crescere
نشأ / نشؤnašaʾa (or: našuʾa)
v. nšʾ – to grow (intr.)-
Nico. Plan. §204: crescit planta ut fila
-
Aris. Anim. II 655b32: Quoniam non potest generari animal vel crescere sine cibo
Kruk: لانه لا يمكن ان يكون ولا ينشؤ الحيوان بغير غذاء
-
Aris. Anim. II 694b20: Quia ergo sunt mali volatus, et cibus qui transibat in posterius pectoris transit in crura, et propter hoc creverunt et facta sunt magna
-
Aris. Anim. III 718b18: Et debent illa ova esse durae testae, et dum crescunt sunt mollia
Brug.: فينبغى ان يصير ذلك البيض جاسى القشر فهو يكون ليّنا ما دام ينشؤ
-
Aris. Anim. III 757b5: cum coierit crescent ova cito
-
Aver. Ep. Parv. 256vb28: tertia causa que facit longitudinem vite et est ut corrumpatur et crescat in suis partibus
- 1 Nico. Plan.
- 7 Aris. Anim. II
- 7 Aris. Anim. III
- 1 Aver. Ep. Parv.
نشوءnušūʾ
n. nšʾ – growing up, youth-
Alcab. diff. II, li. 165, version u, see fn. b: Et ex etate, [ sc. Mercurius significat ] adolescentiam et crescere in ea
Yama.: وله [sc. عطارد] من السنّ الحداثة والنشوء
-
Alcab. diff. II, li. 202: Et significat etatem puerilem et initium crescendi
Yama.: وله من السنّ الصبى وبدء النشوء
- 2 Alcab.
وله من السنّ … بدء النشوء – Et significat … initium crescendiAlcab. diff. II, li. 165, fn.
نشأ وعظمnašaʾa wa-ʿaẓuma
v. + v. nšʾ ʿẓm – to grow and become big-
Aris. Anim. III 725a19: omnia animalia et arbores crescunt
Brug.: جميع الحيوان والشجر ينشؤ ويعظم فى كلّ يوم قليلا قليلا
-
Aris. Anim. III 774b12: et possunt propter hoc creare eos [ sc. filios ] in principio, cum autem creverint non sufficiunt creare eos sed parient eos
Brug.: ولهذا السبب يقوى على تربية اولاده اذا كان حديث السنّ، فاما اذا نشأ وعظم جسده، فانه لا يقوى على تربيته
- 2 Aris. Anim. III
نشأ وكبرnašaʾa wa-kabura
v. + v. nšʾ kbr – to grow and become large-
Aris. Anim. III 732b7: quoniam omnia ova istorum modorum postquam ovantur crescunt
Brug.: فان بيض جميع هذه الاصناف ينشؤ ويكبر بعد ان يباض
- 1 Aris. Anim. III
أخذ من نشوءaḫaḏa min nušūʾ (+ genit.)
verb. phrase ʾḫḏ nšʾ – to begin with the growth of-
Aris. Anim. III 725b23: Et in quinque annis crescit corpus viri
Brug.: وفى خمسة اعوام يأخذ جسد الرجال من نشوء عظم الاجساد
- 1 Aris. Anim. III
نشأ ونماnašaʾa wa-namā (+ min)
v., pleonasm nšʾ nmw / nmy – to grow and rise (from)-
Aris. Anim. II 647b26: et quaedam humiditates sunt cibus istis, quoniam omnia membra crescunt ex humiditatibus
Kruk: لان جميع الاعضاء ينشؤ وينمو من الرطوبة
- 1 Aris. Anim. II
نشأ وخُلقnašaʾa wa-ḫuliqa
v. + pass. v. nšʾ ḫlq – to come into being and be formed-
Aris. Anim. III 757b15: Ova autem venti quousque perveniant ad rem quae est eis possibilis crescunt
Brug.: فاما بيض الريح فانه ينشؤ ويخلق حتى ينتهى الى الامر الذى يمكن
- 1 Aris. Anim. III
نما / نمىnamā
v. nmw / nmy – to grow (intr.)-
Nico. Plan. §20: et sunt [ sc. animalia ] quae crescunt
Dross.: ومنه [sc. الحيوان] ما ينموا
-
Nico. Plan. §71: res cum quibus crescit animal et completur cum eis
-
Aver. MC Gen. 160rb32: quomodo crescit in omnibus partibus
-
Avic. Gen. 79, 22: augmentator … crescit augmentatum extensum in omnibus dimensionibus ultra quousque completur augmentum
Qass. 140, 14: والمورود عليه قد نما ممتدًا فى الأقطار متجهًا إلى كمال النشوء
-
Avic. Gen. 81, 46: Prima praeterea materia non crescit
- 2 Nico. Plan.
- 1 Aver. MC Gen.
- 5 Avic. Gen.
نامٍnāmin
act. part. nmw / nmy – growing, increasing-
Avic. Gen. 79, 18: macrescit ille qui crescit quando est in annis augmenti
-
Avic. Gen. 81, 53: Non ergo crevit materia nec etiam additamentum
Qass. 141, 16: فلا المادة نامية ولا الزيادة
- 2 Avic. Gen.
فلا المادة نامية – Non ergo crevit materiaAvic. Gen. 141 / 81
نموّnumūw
n. nmw / nmy – growth-
Avic. Gen. 82, 76: forma ergo non remanet quando materia crescit
Qass. 142, 12: فليست الصورة باقية عند النمو
- 1 Avic. Gen.
عند النمو – quando materia crescitAvic. Gen. 142 / 82
نماءnamāʾ
n. nmw / nmy – growth-
Nico. Plan. §12: Nec invenimus in eis [ sc. plantis ] sensum … nec signum aliquod per quod iudicemus illas sensum habere, sicut signa per quae scimus eas nutriri et crescere
Dross.: ولسنا نجد للنبات … دليلا يوجب له الحس كالدلائل التى أوجبت له الاغتذاء والنماء
- 1 Nico. Plan.
التى أوجبت له الاغتذاء والنماء – per quae scimus eas nutriri et crescereNico. Plan. §12
ازدادizdāda
v. zyd – to increase, to grow (intr.)-
Aris. Anim. II 689a24: Et hoc membrum inter omnia alia membra crescit et diminuitur sine laesione sibi
-
Avic. Gen. 33, 93: vel quod partes illae crescunt et augmentantur in corpore, vel quod renovator aer de novo
Qass. 104, 13: إما أن تزداد تلك الأجزاء حجما، أو يحدث هواء جديد
-
Avic. Gen. 33, 96: corpus crevit et recepit augmentum
-
Avic. Qual. 25, 3: Capitulum in ostendendo quod dicunt quod quanto corpora magis adduntur in magnitudine tanto plus crescunt in potentia
- 1 Aris. Anim. II
- 3 Avic. Gen.
- 1 Avic. Qual.
زادzāda
v. zyd – to become greater, to increase-
Avic. Met. 165, 85: si autem creverit propter additionem, vel decreverit propter diminutionem, tunc atomus est divisibilis sine dubio
Marm. 112, 10: وإن نقص بإزالته وزاد بإلحاقه
-
Avic. Gen. 79, 4: spissum, sicut est aqua, quando convertitur ad aerem et crescit in corpulentia sua
-
Avic. Qual. 64, 98: et crescet divisio continuitatis in corpore versus partem ex qua provenit motus
Qass. 244, 11: فيزيد تفرق الاتصال فى الجهة التى إليها الحركة على حجمه
-
Avic. Qual. 67, 57: inquantum diminuitur in sua profunditate vel crescit in aliis suis dimensionibus
- 1 Avic. Met.
- 1 Avic. Gen.
- 2 Avic. Qual.
زائدzāʾid
act. part. zyd – increasing (intr.)-
Albu. Abbr. ch. 2 §6: Sunt autem hore quedam in quibus crescit numerus
Yama.: ومنها أن يكون زائدا في العدد
- 1 Albu. Abbr.
أن يكون زائدا في العدد – in quibus crescit numerusAlbu. Abbr. ch. 2 §6
قابل للزيادةqābil li-l-ziyāda
participial phrase qbl zyd – capable of increase-
Aver. MC Gen. 160vb66: Quod si ipsa materia cresceret, aut corpus intraret corpus aut vacuum esset
Eich. 42, 11: فلو كانت المادّة هي بجملتها قابلة للزيادة للزم فى النمو إمّا أن يداخل جسم جسما وإمّا أن يوجد خلاء
- 1 s.v. qabila ziyādatan Aver. MC Gen.
فلو كانت المادّة … قابلة للزيادة – Quod si … materia cresceretAver. MC Gen. 42 / 160vb
كبرkabura
v. kbr – to become big, to grow, to increase-
Albu. Intro. JS 134, 1730: arbores et plantationes … accipiunt et crescunt
Lemay 192, 953: فأمَّا الأشجار والغروس … علقت وكبُرت
-
Nico. Plan. §104: Quantoque magis creverit solique accesserit, augebitur quia sol surculos elicit
Dross.: وكلما كبر وقرب من الشمس نما وازداد لأن الشمس هى المولدة للفراخ
-
Nico. Plan. §199: nascetur planta et crescet
-
Aris. Anim. III 717b11: in tempore coitus crescunt valde
- 1 s.v. kabūrat Albu. Intro. JS
- 3 Nico. Plan.
- 1 Aris. Anim. III
كبرkubr
n. kbr – expanding (n.)-
Nico. Plan. §144: Sed materia plantae illi est vicina et ideo velox est eius generatio nasciturque et crescit
Dross.: فاما النبات فمادته قريبة منه فلذلك أسرع كونه ونشوءه وكبره
- 1 Nico. Plan.
أسرع كونه ونشوءه وكبره – velox est eius generatio nasciturque et crescitNico. Plan. §144
عظمʿaẓuma
v. ʿẓm – to become big, to become large-
Aris. Anim. II 686b13: Dispositio autem animalium quadrupedum est econtrario, scilicet quod pars inferior est prius valde magna, et cum iuvenescit crescit pars superior
Kruk: وحال الحيوان الذى له اربعة ارجل على خلاف ذلك اعنى ان الناحية السفلى تكون عظيمة جدا اولا فاذا شب الانسان عظم ما يلى الناحية العليا
-
Aris. Anim. III 718b8: eiciunt ova imperfecta sicut pisces, quoniam ova piscium complentur extra et ibi crescunt
-
Aris. Anim. III 777a1: ut embryo cibetur plus quando creverit
-
Aver. MC Gen. 160vb56: Et si ymaginares unum mensurans quod aliquando crescit per illud quod intrat in ipsum
- 1 Aris. Anim. II
- 2 Aris. Anim. III
- 1 Aver. MC Gen.
نبتnabata
v. nbt – to grow, to sprout (intr.)-
Aris. Anim. II 658a26: Et propter hoc nullum animal quadrupes habet pilos in palpebra inferiori, sed sub ista palpebra crescunt pili in quibusdam animalibus
-
Aris. Anim. II 658a27: Et non crescunt pili in subascellaribus istius animalis, neque in pectine, sicut in homine
-
Aris. Anim. III 784a15: quia hoc accidens accidit arboribus et aliis animalibus … quoniam fluunt et crescunt secundum alterationem aestatis et hiemis
Brug.: ان هذه الآفة تعرض للشجر وسائر الحيوان … فانها تلقى وتنبت بقدر تغيير الصيف والشتاء
- 2 Aris. Anim. II
- 1 Aris. Anim. III
نابتnābit (+ ʿalā)
act. part. nbt – growing upon, placed at-
Aris. Anim. II 658b21: Cilia autem crescunt super finem venarum
Kruk: فاما شعر اشفار العين فهو نابت على غاية وتمام العروق
- 1 Aris. Anim. II
فاما شعر اشفار العين فهو نابت على – Cilia autem crescunt superAris. Anim. II 658b21
رباrabā
v. rbw – to increase (intr.)-
Avic. An. vol. I 230, 12: cum ipsa terra sit continua cum aqua et non crescat eius moles propter id quod admiscetur ei
Rahm. 126, 10: ويراه [sc. الأرضَ] وهو متصل والماء لا يربوا حجمه لما خالطه منه
-
Aris. Anim. III 735b20: et propter aerem albescit et clarescit et crescit
- 1 Avic. An.
- 1 Aris. Anim. III
ربا وعظمrabā wa-ʿaẓuma
v., pleonasm rbw ʿẓm – to increase and get larger-
Aris. Anim. III 755a18: fermentum crescit postquam est parvum
Brug.: فان الخمير يربو ويعظم بعدما يكون قليلا
- 1 Aris. Anim. III
شبّšabba
v. šbb – to grow up, to adolesce-
Aris. Anim. III 775a19: extra autem crescit citius propter debilitatem suae naturae
Brug.: فاما اذا خرجت الانثى خارجا فهى تشبّ وتدرك عاجلا وتشيب لحال ضعف الطباع
- 1 Aris. Anim. III
شبيبةšabība
n. šbb – adolescing, becoming a youth (n.)-
Aris. Anim. III 775a13: Post partum autem citius crescunt feminae quam mares et citius senescunt
Brug.: فان الاناث اسرع شبيبة واسرع كبرا
- 1 Aris. Anim. III
فان الاناث اسرع شبيبة – autem citius crescunt feminaeAris. Anim. III 775a13
فشا ونمىfašā wa-namā
v., pleonasm fšw nmw / nmy – to spread and rise-
Aris. Anim. II 642a29: Et in tempore Socratis crevit ista opinio, et fecit quiescere modos inquirendi cognitiones naturae
Kruk: فلما كان زمان سقراطيس فشا ونمى هذا الرأى
- 1 Aris. Anim. II
انتشارintišār
n. nšr – spreading (n.)-
Avic. Qual. 11, 60: Et procedunt [ sc. aquae dulces ] in solutione, quia eius subtile procedit in resolutione, et proprie quando crescit et … iuvat ad istud
Qass. 207, 3: فإن [sc. الماء] اللطيف يسبق إليه [sc. التحلل]، وخصوصًا فى حال الانتشار
- 1 Avic. Qual.
مدّmadda
v. mdd – to support, to increase (by growing)-
Aris. Anim. III 745a28: et si non crescerent [ sc. dentes ] consumerentur cito, nisi esset materia ex qua crescunt
Brug.: ولو لم تكن تنشؤ [sc. الأسنان] لعرض لها الانسحاق عاجلا لولا المادّة التى تمدّها من الاصل
- 1 Aris. Anim. III
انشقّinšaqqa (+ min)
v. šqq – to split off from-
Alhaz. Opt. 3, 35: quoniam ex anteriore parte crescunt duo nervi optici consimiles
Sabra I 73a, 9: ينشق من مقدَّم الدماغ عصبتان جوفاوان متشابهتان
- 1 Alhaz. Opt.