contrarium

  1. 3 Avic. Met.
2.3

مخالفmuḫālif

act. part. ḫlfopposite
  1. Aris. Anim. III 765b9: Sed mas et femina distinguuntur per aliquam fortitudinem et debilitatem eius contrarium

    Brug.: ولكن الذكر والانثى مفصل مميّز بقوّة من القوى وضعف مخالف للقوّة

  1. 1 s.v. contrarius Aris. Anim. III

بقوّة من القوى وضعف مخالف للقوّة – per aliquam fortitudinem et debilitatem eius contrariumAris. Anim. III 765b9

3.1

عكسʿaks

n. ʿksopposite (n.)
  1. Alpet. ch. 5 §16: tunc non sunt motus istorum celorum in contrario neque diversum a motu celi supremi

    Gold. 22r, 6: فليست إذًا حركات هذه الأفلاك السبعة بعكسٍ ولا خلاف حركة الأعلى أصلا

  2. Avic. Gen. 7, 16: et agunt in contrarium

    Qass. 82, 3: وعملوا بالعكس

  3. Avic. Gen. 59, 77: Et isti talem dicunt generationem absolutam et istius contrarium, quando fuerit in vilioribus, erit generatio condicionalis

    Qass. 124, 15: وقد كان بعضهم يرى كون أشرف الاسطقسين وأكثرهما وجودية عن أحسنهما كونا مطلقا، وعكسه كونا مقيدا

  1. 1 Alpet.
  2. 2 Avic. Gen.
3.2

معكوس مقابلmaʿkūs muqābil

pass. part. + act. part. ʿks qblreverse and opposite
  1. Alpet. ch. 5 §17: Et propinquius est ut credamus quod suus motus ad diversum et ad contrarium non sit motus

    Gold. 22r, 10: لا قرب أن يصدق على ما شوهد من نقلتها المخالفة وحركتها المعكوسة المقابلة أنها لا حركة

  1. 1 Alpet.

من نقلتها المخالفة وحركتها المعكوسة المقابلة أنها لا حركة – quod suus motus ad diversum et ad contrarium non sit motusAlpet. 22r / ch. 5 §17

4.

نقيضnaqīḍ

n. nqḍopposite (n.)
  1. Kindi Som. 21, 15: et si accidit casus super contrarium veritatis, est aestimatio falsa

    Rīda 304, 10: وإن اتفق وقوعه [sc. الظن] على نقيض الحقيقة كان ظنا كاذبا

  2. Kindi Som. 21, 19: et quae cadit super contrarium veritatis, est illud quod significat, scilicet contrarium eius quod vidit vivum de visione

  1. 2 Kindi Som.
5.

مانعmāniʿ

n. mnʿhindrance
  1. Avic. Gen. 137, 18: Sentire igitur humiditatis nihil aliud est quam <non> videre contrarium vel resistens, et cum siccitate, videre contrarium et resistens

    Qass. 187, 15: فيكون الإحساس بالرطوبة ليس إلا أن لايُرى مانع ومقاوم، وباليبوسة أن يُرى مانع ومقاوم

  1. 2 Avic. Gen.
6.1

مقابلmuqābil

act. part. qblopposite
  1. Avic. Qual. 27, 49: ipsum ergo, inquantum est aptum, est contrarium frigidi in actu

    Qass. 216, 18: فهو من جهة ما هو مستعد مقابل للبارد بالفعل

  1. 1 Avic. Qual.

فهو … مقابل للبارد – ipsum ergo … est contrarium frigidiAvic. Qual. 216 / 27

6.2

ما يقابلmā yuqābilu (+ acc.)

rel. clause qblwhat is opposite to
  1. Avic. Gen. 111, 55: Quia festinatio et durities et contraria eorum ad invicem non sunt nisi in comparatione alterius

    Qass. 166, 4: فإن السريع والعسير وما يقابلهما إنما هو بالقياس إلى غيره

  1. 1 Avic. Gen.

فإن السريع والعسير وما يقابلهما – Quia festinatio et durities et contraria eorum ad invicemAvic. Gen. 166 / 111

7.

نفيnafy

n. nfw / nfydenial
  1. Ibn Tum. 109d, 25: Ergo eius contrarium cum invento est inconveniens

    Goldz. 232, 11: ونفيها [sc. الافعال] مع وجودها محال

  1. 1 Ibn Tum.
8.

على غيرʿalā ġayr (+ genit.)

prep. phrase ġyrdifferent from
  1. Aris. Anim. III 717a27: et quod est contrarium huic dispositioni est magis castum et magis abstinens a coitu

    Brug.: وما كان على غير هذه الحال فهو اكثر عفّة واضبط لنفسه

  1. 1 Aris. Anim. III

وما كان على غير هذه الحال – et quod est contrarium huic dispositioniAris. Anim. III 717a27

9.

مكرهmakrah (or: makraha) (pl. makārih)

n. krhadversity, repulsive situation
  1. Albu. Coni. tr. III, li. 154: incurrent ab eis infortunia et contraria

    Yama.: يلقين منهم بلايا ومكاره

  1. 1 Albu. Coni.

Submit Feedback

Your Name: (optional)
Your E-Mail: (optional)

Please specify the part of the lemma you wish to submit a contribution for:

Your feedback: