diminutio

1.1

نقصانnuqṣān

n. nqṣdecrease, diminution; waning (of the moon); subtraction; deficiency, incompleteness
  1. Albu. Intro. JS 103, 617: quedam maria augentur ex quo separatur Luna a Sole usque ad dimidium mensis – que est impletio –, et minuitur … per diminutionem Lune usque in finem mensis – quod dicitur arabice: almuhac quod vulgus Latinorum vocat interlunium

    Lemay 167, 332: أنّ من البحار ما يزيد من حين يفارق القمر الشمس إلى نصف الشهر الذي هو الامتلاء. ثمَّ ينقص من بعدِ الإمتلاء عند نقصان القمر إلى آخِر الشهر الذي هو المَحاق

  2. Albu. Intro. JS 112, 962: dies quos nominant marinarii qui sunt in occidente, et cives Egipti eiusque confinium “dies augmentationis seu diminutionis aque”

  3. Albu. Coni. tr. II, li. 351: et quod remanserit post diminutionem addetur unicuique gradui mensis et omnibus .2.bus minutis dies

    Yama.: فما بقي بعد النقصان فليجعل لكلّ درجة شهرا ولكلّ دقيقتين يوما

  4. Albu. Coni. tr. VI, li. 1091: Et cum fuerit Mercurius transiens super Lunam, significat Romanos facere guerram civibus orientis et diminutionem aquarum et paucitatem rorum

  5. Alcab. diff. II, li. 264: Et dixerunt quidam quod natura eius sit diminutio

  6. Ps.-Aris. Caus. ch. XXI §167: Quoniam non pertinet ei diminutio neque complementum solum quoniam diminutum est non completum

    Bad. 22, 12: وذلك أنه لا يليق بها النقصان، ولا التمام وحده لأن الناقص غير تام

  7. Anar. 14, 12: et illud est ideo quod inclinatio diversificatur secundum augmentum et diminutionem alternatim

    Arnz. 18, 5: وذلك أنّه لمّا كان الميل في الزيادة والنقصان يختلف اختلافًا

  8. Avic. An. vol. I 69, 71: Si autem propter diminutionem oporteret diminutum habere vim aliam praeter virtutem quae est in perfecto

  9. Avic. An. vol. I 69, 74: tunc oporteret quod numerus virium esset quantus est numerus ordinum diminutionis et augmenti

  10. Avic. Met. 27, 97: Id autem quod de numero fuerit tale cuius esse sit in rebus separatis, illud prohibebitur esse subiectum proportionis cuiuslibet in augmento et diminutione, sed erit secundum quod est tantum

  11. Avic. Met. 174, 37: Paene enim omnia relativa possunt contineri in speciebus aequalitatis: et in his quae fiunt per augmentum et diminutionem

  12. Ibn Tum. 111a, 13: Manifestat eas Gloriosus Laudabilis, sicut providet eas in eternitate sua sine additione et diminutione

    Goldz. 236, 1: اظهرها البارئ سبحانه كما قدرها فى ازليته من غير زيادة ولا نقصان

  13. Alpet. ch. 20 §50: Et propter istam causam non habebit stella stationem neque retrogradationem sed habebit diversitatem in additione et diminutione

    Gold. 107v, 5: ولهذا السبب لا يكون لهذا الكوكب وقوف ولا قهقرة بل اختلاف الزيادة والنقصان

  14. Aris. Anim. III 738a18: menstruum in maiori parte venit in diminutione lunae

    Brug.: واكثر ما يكون من الطمث يكون فى نقصان الاهلّة

  15. Aver. MC Gen. 158rb59: Et plures antiqui reputant quod perfectio et diminutio in individuis substantiarum … non est nisi propter diversitatem eorum in sensu

    Eich. 26, 1: وقد يسبق إلى ظنّ كثير من القدماء أنّ الكمال والنقصان فى أشخاص الجوهر … إنّما هو من قبل تفاضلها فى الإحساس وعدمه

  16. Aver. Ep. Parv. 201vb11: in fatigatione autem transmutatur per diminutionem et frigiditatem

  17. Avic. Gen. 32, 79: sed in divisione et separatione opposita istius diminuitur corpus diminutione manifesta ad sensum

    Qass. 104, 4: وأما الانفكاك الذى يميز البرد فإنه ينقص الحجم نقصانا بيّنا للحس

  18. Avic. Gen. 40, 32: et tunc sequeretur necessario quod diminutio illius corporis quae est cum convertitur ad frigiditatem esset fere insensibilis

  1. 3 also s.v. dies Albu. Intro. JS
  2. 32 Albu. Coni.
  3. 1 Alcab.
  4. Ps.-Aris. Caus.
  5. 1 Anar.
  6. 2 Avic. An.
  7. 5 Avic. Met.
  8. 1 Ibn Tum.
  9. 1 Alpet.
  10. 1 Aris. Anim. III
  11. 1 Aver. MC Gen.
  12. 1 Aver. Ep. Parv.
  13. 2 Avic. Gen.
1.2

نقصnaqṣ

n. nqṣdecrease; waning (of the moon); deficiency; bodily decay (due to aging)
  1. Albu. Coni. tr. II, li. 893: Et si fuerit retrogradus, significat diminutionem esse terrarum in quarum signo fuerit

  2. Albu. Coni. tr. VIII, li. 284: Et si res se habuerit secundum contrarium eius, significant diminutionem in omnibus que significant de rebus laudabilibus

  3. Alcab. diff. I, li. 43: Et vocatur illa quarta pars circuli que est ab initio Arietis usque in finem Geminorum quarta calida humida … et significat initium diminutionis mediocris etatis

  4. Ibn Tum. 111d, 9: Omnis enim proprietas diminutioni subiecta est, vel terminus astrictus accidenti oportet ut a celsitudine ipsius admirabilis removeantur

    Goldz. 238, 3: كل خاصية تتضمن النقص او حد يتضمن الحدث يجب نفيه عن جلاله سبحانه

  5. Aris. Anim. II 663a31: Et fissura non erit nisi propter diminutionem quarundam naturarum

  6. Aris. Anim. II 686b20: et propter hoc erit crementum partis superioris secundum diminutionem partis inferioris

  7. Aris. Anim. III 767a2: Et propter hoc erit menstruum mulierum naturaliter in diminutione lunae maius

    Brug.: يكون طمث النساء من قبل الطباع فى نقص الاهلّة اكثر

  8. Aris. Anim. III 783b6: Nam cutis est grossior et magis dura apud senectutem propter diminutionem caloris et transitum humoris cum calore

  9. Aris. Phys. VII 18, 16 (242b34): Et non accidit huic transmutationi diminutio eo quod sequitur ex posito

    Bad. 739, 13: وليس يلحق هذا التبيين نقصٌ من قِبَل أنه إنما وجب عن وضع ما وضع

  10. Aris. Phys. VII 21, 16 (243a10): Motus ergo in loco est mutatio … motus vero in quantitate est augmentum et diminutio

  1. 9 Albu. Coni.
  2. 1 Alcab.
  3. 1 Ibn Tum.
  4. 8 Aris. Anim. II
  5. 9 Aris. Anim. III
  6. 2 Aris. Phys. VII
1.3

تنقّصtanaqquṣ

n. nqṣimpairment; decrease
  1. Albu. Coni. tr. VII, li. 407: Et si fuerit [ sc. Saturnus ] mali esse, significat multa bella eius et diminutionem rerum suarum

    Yama.: وإن كان [sc. زحل] رديء الحال دلّ على كثرة حروبه وتنقّص أموره

  2. Alpet. ch. 17 §16: Tunc quando elongatur polus E a puncto Z, parum apparebit iste motus qui est mediocris in diminutione tendere

    Gold. 84r, 4: فإذا تباعد قُطب .ه. عن .ز. قليلًا ظهر لهذه النقلة التى هى الوسطى تنقّص

  1. 1 Albu. Coni.
  2. 1 s.v. tanaqqaṣa Alpet.
1.4

انتقاصintiqāṣ

n. nqṣwaning, diminishing (n.)
  1. Albu. Coni. tr. II, li. 268: significat quod in eum facient insultum milites et fortitudinem destructionis eorum et deridebunt eum, cum multitudine insurgentium et diminutione suarum marginum

    Yama.: دلّ على وثوب الجند عليه وشدّة إفسادهم وعبثهم عليه مع كثرة الخوارج وانتقاص أطرافه

  2. Albu. Coni. tr. V, li. 268: significat quod advenient hominibus venti emorroidarum … cum vehementia frigoris in yeme, et multas aquas et validitatem ventorum et diminutionem aquarum fontium

  1. 3 Albu. Coni.
1.5

ناقصnāqiṣ

nominalized act. part. nqṣdeficient (as a principle) (n.) (philos.)
  1. Avic. Met. 361, 61: Quidam vero alii posuerunt principia augmentum et diminutionem et aequale

    Marm. 245, 15: وقوم جعلوا المبادئ الزائد والناقص والمساوى

  2. Avic. Met. 362, 65: Quidam vero alii posuerunt aequale formam, eo quod ipsa est restricta et terminata, augmentum vero et diminutio non habent terminum

  1. 2 Avic. Met.
1.6

منقصةmanqaṣa

n. nqṣdeficiency
  1. Aris. Anim. III 775a11: quoniam non est in feminis diminutio a maribus

    Brug.: لأنه ليس فى الاناث منقصة من الذكورة

  1. 1 Aris. Anim. III
1.7

ناقصيةnāqiṣiyya

n. nqṣbeing subject to diminution (n.)
  1. Avic. Met. 133, 83: Id enim quod non habet certitudinem in se, impossibile est ut habeat proprietatem primarietatis vel compositionis vel perfectionis vel superfluitatis vel diminutionis vel quadrationis vel cubitionis vel surditatis vel aliarum figurarum quas habent numeri

    Marm. 91, 14: والشىء الذى لا حقيقة له محال أن تكون له خاصية الأولية أو التركيبية أو التمامية أو الزايدية أو الناقصية أو المربعية أو المكعبية أو الصمم وسائر الأشكال التى لها

  1. 1 Avic. Met.
[ The Arabic term is not documented in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr. ]
1.8

انتقصintaqaṣa

v. nqṣto diminish (intr.)
  1. Avic. Gen. 64, 97: diminutio ergo suae terrestreitatis est propterea quod ibi ingreditur alia natura

    Qass. 128, 16: فإنما تنتقص أرضيتها لا محالة بدخول طبيعة أخرى

  1. 1 s.v. diminutio est Avic. Gen.

فإنما تنتقص أرضيتها – diminutio ergo suae terrestreitatis Avic. Gen. 128 / 64

1.9

منتقصmuntaqiṣ

act. part. nqṣdiminishing
  1. Avic. Qual. 68, 63: Extensio autem est motus corporis per augmentum in latitudine et diminutionem in aliis duabus dimensionibus

    Qass. 246, 14: والتمدد هو حركة الجسم مزدادا فى طوله منتقصا فى قطريه الآخرين

  1. 1 Avic. Qual.

مزدادا فى طوله منتقصا فى قطريه الآخرين – per augmentum in latitudine et diminutionem in aliis duabus dimensionibus Avic. Qual. 246 / 68

1.10

أنقصanqaṣ

elat. nqṣlesser
  1. Kindi Grad. 285, 26: erit medicina composita magis calida neque minuetur ex ea aliquid, et erit eius caliditas inter augmentum et diminutionem

    Gauth. 28, 9: كان الدواء المركب ازيد حرا وكانت حرارته بين الازيد والانقص

  1. Kindi Grad.

وكانت حرارته بين الازيد والانقص – et erit eius caliditas inter augmentum et diminutionem Kindi Grad. 28 / 285

2.

اضمحلالiḍmiḥlāl

n. ḍmḥldiminution
  1. Aver. MC Gen. 159rb60: Cum enim transmutatio fuerit in quantiate, erit augmentum et diminutio

    Eich. 31, 14: فمتى كان التغيّر المضادّ فى الكمّ، كان نموا واضمحلالا

  2. Aver. Ep. Parv. 256ra57: omne quod attribuitur animali de generatione et corruptione, cremento et diminutione

  3. Aris. Phys. VII 33, 7 (245a28): Et similiter diminutio est decrementum

    Bad. 752, 2: وكذلك الاضمحلال، وذلك أن سبب الاضمحلال إنما هو تنقص ما

  1. 1 Aver. MC Gen.
  2. 1 Aver. Ep. Parv.
  3. 1 Aris. Phys. VII
3.

انحطاطinḥiṭāṭ

n. ḥṭṭdecline
  1. Albu. Coni. tr. I, li. 53: significatio super bella et victorias et horum similia, que sunt quasi descensiones et veluti diminutiones exitus rerum et finis earum

  2. Albu. Coni. tr. I, li. 83: eo quod sit affinis divisioni tertie significanti descensiones atque diminutiones

  3. Alcab. diff. II, li. 235: Et dum in quarto aspectu Solis fuerit, significat diminutionem seu descensionem ab alto in infimum

    Yama.: وأمّا عند تربيعه للشمس فيدلّ على الانحطاط من العلوّ إلى السفل

  1. 3 Albu. Coni.
  2. 1 Alcab.
4.

عوزʿawaz

n. ʿwzlack (of food), poverty (of crop)
  1. Albu. Coni. tr. V, li. 39: Et si fuerit significatio eius [ sc. Saturni ] super arbores, significat illud impedimentum earum et diminutionem earum

    Yama.: وإذا كانت دلالته على الثمار دلّ ذلك على فسادها وعوزها

  2. Albu. Coni. tr. VI, li. 408: Et cum fuerit [ sc. Saturnus ] transiens super Martem, significat illud vehementiam flatus ventorum calidorum in tempore suo et paucitatem annone et messium et earum diminutionem

  1. 5 Albu. Coni.
5.

فسادfasād

n. fsddiminution, corruption
  1. Aver. MC Gen. 160rb10: Similiter autem non diminuitur nisi ex diminutione alicuius magnitudinis in actu

    Eich. 38, 9: وكذلك لا ينقص إلّا من قِبَل فساد عظم منه بالفعل

  1. 1 Aver. MC Gen.
6.

تقصيرtaqṣīr

n. qṣrreduction
  1. Albu. Coni. tr. I, li. 57: Quia cum defuerit unum ex his, pertinget diminutio perfectionem utrarumque aliarum rerum secundum quod decet res naturales ex his tribus rebus

    Yama.: وذلك أنّه متى عدم أحدها لحق التقصير لتكامل الحالتين الآخرتين على حسب ما أوجبته الأمور الطبيعية من الأحوال الثلاثة

  1. 1 Albu. Coni.
7.

خللḫalal

n. ḫllgap
  1. Avic. Met. 166, 91: supplebunt omnes partes diminutas urcei, ad supplendam diminutionem totius superficiei

    Marm. 112, 13: ادخلت تلك الأجزاء الفرج ليسد بها الخلل من السطح كلها

  1. 1 Avic. Met.
8.

إزالةizāla

n. zwlremoval
  1. Avic. Met. 165, 86: si autem creverit propter additionem, vel decreverit propter diminutionem, tunc atomus est divisibilis sine dubio

    Marm. 112, 10: وإن نقص بإزالته وزاد بإلحاقه، فهو منقسم لا محالة

  1. 1 Avic. Met.
9.

تصاغرtaṣāġur

n. ṣġrbecoming small, decrease in magnitude
  1. Alhaz. Opt. 51, 46: et visus comprehendit ipsa et comprehendit diminutionem locorum formarum illarum in visu apud remotionem

    Sabra II 85a, 23: والبصر يدركها مع تباعدها ويدرك تصاغر مواضع صورها عند البصر من تباعدها

  1. 1 Alhaz. Opt.
10.

غورġawr

n. ġwrdrying up (of a spring) (n.)
  1. Albu. Coni. tr. V, li. 474: significat casum bellorum et siccitatem in parte occidentis … cum multa morte et diminutione aquarum fontium

    Yama.: دلّ على وقوع الحروب والقحط في ناحية المغرب … مع كثرة الموت وعلى غور مياه العيون

  1. 1 Albu. Coni.
11.

ضعفḍuʿf (or: ḍaʿf) (+ ʿan)

n. ḍʿf1inability to
  1. Aris. Anim. III 774b35: Quaedam ergo animalia generant filios non completos propter diminutionem cibi

    Brug.: فمن الحيوان ما يلد ولدا غير تامّ لحال ضعفه عن الغذاء

  1. 1 s.v. ḍaʿfa Aris. Anim. III

Submit Feedback

Your Name: (optional)
Your E-Mail: (optional)

Please specify the part of the lemma you wish to submit a contribution for:

Your feedback: