dividi

1.1

انقسمinqasama

v. qsmto be divided; to be divisible; to be distributed
  1. Albu. Coni. tr. I, li. 37: Que etiam dividuntur in .3. divisiones

  2. Albu. Coni. tr. VIII, li. 14: Dicamus itaque quod qualitas considerationis eius dividitur in significationes diversas

  3. Alcab. diff. I, li. 18: Nithac, id est cingulus, circuli signorum dividitur in .xii. partes equales secundum divisionem circuli signorum

  4. Alcab. diff. I, li. 296: atque hoc modo dividitur circulus in .xii. partes, que nominantur domus

  5. Thab. Fig. GC §13, corr. ref. §14, Bjö. 8, 14: et comprehendit … divisiones eius [ sc. figurae ] per quas dividitur secundum duos modos, scilicet dissolutionis et compositionis

    Lorch 48, 36: وأحصى … أقسامه [sc. الشكل] التى ينقسم إليها على جهتى التركيب والتفصيل

  6. Anar. 11, 24: Preterea angulus dividitur cum linea, ac si esset longitudo et latitudo

  7. Anar. 37, 17: omne quadratum dividitur in duos triangulos

  8. Avic. An. vol. I 79, 5: Dicemus igitur quod vires animales primo dividuntur in tres partes

  9. Avic. An. vol. II 82, 96: illud autem corporis quod non dividitur est extremitas punctalis sine dubio

    Rahm. 210, 4: والشىء الذى لا ينقسم من الجسم هو طرف نقطى لا محالة

  10. Avic. Met. 13, 40: quoniam esse non eget dividi in alia priusquam in ista

    Marm. 10, 5: فإنه ليس يحتاج الموجود فى أن ينقسم إليها، إلى انقسام قبلها

  11. Avic. Met. 501, 65: si converteremus considerationem nostram ad hoc quod possibilitas essendi dividitur secundum modos eorum quae sunt

  12. Nico. Plan. §64: Et non dividitur manus ad aliam manum

    Dross.: وليس تنقسم اليد ليد اخرى

  13. Nico. Plan. §222: Et postea apparent materiae dividunturque

    Dross.: ثم تظهر المواد فتنقسم

  14. Aris. Anim. II 643a2: Si ergo est impossibile ut sit aliqua formarum substantiae una, non dividetur in res carentes differentia

  15. Aris. Anim. II 664a27: et dividitur aer per ipsam in concavitate pulmonis

  16. Aver. MC Gen. 156va5: Dicunt enim quod omne corpus possibile est ut dividatur secundum totum

    Eich. 13, 2: وذلك أنّهم قالوا إنْ كان الجسم يمكن أن ينقسم بكلّيته

  17. Aver. Ep. Parv. 192vb39: Et isti dividuntur in duo

    Blum. 20, 10: وهاؤلاء انقسموا فرقتين

  18. Avic. Gen. 46, 51: Ad primum autem quod ipsi ponunt quod ista corpora sunt similia in natura et valde dura, in tantum quod non possunt dividi

    Qass. 114, 7: من ذلك أنهم إذا جعلوا هذه الأجرام متشابهة الطبع وفى غاية الصلابة، حتى لا تنقسم

  1. 6 Albu. Coni.
  2. 5 Alcab.
  3. 1 s.v. dividere Thab. Fig. GC
  4. 7 Anar.
  5. 20 s.v. dividere Avic. An.
  6. 32 Avic. Met.
  7. 2 Nico. Plan.
  8. 5 Aris. Anim. II
  9. 1 Aver. MC Gen.
  10. 1 s.v. dividere Aver. Ep. Parv.
  11. 1 Avic. Gen.
1.2

قسمةqisma

n. qsmdivision, divisibility
  1. Anar. 11, 21: Angulo preterea accidit ut dividatur in duo media

  2. Avic. An. vol. II 183, 97: corpus enim parvissimum sic dividitur sicut dividitur et maximum in numero et figura

  3. Avic. Met. 111, 59: Et ex his modis unitatis unus est de quo id quod intelligitur non dividitur in intellectu, nedum dividatur in materiam localem vel temporalem

    Marm. 77, 2: فمن هذه الأصناف من الوحدة ما لا ينقسم مفهومه فى الذهن، فضلا عن قسمة مادية أو مكانية أو زمانية

  4. Aver. MC Int. diff. II, 23, 39: Et non dividuntur enuntiationes ex parte coniunctionis clausure cum predicato

    Butt. 72, 6: وليس للقضايا قسمة من جهة اقتران السور بالمحمول ما عدا هذه الأقسام

  1. 1 Anar.
  2. 1 s.v. dividere Avic. An.
  3. 1 Avic. Met.
  4. 1 Aver. MC Int.

وليس للقضايا قسمة – Et non dividuntur enuntiationesAver. MC Int. 72 / diff. II, 23

1.3

انقسامinqisām

n. qsmdivision, divisibility
  1. Avic. An. vol. II 89, 7: cum habet [ sc. essentia formae ] esse in intellectu, non est habens situm nec potest innui nec separatim ostendi nec dividitur

    Rahm. 214, 15: فإذا وجدت [sc. ذات الصورة] فى العقل لم تكن ذات وضع وبحيث يقع إليها إشارة تجزؤ وانقسام

  2. Avic. An. vol. II 183, 94: scientia quod corpora possunt dividi in infinitum excusat nos ab hoc labore

    Rahm. 268, 12: إن الإحاطة بانقسام الأجسام إلى غير النهاية تكفى مؤونة هذا التشكّك

  3. Avic. Met. 13, 40: quoniam esse non eget dividi in alia priusquam in ista, sicut substantia eget dividi in alia

    Marm. 10, 5: فإنه ليس يحتاج الموجود فى أن ينقسم إليها، إلى انقسام قبلها، حاجة الجوهر إلى انقسامات

  4. Avic. Met. 52, 3: Manifestum est igitur quod necessitatem essendi dividi per illa non est sicut dividi genus per differentias

    Marm. 36, 14: فقد ظهر أن انقسام وجوب الوجود إلى تلك الأمور، لا يكون انقسام المعنى الجنسى إلى الفصول

  1. 2 also s.v. dividere Avic. An.
  2. 5 Avic. Met.

حاجة الجوهر إلى انقسامات – sicut substantia eget dividi in aliaAvic. Met. 10 / 13

1.4

منقسمmunqasim

act. part. qsmdivisible
  1. Avic. An. vol. II 85, 38: cum autem posuerimus eam [ sc. formam intellectam ] in aliquo quod dividitur in partes, accidet tunc formae ut dividatur

    Rahm. 211, 17: فإذا فرضنا فى الشىء المنقسم أقساما عرض للصورة أن تنقسم

  2. Avic. Met. 72, 45: sicut dicunt quod corpus est divisibile in omnes dimensiones, nec intelligunt ipsum omnino dividi in effectu

    Marm. 50, 11: كما يقال: إن الجسم هو المنقسم فى جميع الأبعاد. وليس يعنى أنه منقسم بالفعل مفروغ عنه

  3. Avic. Met. 120, 32: Si autem non communicant, tunc unitas quae est in uno eorum est esse quod non dividitur, et in alio non est sic

    Marm. 83, 6: فان لم يشتركا فتكون الوحدة فى أحَدَيهما* وجودًا منقسمًا وفى الآخر ليس كذلك [ * sic, correct: أحدهما ]

  1. 1 s.v. dividere Avic. An.
  2. 6 Avic. Met.

وليس يعنى أنه منقسم – nec intelligunt ipsum omnino dividiAvic. Met. 50 / 72

1.5

قسمqism (pl. aqsām)

n. qsmsection, division, group, kind
  1. Avic. Met. 28, 22: et ut consideremus … dispositionem substantiae quot modis dividitur

    Marm. 19, 14: وأن ننظر … فى حال الجوهر، وكم أقسام هو

  2. Avic. Met. 311, 31: Pars autem prima dividitur in tria, quia in adaptato, vel erit virtus adiuvans quae remanet et adiuvat

    Marm. 209, 4: والقسم الأول على أقسام ثلاثة: فإنه إما أن يكون فى المستعد قوة معاونة

  3. Ibn Tum. 109b, 6: Hec autem necessitas tripertito dividitur, in necessarium, probabile et impossible

    Goldz. 230, 8: وهذه الضرورة على ثلاثة اقسام واجب وجائز ومستحيل

  4. Ibn Tum. 109d, 5: cum [creature] tripertito dividantur

    Goldz. 232, 2: اذ المخلوقات على ثلاثة اقسام

  1. 4 Avic. Met.
  2. 2 Ibn Tum.

على أقسام ثلاثة – dividitur in triaAvic. Met. 209 / 311

1.6

مقسومmaqsūm

pass. part. qsmdivided
  1. Aris. Anim. II 669b24: Pulmo autem dividitur in corporibus animalium generantium animalia in duo

    Kruk: فاما الرئة فهى فى اجساد الحيوان الذى يلد حيوانا مقسومة باثنين

  1. 1 Aris. Anim. II

فاما الرئة فهى … مقسومة باثنين – Pulmo autem dividitur … in duoAris. Anim. II 669b24

1.7

تقسيمtaqsīm

n. qsmbeing divisible, divisibility
  1. Aver. MC Gen. 166vb60: Et etiam proprium est miscibilibus de facili posse dividi; et equaliter utrunque

    Eich. 83, 14: وأيضا فإنّه تختصّ الأشياء المختلطة بصفة ثانية وهي أن تكون سهلة التقسيم مستويا فى كلّ واحد من المختلطين

  1. 1 Aver. MC Gen.
2.1

تجزّأtaǧazzaʾa

v. ǧzʾto be divided (into parts), to be divisible
  1. Ps.-Aris. Caus. ch. VI §64: intelligentia est substantia quae non dividitur

    Bad. 9, 16: العقل جوهر لا يتجزأ

  2. Avic. Met. 108, 99: et unum specie similiter aliquando est unum propinqua specie quae non dividitur in species

  3. Avic. Met. 167, 22: nec est … dubium non posse imaginari ex partibus quae non dividuntur et componi certe vel circulum, vel aliquid aliud

  4. Nico. Plan. §64: Et quaelibet harum partium dividuntur aliquo modo per partes consimiles

    Dross.: وكل جزء من هذه الاجزاء تتجزأ على جهة لاجزاء متشابهة

  5. Aris. Anim. II 668a15: Et hoc assimilatur canalibus aquae praeparatis in hortis, quae … dividuntur prius per canales

    Kruk: وذلك شبيه بقنى ومجارى الماء التى تهيأ فى البساتين فانها … تتجزأ فى سواق

  6. Aris. Anim. III 729a14: Et iam diximus superius causam propter quam dividitur sperma in multa in quibusdam

  7. Aris. Anim. III 773b12: et cum dividetur illud sperma generabuntur ex eo multi filii

    Brug.: فاذا تجزّأ ذلك الزرع كانت منه ولاد كثيرة

  1. Ps.-Aris. Caus.
  2. 3 Avic. Met.
  3. 1 Nico. Plan.
  4. 1 Aris. Anim. II
  5. 4 also s.v. ǧazzaʾa Aris. Anim. III
2.2

تجزّؤtaǧazzuʾ

n. ǧzʾdivisibility, being divisible, being divided
  1. Avic. Met. 373, 3: cum ipsi sciant mensuras dividi in infinitum

    Marm. 254, 4: وعلموا أن المقادير تذهب إلى مذهب فى التجزؤ إلى غير النهاية

  2. Aris. Anim. III 716b33: Matrices vero habent duas partes in omnibus animalibus, sicut dividuntur testiculi marium in duo

    Brug.: واما الارحام فلها جزآن فى جميع الحيوان مثل تجزّؤ انثى الذكورة بجزءين

  1. 1 Avic. Met.
  2. 1 s.v. ǧazzaʾa Aris. Anim. III

مثل تجزّؤ انثى الذكورة – sicut dividuntur testiculi mariumAris. Anim. III 716b33

2.3

تجزيءtaǧzīʾ

n. ǧzʾdivision, being divided
  1. Avic. An. vol. I 238, 45: Deinde impossibile est ut corpora constricta terrena recipiant divisionem in partes quae sunt minores partibus quas recipit corpus radiale, cum dividitur in illas

    Rahm. 131, 11: ثم من البعيد أن تقبل الأجرام الكثيفة الأرضية تجزيئًا إلى أجزاء أصغر من الأجزاء التى يقبل إليها الجسم الشعاعى التجزيء

  1. 1 s.v. dividere taǧazzuʾ Avic. An.
3.1

انفصلinfaṣala

v. fṣlto be separated, to separate o.s. off
  1. Avic. An. vol. II 87, 69: sequeretur enim ex hoc quod unum corpus iam divisum esset in partes infinitas in effectu

    Rahm. 213, 4: فإن ذلك يوجب أن يكون الجسم الواحد انفصل بأجزاء غير متناهية بالفعل

  2. Aris. Anim. III 720b22: deinde dividitur in multa ova

  3. Avic. Qual. 68, 78: quia viscosum non dividitur de facili ad partes modicas, quemadmodum humidum

    Qass. 247, 7: لأن اللزج لا ينفصل بسهولة إلى أجزاء صغار انفصال الرطب

  1. 1 s.v. dividere Avic. An.
  2. 1 Aris. Anim. III
  3. 1 Avic. Qual.
3.2

تفصّلtafaṣṣala

v. fṣlto be separated
  1. Aver. Ep. Parv. 196ra11: quoniam ex intentionibus in quas forma dividitur componitur

    Blum. 44, 1: فانه من المعانى التى تفصلت الصورة اليها، فمنها تتركب، والمركب هو المفصل

  1. 1 s.v. dividere Aver. Ep. Parv.
3.3

انفصل وافترقinfaṣala wa-ftaraqa

v., pleonasm fṣl frqto be separated and divided
  1. Aris. Anim. III 758b35: in prima creatione crescunt et recipiunt cibum quousque dividatur quod est interius

    Brug.: ويقبل غذاء حتى ينفصل ما فى جوفه ويفترق

  1. 1 Aris. Anim. III
3.4

فصلfaṣl

n. fṣlseparation
  1. Avic. Gen. 46, 61: quod posset per seipsam dividi et coniungi cum alia

    Qass. 114, 12: بحيث يجوز عليه الفصل فى نفسه والوصل بغيره

  1. 1 s.v. dividere Avic. Gen.
3.5

منفصلmunfaṣil

act. part. fṣlseparate
  1. Alpet. ch. 8 §10: et quia dividuntur [ sc. celi qui sunt sub inferiori [sic] ] a superiori

    Gold. 35r, 3: ولأجل أنها [sc. الأفلاك التى دون الأعلى] منفصلة عن الأعلى

  1. 1 s.v. dividere mufṣal Alpet.

ولأجل أنها … منفصلة عن الأعلى – et quia dividuntur … a superioriAlpet. 35r / ch. 8 §10

4.1

افترقiftaraqa

v. frqto separate, to become divided, to split up
  1. Avic. An. vol. I 248, 10: Radii enim hic non dividuntur secundum hunc modum

    Rahm. 138, 1: فإن الأشعة لا تفترق فيهما [sc. مرآتين] من هذه الجهة

  2. Avic. An. vol. I 248, 13: sed duo radii hic non dividuntur

    Rahm. 138, 3: والشعاعان هاهنا لا يفترقان

  3. Aris. Anim. III 744b1: Necessario ergo dividuntur palpebrae et possunt moveri

  4. Aris. Anim. III 772b20: quoniam dividuntur [ sc. radices arborum ] in duo

    Brug.: فانها [sc. اصول الشجر] تفترق باثنين

  1. 3 s.v. dividere Avic. An.
  2. 3 Aris. Anim. III
4.2

تفرّقtafarraqa

v. frqto separate, to be dispersed
  1. Avic. An. vol. I 222, 79: Sequitur ergo ut, qui sunt debiles visu, cum convenerint, videant fortius et, cum divisi fuerint, videant debilius

    Rahm. 121, 10: فيجب أن يكون ضعفاء الإبصار إذا اجتمعوا رأوا أقوى وإذا تفرقوا رأوا أضعف

  2. Avic. Gen. 5, 67: nec videmus partes quae dividuntur ab alia substantia

    Qass. 80, 3: ولا يشاهد الأجزاء التى تتفرق من الجوهر الآخر

  3. Avic. Gen. 25, 29: item sphaera [non] corrumpitur et dividitur in elementa

  1. 1 s.v. dividere Avic. An.
  2. 2 Avic. Gen.
4.3

افترق وتبدّدiftaraqa wa-tabaddada

v., pleonasm frq bddto get divided and scattered
  1. Aris. Anim. III 781a2: Et oculus profundus videt remote, nam motus eius non dividitur neque consumitur

    Brug.: والعين الغايرة تبصر ما بعد عنها لأن حركتها لا تفترق ولا تتبدّد ولا تذهب الى ما لا غاية له

  1. 1 Aris. Anim. III
4.4

افتراقiftirāq

n. frqdivision, being divided
  1. Aris. Anim. II 669b19: Et causa illius est quoniam corpus dividitur in duo

    Kruk: وعلة ذلك افتراق الجسد فان لكل جسد ناحيتين

  1. 1 Aris. Anim. II

وعلة ذلك افتراق الجسد – Et causa illius est quoniam corpus dividiturAris. Anim. II 669b19

4.5

تفرّقtafarruq

n. frqseparation, break
  1. Avic. Qual. 63, 87: Et dicitur [ sc. ruptio ] de eo quod dividitur [et] continuitas in corporibus mollibus … finditur

    Qass. 244, 4: وقد يقال [sc. الانخراق] لما يكون من تفرق الاتصال للأجسام اللينة …، فينفصل

  1. 1 Avic. Qual.

لما يكون من تفرق الاتصال – de eo quod dividitur [et] continuitasAvic. Qual. 244 / 63

4.6

مفارقةmufāraqa

n. frqdeparture, withdrawal
  1. Avic. Qual. 65, 24: Molle est cuius superficies comprimitur de facili per impulsionem et potest sic manere postquam dividitur longo vel brevi tempore

    Qass. 245, 10: واللين هو الذى يتطامن سطحه عن الدفع بسهولة، ويمكن أن يبقى بعد مفارقته مدة طويلة أو قصيرة

  1. 1 Avic. Qual.

بعد مفارقته – postquam dividiturAvic. Qual. 245 / 65

5.

تفرّعtafarraʿa

v. frʿto branch off
  1. Thab. Fig. Grec. §18, Lorch 126, 64: tamen in primam viam, ex qua dividuntur secundum modos divisionis et compositionis XXX partes

    Lorch 50, 49: لكن إلى المسلك الأول الذى تتفرع منه فى جهتى التفصيل والتركيب ثلثون قسمًا

  2. Thab. Fig. GC §18, Bjö. 9, 5: At ad viam primam ex qua dividuntur in duobus modis dissolationis et compositionis triginta divisiones

    Lorch 50, 49: لكن إلى المسلك الأول الذى تتفرع منه فى جهتى التفصيل والتركيب ثلثون قسمًا

  1. 1 s.v. dividere qaḍaʿ? Thab. Fig. Grec.
  2. 1 s.v. dividere qaḍaʿ? Thab. Fig. GC
6.

انتهىintahā (+ ilā)

v. nhw / nhyto terminate at (sc. simple parts)
  1. Avic. Qual. 93, 65: Et scitur quod composita ex partibus manifestis in actu dividuntur ad partes homogeneas

    Qass. 266, 14: ومن المعلوم أن المركبات عن أجزاء متميزة بالفعل تنتهى إلى أجزاء بسيطة

  2. Avic. Qual. 93, 67: Et pro tanto, membra animalium et partes plantarum dividuntur sine dubio ad partes homogeneas primas

    Qass. 266, 15: فلذلك كان أعضاء الحيوان وأجزاء النبات لا محالة تنتهى إلى أجزاء أولى بسيطة

  1. 2 Avic. Qual.
7.1

انشقّinšaqqa

v. šqqto split, to divide (intr.)
  1. Aris. Anim. III 738a11: quoniam istae [ sc. venae magnae ] dividuntur et ramificantur in multas venas subtiles et graciles

    Brug.: فان كلّ واحد من هذين [sc. العرقين العظيمين] ينشقّان فتتشعّب منه عروق كثيرة دقيقة

  1. 1 Aris. Anim. III
7.2

انشقّ وافترقinšaqqa wa-ftaraqa

v., pleonasm šqq frqto split and divide (intr.)
  1. Aris. Anim. III 745b33: quoniam venae continuantur ex una parte umbilici, et dividuntur in circuitu

    Brug.: لأن العروق ممتدّة من السرّة من هاهنا ومن هاهنا وتنشقّ وتفترق فى كل ناحية من نواحى الرحم

  1. 1 Aris. Anim. III
8.1

تشعّبtašaʿʿaba

v. šʿbto branch out, to diverge
  1. Avic. Met. 362, 66: Postea vero divisi sunt in compositione universitatis ex ideis disciplinalibus

    Marm. 245, 18: ثم تشعبوا فى أمر تركيب الكل من التعليميات

  1. 1 Avic. Met.
8.2

انشعبinšaʿaba

v. šʿbto branch out (into letters, sounds, phon.)
  1. Avic. An. vol. II 71, 31: Ad hoc autem commodior fuit vox quae dividitur in elementa ex quibus fiunt multae compositiones

    Rahm. 203, 8: وكان أخلق ما يصلح لذلك هو الصوت لأنه ينشعب إلى حروف تتركب منها تراكيب كثيرة

  1. 1 s.v. dividere Avic. An.
9.

تشتّتtašattata

v. šttto scatter, to disperse (intr.)
  1. Aver. MC Gen. 164rb67: et cum dividantur [ sc. corpora indivisibilia ] erit corruptio

    Eich. 68, 3: وإذا تشتّتت [sc. الأجرام الغير منقسمة] فعلت الفساد

  1. 1 Aver. MC Gen.
10.

تشوّشtašawwaša

v. šwšto be confused (of a person)
  1. Avic. Met. 358, 99: Primum autem in transeundo de sensibili ad intelligibile divisi sunt

    Marm. 243, 15: وأول ما انتقلوا عن المحسوس إلى المعقول تشوشوا

  1. 1 Avic. Met.
11.

زوالzawāl

n. zwlvanishing, disappearing (n.)
  1. Avic. Qual. 68, 79: quia viscosum non dividitur de facili ad partes modicas, quemadmodum humidum, erit tardior eius motus et non de facili dividetur

    Qass. 247, 8: لأن اللزج لا ينفصل بسهولة إلى أجزاء صغار انفصال الرطب، فتكون حركته أبطأ، وزواله أعسر

  1. 1 Avic. Qual.

Submit Feedback

Your Name: (optional)
Your E-Mail: (optional)

Please specify the part of the lemma you wish to submit a contribution for:

Your feedback: