dominari

1.1

غلبġalaba (+ ʿalā)

v. ġlbto dominate (trans.); to conquer; to be predominant in, to prevail in
  1. Albu. Intro. JS 209, 1173: et dominabitur [ sc. natus ] terris et civitatibus, et possidebit divitias multas

    Lemay 336, 714: يغلب [sc. المولود] على ارضين ومُدُن ويملك أموالًا كثيرةً

  2. Nico. Plan. §198: Et planta, quando dominabitur in illa aqua, retinebit aerem nec permittet eum ascendere et non nutritur planta

    Dross.: والنبات اذا غلبت عليه المياه احتقن الهواء فلم يصعد شيئا فلا يتغذى النبات

  3. Aver. Ep. Parv. 196rb38: et est ille in cuius hac parte dominatur siccitas magis quam humiditas

    Blum. 49, 11: وهذا هو الذى تغلب على مزاج ذلك الموضع منه اليبوسة اكثر من غلبة الرطوبة

  4. Aver. Ep. Parv. 256vb2: Illi autem in quibus virtutes active non dominantur super passivas moriuntur non naturaliter

    Blum. 103, 7: واما الذين لا تغلب فيهم القوى الفاعلة للقوى المنفعلة، فانما يهلكون اكثر ذلك هلاكًا غير طبيعى

  1. 1 Albu. Intro. JS
  2. 1 Nico. Plan.
  3. 16 Aver. Ep. Parv.
1.2

غالبġālib

(nominalized) act. part. ġlbpredominant (e.g. of an element); dominant part
  1. Aver. Ep. Parv. 191vb46: et in isto instrumento dominatur aqua

    Blum. 5, 4: ويخص هذه الآلة ان الغالب على تركيبها انما هو الماء

  2. Avic. Gen. 98, 29: Et omnia corpora in quibus terreitas dominatur, infrigidant corpora

    Qass. 155, 11: وجميع الأجسام الغالب فيها الأرضية تبرد الأبدان

  3. Avic. Gen. 140, 66: Est tamen possibile quod aliqua illorum super quae dominatur terrestreitas non cadant

    Qass. 191, 10: وقد يجوز ألا يرسب بعض ما الأرضية فيه غالية* [ * sic, corrupt for غالبة ]

  4. Avic. Qual. 43, 37: Et fumatio competit partibus in quibus siccitas dominatur

    Qass. 229, 16: والتدخين هو كذلك للأجزاء الغالب فيها اليابس

  1. 1 s.v. ġalaba Aver. Ep. Parv.
  2. 2 Avic. Gen.
  3. 1 Avic. Qual.

ان الغالب … انما هو الماء – dominatur aquaAver. Ep. Parv. 5 / 191vb

1.3

كان غالبًاkāna ġāliban

verb. phrase kwn ġlbto be dominating, to dominate
  1. Aver. MC Gen. 173ra23: et quod mixtio contrariorum sit quando alterum non dominatur super alterum

    Eich. 123, 4: وأمّا كيف تكون الاختلاط للأشياء المتضادّة فإنّه يكون كما قيل إذا لم يكن أحدهما غالبا للآخر

  1. 1 s.v. ġalaba Aver. MC Gen.
1.4

أغلبaġlab

elat. ġlbprevailing (n.)
  1. Nico. Plan. §252: Omnibus quidem arboribus, cum primum plantatae fuerint, dominabitur amaritudo vel ponticitas

    Dross.: واما الشجر كله فالاغلب عليه عند بدء ثمره المرارة والعفوصة

  1. 1 Nico. Plan.

الاغلب عليه … المرارة – dominabitur amaritudoNico. Plan. §252

2.

ملكmalaka (+ acc. or ʿalā)

v. mlkto rule (also astrol.: sc. one of the twelve places), to command (trans.)
  1. Albu. Intro. JS 199, 844: Moratique sunt ibi et dilatati sunt et multiplicata est collectio eorum post Noe et dominati sunt eis

    Lemay 326, 474: فأقاموا بها فتناسلوا وكثّر جمعهم من بعد نوح وملكوا عليهم

  2. Albu. Coni. tr. VIII, li. 25: et fuerit Luna infortunata in signo aereo, et precipue si dominatur decimo

    Yama.: وكان القمر منحوسا في برج هوائي وسيّما إن ملك العاشر

  3. Albu. Coni. tr. VIII, li. 56: Porro anni aridi sunt in quibus est Saturnus mustauli super coniunctionem vel impletionem per continuationem vel dominium,et precipue si dominetur ascendenti

  4. Avic. Met. 547, 46: quia pro hoc accipit [ sc. vir ] retributionem, cum ipse dominatur et ipsa [ sc. mulier ] sibi obtemperat

    Marm. 374, 1: لكن الرجل يجب أن يعوض من ذلك عوضا، وهو أنه يملكها وهى لا تملكه

  1. 1 Albu. Intro. JS
  2. 2 Albu. Coni.
  3. 1 Avic. Met.
3.1

استولىistawlā (+ ʿalā)

v. wlyto dominate s.th., to hold sway over
  1. Avic. An. vol. II 16, 17: uno [ sc. modo ] , cum dominatur [ sc. anima ] imaginativae

    Rahm. 172, 5: أحدهما [sc. الوجهين] أن تستولى [sc. النفس] على المتخيلة

  2. Avic. An. vol. II 18, 47: Contingit autem aliquibus hominibus quod haec virtus imaginativa sit creata in illis fortissima et praevalens, ita ut non dominentur ei sensus nec formalis resistat ei

  3. Aris. Anim. II 690a26: Digiti ergo dominantur super locum cahab

    Kruk: والاصابع تستولى على المكان الذى كان للكعب

  1. 2 Avic. An.
  2. 1 Aris. Anim. II
3.2

وليwaliya

v. wlyto rule (astrol.)
  1. Albu. Coni. tr. II, li. 69: erit hoc cum dominatur revolutioni aliquis planetarum inferiorum

    Yama.: فإنّ ذلك يكون إذا ولي الدور أحد الكواكب السفلية

  1. 1 Albu. Coni.
3.3

مستولٍmustawlin (+ ʿalā)

act. part. wlyruling over
  1. Avic. An. vol. II 183, 90: et ut illae et aestimatio dominentur in toto cerebro

    Rahm. 268, 9: والوهم مستول على الدماغ

  1. 1 Avic. An.

والوهم مستول على الدماغ – et ut illae et aestimatio dominentur in toto cerebroAvic. An. 268 / vol. II 183

3.4

كان المستوليkāna l-mustawliya (+ ʿalā)

verb. phrase kwn wlyto be the ruler over
  1. Alcab. diff. I, li. 420: et ipse [ sc. Sol ] dominatur hic in domo substantie

    Yama.: فتكون الشمس المستولية على بيت المال

  1. 1 Alcab.
3.5

استيلاءistīlāʾ

n. wlycontrolling, overpowering (n.)
  1. Avic. Met. 502, 93: nec est malum nisi iniuriato, vel animae rationali cuius est perfectio frangere hanc virtutem et dominari ei

    Marm. 344, 9: وإنما هى شر للمظلوم، أو للنفس النطقية التى كمالها كسر هذه القوة والاستيلاء عليها

  1. 1 Avic. Met.
4.1

تسلّطtasallaṭa

v. slṭto take control
  1. Avic. Met. 315, 23: et agat unaquaeque superficies in tangentem se actionem quae postea dominetur quemadmodum fit in conversionibus naturalibus

    Marm. 212, 7: ويفعل كل سطح فيما يماسه فعلا، ثم يتسلط الفعل على ما هو عليه الأمر فى الاستحالات الطبيعية

  1. 1 Avic. Met.
4.2

تسلّطtasalluṭ (+ ʿalā)

n. slṭcontrolling s.th., ruling over (n.)
  1. Avic. Met. 540, 37: Propter hoc igitur est infixa sibi [ sc. animae ] voluntas discedendi ab hoc corpore et ab eius impressionibus, et fit ei habitus dominandi corpori

    Marm. 369, 10: فيتقرر لذلك فيها [sc. النفس] هيئة الانزعاج عن هذا البدن وتأثيراته، وملكة التسلط على البدن

  1. 1 Avic. Met.
5.

استعلائيistiʿlāʾī

adj. ʿlw / ʿlyascendant, superior (adj.)
  1. Avic. Met. 517, 13: et acquiritur ei [ sc. virtuti animali ] habitus dominandi

    Marm. 354, 14: وحصل لها [sc. القوى الحيوانية] ملكة استعلائية

  1. 1 Avic. Met.
[ The Arabic term is not documented in Lisān, Freytag, Lane, Dozy and Wehr. ]

ملكة استعلائية – habitus dominandiAvic. Met. 354 / 517

6.

دبّرdabbara

v. dbrto manage, to direct
  1. Avic. An. vol. II 158, 2: Si autem non haberent vinculum in quo coniungerentur et quod eis dominaretur et quod propter alias impediretur regere alias et dominari aliis

    Rahm. 253, 7: ولو لم يكن رباط يستعمل هذه فيشتغل ببعضها عن بعض فلا يستعمل ذلك البعض ولا يدبره

  1. 1 Avic. An.
7.

استعملistaʿmala

v. ʿmlto use
  1. Avic. An. vol. II 158, 1: Si autem non haberent vinculum in quo coniungerentur et quod eis dominaretur et quod propter alias impediretur regere alias et dominari aliis

    Rahm. 253, 7: ولو لم يكن رباط يستعمل هذه فيشتغل ببعضها عن بعض فلا يستعمل ذلك البعض ولا يدبره

  1. 1 Avic. An.
8.

رئيسraʾīs

n. rʾsleader
  1. Avic. An. vol. I 101, 98: Deinde hae [ sc. virtutes ] dominantur aliis

    Rahm. 51, 5: ثم هذان [sc. القوتان] رئيسان [sic] لطائفتين

  1. 1 Avic. An.

هذان رئيسان لطائفتين – hae dominantur aliisAvic. An. 51 / vol. I 101

Submit Feedback

Your Name: (optional)
Your E-Mail: (optional)

Please specify the part of the lemma you wish to submit a contribution for:

Your feedback: