dividere

1.1

قسمqasama

v. qsmto divide (trans.); (+ bi) to divide into (e.g. halves); (+ ʿalā) to divide by (math.); (+ ʿalā or bi) to divide at (sc. a certain point) (geom.)
  1. Albu. Intro. JS 117, 1118: Nam erant aspicientes dies mensis arabum lunaris, qui sunt XXVIIII. et partes unius diei, dividebantque eos in quatuor partes

    Lemay 178, 612: وذلك أنَّهم كانوا ينظرون إلى أيّام الشهر العربيّ، وهي تسعة وعشرون يومًا وأجزاء من يوم فيقسمونها بأربعة أقسام

  2. Albu. Intro. JS 240, 961: Post hec, diviserunt [ sc. philosophi ] unumquodque eorum per duas medietates

    Lemay 394, 613: ثمَّ قسموا [sc. الفلاسفة] كلّ واحدٍ منهما بنصفين

  3. Albu. Coni. tr. I, li. 163: Dividanturque super hos dies .360000. annorum

  4. Albu. Coni. tr. VIII, li. 220: Ibitur ad annos Gezdagird perfectos et demuntur ab eis .18. anni semper, deinde dividitur quod remanet per .75.

    Yama.: فإنّه يعمد إلى سني يزدجرد التامّة فتلقى منها ثمانية عشر أصلا أبدا ثمّ يقسم الباقي على خمسة وسبعين

  5. Alcab. diff. I, li. 114: Facies autem signorum sunt hee: unumquodque signum dividitur in tres partes equales

  6. Alcab. diff. IV, li. 311: Post hec dividunt has .xii. horas in .iii. divisiones

  7. Thab. Ann. §103: et divisimus hoc tempus per numerum revolutionum solis in eo

    Morel. 56, 18: فقسمنا هذا الزمان على عدد أدوار الشمس فيه

  8. Anar. 18, 29: et dividit circulum in duo media

    Arnz. 26, 11: ويقسم الدائرة بنصفين

  9. Anar. 29, 21: et queque earum dividit circulum in duo media

  10. Avic. Met. 19, 55: Cum autem utilitas absoluta dividitur in suas divisiones, necessario dividitur in tria

    Marm. 14, 3: لكنا إذا قسمنا المنفعة المطلقة إلى أقسامها كانت ثلاثة أقسام

  11. Avic. Met. 63, 5: sed quia dividitur haec scientia in substantiam et accidentia, ideo accidentia fiunt ei propria

  12. Alpet. ch. 20 §17: Et divisit [ sc. Tholomeus ] istum numerum graduum super dies mensis et exivit ei motus Lune medius in die

    Gold. 100r, 15: فقسم [sc. بطلميوس] هذا العدد من الأجزاء على أيام الشهر فخرجت له نقلة القمر الوسطى فى اليوم

  13. Aver. MC Gen. 156va32: cum nos dividimus magnitudinem in duobus punctis aut tribus

    Eich. 14, 8: متى قسمنا العظم بنقطتين أو ثلاث

  14. Aris. Phys. VII 4, 8 (242a6): Dividatur ergo in C

    Bad. 734, 14: فلنقسم على .ح.

  1. 2 Albu. Intro. JS
  2. 13 Albu. Coni.
  3. 11 Alcab.
  4. 1 Thab. Ann.
  5. 3 Anar.
  6. 8 Avic. Met.
  7. 1 Alpet.
  8. 1 Aver. MC Gen.
  9. 1 s.v. dividi Aris. Phys. VII
1.2

قسّمqassama

v. qsmto divide (trans.); (+ ʿalā) to divide by (math.)
  1. Avic. Met. 258, 26: Sunt enim aliqua propria generi quae dividunt illud, sicut masculus et femina animal

  2. Alpet. ch. 13 §27: Et quando diviserunt gradus rotationis diversitatis (et sunt 57 rotationes) super numerum dierum annorum solarium

    Gold. 64r, 9: ولمّا قسّمت أجزاء الأدوار التى للاختلاف وهى سبعٌ وخمسون دورةً على عدد أيام السنين الشمسية

  3. Avic. Gen. 54, 22: taliter quod sensus non potest eas dividere post commixtionem earum

  4. Avic. Qual. 93, 66: Et scitur quod composita ex partibus manifestis in actu dividuntur ad partes homogeneas quae non dividuntur in actu ad partes diversas oppositas

    Qass. 266, 14: ومن المعلوم أن المركبات عن أجزاء متميزة بالفعل تنتهى إلى أجزاء بسيطة لا تقسمها بالفعل أجزاء متخالفة

  1. 1 Avic. Met.
  2. 1 s.v. qasama Alpet.
  3. 1 Avic. Gen.
  4. 1 Avic. Qual.
1.3

قسمةqisma

n. qsmdivision, dividing, distribution
  1. Albu. Intro. JS 183, 266: Cumque precessissent nobis hec omnia, incepimus dividere domos circuli super planetas ex concordia substantiarum

    Lemay 313, 150: فإذًا تقدَّمت لنا هذه الأشياء ابتدأنا في قسمة بيوت الفلك على الكواكب من اتّفاق الجواهر

  2. Anar. 19, 2: et etiam inde dicitur diametrus greca lingua quia dividit circulum in duo media

  3. Avic. An. vol. I 208, 68: naturae etenim infinitae sunt actiones in dividendo et comparando in potentia et effectu

  4. Avic. Met. 322, 77: tunc ipsum est minimum ad quod pervenit dividens in dividendo in formas diversas quae sunt in eo

    Marm. 217, 8: فهو أصغر ما ينتهى إليه القاسم فى القسمة إلى مختلفات الصور الموجودة فيه

  1. 1 Albu. Intro. JS
  2. 1 s.v. dividi Anar.
  3. 1 Avic. An.
  4. 1 Avic. Met.

ابتدأنا في قسمة بيوت الفلك – incepimus dividere domos circuliAlbu. Intro. JS 313 / 183

1.4

اقتسمiqtasama (+ acc.)

v. qsmto be divided into, to divide into (sc. true and false) (intr.)
  1. Aver. MC Int. diff. II, 23, 45: dicemus quod singulares [ sc. opposita ] quidem dividunt verum a falso semper

    Butt. 72, 10: أما [sc. المتقابلات] الشخصية فإنها تقتسم الصدق والكذب دائما

  2. Aver. MC Int. diff. III, 84, 172: et contradictoria dividunt verum et falsum super omnes res

    Butt. 112, 13: والمتناقضان يقتسمان الصدق والكذب على جميع الأشياء

  1. 13 Aver. MC Int.
1.5

قسّم وجزّأqassama wa-ǧazzaʾa

v., pleonasm qsm ǧzʾto divide and partition
  1. Aris. Anim. II 643a8: cum ista individua non dividantur neque differentiae dividantur

    Kruk: ان كانت هذه الاشخاص لا تقسم ولا تجزأ والفصول لا تجزأ

  2. Aris. Anim. II 643a9: Si vero est possibile ut sit aliqua differentia communis quae non dividitur

  1. 2 s.v. dividi Aris. Anim. II
1.6

اقتسامiqtisām

n. qsmbeing divided, dividing (sc. into true and false) (n.)
  1. Aver. MC Int. diff. II, 42, 300: ex hoc quomodo dividunt opposita verum et falsum in omnibus rebus

    Butt. 84, 4: كيف اقتسام المتقابلين الصدق والكذب فى جميع الأمور

  1. 1 Aver. MC Int.
1.7

انقسامinqisām

n. qsmdivision, being divided
  1. Avic. Met. 13, 41: antequam perveniat [ sc. substantia ] ad dividendum in hominem et non hominem

    Marm. 10, 6: حتى يلزمه [sc. الجوهر] الانقسام إلى الإنسان وغير الإنسان

  1. 1 s.v. dividi Avic. Met.
2.1

فصلfaṣala

v. fṣl(+ bayna) to separate between; (+ ʿan or min) to separate from (trans.)
  1. Thab. Almag. §2: Circulus orizontis est circulus qui dividit inter id quod videtur de celo super terram et illud quod est sub ea

    Morel. 2, 10: دائرة الأفق هي الدائرة التي تفصل بين ما يرى من السماء فوق الأرض وبين ما تحتها

  2. Avic. An. vol. I 89, 47: solet componere aliquid de eo quod est in imaginatione cum alio et dividere aliud ab alio secundum quod vult

    Rahm. 45, 6: من شأنها أن تركب بعض ما فى الخيال مع بعض وتفصل بعضه عن بعض بحسب الإرادة

  3. Avic. An. vol. II 12, 63: et cum ex eis composuerit formam aut diviserit, possibile est ut reponat in illa

  4. Aver. Ep. Parv. 196ra10: distinguens componet intentionem quam distinxit et divisit

  5. Aver. MC Int. diff. I, 3, 25: cum componuntur ad invicem aut dividuntur ab invicem

    Butt. 58, 8: متى ركب بعضها إلى بعض أو فصل بعضها من بعض

  1. 1 s.v. faṣl Thab. Almag.
  2. 3 s.v. faṣṣala Avic. An.
  3. 1 Aver. Ep. Parv.
  4. 1 s.v. dividi fuṣṣila Aver. MC Int.
2.2

فصّلfaṣṣala

v. fṣlto divide (into smaller parts), to cut (into sections, geom.) (trans.); to explain in detail
  1. Avic. Met. 172, 9: Si autem divisa fuerit pyramis superficie secante, certificabitur curvum

    Marm. 116, 9: فإن فصل مخروط بسطح محارف صح قطع، فصح منحن

  2. Avic. Met. 471, 23: Oportet autem ut redeamus ad id quod divisimus antea

  3. Nico. Plan. §161: Duravitque postea siccitas secundum durationem fixioni terrae et existentiam aquae, divisitque lutum per partes parvas

    Dross.: ثم دام اليبس بدوام ثبات الارض ووقوف الماء يفصل اجزاء الطين صغارا صغارا

  4. Alhaz. Opt. 39, 41: Sed virtus distinctiva non indiget in comprehensione remotionis rei visae ad dividendum ea, quae divisimus, quoniam non fecimus hoc, nisi gratia declarandi

    Sabra II 51a, 5: وليس تحتاج القوة المميزة في إدراك البعد إلى التفصيل الذي فصّلناه، وإنما فصّلناه للتبيين

  1. 3 Avic. Met.
  2. 1 s.v. faṣala Nico. Plan.
  3. 1 Alhaz. Opt.
2.3

تفصيلtafṣīl

n. fṣlparticularizing, articulating (sc. letters, sounds, phon.) (n.)
  1. Aris. Anim. II 660a22: Et creatio linguae est conveniens ad dividendum litteras

    Kruk: وخلقة اللسان موافقة لتفصيل [ال]حروف〈و 〉الكتاب

  1. 1 Aris. Anim. II
3.1

جزّأǧazzaʾa

v. ǧzʾto divide (into parts) (trans.)
  1. Avic. An. vol. II 169, 53: Ratio autem eorum qui dividunt animam assumpsit ad hoc propositiones falsas

  2. Aris. Anim. II 643a34: Et quodlibet istorum etiam debet dividi in contraria, et non debent dividi quaedam scilicet per pondus et quaedam per mensuram

    Kruk: وكل واحد من هذه الفصول يجزأ فى الذى يضاده ويخالفه وليس شىء يجزأ بعضه باللون وبعضه بالسباحة

  3. Aris. Anim. II 644a2: Et si quis diviserit recte

    Kruk: ومن جزأ التجزىء بنوع الصواب

  1. 1 Avic. An.
  2. 12 also s.v. debere and dividi Aris. Anim. II
3.2

تجزيءtaǧzīʾ

n. ǧzʾdividing, cutting up (n.)
  1. Aris. Anim. II 643b9: Et necessarium est ut accidat hoc accidens ei qui voluerit dividere recte

    Kruk: فباضطرار يعرض هذا العرض للذى يريد التجزىء بفن صواب

  2. Aris. Anim. II 675a6: Et omnes dentes piscium sunt acuti, ut possint abscindere et dividere cibum

    Kruk: وجميع أسنان السمك حادة بقدر ما يقوى على قطع وتجزىء الطعام

  1. 2 Aris. Anim. II
4.

أفردafrada

v. frdto separate, to isolate
  1. Anar. 15, 4: sed voluit dicere terminum qui dividit unam rem ab alia qui sit quantitas

    Arnz. 20, 1: لكنّه إنّما يذهب إلى الحدّ المشتمل على الشيء الذي يفرده ممّا سواه على أنّه مقدار

  2. Aver. MC Int. diff. I, 4, 41: preter quod significet una partium ipsius, cum dividitur, partem illius intentionis

    Butt. 59, 3: من غير أن يدل واحد من أجزائه إذا أفرد على جزء من ذلك المعنى

  3. Aver. MC Int. diff. II*, 75, 471: cum dividuntur huiusmodi in predicatione

  1. 1 Anar.
  2. 2 s.v. dividi ufrida Aver. MC Int.
5.1

فرّقfarraqa

v. frqto separate (trans.)
  1. Albu. Intro. JS 157, 752: Quia ignis in uno tempore aliquando humectat et liquefacit, calefacit et solvit, colligit et dividit atque coagulat

    Lemay 259, 408: لأنّ النار في وقتٍ واحدٍ قد ترطّب وتذيب وتسخن وتحلّل وتجمع وتعقد وتفرق

  2. Avic. Gen. 113, 27: quod separaret [ sc. caliditas ] etiam partes homogeneorum consimilium, sicut dividit ligna et facit cineres

    Qass. 168, 2: فقد تفرق [sc. الحرارة] بعض المتجانسات، كما ترمد الحطب، وتفرقه

  1. 1 Albu. Intro. JS
  2. 1 Avic. Gen.
5.2

افتراقiftirāq

n. frqseparation, separating
  1. Aris. Anim. III 751b29: et cum calor fuerit modicus non poterit dividere

    Brug.: واذا كانت الحرارة قليلة لم تقو على الافتراق

  2. Avic. Gen. 54, 12: Contrariantes autem istis dicunt quod coniungere et dividere non mutant naturas neque formas

    Qass. 120, 3: فأما الذين يعترضون على هؤلاء، ويقولون أن الاجتماع والافتراق لا يغير الطبائع والصور

  1. 1 Aris. Anim. III
  2. 1 s.v. dividi Avic. Gen.
5.3

فرّق وجزّأfarraqa wa-ǧazzaʾa

v., pleonasm frq ǧzʾto divide and break up (trans.)
  1. Aris. Anim. II 642b10: Et etiam non est rectum dividere quemlibet modum

    Kruk: وايضا ليس مما ينبغى ان نفرق ولا نجزئ على كل جنس

  2. Aris. Anim. II 642b16: Si ergo non est rectum dividere aliquid aequivocatorum in genere

  1. 2 Aris. Anim. II
5.4

تفريقtafrīq

n. frqseparating, dividing (n.)
  1. Avic. Gen. 42, 67: cum qua potest dividere continuitatem eius et penetrare in eum

    Qass. 110, 11: فيقدر على تفريق اتصاله ونفوذه فيه

  1. 1 Avic. Gen.
5.5

تفرقةtafriqa

n. frqdistinguishing (n.)
  1. Avic. Gen. 63, 71: Commentatores autem vacillant in hoc, quia sunt titubantes in dividendo inter formam et accidentia

    Qass. 127, 18: ولكن المفسرون يتبلبلون فى ذلك بسبب اضطرارهم فى التفرقة بين الصور والأعراض

  1. 1 Avic. Gen.
6.

جعلǧaʿala (+ 2 acc.)

v. ǧʿlto turn s.th. into (several parts), to divide s.th. into
  1. Alcab. diff. I, li. 12: Et divisi eum [ sc. hunc librum ] in quinque differentias

    Yama.: وجعلته [sc. كتابي] خمسة فصول

  2. Avic. An. vol. I 194, 63: Sed primum membrum divisit in duo

    Rahm. 105, 4: وأما القسم الأول فقد جعله أولا قسمين

  1. 1 Alcab.
  2. 1 Avic. An.
7.

قطعqaṭaʿa

v. qṭʿto cut in two
  1. Aris. Anim. III 775b35: ita quod forte non dividetur a ferro nisi difficile

    Brug.: لا يقطعه الحديد إلّا بعسرة

  1. 1 s.v. dividi Aris. Anim. III
8.

حلّḥalla

v. ḥllto dissolve (trans.)
  1. Avic. Qual. 55, 74: Caliditas autem coagulat ova et removet ab eis fluxibilitatem, deinde dividit inter ea per separationem

    Qass. 237, 12: وأما البيض فإن الحر يعقده عن سيلانه، ثم يحله بالتفريق

  1. 1 Avic. Qual.
9.

نقصnaqaṣa

v. nqṣto reduce (trans.)
  1. Avic. Qual. 23, 78: quemadmodum qui sustinet et ducit aliquando pondus et dividit illud in partes

    Qass. 214, 2: كمن كان عليه ثقل يحمله فنقص بعضه

  1. 1 Avic. Qual.
10.

أوقعawqaʿa

v. wqʿto place (trans.)
  1. Avic. An. vol. II 88, 79: Possibile est enim partem dividi in partem

    Rahm. 213, 11: فإنه يمكننا أن نوقع قسما فى قسم

  1. 1 Avic. An.
11.

أنفقanfaqa (+ acc. + ʿalā)

v. nfqto provide s.th. for, to dispense s.th. to
  1. Avic. Gen. 145, 64: et disponuntur [ sc. humiditates ] ad aliam circumgirationem solis ut [cum] dividat iterum plantis et animalibus distributione mensurata

    Qass. 194, 14: وتعد [sc. الرطوبات] لعود الشمس مرة أخرى لتنفق على النبات والحيوانات نفقة بالقسط

  1. 1 Avic. Gen.

Submit Feedback

Your Name: (optional)
Your E-Mail: (optional)

Please specify the part of the lemma you wish to submit a contribution for:

Your feedback: