declarare
بيّنbayyana
v. byn – to explain; to clarify; to show, to demonstrate-
Albu. Coni. tr. II, li. 22: sicut iam declaravimus in differentia prima primi tractatus
-
Albu. Coni. tr. III, li. 206: ut sit illud quod declaravimus ex eo completum, cum adiutorio Dei
-
Thab. Fig. GC §35, Bjö. 11, 18: quoniam dixit, postquam expedivit (?) se ab eo quod dixit de parte dissolutionis de eo quod declarabitur secundum illud exemplum quo declaratur in descriptione linearum rectarum, quae sunt in superficie: modus compositionis figurae elcata
Lorch 60, 112: أنه قال بعد فراغه مما تكلم به فى جهة التفصيل منه إنه يتبين على ذلك المثال الذى بين به فى رسم الخطوط المستقيمة التى فى السطح أمر جهة التركيب أيضًا من الشكل القطاع
-
Anar. 14, 31: Hoc vero declaratum est in capitulo quod precessit
-
Anar. 24, 9: et quod Euclides declaravit hoc in figura 28 prime partis
-
Avic. An. vol. I 22, 63: iam autem declaravimus in libris logicis quod hoc non est conveniens nec rectum
Rahm. 8, 3: وقد بينا فى الكتب المنطقية أن ذلك غير جيد ولا صواب
-
Avic. An. vol. II 81, 85: oportet autem ante omnia declarare quod haec anima … non est corpus nec forma existens in corpore
-
Aris. Anim. II 640b18: Si vero homo et alia animalia sint naturalia, licet dicere et declarare quod membrum est caro
Kruk: فان كان الانسان والحيوان من قبل الطباع وجميع اعضائه ينبغى ان يقال ويبين ماذا لحم
-
Aris. Anim. II 644b16: Iam ergo declaravimus ingenium cognoscendi naturas
Kruk: فقد بينا كيف ينبغى ان تقبل الحيلة الآخذة الى معرفة الطباع
-
Aris. Anim. III 715a3: et declaravimus causam propter quam est quodlibet membrum in corpore
-
Aris. Anim. III 782a20: et declaravimus hoc superius
-
Aver. MC Gen. 167vb55: Dixit Nos autem declaramus quod omnia ista corpora sensibilia habent materiam existentem in potentia
-
Aver. Ep. Parv. 192ra68: et post declarabimus causam in hoc
Blum. 10, 7: وسنبين علة ذلك فى ما بعد
-
Aver. Ep. Parv. 201vb63: et quandoque occurrit intentioni et recipit intentionem illius rei quam ymaginatur a suo principio extrinseco, ut post declarabimus
-
Alhaz. Conf. 287, 5: et hoc corpus dividitur in multas partes, et nos declarabimus unamquamque illarum in suo loco
Lang. 10, 26: وهذا الجسم ينقسم أقسامًا وسنبيّن كلّ واحد من ذلك في موضعه
-
Alhaz. Conf. 306, 37: et corpus planete movetur in circuitu centri epicicli, et respicit directe per suum motum, secundum quod declarabimus, gradus zodiaci
-
Alhaz. Opt. 19, 38: Et hoc est quod promisimus declarare in fine capitis tertii
- 3 Albu. Coni.
- 1 s.v. tabyīn Thab. Fig. GC
- 2 Anar.
- 14 Avic. An.
- 13 et passim Aris. Anim. II
- 15 Aris. Anim. III
- 1 s.v. bāna Aver. MC Gen.
- 4 Aver. Ep. Parv.
- Alhaz. Conf.
- 1 Alhaz. Opt.
بيانbayān
n. byn – explaining, explanation; proof-
Anar. 26, 29: et eorum item quedam [ sc. petitiones ] que parum sunt declaranda, donec concedantur et recipiantur per se
Arnz. 41, 9: ومنها [sc. المصادرات] ما يحتاج إلى بيان يسير حتّى تصدّق بها وتقبل بذاتها
-
Avic. An. vol. I 79, 4: Enumerabimus nunc vires animae quasi ponendo, deinde procedemus ad declarandum unamquamque illarum
-
Avic. An. vol. I 229, 97: iam declaravimus impossibilitatem istarum permutationum
Rahm. 125, 21: وأما ثانيا فقد فرغنا عن بيان استحالة هذه الاستحالات
- 1 Anar.
- 2 Avic. An.
ما يحتاج إلى بيان يسير – que parum sunt declarandaAnar. 41 / 26
بيّن وأوضحbayyana wa-awḍaḥa
v., pleonasm byn wḍḥ – to explain and make clear-
Aris. Anim. II 646a8: Iam declaravimus superius membra a quibus est compositio et sustentatio cuiuslibet animalis
Kruk: قد بينا واوضحنا فيما سلف من قولنا الاعضاء التى منها تقويم وتركيب كل واحد من الحيوان
- 1 Aris. Anim. II
تبيينtabyīn
n. byn – showing, demonstrating (n.)-
Avic. An. vol. I 67, 52: Capitulum de declarando quod diversitas actionum animae est ex diversitate suarum virium
Rahm. 33, 6: فى تبيين أن اختلاف أفاعيل النفس لاختلاف قواها
- 1 Avic. An.
مبيّنmubayyan
pass. part. byn – explained, shown-
Avic. An. vol. II 103, 18: Et tunc haec conceptio erit adepta ex sensu et syllogismo, sicut iam declaravimus in libris logicis
Rahm. 222, 14: فيكون ذلك اعتقادا حاصلا من حسّ وقياس كما هو مبين فى الفنون المنطقية
- 1 Avic. An.
كما هو مبين – sicut iam declaravimusAvic. An. 222 / vol. II 103
أوضحawḍaḥa
v. wḍḥ – to make clear, to clarify; to explain-
Avic. An. vol. I 57, 3: postea declarabimus destructionem suae dictionis
-
Avic. An. vol. II 19, 58: et multotiens apparet eius imago propter causam enim qua imaginatur in dormiente imago rei quae videtur, sicut postea declarabimus
-
Avic. Met. 303, 56: et hoc etiam adhuc amplius declarabitur alias
Marm. 203, 4: وسنوضح ذلك فى موضعه أيضاحا أشفى من هذا
-
Ibn Tum. 113a, 8: Laudetur qui miracula suis declaravit cultoribus
Goldz. 243, 6: سبحان من اوضح لعباده الآيات
-
Aris. Anim. II 639a14: ut declaretur ei per illas [ sc. diffinitiones notas ] , si hoc quod dicitur sit secundum verum aut contra veritatem
Kruk: لكى يوضح بها [sc. حدود معروفة] ان كان ما يقال على مثل ذلك بالحقيقة او بخلاف الحق
-
Aris. Anim. II 646a10: Modo vero volumus declarare causas propter quas fuit creatum quodlibet membrum
Kruk: فاما حيننا هذا فانا سنوضح العلل التى من اجلها خلق كل واحد من الاعضاء
-
Avic. Gen. 2, 10: sed declaratum est nobis quod corpora <quae> habent per suam naturam recipere generationem et corruptionem, habent etiam per suam naturam moveri directe
Qass. 77, 11: نعم قد أوضحنا أن الأجسام التى فى طباعها أن تقبل الكون والفساد فى طباعها أن تتحرك على الاستقامة
-
Avic. Gen. 142, 99: et omne principiatum sine dubio habet causam, secundum quod declaravimus in transactis de motu locali
- 4 Avic. An.
- 1 Avic. Met.
- 1 Ibn Tum.
- 5 also s.v. rāma wa-awḍaḥa Aris. Anim. II
- 5 Avic. Gen.
إيضاحīḍāḥ
n. wḍḥ – clarifying, explicating (n.)-
Avic. Gen. 87, 90: Expedit ergo quod moveamus nos ad declarandum rationem elementorum et numerum eorum
Qass. 146, 9: فحرى بنا الآن أن ننتقل إلى إيضاح القول فى الأسطقسات وعددها
-
Avic. Gen. 98, 38: Firmare autem caliditatem aeris et siccitatem ignis et declarare rationem super ista, est perquam durum
- 2 Avic. Gen.
أوضح قولهawḍaḥa qawlahū
verb. phrase wḍḥ qwl – to explicate one’s statement-
Aris. Anim. II 692a16: Et nos declarabimus hoc et subtiliabimus in eo in sermone de generatione animalium
Kruk: وسنوضح قولنا فى ذلك ونلطفه فى الاقاويل التى وضعنا فى ولاد وكينونة الحيوان
- 1 Aris. Anim. II
وضّحwaḍḍaḥa
v. wḍḥ – to clarify-
Anar. 21, 2: ideoque ego declarabo in loco ubi Euclides ipsum posuit
Arnz. 30, 13: وسنوضّح ذلك في الموضع الذي يذكره فيه اوقليدس
- 1 Anar.
شرحšaraḥa
v. šrḥ – to explain-
Avic. An. vol. II 80, 63: Hoc autem totum declarabimus postea
-
Alhaz. Opt. 56, 47: Secundum ergo istos modos, quos declaravimus, comprehenduntur quantitates remotionum visibilium per sensum visus
Sabra II 101a, 11: فعلى هذه الصفات التي شرحناها تدرَك مقادير أبعاد المبصرات بحاسة البصر
- 1 Avic. An.
- 1 Alhaz. Opt.
قال وبيّنqāla wa-bayyana
v., pleonasm qwl byn – to state and explain-
Aris. Anim. III 732a24: Iam ergo declaravimus causam propter quam est mas et femina breviter
Brug.: فقد قلنا وبيّنّا العلّة التى من اجلها صار الذكر والانثى
-
Aris. Anim. III 745b21: Iam ergo declaravimus causam propter quam generatur quodlibet membrum
Brug.: فقد قلنا وبيّنّا العلّة التى من اجلها يكون كلّ واحد من الاعضاء وعلّة ولادها
- 2 Aris. Anim. III
قالqāla
v. qwl – to state-
Aris. Anim. II 652a20: Iam ergo declaravimus causam propter quam est medulla in ossibus animalium habentium medullam
Kruk: فقد قلنا العلة التى من اجلها يكون المخ فى عظام الحيوان الذى له مخ
- 1 Aris. Anim. II
فسّرfassara
v. fsr – to explain-
Aris. Anim. III 726a28: Et remansit nobis declarare et distinguere superfluitatem cibi spermatis et narrare dispositionem menstrui
Brug.: وقد بقى لنا ان نفسّر ونبيّن فضلة غذاء الزرع ونصف حال الطمث
- 1 Aris. Anim. III
ميّز وبيّنmayyaza wa-bayyana
v. + v. myz byn – to distinguish and show-
Aris. Anim. III 779b23: sicut diximus prius in sermonibus de anima, cum declaravimus quod creatio oculorum sit ex aqua
Brug.: كما قلنا اوّلا فى الاقاويل التى وصفنا فى النفس، وميّزنا وبيّنّا ان خلقة العيون من ماء
- 1 Aris. Anim. III
تأوّلtaʾawwala
v. ʾwl – to interpret-
Avic. Gen. 17, 35: et voluerunt pro declarata scilicet apud eos dubia declarare
Qass. 92, 2: فراموا أن يتأولوا المشكل من الواضح
- 1 Avic. Gen.
صرّحṣarraḥa
v. ṣrḥ – to state clearly-
Avic. Gen. 66, 25: Est ergo necessarium declarare quid intendit dicere et non attingunt
Qass. 129, 15: فينبغى لنا أن نصرح، عن الذى يحومون [حوله]، ولا يدركونه
- 1 Avic. Gen.
بسطbasaṭa
v. bsṭ – to expand on-
Avic. Met. 316, 45: Convenit autem ut in hoc loco declaremus hoc amplius
Marm. 213, 1: ومن حق هذا الموضع أن يبسط بسطا أكثر مما بسطناه
- 1 Avic. Met.
عرّفʿarrafa
v. ʿrf – to make known-
Avic. Met. 40, 54: Difficile autem est declarare dispositionem necessarii et possibilis et impossibilis certissima cognitione
Marm. 27, 18: وقد يعسُر علينا أن نعرّف حال الواجب والممكن والممتنع بالتعريف المحقق أيضا
- 1 Avic. Met.
أخبرaḫbara
v. ḫbr – to report, to tell-
Avic. Met. 233, 19: Repetemus autem ea a capite et recolligemus ad declarandum ea alio modo tamquam rememorantes quae praedicta sunt
Marm. 152, 13: ونعود من رأس ونجمع هذا ونخبر عنه بعبارة أخرى كالمذكر لما سلف من قولنا
- 1 Avic. Met.
قرّرqarrara
v. qrr – to determine-
Alhaz. Opt. 76, 12: Unde oportet nos declarare, quomodo unum visum comprehendatur a duobus visibus unum in maiore parte temporis et in pluribus positionibus
Sabra III 3b, 12: وإذا كان ذلك كذلك فيجب أن نقرر كيف يدرك المبصر الواحد بالبصرين معًا واحدًا في أكثر الأوقات وعلى أكثر الأوضاع
- 1 Alhaz. Opt.
حدّثḥaddaṯa
v. ḥdṯ – to relate (trans.)-
Aris. Anim. III 735b8: Et forte iam declaravimus et distinximus omnia accidentia quae accidunt
Brug.: وخليق ان لا نكون حدّثنا وبيّنّا جميع الاعراض التى تعرض
- 1 Aris. Anim. III
نظرnaẓara (+ fī)
v. nẓr – to inquire into, to consider s.th.-
Aver. Ep. Parv. 202ra18: De causis vero istorum duorum modorum sompnii declarandum est
Blum. 71, 3: فلننظر فى الاسباب الفاعلة لهذين الصنفين من الرؤيا
- 1 Aver. Ep. Parv.