definire (or: difinire, diffinire)
حدّḥadda
v. ḥdd – to define, to mark off-
Kindi Som. 24, 18: quare fit somnus, quem definivimus in principio
Rīda 307, 16: فيكون النوم الذى حدَدْنا فى أول كتابنا هذا
-
Anar. 5, 7: Quia cum nos posuerimus duo puncta que sunt linee extremitates, – non enim difinivit in hoc loco nisi lineam finitam
Arnz. 1, 11: فإنا إذا فرضنا النقطتين اللتين هما نهايتا الخط (إذ كان إنّما حدّ في هذا الموضع الخط المتناهي)
-
Anar. 24, 5: Quod si quis dixerit quod iste qui difinivit lineas equidistantes hac difinitione, apposuit in difinitione quod indiget probatione
-
Avic. An. vol. I 105, 32: finis enim nutritivae est id quod definivimus
Rahm. 53,4: وذلك لأن غاية التغذية ما حددناه
-
Avic. Met. 40, 57: cum volunt definire possibile, assumunt in eius definitione necessarium vel impossibile
-
Avic. Met. 286, 86: et cum voluerimus definire angulum acutum qui est pars recti, definiemus per rectum
Marm. 190, 10: وإذا أردنا أن نحد الحادة وهى جزء من القائمة حددناها بالقائمة
-
Aris. Anim. II 644b3: Et dignum est ut dicamus genera quae diffiniuntur ab hominibus recte, quoniam sunt genera universalia communia et habent unam naturam communem
Kruk: وخليق ان تكون الاستقامة والصواب فى ذكر الاجناس التى حدها الناس بنوع الصواب لانها اجناس عامة مشتركة ولها طباع واحد مشترك
-
Aris. Anim. II 653b22: Et hoc manifestum est ex diffinitione, quoniam nos diffinimus animal dicendo animal esse illud quod habet sensum
Kruk: وذلك بين من الكلمة اعنى الجسد فانا نجد* الحيوان ونقول ان الحيوان الذى له حس [ * van Oppenraaij 1998, 244: نحدّ ]
-
Aver. MC Int. diff. I, 7, 78: Sed diffinitio qua diffinitur nomen, comprehendit ea omnia
Butt. 61,1: والحد الذى حد به الاسم يشملها جميعا
-
Aver. MC Int. diff. II, 49, 105: et privatio est ablatio alicuius rei ab eo de cuius proprietate est ut inveniatur in eo in tempore illo de cuius proprietate est ut inveniatur ei in illo, sicut diffinitum est prius
Butt. 89, 9: والعدم هو رفع الشىء عما شأنه أن يوجد فيه فى الوقت الذى شأنه أن يوجد فيه على ما حد قبل
-
Avic. Gen. 76, 33: quando dicunt quod aqua est frigida et humida definiendo aquam
-
Avic. Gen. 118, 60: Cum ergo regula definitionis sit secundum quod diximus et nos definimus caliditatem ex parte suae operationis
- 1 Kindi Som.
- 30 Anar.
- 1 Avic. An.
- 29 Avic. Met.
- 5 Aris. Anim. II
- 3 Aver. MC Int.
- 5 Avic. Gen.
تحديدtaḥdīd
n. ḥdd – defining, definition-
Avic. Log. 6rb6: Dicamus ergo quod primum quod predicatur et queritur in diffiniendo hoc est, scilicet ut nomen significet esse rei
-
Avic. Met. 63, 98: Sed dubium est mihi, quare ipse loquitur de eis definiendo et imaginando, cum hoc sit doctoris scientiae particularis
-
Avic. Met. 136, 40: cum definieris illum per quinque et quinque, oportebit te tunc definire quinque
Marm. 93, 11: على أن تحديدك بالخمسة يحوج إلى تحديد الخمسة
-
Avic. Gen. 112, 3: quando nos definimus res vere sensibiles, definiuntur definitionibus diminutis
Qass. 167, 4: إن تحديدنا الأمور التى هى محسوسة بالحقيقة تحديد بحدود ناقصة
-
Avic. Gen. 113, 23: <non> est possibile eas definire vera definitione
- 1 Avic. Log.
- 2 Avic. Met.
- 3 Avic. Gen.
على أن تحديدك بالخمسة – cum definieris illum per quinque et quinqueAvic. Met. 93 / 136
حدّḥadd
n. ḥdd – definition-
Anar. 9, 20: quod Euclides difinire voluit
Arnz. 9, 13: الذي قصد〈ه〉 اوقليدس بحدّه
-
Avic. Met. 179, 27: Id autem per quod solvuntur istae duae viae, hoc est scilicet ut redeamus ad definiendum ad aliquid absolute
Marm. 120, 14: والذى تنحل به الشبهة من الطريقين جميعا أن نرجع إلى حد المضاف المطلق
- 1 Anar.
- 1 Avic. Met.
الذي قصد〈ه〉 اوقليدس بحدّه – quod Euclides difinire voluitAnar. 9 / 9
حدّدḥaddada
v. ḥdd – to define, to determine-
Albu. Coni. tr. I, li. 111: eritque hoc ex tempore plus ea quantitate quam diffinivimus
Yama.: وذلك يكون من الزمان أكثر من المقدار الذي حدّدناه
-
Albu. Coni. tr. I, li. 269: Et quotienscumque pervenerit directio ab aliquo locorum que diffinivimus ad radios planete ex radiis scilicet existentibus in anno coniunctionali
- 3 Albu. Coni.
مؤدّى الحدّmuʾaddā l-ḥadd
genit. compound ʾdy ḥdd – meaning of a definition-
Aris. Anim. II 639b25: et dicitur modo transumptivo in omnibus rebus attributis generationi, sicut dicitur de artificibus quando volunt diffinire sua artificia, sicut diffinitio domus et alterius sibi similis
Kruk: ويقال بنوع الاستعارة فى جميع الاشياء المنسوبة الى الكينونة مثل ما يقال فى اصحاب المهن اذا ارادوا مؤدى حدود مهنهم مثل مؤدى حد البيت وغير ذلك مما هو مثله
-
Aris. Anim. II 642a20: et propter hoc omnino dicit [ sc. Empedocles ] quod substantia et natura sunt diffinitio, sicut facit aliquis si voluerit diffinire os
Kruk: ولذلك لا يجد [sc. امبدوقليس] بدا من ان يقول ان الجوهر والطباع هما الكلمة اعنى الحد مثل ما يفعل اذا اراد مؤدى حد العظيم* [ * van Oppenraaij 1998, 229: العظم ]
- 3 Aris. Anim. II
اذا اراد مؤدى حد [العظم] – si voluerit diffinire osAris. Anim. II 642a20
أخذ حدًّاaḫaḏa ḥaddan (+ min)
verb. phrase ʾḫḏ ḥdd – to take a definition from-
Anar. 12, 5: Forsitan tamen Euclides ideo difinivit ipsum [ sc. angulum ] per id quod manifeste invenitur in eo
Arnz. 14, 6: ولعلّ اوقليدس إنّما يكون يأخذ حدّها [sc. الزاوية] من الشيء المقرّ بأنّه موجود لها
- 1 Anar.
كيّفkayyafa
v. kyf – to form, to fashion-
Ibn Tum. 110a, 12: Etsi omnes convenirent intelligentes, ut visus diffinirent hominis creati, vel auditum, vel intellectum, non possent, cum sit creatura
-
Ibn Tum. 110a, 22: Non comprehendit eum ymaginatio, nec diffinit eum intellectus
Goldz. 233, 6: لا يلحقه الوهم ولا يكيفه العقل
- 2 Ibn Tum.
فصل القولfaṣl al-qawl
genit. compound fṣl qwl – making a decisive statement (n.)-
Avic. An. vol. I 201, 59: De tota autem hac collectione sententiarum, id quod mihi difficilius est definire, hoc est scilicet albedinem fieri ex lumine
Rahm. 109, 1: والذى يصعب من هذه الجملة فصل القول فيه تولد البياض من الضوء
- 1 Avic. An.
والذى يصعب … فصل القول – id quod mihi difficilius est definireAvic. An. 109 / vol. I 201
اجتلب واتّخذiǧtalaba wa-ttaḫaḏa
v. + v. ǧlb ʾḫḏ – to procure and take-
Albu. Intro. JS 27, 943: de universis individuis, et speciebus que principatum accipiunt in naturis et figurat eas in suas substantias, et diffiniuntur ex naturis diversa instrumenta
Lemay 25, 549: من جميع الأشخاص والصوَر هي التي تترأس على الطبائع وتشَكلها إلى جوهريتها وتجتلب وتتخذ من الطبائع أدَوات تلائمها
- 1 s.v. diffiniri Albu. Intro. JS